doel van de geheimhoudingsplicht

schuldig?
De grenzen van
aansprakelijkheid en
verantwoordelijkheid
binnen goede zorg
medisch-ethisch colloquium
07/12/2016 Emmaüs vzw
Luc Baetens
bedrijfsjurist-coördinator
AANSPRAKELIJKHEID
Zorg voor kwetsbare personen
1. Ben ik verantwoordelijk?
2. Kan ik aansprakelijk gesteld worden?
3. Ben ik persoonlijk aansprakelijk?
AANSPRAKELIJKHEID
1. Verantwoording afleggen voor doen en laten t.a.v. de
samenleving, de zorgvrager, de werkgever, …
2. Zorgverleners kunnen aangesproken worden door
iedereen die zich benadeeld voelt.
3. Aansprakelijkheid: wie moet de schade vergoeden?
Geïntegreerde zorgverlening - multidisciplinaire samenwerking
– directie: organisatorische verantwoordelijkheid
– werknemers: zorgondersteuning
– artsen: medische verantwoordelijkheid
Verzekering
STRAFRECHT
Sanctioneren van strafbare handelingen
Gerechtelijk onderzoek: bedreigend
Schuldigverklaring = fout = poort naar schadevergoeding
• onvrijwillige slagen en verwondingen
• onopzettelijke doding:
gebrek aan voorzorg of voorzichtigheid
• schuldig hulpverzuim:
bewuste, opzettelijke onverschilligheid, egoïstische weigering om
hulp te bieden aan persoon in gevaar, zonder ernstige gevaar voor
zichzelf of voor anderen - niet de onhandigheid of ontoereikendheid
van de hulp (Cassatie 2015).
BURGERLIJKE AANSPRAKELIJKHEID
BURGERLIJK RECHT: verhouding tussen burgers
onderling. Schade vergoeden.
De cliënt heeft recht op kwaliteitsvolle dienstverlening.
– In gezondheidszorg meestal
inspanningsverbintenis, uitzonderlijk
resultaatsverbintenis
– Aanstelling deskundige. Toetsing aan de
zorgvuldigheidsnorm: heeft de hulpverlener
professioneel gehandeld zoals verwacht mag worden
van personen die behoren tot dezelfde
beroepscategorie geplaatst in dezelfde externe
omstandigheden?
Beoordeling in concreto.
BURGERLIJKE AANSPRAKELIJKHEID
• Objectieve, foutloze aansprakelijkheid
– voor gebrekkige zaken
– voor fouten van anderen:
• werkgever voor fouten van werknemers
• arts als gelegenheidsaansteller van verpleegkundige feitelijk gezag - eindverantwoordelijkheid voor behandeling?
voorwerpen na operatie in lichaam vergeten
• Aansprakelijkheid voor eigen gedrag: fout, schade, oorzakelijk
verband.
Moeilijke bewijslast <-> normale gezondheidsevolutie, risico’s en
complicaties.
BEPERKTE AANSPRAKELIJKHEID
WERKNEMERS
• Indien de werknemer bij de uitvoering van zijn
arbeidsovereenkomst de werkgever of derden schade
berokkent, is hij enkel persoonlijk aansprakelijk voor zijn
– bedrog
– zware schuld
– herhaaldelijk voorkomende lichte schuld (art. 18
arbeidsovereenkomstenwet).
• Verzekering BA werkgever.
FONDS MEDISCHE ONGEVALLEN
• Aanvraag mogelijk voor slachtoffers van een medische fout of
van een medisch ongeval zonder aansprakelijkheid (MOZA).
• Medische expertise
• MOZA - recht op vergoeding van het Fonds
– voor ernstige schade
– voor abnormale schade veroorzaakt door zorgverstrekking:
schade die zich niet had moeten voordoen rekening houdend
met de stand van de wetenschap, de toestand van de patiënt en
zijn objectief voorspelbare evolutie
– niet voor therapeutisch falen, verkeerde diagnose, voorzienbare
complicatie
AANBEVELINGEN
• Belang van richtlijnen, zorgplannen, vorming medewerkers, …
zonder afbreuk te doen aan professionele autonomie
• Plicht van zorgvuldige dossiervoering
• Verwittig verzekeringsmakelaar en contacteer raadgevend arts
• Zorgvuldige klachtenbehandeling. Rol ombudsdienst
• Bevordering communicatie: gesprek met cliënt en familie niet
vermijden
• Feiten erkennen mag. Geen fout toegeven of schadevergoeding
beloven
• Incidentmelding en registratie stimuleren
RECHTSPRAAK BEWAKING EN TOEZICHT
Angst voor gevolgen onvoldoende bewaking en toezicht
Tendens naar minder vrijheidsbeperking? (ongeval Zwart Goor)
Arrest 15/10/2013
Slachtoffer opgenomen n.a.v. gedragsstoornissen en hallucinaties. De uren
vóór de val wandelde het slachtoffer in de gangen. Op geen enkel ogenblik
heeft de verpleegster met wachtdienst gecontroleerd of de patiënt in slaap was
gevallen.
Gezien de omstandigheden waren bijzondere toezichts- en
voorzorgsmaatregelen noodzakelijk, bovenop de voorgeschreven medicijnen,
wegens het sterk gedesoriënteerd gedrag en het gebrek aan
veiligheidssystemen aan de ramen van de kamers van de patiënten. De fout
van het ziekenhuis in persoonlijke naam en als burgerlijk aansprakelijke
voor zijn personeel is bewezen.
RECHTSPRAAK BEWAKING EN TOEZICHT
Vonnis 10/09/2013
Patiënt verlaat open psychiatrische afdeling en springt van spoorwegbrug.
Bewakingsplicht is inspanningsverbintenis gelet op de onvoorzienbare reacties
van patiënten en de beperkte bevoegdheid van het ziekenhuis dat afhankelijk is
van de voorschriften van de arts. Reglement verhoogd toezicht toegepast,
toezichtsbladen voorgebracht. Het vluchtgedrag was onvoorzienbaar.
Slachtoffer faalt in bewijslast (fout in bewakingsplicht).
Vonnis 27/07/2007: politie verwittigen in geval van onrustwekkende
verdwijning.
Arrest 14/10/2010
Verstrengde inspanningsverbintenis indien toestand patiënt bijzondere
maatregelen vergt. Personeelsgebrek, zelfs te wijten aan door de overheid
opgelegde normen, is geen rechtvaardigingsgrond. Gelet op de
gezondheidstoestand van de patiënt, begaat verpleegkundige een fout door
niet regelmatig toezicht uit te oefenen.
RECHTSPRAAK BEWAKING EN TOEZICHT
Arrest 13/05/2013
Elke ziekenhuis is verplicht het werk van verpleging en de veiligheid zo te
organiseren, dat een ongeval vermeden kan worden. Die plicht wordt versterkt
wanneer het gaat om de verzorging van geesteszieken. Er kan niet verwacht
worden dat het verplegend personeel permanent bij de patiënten blijft. Het feit
dat de patiënt opgesloten in zijn kamer zat, vormt geen fout die in oorzakelijk
verband staat met het overlijden.
Arrest 08/12/2014: eigen verantwoordelijkheid patiënt.
Van een normaal zorgvuldige patiënt wordt verwacht dat hij er zich van
vergewist de onderzoekstafel veilig te kunnen verlaten, wanneer hij de
onderzoekstafel verlaat alvorens toestemming te krijgen van de behandelende
arts. De arts begaat geen beroepsfout wanneer hij de patiënt onbewaakt op de
onderzoekstafel laat liggen en de patiënt op eigen houtje deze onderzoekstafel
verlaat.
RECHTSPRAAK FIXATIE
• Schade door onvoldoende bewaking of toezicht?
• Schade door niet fixeren?
• Schade door fixeren?
Vonnis 02/05/2005
Uit het verpleegkundig dossier blijkt dat de fixatie voor de aanvang van
de nachtdienst was opgeheven en dat er geen redenen waren om de
patiënte opnieuw te fixeren. Patiënten dienen enkel te worden
gefixeerd wanneer en zo lang dit noodzakelijk is: het is een
uitzonderingsmaatregel. De nachtverpleegster kon een nieuwe plots
opkomende verwardheid niet voorzien. Er anders over oordelen zou er
op neerkomen dat men alle patiënten die tijdens hun
ziekenhuisopname verward of agressief zijn geweest, aanhoudend zou
moeten fixeren.
.
RECHTSPRAAK FIXATIE
• Het ziekenhuis en de directeur kunnen m.b.t. de beslissing om
niet te fixeren geen fout worden verweten aangezien deze
beslissing deel uitmaakt van de medische behandeling en
verzorging van de patiënt waarvoor zij niet bevoegd zijn.
• Het ziekenhuis en de directeur hebben wel een fout begaan door
onvoldoende veiligheidsmaatregelen te nemen om te vermijden
dat verwarde patiënten die hun bed verlaten onmiddellijk zouden
verongelukken. Het niet slotvast gesloten zijn van de deur naar de
technische koker moet als een gebrek aan voorzorg of
voorzichtigheid worden beschouwd. Deze fout dient te worden
beschouwd als een lichte schuld, waarvoor de directeur niet
aansprakelijk kan worden gesteld (art. 18 arbeidsovereenkomstenwet).
.
HET WELZIJN VAN DE CLIËNT
VERDIENT ONZE BESTE ZORG
Focus op professioneel handelen in het belang
van de cliënt: laat je niet verlammen door angst
voor aansprakelijkheid.