E. Aanbod VDIP

Voorstelling VDIP
Eva Lanslots
Katrien De Lombaert
VDIP staat voor
Vroeg
Detectie
&
Interventie
Psychiatrische (psychotische) stoornissen
VDIP Brussel wordt sedert september 2012 gesubsidieerd door de Vlaamse Overheid
in het kader van suïcide-preventie en is ingebed in CGG (Centrum Geestelijke
Gezondheidszorg) Brussel.
INHOUD
• A. Doelgroep VDIP
▫ UHR
▫ Psychose
▫ Andere psychiatrische problematieken
• B. Opdracht VDIP
• C. Waarom vroegdetectie?
• D. Doelstellingen
• E. Aanbod – wat kan je verwachten?
A. Doelgroep
• Leeftijd: 16 – 35
• Regio: Brussel – NL talig 
• Hulpvraag / lijden bij cliënt of omgeving
• Symptomatologie:
1. Ultrahoog Risico op Psychose
2. Eerste psychose
3. Andere psychiatrische problematiek
1) Ultrahoog Risico op Psychose
(A. Yung, Melbourne)
OF prodromale fase
OF ‘at risk mental state’ ARMS (McGlashan, Amerika)
OF ‘hypopsychose’ (Larsen, Noorwegen)
OF ‘basic symptoms’ (Huber, Duitsland)
Klinische stadiëringsmodel (McGorry)
UHR
• Geringe positieve symptomen
‘lichte aanhoudende intensiteit’: ongewone gedachte-inhoud, lichte
achterdocht, grootheidsideeën, perceptuele veranderingen,
desorganisatie van praten
(min. 1x/week gedurende minstens 1 week)
• Kortdurende en beperkte tussentijds optredende psychotische
symptomen (BLIPS)
(spontaan herstel binnen de week)
• Familiale belasting / schizotypische trekken
+ significante daling in het functioneren
(cfr. Negatieve symptomen)
UHR
Conrete UHR-signalen:
zie checklist op VDIP-folder
Checklist Psychoserisico
(Prodromale verschijnselen)
(Naar French P., Morrison A.P. (2004) – zie ook www.vdip.be)
1 punt
1. Familie is bezorgd
2. Overmatig alcoholgebruik
3. Druggebruik
4. Ruziën met familie en vrienden
5. Meer tijd alleen doorbrengen
2 punten
6.
Slaapproblemen
7.
Weinig eetlust
8. Depressieve stemming
9.
Slechte aandacht / concentratie
10. Rusteloos
11. Gespannen of nerveus of angstig of prikkelbaar
12. Minder plezier beleven aan dingen
3 punten
13. ***Het gevoel dat mensen je bekijken
14. ***Dingen voelen of horen die anderen niet
kunnen voelen of horen
5 punten
15. *** Betrekkingsideeën
16. *** Bizarre overtuigingen
17. *** Bizarre manier van denken of spreken
18. Ongepaste gevoelsuiting
19. Bizar gedrag of voorkomen
20. *** Psychose bij familielid (1egraad) + verhoogde stress
of achteruitgang in functioneren
• Score 20 of meer
• Eén van de *** items
• Bezorgdheid
-> CAARMS ?
(Comprehensive Assessment of At Risk Mental State)
2) Eerste psychose
• Acute fase
hoe eerder hoe beter
• ‘Kritische fase’ = 5 jaar na eerste psychose
70% hervalt binnen de eerste 5 jaar
premorbide fase
prodromen
psychose
herval
Werkterrein VDIP
PSYCHOSE
NORMAAL
begin
eerste
psychose
herstel
herval
chronische fase
3) Andere psychiatrische problematiek
• Stemmingstoornissen met aan psychose verwante
kenmerken (2012).
Sterk wisselende stemmingen samengaand met vroege
signalen zoals hierboven beschreven
• Verdere uitbreiding pathologie: stemmingstoornissen,
borderline, eetstoornissen, middelenmisbruik
▫ wordt momenteel onderzocht via werkgroepen
▫ implementatie in de toekomst (eind 2013)
• Concept vroegdetectie en ‘at risk mental state’
(transitiepercentage 40% naar psychose (Veling et. al., 2012))
B. Opdracht VDIP
• Sensibiliseren en deskundigheidsbevordering:
▫
▫
belang van vroegdetectie, suïciderisico psychose
zowel op 1e, 2e als 3e lijn
• Vroegdetectie
▫
signaalherkenning 1e en 2e lijn, screening
• Vroeginterventie
Beeldvorming
Motiveren
Psycho-educatie
...
• Toeleiding naar zorg
C. Waarom vroegdetectie?
• Hoe langer de duur van de onbehandelde psychose (DOP), hoe
slechter de prognose (Marshall, 2005; Veling et. al., 2012; …)
• Veel mensen met een psychotische stoornis komen
niet in zorg of te laat in zorg.
Gedwongen opnames, traumatiserende procedures
Expertise bleef in ziekenhuizen  hoge kost, stigmatisering
Slechte prognose
destructieve gevolgen op algehele ontwikkeling
isolatie
hoog suïciderisico!
Hoe komt dit?
Waarom is detectie zo moeilijk?
BIJ UHR
 Signalen zijn aspecifiek
(eerst vaak negatieve symptomen)
Bij eerste psychose
 Ontbrekend ziektebesef
 Op 1e lijn wordt psychose niet altijd herkend
 Op 2e lijn worden psychotische symptomen niet
altijd herkend als zij in behandeling zijn voor een
andere diagnose
Waarom dus VROEGdetectie?
• Onderzoek wijst uit dat vroege detectie in sommige gevallen
transitie van UHR naar psychose kan voorkomen + hoe
korter de DOP, hoe beter de prognose
(meta-analyse van der Gaag et al., 2013; Veling et. al., 2012; Wampers, De Hert, Peuskens, 2002).
• Ontstaan eerste psychose: meestal adolescentie  belangrijkste
periode ontwikkeling (McGorry, 2011)
• Mensen uit de hoog risico groepen hebben vaak nog ziekte-inzicht,
iets wat vaak verloren gaat bij psychose (van der Gaag, 2010).
• Incidentie schizofrenie: 15 à 20/100 000 In Brussel (ca. 360 000
inwoners): 53 à 72
!Urbanisatie, migratie/minderheidsgroepering!
D. Doelstellingen
Zo vroeg mogelijk UHR en psychose detecteren en
een kwalitatief zorgpad ontwikkelen!
• Suïcidepreventie
• Beperken van transitie naar psychose
• Verkleinen van DOP (duur onbehandelde psychose)
• Impact van psychose bio-psycho-sociaal te beperken
Suïcidepreventie
Prevalentie suïcide bij mensen met schizofrenie: 10% (Wampers, De Hert, Peuskens,
2002).
Een vroege behandeling is de beste suïcidepreventie!
Psychose-specifieke risicomomenten en –situaties
• uitgesproken psychotische symptomen – (bevelshallucinaties)
• beginnend herstel ! stigma, verlies, angst, schaamte, afwijzing,…
• hoog premorbide functioneren – hoog IQ (~ verlies / besef)
• chroniciteit met regelmatige terugval en hospitalisaties
• ontevredenheid met/ gebrek aan vertrouwen in behandeling
• overgangen in zorgtraject : 1° maand na ontslag!
• comorbiditeit met depressie
• comorbiditeit met middelengebruik
Paddy Powers, Dublin
E. Aanbod VDIP: wat kan je verwachten?
t.a.v. hulpverleners en verwijzers
• Ondersteuning bij screening, begeleiding,
verwijzing
• Vorming/ sensibilisering
• Intervisie
t.a.v. cliënt en/of omgeving
• Gesprek met cliënt en omgeving binnen de week
• Laagdrempelig contact: outreachend!
• Beeldvorming – Assessment (CAARMS)
• Motivatiebevordering (indien nodig)
• Psycho-educatie naar cliënt en familie
• Toeleiding naar zorg: “warme” doorverwijzingen
• Watch & wait
• Opvolgen zorgtraject
Contact
Eva Lanslots
Katrien De Lombaert
p/a CGG Brussel, deelwerking Houba
Houba De Strooperlaan 136, 1020 Brussel
02 478 90 90 (CGG-Houba)
0486 519 059 (VDIP)
[email protected]
www.vdip.be