Kleding en identiteit.

Studium Generale Universiteit Leiden en de Stichting Textile Research Centre,
Rijksmuseum voor Volkenkunde, Leiden organiseren:
Kleding en identiteit.
"Kleding: textiel enz. dat dient als lichaamsbedekking" zegt het woordenboek, maar kleding omvat veel
meer. De studie van kleding is niet beperkt tot de veranderingen in het modebeeld, maar omvat alles
dat wij aan ons lichaam toevoegen en waarom (letterlijk van t-shirts tot tatoeages). Als zodanig speelt
kleding een onderschatte en ondergewaardeerde rol in het definiëren en karakteriseren van de
samenleving waarin we leven.
Kleding beïnvloed de wijze waarop wij op anderen reageren en zij op ons. Wat we dragen en hoe we
het dragen geeft informatie over onder andere geslacht, sociale status en klasse, economische status en
politieke voorkeur, alsook over onze geloofsovertuiging. Kleding is van grote invloed op ons
maatschappelijk functioneren en een afspiegeling van de samenleving waarin we leven.
20 oktober 2003
Mw. dr. Gillian Vogelsang-Eastwood
Directeur Textile Research Centre, Rijksmuseum voor Volkenkunde, Leiden
English spoken
Dress and Identity - An Introduction.
Dress and Identity: the study of dress is not simply about the changing look of clothing, but includes everything
we do to our bodies and why (literally from t-shirts to tattoos). As such dress plays an important and yet often
underestimated role in defining the society in which we live. Dress effects the way in which we react to other
people and how they react to us. What we wear and how we wear it sends messages, amongst other things, about
our gender, social status, economic and political position, as well as religious beliefs.
27 oktober 2003
Prof.dr. Helmut Gaus
Doctor in Moderne Geschiedenis en hoogleraar aan de Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen,
Universiteit Gent
KLEDING en CONJUNCTUUR
De sociale verwevenheid van het verschijnsel mode.
De mode volgt opmerkelijk trouw de opgaande en dalende lijnen van de conjuncturele ontwikkelingen, die in
lange golven - deels ook in halflange of korte cycli - kunnen worden uitgezet. De mode in hoogconjuncturele
tijden en in crisisperioden verschilt grondig. Ook de overgangen daartussen zijn duidelijk herkenbaar. De basistrends in de mode - de kleuren en hun densiteit, de mini- of maxilengte en alle andere kenmerken - ontstaan niet
zomaar lukraak. Ze evolueren niet los van elkaar, maar in een vastgestelde verhouding.
Vanuit zijn onderzoek naar de onderbewuste motieven die ten grondslag liggen aan het gedrag van grote groepen
mensen komt Gaus tot zijn theorie van globaalmaatschappelijke veranderingen, die in vele gedragingen tot uiting
komen. De evolutie van de mode is er slechts éen van.
3 november 2003
Bert Sliggers
Conservator Teylers Museum, Haarlem
BODY-ART: TATOEAGE en PIERCING
De versierde mens
Er bestaat geen cultuur ter wereld waar mensen hun lichaam niet beschilderen, piercen, tatoeëren, vervormen of
gewoon versieren, of dat in het verleden deden. Van permanente veranderingen als tatoeage of plastische
chirurgie, tot tijdelijke vormen als make-up, kleding en kapsels. Deze lichaamskunst toont in één oogopslag
iemands plek in de maatschappij en communiceert tal van andere boodschappen zonder dat er een woord
gesproken wordt. Die beeldtaal verschilt per cultuur en kan pas gelezen worden als ons de betekenis van de
symbolen bekend is. Lange nekken, ingebonden voetjes, korsetten en bodybuilding zijn voor de éen het toppunt
van schoonheid, voor de ander een misvorming, een teken van status of een belachelijke verschijning. Over de
opmars van deze trends in onze samenleving gaat deze lezing: van tekens om te provoceren tot gewilde modeaccessoires.
10 november 2003
Mw. drs. Pauline Terreehorst
Directeur Amsterdam Fashion Institute (AMFI), Hogeschool van Amsterdam
KLEDING en VROUWBEELD
Cool! - Mode, foto's en vrouwen.
In haar lezing gaat Pauline Terreehorst in op de manier waarop een modebeeld tot stand komt, met behulp van
tijdschriften, videoclips en modellen. Er zullen verschillende prangende vragen aan de orde komen, zoals: 'bestaat
de ideale vrouw?' en 'leidt modefotografie tot anorexia?'
Naast aandacht voor de actualiteit zal ingegaan worden op mode in relatie tot beeldcultuur en de rol die de stad is
gaan spelen als openbare catwalk.
17 november 2003
Mw. drs. Cunera Buijs
Conservator Rijksmuseum voor Volkenkunde, Leiden
KLEDING en ANTROPOLOGIE
Kleding en identiteit in Oost-Groenland, een antropologische studie.
De Inuite van Oost-Groenland leven van oudsher van de zeehondenjacht. Te midden van een arctische
natuurlijke omgeving ontwikkelden zij een cultuur die gebaseerd is op ruilrelaties en verwachtschap. Het
Rijksmuseum voor Volkenkunde bezit een interessante kledingcollectie uit dit gebied daterend van het einde van
de negentiende eeuw tot heden. Onderzocht werd welke betekenis de kleding had en heeft voor de Inuit van deze
kleine samenleving.
24 november 2003
Prof.dr. Peter Nissen
Hoogleraar kerkgeschiedenis en decaan van de Faculteit der Theologie,
Katholieke Universiteit Nijmegen
KLEDING en RELIGIE
Kleding en religie: onthullende verhulling.
De profeet Elia kon het water van de Jordaan scheiden door er met zijn mantel op te slaan. De bloedvloeiende
vrouw werd genezen door de kleren van Jezus aan te raken. Sinds de mantel van sint Maarten worden kledingstukken van heiligen als relieken bewaard en vereerd. Kleren delen kennelijk soms in de sacrale macht van hun
dragers. Vrijwel alle godsdiensten kennen geschreven of ongeschreven regels over hoe de mens zich hoort te
kleden. Kleding dient om de naaktheid van de mens te verhullen, maar tegelijk om zijn innerlijk en zijn identiteit
te onthullen.
Soms ondergaat die identiteit een verandering bij overgangsrituelen. De overgang van de mens naar een nieuwe
levensfase wordt dan in kleding uitdrukt: het doopkleed, de bruidsjurk, de sluier bij de kloosterintrede.
Soms ook is de identiteit een geleende, als de mens in rituelen, als sjamaan of priester, tijdelijk handelt namens
een hogere macht. Ook die geleende identiteit wordt uitgedrukt in kleding, variërend van de luipaardvellen op
de muurschilderingen in het Turkse Çatal Hüyük uit de zesde eeuw voor Christus tot de bonte garderobe van de
rooms-katholieke en oosters-orthodoxe eredienst. Ten slotte is kleding vaak 'identity marker' van religieuze
groepen. Van islamitische hoofddoekjes tot gereformeerde hoedjes en van monastieke habijten tot Amish-jurken
maken kleren leden van religieuze groepen herkenbaar voor elkaar en voor anderen.
1 december 2003
Dr. -Phd. Robert Ross
Hoofddocent Talen en culturen van Afrika, Universiteit Leiden
KLEDING en POLITIEK
Kleding en politiek: moderniteit en nationalisme.
In zijn lezing zal Robert Ross ingaan op de wijze waarop kleding wereldwijd door regeringen is gebruikt om hun
onderdanen te beheersen - zowel de mannen, maar met name de vrouwen - , en ook hoe kleding is gebruikt om
uitdrukking te geven aan politieke ambities.
In de laatste anderhalve eeuw is in het algemeen de zich tot kostuum ontwikkelde kleding van de 'Westerse' elite
bijna overal overgenomen, zowel onder dwang, als ook als argument dat het deel uitmaakte van de moderne
ontwikkeling.
In bepaalde delen van de wereld, met name in West-Afrika, is echter als uiting van nationalisme het Westerse
kostuum verworpen (of in tijden van sub-nationale etniciteit). Dit fenomeen lijkt zich ook over andere
werelddelen te verspreiden.
Plaats: Zaal 028
Cleveringaplaats 1, Leiden (WSD-complex, gebouw 1175)
Tijd:
20.30-22.00 uur
Toegang gratis, iedereen welkom!
Informatie / Organisatie:
Studium Generale Universiteit Leiden, Postbus 9500, 2300 RA Leiden
071 5277283/7295
E-mail: [email protected]
WWW.leidenuniv.nl/ics/studiumgenerale