Reptielen - natuurouders

16 april 2013 Reptielen, MLK school, Maartensdijk
1. Inleiding (welkom en voorstellen)
2. Algemeen verhaal reptielen
3. We hebben vandaag vier reptielen meegenomen, t.w.:
* groene leguaan
* koningsslang
* luipaard gekko
* ??
4. Uitleg per reptiel
5. Filmpje
Groep 1-2 1.05 minuten
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20110601_liedjejungle01
Groep 3-5 3.21 minuten
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clippopup/20120709_gekko01
Groep 6-8 2.16 minuten
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clippopup/20041209_nudnslang01
6. Naar de terraria.
opdracht groep 1-2
kijken:
welk dier is welk.
kleuren:
kleurplaat
opdracht groep 3-5
Kijken:
Teken de poot van een gekko in detail na
Teken de kop van de leguaan in detail na
Teken de schubben van de slang in detail na
Zoekopdracht:
hoe heten de dieren.
Opdracht groep 6-8
Kijken:
Benoem de details van de kop van de leguaan
Overhoring:
zie tabel.
Extra:
Groep 1-2
Kopieën groep kleurplaten
Groep 3-5
Verdeel de klas in drie a vier gelijke groepjes
Laat ze zelf een potlood of stift meenemen voor de tekenopdracht en twee witte
papiertjes.
Groep 6-8
Kopieën maken van de kop van de leguaan incl. de letters.
Tabel leeg kopiëren zodat de kinderen dit kunnen invullen.
Reptielen
De reptielen (Reptilia) of kruipdieren vormen een klasse van koudbloedige, gewervelde
dieren. Reptielen komen over de gehele wereld voor behalve in heel koude gebieden zoals
de polen en de toppen van bergen. Er zijn tegenwoordig ruim 9500 moderne soorten.
Daarnaast zijn er vele uitgestorven vertegenwoordigers beschreven die meestal alleen
bekend zijn als fossiel. Tot de uitgestorven reptielen behoorden monsterlijke soorten zoals
de in zee levende Mosasaurus die ook in het huidige Nederland gevonden is. Een
belangrijke uitgestorven groep zijn de vliegende reptielen zoals de pterosauriërs. Deze
dieren domineerden tot miljoenen jaren geleden het luchtruim, maar worden niet meer
vertegenwoordigd door nog levende verwanten. De groep van reptielen in bredere zin (alle
bekende reptielen) verschilt wezenlijk met de groep van reptielen in engere zin (de moderne
soorten).
Reptielen worden vaak in één adem genoemd met de amfibieën, hoewel het hier twee zeer
verschillende diergroepen betreft. Amfibieën hebben een permeabele huid en geen
schubben, in tegenstelling tot de reptielen. Het belangrijkste verschil met de amfibieën is
echter het ontbreken van een larvaal stadium bij alle reptielen.
Traditioneel wordt het opgevat als een klasse die de volgende ordes met nog levende
vertegenwoordigers omvat:




Schubreptielen (Squamata) (Slangen, hagedissen en wormhagedissen)
Schildpadden (Testudines)
Krokodilachtigen (Crocodilia)
Brughagedissen (Sphenodontidae)
Volgens moderne opvattingen over classificatie wordt de traditionele klasse niet langer als
geldig beschouwd, omdat het een parafyletische groep is. (Lees meer onder 'indeling'.) In dit
artikel worden, tenzij anders vermeld, de vogels en de zoogdier(reptiel)en buiten
beschouwing gelaten.
Groene leguaan
Iguana iguana
De groene leguaan (Iguana iguana) is een hagedis uit de familie leguanen (Iguanidae). Het
is een van de bekendste soorten leguanen vanwege de grootte, de hanteerbaarheid en het
menu dat bestaat uit planten. De groene leguaan is een populaire soort in dierentuinen en
wordt zelfs door particulieren als exotisch huisdier gehouden.
De groene leguaan kan een lengte tot ruim twee meter bereiken en wordt wel beschouwd als
de meest indrukwekkende soort van alle leguanen. De mannetjes zijn gemiddeld 1,3 tot 1,6
m en de vrouwtjes worden gemiddeld 1,3 meter. De staart is daarvan 2/3.
De lange staart beslaat twee derde van de totale lichaamslengte. De leguaan is meestal
groen van kleur maar kan ook andere kleuren aannemen. Er is een ondersoort die kleine
hoorntjes ontwikkelt op de snuitpunt, maar de meeste exemplaren hebben deze structuren
niet.
De groene leguaan is gemakkelijk te herkennen aan de karakteristieke, sterk vergrote ronde
schub onderaan de achterzijde van de kop. Daarnaast zijn de keelwam en de
geprononceerde stekelkam op de rug een duidelijk onderscheid, voornamelijk de halsstekels
zijn zeer lang. De groene leguaan leeft in zuidelijk Noord-Amerika, geheel Midden-Amerika
en grote delen van noordelijk en centraal Zuid-Amerika. De leguaan komt voor in bossen en
houdt zich op in takken, bij voorkeur langs de waterkant. De leguaan is eenmaal volwassen
een vegetariër die voornamelijk bladeren eet (folivoor). De soort is over de gehele wereld
verspreid doordat het een populair exotisch huisdier is.
Vandaag hebben we een rode variant meegenomen die ca. 30cm groot is.
Algemene kenmerken van de kop:
A = Neusgat
B = Oog
C = Nekkam
D = Rugkam
E = Keelkam
F = Keelwam
G = Sublabiale schub.
(De schub is zeer kenmerkend maar de functie ervan is desondanks onbekend)
De groene leguaan is een van de grootste soorten leguanen en door de lichaamslengte en
de soms zeer grote kammen doet de leguaan enigszins dinosaurusachtig aan.De leguaan is
één van de weinige hagedissen die in één oogopslag is te herkennen aan de lichaamslengte
in combinatie met de opvallende vergrote schub aan de onderzijde van de kaak. Een
dergelijke structuur komt bij geen enkele hagedis voor, uitgezonderd de nauw verwante
Iguana delicatissima, die echter een zeer klein verspreidingsgebied heeft.
De leguaan heeft een driehoekige, vrij spits eindigende kop die opvalt door een vergrote
schub aan de onderzijde bij de keel en een opvallende keelwam. De keelwam is
onbeweeglijk en kan niet worden in- of uitgeklapt. Dit in tegenstelling tot andere hagedissen
zoals anolissen die een uitklapbare zogenaamde keelflap hebben waarmee ze
communiceren. De groene leguaan kent ook vormen van communicatie maar de keelwam
wordt hiervoor niet gebruikt. De functie van de keelwam is om de kop groter te doen lijken en
waarschijnlijk is het ook een secundair geslachtskenmerk. De alfamannetjes hebben een
grotere keelwam dan de dominante mannetjes. Met name bij de grotere mannetjes draagt de
keelwam aan de onderzijde een rijd tand-achtige uitsteeksels die doen denken aan
haaientanden.
Aan de onderzijde van de kop is aan de achterzijde van de kaak een vergrote schub
gelegen, die de sublabiale schub wordt genoemd. De schub is zeer kenmerkend maar de
functie ervan is desondanks onbekend. De ooropening van de groene leguaan is vergroot en
duidelijk te zien, de opening is ovaal van vorm. De ogen zijn relatief klein maar door de
heldere iris en ronde pupil heeft het oog een karakteristieke levendige blik. De schedel van
de leguaan is zeer stevig en draagt rijen kleine tandjes die de vorm hebben van een pijlpunt.
Ze zijn daarnaast sterk gekarteld, wat een aanpassing is op een dieet wat bestaat uit
bladeren.
Het lichaam is langwerpig en bij oudere exemplaren erg plomp. De groene leguaan heeft een
sterk zijwaarts afgeplat lijf met over de gehele bovenzijde van de rug een kam die duidelijke
stekels draagt. Deze zijn ontstaan uit schubben en na iedere vervelling worden ze langer en
dikker.
De poten zijn vrij lang en krachtig, de poten kunnen zowel worden gebruikt om een legsel; te
graven door de vrouwtjes en worden ook gebruikt om snel weg te rennen. De poten worden
niet gebruikt bij het zwemmen, ze worden hierbij tegen het lichaam gehouden. De groene
leguaan heeft femoraalporiën aan de onderzijde van de dijen. Deze poriën scheiden een
vettige stof af die een rol speelt bij het aantrekken van de andere sekse.
De groene leguaan heeft vijf vingers en vijf tenen, bij andere groepen van hagedissen wil dit
nog wel eens verschillen. Aan het uiteinde van iedere vinger en teen is een verharde,
gekromde nagel aanwezig en de groene leguaan beschikt over vier scherpe klauwen.
De staart van de leguaan is twee keer zo lang als het lichaam en is zowel lang als dun. De
staart is niet heel beweeglijk maar kan krachtig worden bewogen. en is voorzien van een
kam met stekels en is sterk zijdelings afgeplat. Dit ondersteunt het zwemvermogen, de
leguaan gebruikt tijdens het zwemmen namelijk niet de poten; deze worden tegen het
lichaam gedrukt. De staart wordt gebruikt voor de voortstuwing door deze krachtig heen- en
weer te bewegen. De staart dient ook als balans bij het rennen en kan ook worden gebruikt
ter verdediging. De groene leguaan kan de staart als een zweep gebruiken en mikt hierbij op
het gelaat. Net als andere leguanen kent de groene leguaan geen vermogen om de staart af
te laten vallen en deze te regenereren, wat bij andere hagedissen wel voorkomt en caudale
autotomie wordt genoemd.
De mannetjes worden groter dan de vrouwtjes en hebben meer ontwikkelde kammen en
stekels. De vrouwtjes zijn meestal groen gekleurd en hebben nooit hoornachtige uitsteeksels
op de kop.
De juvenielen hebben nog geen stekelkammen en een kleine keelwam, de jonge dieren zijn
helder groen van kleur. In vergelijking met de grotere mannetjes zien ze eruit als een heel
andere soort. Ze hebben een verhoudingsgewijs grotere kop en een kortere staart en
beschikken nog niet over de kracht en snelheid van de adulte dieren.
Koningsslang
Gewone koningsslang of kettingslang(Lampropeltis getula) is een slang uit de familie gladde
slangen (Colubridae).
Algemeen
Deze soort is de bekendste van de koningsslangen en heeft voor een belangrijk deel andere
slangen op het menu staan. De soort eet ook giftige soorten zoals ratelslangen. Ook eigen
soortgenoten worden gegeten. De koningsslang is immuun voor slangengif, terwijl de slang
zelf niet giftig is, want het is een wurgende slang. Ook knaagdieren, vogels en hagedissen
worden gegeten. Grotere of tegenstribbelende prooien worden eerst gewurgd. Opmerkelijk is
dat de koningsslang een roofdier is, maar ook wel eens de eieren van vogels eet. De
koningsslang weet daarbij dankzij het uitstekende reukvermogen feilloos de rotte en
onbevruchte exemplaren te mijden.
Uiterlijke kenmerken
De kleur is vanwege het grote verspreidingsgebied zo variabel dat deze niet eenvoudig
beschreven kan worden; er zijn drie ondersoorten die ieder de kleuren van een andere slang
imiteren, waaronder de koraalslangen (Micrurus). Zowel gevlekte exemplaren als exemplaren
met lengtestrepen in plaats van banden komen voor, en kleuren variëren van wit tot zwart,
rood, geel; de determinatie van deze soort is moeilijk. Afhankelijk van de streek waarin de
slang leeft kan hij iets groter dan twee meter worden, en in gevangenschap wel 24 jaar oud
worden. Vanwege het voedsel is deze soort in de praktijk niet makkelijk in leven te houden.
Voorkomen en habitat
De gewone koningsslang komt voor in de Verenigde Staten en leeft in grassige biotopen met
struikachtige begroeiing waar hij onder kan schuilen. Deze soort is dagactief, meestal alleen
's ochtends en in de namiddag. Tijdens hete zomers echter wordt 's nachts gejaagd en
overdag geschuild. Het is voornamelijk een bodemdier dat over de grond kruipt of in een
hinderlaag ligt te wachten; slechts af en toe klimt deze slang in een struik.
Wat is een slang?
Slangen zijn hele mooie en geheimzinnige dieren, die in de meeste plaatsen op de wereld
leven. Slangen zijn lange en dunnen beestjes. Ze zien er zo uit:
Slangen zijn reptielen
Slangen horen bij reptielen. Slangen zijn familie van de krokodillen, de hagedissen en
schildpadden. Ze hebben allemaal schubben. Die schubben beschermen hun lichaam. En
deze dieren zijn ook allemaal koudbloedig Dat betekend dat ze geen lichaamwarmte kunnen
hebben.
In plaats daarvan gaan ze in de zon liggen om zich zelf op te warmen. En gaan naar de
schaduw als ze koud willen worden.
Slangen kun je zo herkennen!
Wat opvalt, is dat de slang het enige dier is zonder armen of benen. Er zijn vele soorten
slangen. Als je naar een groepje slangen kijkt, denk je dat ze allemaal het zelfde zijn. Maar
dat is niet zo, de ene slang is wat langer de andere wat korter, ook al is het de zelfde soort.
Sommige slangen zijn wel vijf keer zo lang als een mens. En andere zijn kleiner dan je voet.
Slang verschillen ook qua keur, Bijvoorbeeld, sommige slangen hebben 1 kleur en de andere
2 of meer.
Rare dingen en weetjes over slangen
1. Als je naar een slang kijkt is het moeilijk te zien aan welke kant het hoofd of de staart zit.
2. De staart van een mannetje is meestal langer dan die van een vrouwtje.
3. Slangen en sommige hagedissen zijn de enige dieren met een gevorkte tong.
4. Een slang beweegt zijn tong uit zijn bek om de lucht te proeven of te ruiken. Zo krijgt de
slang een beeld van de omgeving. Een slang doet dit om de paar seconden als hij op jacht
is, of als er gevaar dreigt.
5. De tong steekt niet, als hij je huid aan raakt. Hij wil alleen informatie weten over jou.
Slangen zijn reptielen
Slangen horen bij reptielen. Slangen zijn familie van de krokodillen, de hagedissen en
schildpadden. Ze hebben allemaal schubben. Die schubben beschermen hun lichaam. En
deze dieren zijn ook allemaal koudbloedig Dat betekend dat ze geen lichaamwarmte kunnen
hebben.
In plaats daarvan gaan ze in de zon liggen om zich zelf op te warmen. En gaan naar de
schaduw als ze koud willen worden.
http://www.scholieren.com/werkstuk/29773
Net als veel van zijn soortgenoten is de ringslang (Natrix natrix) behoorlijk bijziend. Zijn
zicht blijft beperkt tot minder dan dertig centimeter, hij kan zijn ogen nauwelijks in de kassen
bewegen en met het zien van diepte is het ook matig gesteld. Dus kijkt de ringslang op een
totaal andere manier: met gevoelige zintuigcellen in tong, neus en verhemelte ruikt en proeft
hij de omgeving. Zijn gespleten beweeglijke tong fungeert hierbij als antenne. Op deze manier
wordt de omgeving in kaart gebracht.
Er zijn enkele tropische ratelslang- en addersoorten die hun prooi met warmtezintuigen
opsporen. In kleine groeven tussen de ogen, neusgaten en rondom de bek zitten
infraroodsensoren waarmee ook in het duister prooien kunnen worden opgespoord.
Luipaard gekko
De pantergekko (Eublepharis macularius) is een hagedis die behoort tot de gekko's en de
familie Eublepharidae. De soort wordt ook wel luipaardgekko genoemd.
Uiterlijke kenmerken
Zoals alle soorten die behoren tot de familie Eublepharidae heeft de pantergekko
beweegbare oogleden. Hier is de wetenschappelijke naam aan te danken; 'Eublepharis'
betekent letterlijk vertaald echte oogleden en 'macularius' betekent gevlekt. De gekko heeft
ook tenen met nagels, zonder hechtlamellen. Hierdoor kan deze soort niet niet tegen glas,
muren of bomen oplopen en is dus een bodembewoner.
De pantergekko wordt ongeveer 20 centimeter lang inclusief de staart. De naam is te danken
aan de bruine of zwarte vlekken op een gele basiskleur. In de kweek van in terraria
gehouden exemplaren van deze soort worden ook wel geheel gele of witte exemplaren
gevonden. De staart is iets kleiner dan de kop en de romp bij elkaar. Een pantergekko weegt
normaal gesproken ongeveer 60 gram, maar hij kan een voorraad vet opslaan in zijn staart.
Daardoor kan hij ook een gewicht van 100 gram bereiken.
Algemeen
Zoals de meeste bodembewonende gekko's is ook de pantergekko met name in de
schemering en in de nacht actief. De pantergekko eet voornamelijk geleedpotigen zoals
kevers, spinnen, krekels, sprinkhanen en duizendpoten.
De pantergekko komt voor in de halfdroge gebieden van Iran, Afghanistan, Pakistan en India
en kan de leeftijd van 20 jaar bereiken. Het vrouwtje zet vijf tot tien keer per jaar steeds twee
eitjes af.
De pantergekko is een veel gehouden huisdier in een terrarium, er is veel bekend over de
huisvestingseisen. Er worden allerlei kleurvariaties gekweekt. De populariteit is mede te
danken aan het feit dat deze niet al te moeilijk te verzorgen gekko een prima beginnerssoort
is. De pantergekko in gevangenschap kan men voeden met huiskrekels, wasmotlarven en
andere insecten.
Tegenwoordig zijn er ook veel kleurvariaties zoals 'blizard', 'high yellow', 'albino', 'jungle' en
anderen.Deze kleurvariaties komen ook steeds vaker voor door het onderlinge kweken bij
hobbyisten, de kleurvariaties ook wel morfen genoemd.
Kan zijn eigen staart afbijten bij gevaar. Deze groeit later wel weer aan, maar niet meer zo
mooi als eerst.
Gekko’s lopen tegen muren en plafonds op. Ze doen dat door middel van hun vijfvingerige
poten. Ze hebben diepe groeven onder hun vingers en tenen. Hechtlamellen heet dat.
Python, Boa constrictor of kikkers.
Een van bovenstaande komt er ook nog bij.
Soort
Lengte
Wat eten ze
(maximaal) vrnl.
Groene
2,3 meter
leguaan
Koningsslang 35cm tot
2m
Luipaard
gekko
20cm
Bladeren en
bloemen.
Van slangen
(wurgslangen)
tot
knaagdieren,
vogels en
hagedissen
Insecten,
Wasmotlarven,
maar ook
zacht fruit
(banaan)
roosvicee of
honingwater
Hoe oud
kunnen ze
worden
15-20 jaar
Ong. 24 jaar (in
gevangenschap)
20 jaar
Waar komen
ze met name
voor
(biotoop_
Tropische
regenwouden
VS
Voortplanting Natuurlijke
vijanden
(sub) tropen
Iran,
Afganisthna,
Pakistan,
India
eieren
Eieren (10-80
stuks)
eieren
Slangen en
roofvogels
Roofvogels
en rovende
zoogdieren