Het einde voor Tamiflu?

Het einde voor Tamiflu?
Tamiflu is misschien wel het bekendste middel tegen griep. Een aantal jaren geleden doken
er ineens resistente stammen op. Wetenschappers ontdekten hoe dat kon gebeuren en
geven zo een kijkje in de ontwikkeling van resistenties.
door Richard Reumerman
Tamiflu is misschien wel het bekendste geneesmiddel tegen de griep. Helaas zijn sinds 2007
de meeste virussen van de H1N1 variant resistent tegen het middel. De resistentie wordt
veroorzaakt door een enkele mutatie. Wetenschappers dachten dat het virus die mutatie
niet zou overleven, maar nieuw onderzoek aan het California Institute of Technology laat
zien dat de griep dankzij twee extra mutaties weer helemaal fit is.
Oseltamivir is de werkzame stof van Tamiflu.
Mrgreen71
Het eiwit neuraminidase is een belangrijke schakel in de levenscyclus van het
influenzavirus. Dit eiwit ‘knipt’ het virusdeeltje los van de gastheercel waarin het
geproduceerd is, zodat het deeltje een andere cel kan infecteren. De werkzame stof in
Tamiflu, oseltamivir, bindt aan neuraminidase en blokkeert daarmee het losknippen.
Hierdoor kunnen de virusdeeltjes niet vrijkomen en worden ook geen andere cellen
geïnfecteerd.
Toen oseltamivir eind jaren ’90 getest werd, bleek een enkele mutatie de stof al
onwerkzaam te maken. De mutatie verandert aminozuur nummer 274, een aminozuur dat
vlak bij de bindingsplaats van oseltamivir zit. Oseltamivir bindt door deze verandering niet
en blokkeert ook de werking van neuraminidase niet meer. Helaas voor influenza maakt de
mutatie het virus ook behoorlijk kreupel dus de resistentie zou geen groot probleem
vormen.
Oppervlakte-weergave van neuraminidase (groen) met oseltamivir (bruin) in de active
site.Door mutatie van aminozuur 274 (paars) wordt de juiste binding van oseltamivir
voorkomen en verliest het zijn werking
Richard Reumerman
Biologie | Evolutie HAVO | Artikel Het einde voor tamiflu
Evolutie is zelden voorspelbaar en dat blijkt ook nu weer het geval. In 2007 doken toch
virusstammen op die de resistentie bij zich droegen. Onderzoekers Jesse D. Bloom, Lizhi Ian
Gong en David Baltimore wilden weten hoe het virus de kreupelheid van de mutatie
overwonnen had. Zij ontdekten dat de mutatie van nog twee aminozuren, nummer 222 en
234, een volledig fit virus opleverde dat tegelijkertijd resistent was tegen oseltamivir.
Pech
De ontdekking dat twee extra mutaties de kreupelheid opheffen, geeft een kijkje in de
evolutie van resistenties. Influenzavirussen muteren erg snel, waardoor mensen er
bijvoorbeeld elk jaar weer last van kunnen hebben. De biologen uit California vermoeden
dat de mutaties van aminozuren 222 en 234 bij toeval plaatsvonden. De combinatie van die
twee mutaties met de resistentie is dan slechts een kwestie van tijd. Evolutionair natuurlijk
heel interessant, maar pech voor ons. Wij moeten weer naar een nieuw medicijn op zoek.
Bron
J.D. Bloom et al., “Permissive Secondary Mutations Enable the Evolution of Influenza
Oseltamivir Resistance”, Science 328, 4 juni 2010
http://www.kennislink.nl/publicaties/het-einde-voor-tamiflu
Biologie | Evolutie HAVO | Artikel Het einde voor tamiflu