Slachtoffers mensenhandel en de GGZ

Slachtoffers van mensenhandel
en geestelijke gezondheidszorg
Informatie voor cliënten
Cliënten en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt door
wat hen is overgekomen. Ze hebben last van allerlei klachten, zoals hoofdpijn en angsten. Dit zijn
normale reacties na een pijnlijke ervaring.
Slachtoffers van mensenhandel
• denken vaak aan wat gebeurd is en dromen er over
• hebben last van lichamelijke klachten zoals hoofdpijn en buikpijn
• ervaren problemen met slapen en hebben last van terugkerende nachtmerries
• worden snel boos
• zijn vaak angstig
• vertrouwen niemand
• zijn vaak verdrietig en geven zichzelf de schuld
• zien geen perspectief voor hun eigen leven
• isoleren zich
• hebben nergens zin in
• proberen soms met hun klachten om te gaan door het drinken van alcohol, roken of
drugsgebruik
Praten helpt mensen beter worden
Mensen met pijnlijke ervaringen vinden het moeilijk om hulp te zoeken of te vragen. Dit is
begrijpelijk. Als je veel nare dingen hebt meegemaakt vertrouw je mensen niet snel. Soms is het
zo dat je niet gewend bent om hulp te vragen als jij het moeilijk hebt. De reden kan zijn dat je
denkt dat niemand je kan helpen, dat je niet weet waar je hulp kunt zoeken of dat je niet lastig
wil zijn voor de anderen. Veel mensen durven niet over hun problemen te praten uit schaamte of
uit angst ‘gek’ gevonden te worden. Toch raden we aan om met een hulpverlener te praten over
je problemen om te zorgen dat alle klachten niet erger worden. Praten lucht op!
Praten, maar met wie?
In Nederland beantwoorden mensen een verzoek voor hulp met respect. Als je om hulp vraagt
geven ze je graag informatie. Maar het is aan jou om aan te geven of je hulp nodig hebt. Mensen
in Nederland zijn gewend dat je direct om hulp vraagt wanneer dat nodig is. Je kunt gerust
zeggen: ‘Ik weet niet wat ik moet doen. Ik heb hulp nodig’. Er zijn deskundigen, die gestudeerd
hebben om mensen met problemen te helpen. Ze kennen het zorgsysteem en
hulpverleningsaanbod goed en kunnen jou mogelijk helpen. Ze kunnen je ook in contact brengen
met andere hulpverleners.
Wie zijn de deskundigen met wie je jouw problemen kunt bespreken?
• maatschappelijk werker
• huisarts
• psycholoog
• psychiater
Het zetten van de stap om met iemand te gaan praten is moeilijk. Onderzoek laat zien dat
klachten verminderen door hulpverlening van deskundigen. Samen met je hulpverlener kun jij
kijken wat je nodig hebt.
Wat je in de gesprekken met een maatschappelijk werker, huisarts, psycholoog en psychiater
bespreekt blijft geheim. Hulpverleners in de gezondheidszorg hebben een beroepsgeheim. Dit
betekent dat ze de problemen die je aan hen vertelt aan niemand anders mogen vertellen.
Welke hulp biedt de huisarts?
Als je een klacht hebt over je gezondheid ga je als eerste naar de huisarts om de problemen te
bespreken. De huisarts heeft overal kennis van. Het is belangrijk dat je hem zo precies mogelijk
vertelt wat je problemen zijn. Laat je niet door schaamte weerhouden. Noem alles bij naam, zoals
het hebben van nachtmerries, hoofdpijn en niet kunnen slapen. Dat is heel normaal in
Nederland. Sterker nog: als je duidelijk vertelt wat je problemen zijn, kan de huisarts je beter
helpen. De huisarts zal ook een behandeling voorstellen. Maar vaak behandelen ze niet alles zelf
de huisarts zal je doorverwijzen naar een gespecialiseerde hulpverlener (psycholoog, psychiater,
of psychotherapeut). De huisarts kan een eerste afspraak met deze hulpverlener voor je maken.
Je kunt zelf ook bellen.
Je kunt ook bij de huisarts terecht als je lichamelijke problemen hebt zoals een verwonding aan
arm of pijn bij het plassen. Als de huisarts het nodig vindt dan verwijst hij je door naar het
ziekenhuis.
Wat doet een maatschappelijk werker?
Maatschappelijk werkers zijn opgeleid om mensen met problemen op weg te helpen. Het kan zijn
dat je geen woonruimte hebt of nog geen uitkering krijgt of dat je je erg eenzaam voelt. Ze
luisteren naar je verhaal, geven advies, ondersteunen je bij het werken aan een oplossing voor je
problemen. Jouw rol in het contact met de maatschappelijk werker is om duidelijk en eerlijk aan
te geven waar je ondersteuning bij nodig hebt en wat jouw problemen zijn. Als het nodig is
verwijzen ze je naar de juiste instantie. Afhankelijk van je probleem kun je één keer per week of
Pagina 2 van 5
vaker een afspraak hebben met je maatschappelijk werker. Als je in een opvanghuis woont dan
krijg je daar vaak hulp van een maatschappelijk werker. Woon je niet in een opvanghuis dan kun
je altijd naar een algemeen maatschappelijk werker in jouw woonplaats. Gespecialiseerde hulp
loopt via de zorgcoördinator.
Gesprekken met de maatschappelijk werker kosten geld. De kosten worden niet automatisch
betaald door de zorgverzekering. Het is belangrijk dat je samen met je maatschappelijk werker
uitzoekt hoe je in aanmerking kunt komen voor vergoeding van de kosten.
Wat doet een psycholoog?
Bij psychische klachten verwijzen maatschappelijk werkers en huisartsen hun cliënten door naar
een GGZ-instelling (Geestelijke Gezondheidzorg) waar psychologen en psychiaters werken.
Maatschappelijk werkers kennen de GGZ-instellingen in de stad waar je woont goed en ze kunnen
je helpen aan de contactgegevens van een specialist die jou het beste zal kunnen helpen. Als jij
dat wilt kan de maatschappelijk werker voor je bellen om een eerste afspraak voor je te maken.
Een psycholoog probeert door middel van gesprekken een beeld te krijgen van jou en van je
klachten. Door te praten proberen jullie samen de problemen aan te pakken. De psycholoog kan
je helpen pijnlijke gevoelens te verwerken of moeilijke situaties anders aan te pakken. Hij kan
geen medicijnen voorschrijven. Als je naar een psycholoog gaat, dan zeggen mensen dat je ‘in
behandeling bent’ of ‘in therapie zit’. Het doel van de therapie bepaal je samen met de
psycholoog.
Bij sommige vormen van therapie stelt de psycholoog zich actief op: hij stelt vragen, structureert
het gesprek en geeft opdrachten of adviezen. Het is mogelijk dat je huiswerk krijgt. De
psycholoog kan je bijvoorbeeld vragen om een dagboek bij te houden, of te oefenen met iets
waar je moeite mee hebt. Bij andere vormen van therapie is de psycholoog minder actief en laat
hij het initiatief meer aan jou, om te bespreken wat je bezighoudt. Behandeling kan ook
plaatsvinden in groepsverband, bijvoorbeeld met anderen vrouwen die hetzelfde hebben
meegemaakt.
Het resultaat van de behandeling verschilt van persoon tot persoon. In sommige gevallen zal de
klacht na de behandeling geheel verdwenen zijn. In andere gevallen leer je hoe je met de
klachten en emoties kan omgaan om er zo weinig mogelijk last van te hebben. In het algemeen
kunnen we stellen dat de meeste mensen zich na de behandeling beter voelen dan daarvoor.
Wanneer ga je naar een psychiater?
Een psychiater is een arts gespecialiseerd in de psyche van de mens. Hij onderzoekt wat er in de
hersenen gebeurt en welke invloed dat op de stemmingen heeft. Op deze manier probeert hij/zij
te verklaren wat de oorzaak is van psychische problemen. De psychiater kan medicijnen
voorschrijven om de klachten te verminderen (bijvoorbeeld bij slaapproblemen zal hij pillen
voorschrijven die je voor een tijdje kunt gebruiken om beter te slapen). Daarmee onderscheidt
een psychiater zich van een psycholoog; een psycholoog kan geen medicijnen voorschrijven.
Pagina 3 van 5
Medicatie
Soms kan de huisarts of de psychiater afhankelijk van de klachten waar je last van hebt
medicijnen voorschrijven. Bespreek met je huisarts/de psychiater die de medicatie voorschrijft al
je vragen, bijvoorbeeld wanneer je ze moet nemen, de werking van de medicijnen, hoe je ermee
kunt stoppen, of er bijwerkingen zijn, of je er aan verslaafd kunt raken en hoe je verschillende
medicaties kunt combineren).
Als je je tijdens het gebruik van de medicijnen niet goed, voelt zeg dit dan tegen de huisarts of de
psychiater. Als jij het niet zegt kunnen zij het ook niet weten. Jij kent jezelf het beste. Soms
moeten verschillende middelen worden uitgeprobeerd voordat de medicijnen gevonden zijn die
bij jou passen. Dit komt omdat iedereen er anders op reageert. Gebruik niet de medicijnen van
een vriend of vriendin, want die kunnen nare bijwerkingen hebben. Overleg met je huisarts of
psychiater. Hij heeft er immers voor gestudeerd.
Wat gebeurt er tijdens psychotherapie?
In therapie gaan betekent dat je er voor kiest om samen met een psycholoog en/of psychiater je
problemen aan te pakken. Therapie begint met een kennismaking gesprek, dit heet een
intakegesprek. Tijdens het intakegesprek word je gevraagd over jezelf en je problemen te
vertellen zo dat de psycholoog een helder beeld kan krijgen van wat er aan de hand is. Na het
intakegesprek volgt vaak een wachttijd, tot de therapie kan beginnen. Je kan vaak aangeven of je
liever een man of een vrouw als psycholoog wilt. Als het niet klikt, kun je dit aangeven en wordt
dat gekeken of het zinvol is om naar een andere psycholoog te gaan. Je hebt altijd het recht om
dat te vragen. In het begin moet je altijd even wennen aan elkaar, dat is normaal. Je moet
vertrouwen krijgen in iemand en dat kost tijd.
Werkfase
Daarna volgt de werkfase. In deze fase wordt gepraat over je klachten, hoe je met deze kunt
omgaan zo dat je minder last van ze heeft. Dit is vaak een intensieve periode waarin een
veranderingsproces op gang komt. Dit komt omdat je in deze fase meestal gaat praten over
dingen waar je tot nu toe liever niet over na hebt willen denken.
Eindfase
De duur van psychotherapie verschilt per klacht en therapievorm, hoe langer de klachten er zijn,
hoe meer tijd het kan kosten om er mee om te leren gaan of om er van af te komen. Als de
klachten verminderen of verdwijnen kan de therapie afgerond worden. Als jullie het er over eens
zijn dat de therapie gestopt wordt, komt men in de eindfase. Je kijkt samen met de psycholoog
of de therapie heeft geholpen. Soms krijg je tips hoe je in de toekomst kunt blijven omgaan met
problemen.
Pagina 4 van 5
Jouw rol tijdens de therapie
Als je gaat praten over je problemen is het belangrijk dat je samenwerkt met de hulpverlener.
Jouw rol is even belangrijk als die van de hulpverlener. Hierbij enkele tips zodat je weet wat jij kan
doen om jezelf te helpen.
• Als de psycholoog onduidelijk is in zijn uitleg of hij gebruikt veel moeilijke woorden, vraag dan
wat hij bedoelt. Wees niet bang iets te vragen. Het gaat om jou en het is belangrijk dat jij
weet wat er wordt bedoeld. Alleen dan kun je goed werken aan het oplossen van jouw
klachten.
• Maak goede afspraken. Vraag aan de hulpverlener welke diagnose hij voor jou heeft gesteld.
• Vraag ook waarbij hij je kan helpen en waarbij niet. Het is goed te weten wanneer de
hulpverlener je juist niet kan helpen, dat geeft duidelijkheid. Hoe vaak en hoe lang heeft de
hulpverleners tijd voor je? Dat is informatie die belangrijk is. Vraag ook wat je moet doen als
je last krijgt van bijvoorbeeld angsten of paniek reacties.
• Een cliënt mag zelf aangeven welke dingen zij wil bespreken in de therapie. Denk ook niet:
de psycholoog heeft deze keer niet naar een onderwerp gevraagd, dus daar wil hij het niet
over hebben. Het is jouw therapie, durf aan te geven wat je nodig hebt.
• Psychotherapie werkt alleen wanneer je zelf actief meewerkt aan de therapie. Van jouw
wordt verwacht dat je zoveel mogelijk eerlijk vertelt wat er in je omgaat, wat je denkt en
voelt. Verder is het nodig dat je ook tussen de therapiegesprekken met de therapie ‘bezig’
bent, bijvoorbeeld door na te denken over moeilijke zaken die spelen, of door gevoelens en
gedachten op te schrijven.
• Het is belangrijk dat je aandacht besteedt aan hoe je de relatie met de psycholoog ervaart.
Wanneer je geen vertrouwen hebt in jouw psycholoog, zul je weinig baat hebben bij de
therapie. Bespreek dat met hem. Het is verder verstandig regelmatig met jouw therapeut te
bespreken hoe de behandeling gaat. De psycholoog kan dan samen met je bekijken of de
therapie kan worden aangepast.
• Verwacht geen wonderen van de therapie. Het effect van de therapie is meestal na een tijd
pas te voelen. Toch helpt praten over je problemen, maar je moet geduld hebben.
• Gebruik je tijd nuttig. Wacht niet met moeilijke onderwerpen, waar je over wilt praten tot
aan het einde van het gesprek. Een hulpverlener houdt zich meestal strikt aan de tijd.
Bespreek daarom eerst die dingen die je nu bezighouden.
Wil je meer weten, neem dan contact op met FairWork.
Deze brochure is mede mogelijk gemaakt door:
en met inhoudelijke inbreng van Maria Koleva - Psychotherapeut
Pagina 5 van 5