Opleidingsplan - CMD Moodle

Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
2
Voorwoord........................................................................................................ 7
1. Missie, identiteit en positionering ................................................................. 9
1.1 Missie van de opleiding ........................................................................................................................9
1.2 Visie van de opleiding ..........................................................................................................................9
1.3 Strategie ...............................................................................................................................................9
1.4 Positionering van de opleiding in het domein MCI .............................................................................11
1.6 Kansen binnen het domein MCI .........................................................................................................12
1.7 CMD Amsterdam en andere CMD-opleidingen ..................................................................................13
1.8 CMD Amsterdam en het werkveld......................................................................................................14
1.9 Conclusie positionering ......................................................................................................................14
2 Beroeps- en opleidingsprofiel...................................................................... 15
2.1 Visie op beroep en actuele ontwikkelingen ........................................................................................15
2.2 Opleidingsprofiel CMD Amsterdam ....................................................................................................16
2.3 HBO Bachelor niveau.........................................................................................................................17
2.4.Landelijk beroepsprofiel .....................................................................................................................18
3. Onderwijsconcept en leeromgeving ........................................................... 21
3.1 Competentiegericht opleiden..............................................................................................................21
3.2 Leerhouding van de student ...............................................................................................................23
3.3 Leerlijnen ............................................................................................................................................23
3.4 Onderwijsvormen ...............................................................................................................................24
3.4.1 Projecten .....................................................................................................................................24
3.4.2 Afstudeeropdracht .......................................................................................................................25
3.4.3 Kernvakken en Profileringsvakken ..............................................................................................26
3.4.4 Stages .........................................................................................................................................26
3.4.5 Studieloopbaanbegeleiding .........................................................................................................26
3.5 Het ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden ..................................................................................27
3.6 Het ontwikkelen van algemene beroepsvaardigheden.......................................................................29
4. Toetsen en beoordelen .............................................................................. 31
4.1 Uitgangspunten toetsbeleid................................................................................................................31
4.2 Feedbackfunctie toetsen ....................................................................................................................32
4.3 Rollen van docenten, studenten en werkveld.....................................................................................32
4.4 Toetsvormen ......................................................................................................................................33
4.5 Formatief/summatief...........................................................................................................................35
4.6 Kwaliteitscriteria .................................................................................................................................35
4.7 Procedure voor toetsconstructie.........................................................................................................37
4.8 Normering...........................................................................................................................................37
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
3
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
4
4.9 Kwaliteitsborging ................................................................................................................................37
4.10 Taken en bevoegdheden examencommissie ...................................................................................38
4.11 Taken en bevoegdheden toetscommissie ........................................................................................38
4.12 Werkwijze toetscommissie ...............................................................................................................38
4.13 Relatie tussen toetscommissie en examencommissie .....................................................................39
5. Onderwijsprogramma................................................................................. 41
5.1 Leerplanschemaʼs ..............................................................................................................................41
5.2 CMDA competenties en indicatoren per onderwijseenheid................................................................44
5.3 Fasen in de opleiding .........................................................................................................................46
5.4 Programmalijnen ................................................................................................................................47
5.5 Samenhang binnen- en buitenschools programma............................................................................47
5.6 Major-minor structuur .........................................................................................................................47
5.7 Versnellingstrajecten ..........................................................................................................................47
5.6 Excellentie trajecten ...........................................................................................................................49
5.7 Internationalisering .............................................................................................................................49
5.8 Studeerbaarheid .................................................................................................................................50
Bijlage 1: Competenties en indicatoren CMD Amsterdam ............................. 51
Bijlage 2: Verankering algemene beroepsvaardigheden ............................... 57
Bijlage 3: Kwaliteitscriteria assessment ......................................................... 61
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
5
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
6
Voorwoord
Het opleidingsplan CMD Amsterdam beschrijft het nieuwe curriculum dat vanaf augustus 2011 wordt
geïmplementeerd door de opleiding. De propedeuse en het eerste verdiepingsjaar (V1) worden
uitgevoerd en in augustus 2012 volgen de laatste twee jaren.
In de afgelopen jaren hebben projectteams, in samenwerking met docententeams en management,
gewerkt aan de ontwikkeling van een vernieuwde visie op het beroep en daaraan gekoppeld een nieuw
competentieprofiel. Vervolgens zijn op basis van deze visie didactische uitgangspunten geformuleerd en
is het curriculum ontworpen.
Het is een intensief traject geweest waarbij regelmatig in docentenvergaderingen is teruggekoppeld en
waarin de belangrijkste stappen zijn bediscussieerd.
Ook studenten (opleidingscommissie) en het werkveld (opleidingsadviescommissie) zijn bij de
ontwikkeling betrokken geweest; hebben feedback en advies gegeven op het competentieprofiel en de
uitwerking daarvan in het curriculum.
Het ontwikkelwerk is nog niet af; het opleidingsplan zoals op dit moment gepresenteerd kan worden,
stemt tot optimisme. Het is gelukt een aantrekkelijk curriculum te ontwerpen waarin studenten zich goed
kunnen voorbereiden op een succesvolle toekomst in het dynamische werkveld van de interactieve
media ontwerper. Het curriculum biedt houvast om een goed onderlegde professional te worden en
biedt tevens keuzevrijheid aan iedere student om een eigen richting op te gaan en zich te profileren
binnen het beroep.
In het studiejaar 2011-2012 worden het tweede verdiepingsjaar (V2) en afstudeerfase ontwikkeld,
conform de contouren die in dit opleidingsplan zijn geschetst. Er is een curriculumcommissie in het
leven geroepen die dit ontwikkelwerk, de verdere implementatie en eventuele bijstellingen zal initiëren
en begeleiden. Daarnaast zal de curriculumcommissie erop toezien dat het opleidingsplan de komende
jaren blijft dienen als richtinggevend document voor het onderwijs.
Dank aan allen die aan het voorliggend opleidingsplan hebben meegewerkt
Succes met de uitvoering!
Juli 2011
Yvonne Opdam,
Opleidingsmanager CMD Amsterdam a.i.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
7
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
8
1. Missie, identiteit en positionering
1.1 Missie van de opleiding
1
CMD Amsterdam stelt ontwerpen centraal in de opleiding. Wij willen studenten leren denken als
ontwerper en opleiden tot interactieve media ontwerpers met een goede aansluiting op de huidige én de
toekomstige beroepspraktijk. CMD Amsterdam biedt talentontwikkeling-op-maat: studenten ontwikkelen
naast een gemeenschappelijke kennisbasis een individueel profiel.
1.2 Visie van de opleiding
CMD Amsterdam gelooft in het 'human centered' ontwerpproces. Wij zien een steeds grotere rol
weggelegd voor ontwerpers die in staat zijn om te kijken naar de menselijke kant van interactieve
media. In onze visie ontwikkelt de 'human centered' aanpak zich in toenemende mate naar het
bestuderen van de mens in zijn sociale en maatschappelijke context als aanleiding voor en
onderbouwing van interactieve media concepten. Daarnaast blijft het belangrijk te kijken naar de mens
op het moment dat hij in aanraking komt met interactieve media, zijn gedrag serieus te nemen en te
verwerken in het ontwerpproces. CMD Amsterdam ziet dan ook een meerwaarde in het inbedden van
toegepast onderzoek en prototyping in het curriculum en wil studenten hierin helpen en stimuleren.
CMD Amsterdam ziet een werkveld dat zich zeer snel ontwikkelt en is van mening dat een flexibel
curriculum dat flexibel is en daardoor adequaat kan reageren op nieuwe ontwikkelingen en trends een
vereiste is. Lees meer bij 'Visie op beroep en actuele ontwikkelingen' op pagina 6.
Het CMD Amsterdam werkveld is en blijft sterk internationaal georiënteerd. Het ligt in de aard van het
interactieve medium dat het geografische grenzen overschrijdt en zich richt op een internationale
gemeenschap. Het werkveld bedient zich van internationale standaarden. Vakinhoudelijk onderzoek en
communicatie spelen zich af op internationale schaal en vakliteratuur is vaak geschreven of vertaald in
het Engels. Het curriculum van CMD Amsterdam richt zich op dit internationale werkveld.
Passend bij de aard van het interactieve media werkveld neemt het leren in projecten een belangrijke
plaats in het curriculum in. CMD Amsterdam wil studenten uitgebreide ervaring bieden in projecten met
wisselende thematiek en gericht op verschillende aspecten van het ontwerpproces. Studenten oefenen
in projecten met verschillende rollen en verantwoordelijkheden.
1.3 Strategie
Om onze positionering als ontwerpopleiding voor interactieve media sterk neer te zetten zorgen we voor
2
een curriculum waarin ontwerpen van interactie middels genetwerkte media centraal staat. De
competenties die onze studenten leren hebben betrekking op de beroepstaken ontwerpen,
onderzoeken, maken, adviseren en projectmanagen. De kennis en vaardigheden die worden
aangeboden in de vakken en projecten geven de studenten handvatten om een concrete uitwerking van
een interactieve media toepassing te ontwerpen. Het blijft dus niet bij een conceptuele, tekstuele
omschrijving van een toepassing, zij leren het ook te ontwikkelen.
Digitale tools en -technologie worden gebruikt om te kunnen visualiseren en te ontwerpen.
Door toegepast onderzoek en prototyping leren wij onze studenten een 'human centered'
ontwerpproces, waarbij verschillende vormen van testen met gebruikersgroepen worden ingezet om
(tussen)producten te evalueren en aan te passen.
9
9
1
2
De opleiding Interactieve Media heeft een naamsverandering aangevraagd bij het College van Bestuur van de
Hogeschool van Amsterdam. In dit opleidingsplan is op de besluitvorming geanticipeerd en wordt de opleiding
aangeduid met CMD Amsterdam.
Genetwerkte media zijn democratisch en decentralized. De bezoeker kan tevens auteur zijn. Genetwerkte media
maken vaak gebruik van computers als input/output device en vereisen een dynamisch netwerk van mensen die
participeren en consumeren.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
9
Het CMD Amsterdam ontwerpproces is iteratief en is als volgt samen te vatten:
– Begrijp de mens en zijn omgeving
– Ontwerp interactie tussen mensen, plekken en informatie
– Maak netwerken met interactieve media
– Evalueer tastbare resultaten
Afbeelding 1: CMD Amsterdam: ontwerpopleiding voor interactieve media
De vier stappen in het ontwerpproces waar CMD Amsterdam de nadruk op legt zijn verwoord en
weergegeven.
Om de student keuze te bieden én flexibiliteit in te bouwen in de aangeboden vakken is een vierjarig
curriculum ontwikkeld waarin het aantal kernvakken afneemt, het aantal profileringsvakken toeneemt
(die de student zelf kan kiezen) en een stage- en projectenlijn wordt aangeboden. De student kan zich
in toenemende mate naar eigen keuze ontwikkelen, zowel in de breedte als in de diepte.
Studenten worden voorbereid op een internationaal georiënteerd werkveld door te werken in
interdisciplinaire projectteams aan opdrachten voor projectpartners bij voorkeur uit de regio Amsterdam.
Dit krijgt vorm in een sterke projecten- en stagelijn in het curriculum. Er vindt actieve student- en
docentuitwisseling plaats met partneropleidingen in het buitenland waarbij de studenten de keuze
hebben een minor te volgen of te participeren in projecten met CMD-gerelateerde kenniscentra in het
buitenland.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
10
Afbeelding 2: CMD Amsterdam beroepstaken en vakken.
De beroepstaken ʻontwerpenʼ, ʻmakenʼ, adviserenʼ en ʻonderzoekenʼ zijn gekoppeld aan (een selectie
van) vakken die een belangrijk aandeel hebben in het aanleren van die beroepstaak. De beroepstaak
ʻprojectmanagenʼ is gekoppeld aan een aantal algemene beroepsvaardigheden, die in de vakken (en
projecten) worden aangeleerd.
1.4 Positionering van de opleiding in het domein MCI
Uit ons (benchmark)onderzoek bleek dat binnen het domein MCI profilering ten opzichte van de overige
opleidingen dringend gewenst was. In het geval van de opleiding Informatica werd dit gevoed door
overlap in specifieke onderwerpen in beide curricula. Ook werden onze studenten weleens gezien als
ʻbouwers van websitesʼ. De noodzaak tot profilering ten opzichte van MIC kwam voort uit de sterke
nadruk op marketing en communicatie in onze afstudeervariant Content en Communicatie, die
overeenkomsten vertoont met de afstudeerrichting Reclame, Marketing en Communicatie bij MIC.
Daarbij komt dat alumni van beide studierichtingen vaak aan de slag kunnen in advertising en pr.
Door middel van onderzoek en discussie identificeerden we twee belangrijke verschillende dynamieken,
die het mogelijk maken te visualiseren hoe IAM zich verhoudt tot de andere studies binnen MCI:
1. Management versus creatie/ontwerp – Dit verwijst naar de rol die de student heeft binnen het
(creatieve) proces. Dit kan zowel het managen van die processen zijn als een rol binnen het proces
zelf.
2. ʻDesigner invalshoekʼ versus de ʻengineer invalshoekʼ – Dit verwijst naar de manier waarop de
studenten worden verwacht om te gaan met opdrachten en problemen. Het verschil tussen het
standpunt van de ʻdesignerʼ en dat van de ʻengineerʼ behoeft misschien uitleg: designer en engineer
zijn beide verantwoordelijk voor het ontwerp. De eerste werkt aan een oplossing vanuit het design
en de tweede vanuit de technologie. De realiteit wijst uit dat beide invalshoeken leiden tot een
goede oplossing, maar dat ze zelden in één persoon verenigd worden (je bent vaak of designer of
engineer).
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
11
Gebruikmakend van deze dimensies hebben we de verschillende opleidingen in het domein als volgt
gepositioneerd:
Afbeelding 3: Positionering CMD Amsterdam binnen het domein MCI
MIC: Media, Informatie en Communicatie
RMP: Redactie en Mediaproductie
NM: Nieuws en Media
IM: Informatie en Media
MMP: Media, Marketing en Publishing
RMC: Reclame, Marketing en Communicatie
FD: Fashion & Design
FB: Fashion en Branding
FM: Fashion & Management
CMD Amsterdam is geplaatst in het kwadrant rechtsboven, waarmee we de opleiding positioneren als
een ontwerpopleiding met een designers invalshoek. Het toont ook de afstand met MIC, waar de nadruk
ligt op het managen van het ontwerpproces, in plaats van op het ontwerpen zelf. CMD Amsterdam
studenten moeten in staat zijn daaraan daadwerkelijk actief deel te nemen.
Voor de volledigheid hebben wij ook AMFI in dit overzicht opgenomen, dat vanwege de nadruk op
ontwerpen dichtbij ons ligt. Dit maakt voor de positionering van IAM niet veel verschil, omdat er (nog)
slechts een beperkte overlap is tussen de mode-industrie en de sector waartoe wij onze studenten
opleiden.
1.6 Kansen binnen het domein MCI
Binnen het domein bestaat veel expertise op o.a. de vakgebieden marketing, gameontwikkeling,
communicatie, mediaproductie, informatietechnologie, journalistiek, management en mode die nu enkel
binnen de betreffende opleidingen wordt ingezet. Bij ontwerpvraagstukken die worden behandeld
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
12
binnen de opleiding CMD Amsterdam, is expertise in deze vakgebieden zeker nodig. Wij zijn
voorstander van samenwerkingverbanden tussen experts binnen het domein in de vorm van het
gezamenlijk ontwikkelen en aanbieden van onderwijsmodules. Wij zien mogelijkheden om tot
samenwerking te komen in (muldisciplinair georganiseerde) projecten, minoren en profileringsvakken.
1.7 CMD Amsterdam en andere CMD-opleidingen
Voortbouwend op de positionering binnen het domein lijkt het ons belangrijk in onze positionering dat
CMD Amsterdam een ontwerpopleiding is. We zijn echter niet de enige CMD-opleiding in Nederland,
dus hebben we een onderzoek verricht naar onze collega-opleidingen (tevens te beschouwen als
concurrenten) in Nederland.
Momenteel zijn er zes andere CMD-opleidingen in Nederland, die zich allemaal als ontwerpopleiding
positioneren. Om CMD Amsterdam te onderscheiden, moeten we dus meer doen dan ons als
ontwerpopleiding neerzetten. Vier van de zes opleidingen benadrukken de gebruiker in het
ontwerpproces, dus ook de ʻuser-centeredʼ benadering is niet voldoende om CMD Amsterdam te
positioneren t.o.v. de andere CMD-opleidingen.
Deze user-centered opleidingen richten zich vooral op de interactie tussen gebruiker en toepass en niet
zozeer op de bredere context. Gezien de trends die we tegenkwamen in scenariosessies en onderzoek
die wijzen op het toenemende belang van interactieve media in cultuur en maatschappij (zie vooral
Harper et al, 2008), is een nadruk op deze aspecten zowel als het centraal stellen van de gebruiker een
kans om ons duidelijk te positioneren ten opzichte van de overige CMDʼs.
We hebben deze meer holistische benadering in onze discussies beschreven als focus op de gebruiker
als mens – dit is te lezen als ʻgebruiker als onderdeel van de maatschappijʼ- (om dit af te kunnen zetten
tegen de user-centered benadering van de overige vier CMDs die wij kortweg hebben beschreven als
ʼgebruiker als gebruikerʼ). De focus voor CMD Amsterdam is op de gebruiker EN de sociaalmaatschappelijke context. Om het verschil aan te geven met een kunstopleiding, zetten wij hier een
tweede as tegenover: toegepast versus kunst (zie afbeelding 4).
Afbeelding 4: Positionering CMD Amsterdam ten opzichte van andere CMDʼs in Nederland
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
13
1.8 CMD Amsterdam en het werkveld
Tenslotte hebben we ons gericht op de positionering van CMD Amsterdam binnen de interactieve media
industrie. Over het algemeen is ons werkveld momenteel tevreden met de kennis en vaardigheden van
onze studenten, tijdens stages en na hun afstuderen (zie bijvoorbeeld Evaluatie Stages 09-10). In het
werkveld van interactieve media is geen eenduidigheid over wat met in de toekomst van de
afgestudeerde zal verwachten. We hebben (o.a. van de opleidingsadviesraad) hele verschillende
opinies gehoord, van behoefte aan een specialist aan de ene kant tot de behoefte aan een breed
opgeleide generalist aan de andere kant (en alles daar tussenin). Dit maakt het voor ons moeilijk om de
industrie als basis te nemen voor verdere positionering. Daarom zijn wij bij de positionering van CMD
Amsterdam in het werkveld interactieve media van ons onderzoek uitgegaan.
Wat duidelijk is geworden in de scenariosessies en het door ons verrichte literatuuronderzoek, is dat er
één ding de komende 5 à 10 jaar niet zal veranderen: de snelheid waarmee de interactieve media
sector zich ontwikkelt. In tijden van verandering kunnen kennis en vaardigheden snel verouderd raken.
Opleidingen die niet in de pas lopen met deze ontwikkelingen verliezen relevantie en leveren studenten
af waar het werkveld niet langer op zit te wachten. Voor ons is daarom belangrijk CMD Amsterdam te
positioneren als een flexibele opleiding, die voorop kan lopen bij de ontwikkelingen in het veld (door het
curriculum, maar ook door samenwerking met het lectoraat Netwerkcultuur en het kenniscentrum
Create-It) en die de snelheid van de verandering kan bijbenen om afstudeerders af te leveren met
relevante kennis en vaardigheden voor het heden en de toekomst.
1.9 Conclusie positionering
Algemene positionering:
– CMD Amsterdam is een ontwerpopleiding die studenten opleidt om te denken als ontwerper bij het
ontwikkelen van interactieve toepassingen.
– Bij CMD Amsterdam staat de mens centraal als eindgebruiker van een ontwikkelde toepassing èn
als mens met sociaal-maatschappelijke context.
– CMD Amsterdam is een flexibele opleiding en die flexibiliteit stelt ons in staat voorop te lopen bij de
snelle ontwikkelingen in het veld en geeft studenten de kans zichzelf te ontwikkelen op een manier
die aansluit op de interactieve media sector en hun persoonlijke aspiraties en interesses.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
14
2 Beroeps- en opleidingsprofiel
2.1 Visie op beroep en actuele ontwikkelingen
CMD Amsterdam leidt studenten op tot 'interactieve media ontwerper', een omschrijving die ruimte geeft
aan de verschillende beroepen en beroepsrollen die nu en in de toekomst relevant zijn.
Hoe ziet CMD Amsterdam de ontwikkeling van de huidige naar de toekomstige 'interactieve media
ontwerper'? Een aantal eigenschappen zullen niet of nauwelijks veranderen:
– Het combineren van abstract denkvermogen met een sterke verantwoordelijkheid en passie voor de
concrete uitwerking.
– Het onderzoeken en het kunnen vertalen van onderzoek naar een ontwerpconcept, naar aanleiding
van een klantvraag (of breder maatschappelijk vraagstuk).
– Het strategisch kunnen inspelen op innovaties en trends.
– Het beheersen van tools en methodieken om een ontwerpconcept te kunnen communiceren en te
definiëren, in woord en in beeld.
–
CMD Amsterdam hecht nadrukkelijk waarde aan de eerste drie eigenschappen, omdat deze haar
onderscheiden van MBO-opleidingen tot 'interactieve media ontwerper'.
Het werkveld waarin de ʻinteractieve media ontwerperʼ zich begeeft is de laatste jaren sterk
geprofessionaliseerd, ook omdat de acceptatie, kennis en afhankelijkhied van gebruikers van
interactieve media enorm is toegenomen. Het interactieve media-werkveld handhaaft zich inmiddels
zelfstandig naast het ʻtraditioneleʼ media-werkveld.
De toegenomen acceptatie, kennis en afhankelijkheid van gebruikers van interactieve media ziet CMD
Amsterdam als motivatie om studenten beter en uitgebreider te laten kijken naar die gebruiker als
eindgebruiker van een toepassing en als mens in de context van zijn leefomgeving.
Het gegeven dat het werkveld zich zelfstandig handhaaft naast 'traditionele' media houdt niet in dat er
geen samenwerking of transmediale werkvormen en oplossingen meer bestaat. Integendeel: vanuit een
grote kennis en verankering in het interactieve media werkveld worden de mogelijkheden tot het inzetten
van andere media juist duidelijker. CMD Amsterdam wil zich focussen op het interactieve media
werkveld, en pas in tweede instantie de mogelijkheden voor het inzetten van andere media
onderzoeken.
De 'interactieve media ontwerper' van de toekomst zal steeds meer in staat zijn een open,
onderzoekende en toekomstgerichte blik te combineren met een sterke verankering in één van de
werkgebieden van interactieve media-ontwerp: visualisatie, functionaliteit, content, techniek en proces:
– interactieve media centraal;
– daarbinnen een breed profiel mogelijk;
– tevens de mogelijkheid om in een kleiner domein te profileren.
Naast focus bieden in de professionalisering van de student schept CMD Amsterdam ruimte in het
curriculum nieuwe ontwikkelingen onder de aandacht te brengen. Docenten worden ondersteund in hun
lopende programma in te spelen op nieuwe ontwikkelingen, maar daarnaast kan er door het aanpassen
van profileringsvakken en minoren sneller worden ingespeeld op de dynamiek van het werkveld en kan
CMD Amsterdam haar imago als 'vooruitstrevend' behouden en verbeteren.
Het is onmogelijk te voorspellen welke namen de beroepen van de toekomst zullen dragen. Toch lijkt
het aannemelijk en ook houdbaar voor de komende vijf jaar uit te gaan van beroepen die zich primair
focussen op development (techniek), design (visualisatie), interaction design (functionaliteit), content en
proces (management), De vijf uitstroomberoepsrollen van CMD Amsterdam zijn: front end developer,
visual designer, interaction designer, content manager en project manager, met als gemeenschappelijk
kenmerk een open, onderzoekende en toekomstgerichte blik.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
15
Afbeelding 5: CMD Amsterdam interactieve media ontwerper.
De beroepsrollen binnen de cirkel zijn de uitstroomberoepsrollen van CMD Amsterdam. De
beroepsrollen buiten de cirkel vereisen meer jaren werkervaring en zijn daarmee doorgroeifuncties.
2.2 Opleidingsprofiel CMD Amsterdam
CMD Amsterdam profileert zich als ontwerpopleiding. De competenties zijn geformuleerd op basis van
een aantal onderscheidende taken die de interactieve media ontwerper uitvoert. In de praktijk zullen
afgestudeerden zich toeleggen op één of meerdere beroepstaken, in de opleiding ontwikkelen zij zich
breed en leggen voldoende basis voor een eventuele latere specialisatie. De competenties vormen het
fundament van het curriculum. Onder een competentie wordt verstaan:
Een integraal geheel van kennis, vaardigheden en houding die een persoon binnen een beroeps- en/of
3
wetenschappelijke context adequaat weet in te zetten .
16
16
3
Cahier 1: Competentiegericht Opleiden, Hogeschool van Amsterdam (2005)
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
16
Beroepstaak
Competenties
1
Ontwerpen
De interactieve media ontwerper bedenkt en concretiseert een concept
voor een kwalitatief hoogwaardige interactieve media toepassing.
2
Onderzoeken
De interactieve media ontwerper doet onderzoek ten behoeve van de
ontwikkeling van een interactieve media toepassing.
3
Maken
De interactieve media ontwerper ontwikkelt op basis van een concept
een (deels) werkende interactieve media toepassing.
4
Adviseren
De interactieve media ontwerper verkent met een opdrachtgever de
ontwerpvraag en geeft advies over een oplossingsrichting.
5
Projectmanagen
De interactieve media ontwerper organiseert een interactief media
project en stuurt de uitvoering aan.
Tabel 1: Opleidingscompetenties (vanaf september 2011)
Zie ook bijlage 1
2.3 HBO Bachelor niveau
Om het hbo-niveau zichtbaar te maken zijn Dublin descriptoren (1999) en hbo-kernkwalificaties (2002)
ontwikkeld. De hbo-kernkwalificaties zijn ontwikkeld door de HBO-Raad en meer toegesneden op de
Nederlandse situatie in het hoger beroepsonderwijs. Dublin desciptoren en hbo-kernkwalificaties zijn
evenwel aantoonbaar overlappend. Zij kunnen worden gebruikt om te checken of het (brede) hbo-niveau
met behulp van de opleidingscompetenties kan worden gehaald. In onderstaande matrix is zichtbaar
gemaakt dat alle hbo-kernkwalificaties in voldoende mate in de competenties zijn verwerkt (tabel 2).
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
17
10. besef maatschappelijke verantw.
9. basiskwalificatie management
8. sociaal communicatief
7. methodisch en reflectief
6. probleemgericht werken
5. creativiteit en complexiteit
4. transfer en brede inzetbaarheid
3. toepassing wetenschap
2. multidisciplinaire integratie
1. brede professionalisering
hbo-Kernkwalificaties:
Competenties CMD Amsterdam:
1. Ontwerpen
2. Onderzoeken
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
3. Maken
4. Adviseren
x
x
x
x
x
x
5. Projectmanagen
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Tabel 2: HBO-niveau CMD Amsterdam
2.4. Landelijk beroepsprofiel
In overleg met de tien CMD-opleidingen en het werkveld is gewerkt aan een nieuw CMD-beroeps- en
competentieprofiel. De opleiding CMD Amsterdam heeft in dit proces een leidende rol op zich genomen,
door steeds de eigen ontwikkeling van opleidingscompetenties in te brengen in het landelijk overleg.
Het in maart 2011 opgeleverde Beroeps- en competentieprofiel Communication & Multimedia Design is
door de landelijke beroepenveldcommissie vastgesteld. Het nieuwe competentieprofiel is een antwoord
op de veranderende vragen die aan de CMD-professional worden gesteld. De CMD Amsterdam
competenties volgen de landelijk geformuleerde (tabel 3). In de ontwerpopleiding wordt groot belang
gehecht aan een onderzoeksmatige houding, zowel in de fase van conceptualiseren als achteraf, bij de
controle op het ontwerp en de evaluatie. Evalueren is bij CMD Amsterdam niet een eigenstandige
competentie, zoals in het landelijke profiel, maar komt in alle beroepstaken van het ontwerpproces
terug.
Met de competenties ʻadviserenʼ en ʻprojectmanagenʼ voegt CMD Amsterdam specifieke kernmerken
toe aan het landelijk profiel. ʻAdviserenʼ gaat verder dan ʻmanifesteren en presenterenʼ en ʻontwikkelen
en reflecterenʼ: de student leert een meer sturende, adviserende rol aan te nemen. ʻProjectmanagenʼ
gaat verder dan ʻinter- en multidisciplinair samenwerkenʼ: de student leert ook hier zich te manifesteren
in een meer sturende rol.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
18
Landelijk competentieprofiel
Competenties CMD Amsterdam
Conceptualiseren
De CMD-er genereert ideeën en ontwikkelt concepten voor
(interactieve) communicatieproducten, -diensten, en -belevingen. Het
gaat daarbij om het verbinden van wensen van gebruikers,
doelstellingen van opdrachtgevers en middelen (media, technologie) op
basis van een strategie.
1. Ontwerpen
De interactieve media ontwerper bedenkt en
concretiseert een concept voor een
kwalitatief hoogwaardige interactieve media
toepassing.
Evalueren
De CMD-er is in staat resultaten, die tijdens verschillende stadia van
het ontwerpproces ontstaan, herhaaldelijk te toetsen op hun waarde en
belang voor de wensen van de gebruiker/opdrachtgever.
Onderzoeken & begrijpen
De CMD-er doet onderzoek om de context van het probleem, de wens
van de gebruiker, doelstelling van de opdrachtgever, de belangen van
stakeholders en de mogelijkheden van de technologie te begrijpen.
2. Onderzoeken
De interactieve media ontwerper doet
onderzoek ten behoeve van de ontwikkeling
van een interactieve media toepassing.
Evalueren
(zie hierboven)
Verbeelden en prototypes maken
De CMD-er is in staat om concepten vorm te geven en te concretiseren
in prototypes.
3. Maken
De interactieve media ontwerper ontwikkelt
op basis van een concept een (deels)
werkende interactieve media toepassing.
Evalueren
(zie hierboven)
Manifesteren en presenteren
De CMD-er weet de opdrachtgever, team en gebruikers te
enthousiasmeren voor zijn ontwerpideeën. Hij is in staat een
inspirerend verhaal te houden, waarin hij op een authentieke wijze en
vanuit een eigen visie zijn boodschap weet over te brengen.
4. Adviseren
De interactieve media ontwerper verkent
met een opdrachtgever de ontwerpvraag en
geeft advies over een oplossingsrichting.
Ontwikkelen en reflecteren
De CMD-er neemt verantwoordelijkheid voor zijn eigen professioneel
handelen. Hij reflecteert hierbij zowel op het ontwerpproces,
ontwerpkeuzes als op zijn eigen professionele ontwikkeling. De CMDer verdiept zich voordurend in de nieuwste ontwikkelingen op het
gebied van relevante vakgebieden en weet deze op waarde te schatten
en in te zetten. Hij draagt bij aan de verdere ontwikkelingen van het
vakgebied.
Inter- en multidisciplinair samenwerken
De CMD-er is in staat om samen te werken in een multidisciplinaire,
multiculturele en/of internationale omgeving, waarbij hij verschillende
vakgebieden weet te verbinden.
5. Projectmanagen
De interactieve media ontwerper organiseert
een interactief media project en stuurt de
uitvoering aan.
Ontwikkelen en reflecteren
(zie hierboven)
Tabel 3: Conversie Landelijk Competentieprofiel naar CMD Amsterdam
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
19
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
20
3. Onderwijsconcept en leeromgeving
3.1 Competentiegericht opleiden
Bij competentiegericht opleiden past een didactisch model waarbij de student ruimte krijgt de eigen
competenties te onderzoeken, te ontwikkelen en aan te tonen. De student brengt een eigen profilering
aan en toont dit profiel in een portfolio. De opleiding heeft daarom gezorgd voor een curriculum waarin
de student in toenemende mate zelf invulling kan geven aan zijn studie, door keuze voor
profileringsvakken, voor stage, minor en afstudeerproject.
De invulling van het curriculum, de keuze voor projecten, vakken, stages, is gebaseerd op een visie op
(competentiegericht) leren. De opvattingen over wat leren is en wat van student en docent verwacht
wordt ten aanzien van het leerproces laten zich als volgt samenvatten.
Voor de student:
Leren is construeren
Leren is het resultaat van de eigen inspanningen om aan kennis betekenis toe te kennen en het een
plaats te geven in de wereld zoals je die kent. Kennis verwerf je door informatie tot je te nemen en te
gebruiken (toe te passen). In een beroepsopleiding wordt kennis toegepast in beroepsvraagstukken.
Leren is daarmee vooral het ondernemen van die activiteiten waardoor geleerd kan worden.
Leren is samenwerken
Studenten brengen verschillende ervaringen (voorkennis) en vaardigheden mee en daardoor biedt
samenwerking tussen studenten interessante mogelijkheden voor kennisverbreding. Met andere
woorden: leren is ook een sociaal proces. Door het debat vormen zich concepten, construeert de
student kennis en verwerft vaardigheden.
Leren is reflecteren
Reflectie is nodig om tijdig te kunnen nagaan of het leerproces voldoende vordert en voldoende effectief
is. Bij reflectie dient er zowel aandacht te zijn voor de mate waarin het resultaat is behaald als voor de
wijze waarop dit resultaat is bereikt. Je bewust worden van het leerresultaat is een belangrijk
leermoment, evenals het onder ogen zien van wat nog geleerd moet worden.
Leren is kiezen
Studenten ontwikkelen hun competenties in een curriculum dat een keuzemogelijkheden heeft. Op basis
van zelfkennis, reflectie en ambitie stellen studenten een eigen studieplan samen, binnen de ruimte die
de opleiding daartoe biedt. Bij kiezen hoort verantwoorden: de student legt aan zichzelf en aan de
opleiding verantwoording af van de gemaakte keuzes en het resultaat daarvan. Dit keuzeproces en
deze verantwoording, ook wel zelfsturing in het leren genoemd, is een belangrijke pijler van het
competentiegericht leren. De student leert het eigen leren vorm en inhoud te geven (leren leren).
Voor de docent:
Opleiden is activeren
In een didactisch model dat ervan uitgaat dat leren een actief proces is dat door de lerende zelf tot
stand gebracht wordt is een belangrijke taak van de docent de lerende aan te zetten tot
kennisverwerving, kennisconstructie en het ontwikkelen van vaardigheden. De docent biedt activerend
onderwijs dat de student aanzet tot denken, tot toepassen, uitproberen, dialoog. Hiermee activeert de
docent het leerproces.
Opleiden is kennis aanreiken
Docenten zijn expert in hun vakgebied en zijn daardoor uitmuntend in staat studenten de juiste vragen
te stellen, de goede aanwijzingen te geven. Soms is dit niet genoeg om een leerproces voldoende op
gang te brengen en kiest de docent voor overdracht van kennis of het voordoen van vaardigheden om
de student op effectieve wijze wegwijs te maken en het leerproces van de student te ondersteunen.
Overdracht gaat zoveel mogelijk gepaard met opdrachten waarin studenten kunnen oefenen met
leerstof, waarin zij kunnen toepassen en reflecteren op de aangereikte kennis en vaardigheden.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
21
Opleiden is coachen
Van studenten wordt gevraagd een eigen route uit te stippelen en te volbrengen. Daartoe moeten zij
leren reflecteren, plannen en uitvoeren van die plannen in een dynamische onderwijsomgeving en vaak
in een leeftijd waarin zij nog maar nauwelijks in staat zijn richting aan de eigen ambities te geven. De
docent heeft in dit leerproces een taak als coach, door het stellen van (lastige) vragen, door het
aanmoedigen, confronteren en complimenteren. De coachrol houdt in dat de docent studenten
nauwlettend volgt en de ‚zone van naaste ontwikkelingʼ opzoekt. Een goede coach vraagt net iets meer
dan de student aankan en moedigt aan de volgende stap te zetten.
Opleiden is feedback geven
Docenten geven zoveel mogelijk feedback, tijdens de lessen/activiteiten door mondelinge bespreking
van het gemaakte werk en de aanpak en eventueel door tussentijdse toetsen (formatief). Feedback is
een belangrijk middel om het leerproces te monitoren en te ondersteunen.
De docent zoekt steeds naar de optimale mix tussen kennis aanreiken, activeren van het leerproces,
feedback geven en coachen van het leren. Uitgangspunt is de vraag wat de student nodig heeft om te
kunnen leren.
Op basis van deze opvattingen zijn een aantal uitgangspunten geformuleerd waarmee het opleiden
4
wordt vormgegeven.
1. Professionele taken staan centraal. In het curriculum wordt zoveel mogelijk geleerd aan de hand
van authentieke beroepssituaties en leren studenten door het uitvoeren van opdrachten waarin
professionele taken centraal staan.
Beroepssituaties bieden voor kennisconstructie en het aanleren van vaardigheden een goed kader.
Studenten leren denken vanuit de eisen van het beroep en maken zich zowel de denkstrategieën
als de beroepskennis eigen.
2.
Studenten krijgen in toenemende mate keuzevrijheid voor onderwijsonderdelen en nemen in
toenemende mate verantwoordelijkheid voor het eigen leren.
Omdat kennisverwerving een persoonlijke activiteit is krijgt de lerende de ruimte en de
verantwoordelijkheid het eigen leerproces te sturen. Studenten verantwoorden de keuze voor de
verdiepingsprogrammaʼs, minor, stage en afstudeeropdracht en tonen in een portfolio hun
ontwikkeling van de opleidingscompetenties.
3.
Metacognitieve vaardigheden (zoals onderzoeken, plannen, organiseren, reflecteren) worden
gezien als basis voor succesvol professioneel werken en zijn ingebed in het curriculum.
Studenten hebben vaardigheden nodig waarmee zij hun leerproces kunnen inrichten, sturen en
monitoren. Die studievaardigheden moeten worden geleerd, zodat zij in staat zijn tijdens hun studie
en daarna zelfstandig te leren.
4.
Het onderwijs is activerend en gericht op samenwerking tussen studenten.
Samenwerking tussen studenten dient zo georganiseerd te zijn dat het leren erdoor bevorderd
wordt. Het activerend onderwijs is zo ingericht dat studenten maximaal worden aangezet om
leeractiviteiten te ondernemen.
5.
Docenten richten zich op het stimuleren en ondersteunen van het actief en samenwerkend leren
door studenten.
De rol van docenten is het leren van studenten te bevorderen. Dat kan zijn door het geven van een
(activerend) college, maar zal veel vaker nog bestaan uit het aanbieden van leeractiviteiten in de
vorm van opdrachten, feedbackgesprekken, coaching, (tussentijdse)toetsing.
6.
Toetsing is integraal onderdeel van het onderwijs en heeft zowel een beoordelende als een
feedbackfunctie.
22
22
4
Deze uitgangspunten zijn in lijn met de uitgangspunten voor competentiegericht leren zoals geformuleerd door de
Hogeschool van Amsterdam.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
22
Een toets aan het einde van een onderwijsonderdeel is een controlemiddel om te kijken of de
student de leerdoelen van de cursus heeft bereikt. Tussentijds zijn toetsen gericht op het monitoren
en ondersteunen van het leerproces (feedback). Voor ieder onderwijsonderdeel is een doordachte
mix van formele en informele beoordeling en feedback ontworpen.
3.2 Leerhouding van de student
CMD Amsterdam leidt studenten op tot interactieve media ontwerpers. Zij verwacht van haar
toekomstige professionals dat zij excellente interactieve mediaproducten leren ontwikkelen, producten
waar klant en gebruiker mee weglopen. Hiervoor is nodig dat studenten hoge eisen leren stellen aan
zichzelf, de vraag van de klant van een eigen interpretatie kunnen voorzien, over grenzen heen kunnen
kijken en risicoʼs durven te nemen door nieuwe paden te bewandelen.
Om een dergelijke professionaliteit te bereiken wordt van de studenten een leerhouding gevraagd die
zich kenmerkt met de woorden: nieuwsgierig, integer, authentiek, onderzoekend, ondernemend, lef.
De opleiding biedt studenten een omgeving die uitnodigt om te durven, te excelleren, bestaande ideeën
opzij te durven schuiven, risico te durven nemen. De relatief sterk veranderende CMD Amsterdampraktijk vraagt daar ook om: risicoʼs nemen hoort bij het ontwikkelen van originele ideeën en
toepassingen.
Dit betekent dat wij:
1. Hoge eisen stellen aan eindproducten. Gemiddeld is niet goed genoeg.
2. Studenten stimuleren om verder te denken dan zij in eerste instantie doen.
3. Een veilige omgeving bieden waarin risico nemen wordt aangemoedigd en waar ʻmislukkingenʼ
worden opgevangen en omgezet in leerzame ervaringen.
4. Studenten het verschil leren tussen het gewenste ʻnemen van professionele risicoʼsʼ
(experimenteren met de inhoud) en het ongewenste ʻgeen serieuze poging ondernemenʼ (falend
proces).
5. Professioneel feedback geven op ʻmislukkingenʼ, zodat de student inzicht verwerft in zijn eigen
ontwerpkeuzes en een leerzame ervaring heeft.
3.3 Leerlijnen
Het curriculum is ingedeeld in een aantal leerlijnen, op basis van overeenkomst in werkvorm, type
leerproces en toetsvorm.
Integrale leerlijn
In deze leerlijn ligt de nadruk op het verrichten van professionele taken die overwegend worden getoetst
door opdrachten (tot het maken van producten), presentaties, (proces)evaluaties. De student werkt bij
een opdracht volgens professionele standaarden.
Hij levert (beroeps)producten af die aan bepaalde criteria voldoen, kan zelf criteria opstellen waar een
goed product aan dient te voldoen, werkt oplossingsgericht, heeft inzicht in de procesdynamiek, leert
verschillende teamrollen kennen en leert welke het beste bij hem passen, kan werken aan gestelde
doelen en kan zijn individuele doelen hieraan verbinden.
Conceptuele en vaardighedenleerlijn
In deze leerlijn leert de student de benodigde kennis en vaardigheden. De leerstof en oefenstof worden
gekoppeld aan het beroep zodat studenten leren denken en doen vanuit het perspectief van de
interactief ontwerper.
Praktijk leerlijn
De praktijk (bij CMD Amsterdam: stage) is de plek waar de socialisatie met het beroep plaatsvindt. De
student leert werken als een professional en leert zijn plaats innemen tussen vakgenoten. Het leren
vindt plaats in de dynamiek van het bedrijf waar de stage wordt gedaan.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
23
Reflectie leerlijn
In de reflectieleerlijn leert de student sturing te geven aan de eigen ontwikkeling. In deze leerlijn leert de
student een pas op de plaats maken om zich bewust te worden van zijn eigen ontwikkeling, daar een
waardering aan toe te kennen en op basis van zijn reflecties keuzes te maken voor verder leren.
3.4 Onderwijsvormen
De leerlijnen zijn uitgewerkt in onderwijsvormen, zie tabel 4:
Leerlijn
Onderwijsvorm
Integrale leerlijn
Beroepsvraagstukken
Project
Afstudeeropdracht
Conceptuele (en vaardigheden) leerlijn
ʻBody of knowledge and skillsʼ
Kernvak of Profileringsvak
Praktijk leerlijn
Professioneel functioneren in de praktijk
Stage
Reflectie leerlijn
Betekenis geven aan eigen ontwikkeling als
professional
Studieloopbaancoaching
Tabel 4: Leerlijnen met bijbehorende onderwijsvormen
3.4.1 Projecten
In de projecten tonen studenten aan dat ze hun kennis, vaardigheden en houding samenhangend en
effectief kunnen inzetten in beroepssituaties en ontwikkelen zij hun kennis en vaardigheden verder. De
projecten bieden de opleiding tevens goede mogelijkheden het onderwijs flexibel in te richten en aan te
passen aan veranderende vragen vanuit het werkveld. Een projectopdracht wordt geformuleerd op
basis van een thema, daarbinnen een onderwerp en een drager (product).
De opleiding kiest ervoor ieder jaar één thema te benoemen voor alle projecten (bijvoorbeeld ʼde
lerende mensʼ of ʼde spelende mensʼ). Hiermee wordt bereikt dat in de opleiding kennis vergaard wordt
over dit thema, dat studenten vanuit meerdere projecten met elkaar kunnen uitwisselen, vanwege een
gedeelde ervaring met de context.
Het onderwerp en het medium zijn aspecten die worden ingevuld en gevarieerd per project.
Leren van probleemoplossingsvaardigheden
Studenten werken in groepen van wisselende omvang aan een opdracht. Zij werken planmatig volgens
een stappenplan dat in ieder project terugkomt:
1. Research
2. Concept
3. Design
4. Development
5. Implementation
6. Evaluation.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
24
In ieder project staan één of meer stappen centraal en wordt zowel in de begeleiding als in de toetsing
aan deze stappen aandacht gegeven.
Studenten starten in de propedeuse met een project waarbij de nadruk ligt op design en waarbij de
stappen research en concept in de opdracht als gegeven worden aangeboden. Hiermee sluit de
opleiding aan bij het startniveau en het interesseniveau van de startende student. De projectstappen
worden in de loop van de propedeuse geleerd.
Leren van projectvaardigheden
Naast probleemoplossingsvaardigheden (aan de hand van het stappenplan) leren studenten
projectmatig werken. Aspecten die daarbij aan de orde zijn: samenwerken, leidinggeven, projectbeheer,
vergaderen, presenteren, feedback en reflectie. Dit zijn vaardigheden die studenten niet in één project
leren, maar waarin zij zich gedurende de vier jaar van de opleiding ontwikkelen. Een belangrijk deel van
de beoordeling is formatief, gericht op feedback en aanwijzingen voor verbeteringen.
Samenwerkend leren, kennisconstructie
Door samen te werken aan een projectopdracht krijgen studenten de kans vraagstukken van
verschillende kanten te belichten en oplossingen te bespreken. Studenten leren van elkaar, door ideeën
op tafel te leggen, elkaar kritisch te (leren) bevragen en door in de samenwerking te komen tot
oplossingen die zij alleen niet hadden kunnen bedenken. Een dergelijke wijze van kennisontwikkeling
vraagt om kleine projectgroepen en intensieve begeleiding door docenten.
In projecten wordt dus op drie vlakken geleerd: probleemoplossing, projectvaardigheden en theoretische
onderbouwing. Op al deze leerdoelen wordt getoetst (zie ook hoofdstuk 4: toetsen en beoordelen).
– Probleemoplossing: via het eindproduct en de verantwoording daarvan.
– Projectvaardigheden: via evaluatie en beoordeling door begeleiding, medestudenten en student zelf
(reflectie). Studenten formuleren voor ieder project individuele leerdoelen en deze leerdoelen worden
zowel periodiek (feedback) als aan het eind van het project geëvalueerd. De leerresultaten worden
onder woorden gebracht en opgenomen in het portfolio.
– Onderbouwing: via een individuele verantwoording van de gekozen aanpak en reflectie op het
resultaat.
Feedbackmomenten
In ieder project worden feedbackmomenten (tussentijdse toetsing) georganiseerd. Ieder plan van
aanpak wordt beoordeeld voor de projectgroep verder kan (go / no go) en de wijze waarop de
projectgroep samenwerkt wordt regelmatig geëvalueerd en op basis hiervan bijgesteld. Voor ieder
project wordt een conceptversie van het eindproduct op enigerlei wijze besproken en van commentaar
voorzien door de begeleider, een externe beoordelaar of een parallelgroep, zodat studenten leren van
de feedback door deze te verwerken in het definitieve eindproduct.
Rol van de coach/begeleider
De docentbegeleider ondersteunt het leren in de projectgroep door het stellen van vragen die het
denkproces bevorderen. De begeleider monitort of de projectgroep alle projectstappen goed doorwerkt,
moedigt aan, confronteert waar nodig. Verder stelt de begeleider vragen over de samenwerking en de
mate waarin alle studenten aan het project bijdragen. De begeleider heeft dus oog voor zowel het
product als het proces. De projectbegeleiders stemmen regelmatig hun aanpak onderling af, zodat
studenten binnen een afgesproken bandbreedte weten wat zij van een begeleider kunnen verwachten.
In de loop van de studiejaren verandert de rol van de begeleider van coach naar expert/consultant.
Studenten leren in toenemende mate zelf hun projectwerkzaamheden organiseren en zijn hierin in
toenemende mate zelfsturend.
3.4.2 Afstudeeropdracht
De afstudeeropdracht is een individueel project waarin de student zelfstandig een opdracht uitvoert, al
dan niet voor een externe opdrachtgever. In de afstudeeropdracht toont de student zijn competenties op
eindniveau aan.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
25
3.4.3 Kernvakken en Profileringsvakken
Het curriculum maakt onderscheid tussen kernvakken en profileringsvakken. Alle studenten volgen
kernvakken, waarin zij de basiskennis en basisvaardigheden leren. Vanaf het tweede studiejaar worden
er in toenemende mate profileringsvakken aangeboden, waarbij studenten enige keuzevrijheid hebben.
Er worden steeds vakken uit drie verschillende programmalijnen als keuze aangeboden, waarbij de
student er steeds één kiest. Hierbij kunnen studenten zichzelf profileren, maar worden gedwongen uit
meerdere lijnen vakken te volgen.
Leren in de vakken
De beroepspraktijk neemt in de vakken een belangrijke plaats is, omdat alle kennis en vaardigheden die
worden behandeld of aangeleerd gekoppeld worden aan casuïstiek of opdrachten die in de praktijk
worden uitgevoerd.
Het onderwijs is activerend, studenten leren door aan de hand van de aangereikte theorie opdrachten
uit te werken waarin de theorie toegepast en geanalyseerd wordt. Studenten leren in de lessen op
onderzoeksmatige wijze naar vraagstukken kijken en leren door de kritische vragen van docenten ook
het eigen kritische denkvermogen te ontwikkelen.
Relatie met de kernvakken
Er is geen directe of dwingende relatie met de kernvakken, zodat studenten in een project nooit hoeven
te wachten ʻtot de stof behandeld isʼ. Waar mogelijk ondersteunt het kernvak het project door eenzelfde
type onderwerp, door het aanbieden van meer opties of door een gemeenschappelijke focus.
Rol van de docent
De rol van de docent kenmerkt zich door de regiefunctie. De docent maakt een inschatting op welke
wijze studenten geholpen worden tot het activerend leren. In de meeste vakken is ruimte voor instructie,
debat, leergesprekken, opdrachten.
De docent is in de lessen expert, gespreksleider, coach en feedbackgever.
3.4.4 Stages
In het tweede jaar van de opleiding hebben studenten een oriëntatiestage van 10 weken en in de
afstudeerfase een lange stage van 20 weken. De korte stage heeft als doel de student te laten ervaren
hoe in de professionele werkomgeving wordt gewerkt.
De afstudeerstage heeft als focus het zelfstandig werken als aankomend professional. De stagiaire
ontwikkelt zelfstandig, ingebed in een organisatie, een product ten behoeve van een opdrachtgever. De
student leert door socialisatie (afkijken van rolmodellen, invoegen in de cultuur van het bedrijf, feedback
door collegaʼs) en door de aanwijzingen van zijn stagebegeleider (meester-gezel).
Aan het eind van de stage vindt de beoordeling van de competentieontwikkeling plaats aan de hand van
een stageverslag een beoordelingsgesprek. De docentbegeleider bepaalt de beoordeling en betrekt
daarin de bevindingen van de stagebegeleider.
Begeleiding
De stagiaire wordt begeleid door een docent-begeleider vanuit de opleiding en een werkbegeleider bij
het stagebedrijf.
3.4.5 Studieloopbaanbegeleiding
Studieloopbaancoaching richt zich op het (leren) studeren, het begeleiden van en het reflecteren op de
competentieontwikkeling, de te maken keuzes die een student binnen de opleiding kan maken en waar
nodig het oplossen van studieproblemen en blokkades bij de studievoortgang. Het centrale
aandachtspunt van studieloopbaancoaching is: het herkennen en stimuleren van talenten van
studenten.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
26
Zes kernvragen helpen de student reflecteren op zijn talent en ambitie:
– Wie ben ik? Wat kan ik? Mijn capaciteiten.
– Wat wil ik? Wat past mij? Mijn motieven.
– Hoe leer ik op een goede manier? Mijn leerstrategie.
– Wat is mogelijk? Oriëntatie op de opleiding en het werkveld.
– Hoe realiseer ik mijn loopbaandoelen? Mijn loopbaansturing.
– Hoe laat ik zien wat ik kan en wil? Zelfprofilering.
Studieloopbaancoaching kent verschillende doelen in verschillende fasen van de opleiding. In de
propedeuse staat keuzebegeleiding, oriëntatie en (zelf)selectie centraal. In de verdiepingsfase (het
tweede en derde jaar van de bacheloropleiding) ligt het accent op reflecteren op de verdere
professionele ontwikkeling. In de eindfase van de opleiding ligt de nadruk op de professionele
ontwikkeling van de beginnende professional.
Aan de hand van ervaringen leert de student meer over wie hij is, wat hij wel en niet kan en wat zijn
sterkten en zwakten zijn. In dialoog met de slcʼer reflecteert de student om te zien of patronen waar te
nemen zijn en zo ja wat die patronen betekenen voor zijn studieloopbaan.
Afbeelding 6: Studieloopbaanbegeleiding - proces
Portfolio
Een portfolio is in de opleiding CMD Amsterdam een digitale map waarin de student materiaal bewaard
dat relevant is voor zijn studieloopbaan. Het digitaal portfolio (dpf) zien wij als het gereedschap dat SLC
ondersteunt. Het is een beschermde omgeving die gefaciliteerd wordt door de opleiding. Het dpf bevat
werk dat onderhanden en werk dat afgerond is waarmee de student kan bewijzen dat bepaalde
voorgeschreven onderdelen van de opleiding met succes zijn afgerond en dat hij over bepaalde
competenties beschikt. In SLC werkt iedere student gedurende de hele studie aan zijn persoonlijke
ontwikkeling. Het portfolio is hierbij een hulp- en bewijsmiddel.
3.5 Het ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden
Onderzoeksvaardigheden zijn een hbo-kernkwalificatie, die expliciet aan de orde komen in de
beroepscompetenties van CMD Amsterdam. De opleiding heeft daarom gekozen
onderzoeksvaardigheden niet in een apart vak aan te bieden, maar in vrijwel alle onderdelen van de
studie aan de orde te laten komen. Voor ieder onderwijsonderdeel is geformuleerd of en in welke mate
onderzoeksvaardigheden worden geleerd en getoetst. Deze blauwdruk onderzoeksvaardigheden is
samengevat in tabel 5a en 5b.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
27
Tabel 5a: Onderzoeksvaardigheden in Propedeuse
De tabel toont alle onderwijseenheden per blok en de koppeling met één of meer van de in totaal vijf
indicatoren van de competentie ʻonderzoekʼ op Propedeuse niveau.
Tabel 5b: Onderzoeksvaardigheden in V1
De tabel toont alle onderwijseenheden per blok en de koppeling met één of meer van de in totaal zes
indicatoren van de competentie ʻonderzoekʼ op Verdiepings-niveau.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
28
3.6 Het ontwikkelen van algemene beroepsvaardigheden
Eenzelfde benadering is gekozen voor het ontwikkelen van algemene beroepsvaardigheden als
presenteren, vergaderen, samenwerken, timemanagement ed. Deze vaardigheden leren studenten door
veel te oefenen, te proberen en feedback te krijgen. Deze generieke beroepsvaardigheden kenmerken
zich door het iteratief leerproces waarin studenten steeds beter weten hoe zij hun eigen talenten kunnen
inzetten voor de gestelde opdrachten.
Vaardigheden worden in het onderwijs uiteengerafeld in:
– Beroepsvaardigheden (technisch, motorisch)
– Communicatieve en sociale vaardigheden
– Affectieve vaardigheden (houding)
– Onderzoeksvaardigheden
– Leidinggevende vaardigheden
– Probleemoplossende vaardigheden (cognitief).
Binnen CMD Amsterdam zijn de beroepsvaardigheden, inclusief taalvaardigheden, verankerd in de
competenties:
Competentie
Ontwerpen
Onderzoeken
Maken
Adviseren
Projectmanagement
Beroepsvaardigheden
Argumenteren
Vragen stellen
Redactionele
Vaardigheden
Creative Tools
vaardigheden
Documenteren
En Archiveren
Redactionele
Vaardigheden
Presenteren
Reflecteren
Feedback
Gesprekstechn.
Reflecteren
Samenwerken
Plannen
Tabel 6: De beroepsvaardigheden zijn verankerd in CMD Amsterdam competenties.
Zie bijlage 2 voor de uitwerking per jaar en de verankering op P, V en A-niveau in de indicatoren bij de
competenties.
Het uitwerken van de verankering van de beroepsvaardigeden in het curriculum is nog in volle gang.
Door de koppeling met de competenties weten we welke beroepsvaardigheden worden getoetst in de
verschillende onderwijseenheden. Er is een start gemaakt met het in kaart brengen van de
instructiemomenten. CMD Amsterdam onderscheidt 3 manieren om te instrueren:
– In de les: de docent geeft instructie.
– Door middel van feedback: de docent en medestudenten geven achteraf feedback op een
beroepsvaardigheid. De student leert door het te doen en gebruikt de feedback voor een volgende
keer.
– Met behulp van een verwijzing: de docent verwijst de student naar een bron of oefenmateriaal, dat
de student buiten lestijd gaat bekijken en verwerken.
In bijlage 2 is aangegeven hoe we deze momenten in kaart brengen en wat het oplevert (alleen
Propedeuse). In overleg met de docenten zal deze tabel aangevuld en verbeterd worden en zullen de
hogere jaren worden uitgewerkt.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
29
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
30
4. Toetsen en beoordelen
Toetsing is een integraal en richtinggevend onderdeel van het leerproces. Studenten tonen aan in
hoeverre zij aan de toetseisen voldoen (bewijsfunctie) en leren van het voorbereiden en maken van de
toets en de feedback achteraf (feedbackfunctie). Het afnemen van toetsen is een activiteit die zich niet
beperkt tot een toetsmoment aan het eind van iedere periode. Toetsing vinden plaats op meerdere
momenten gedurende een vak of project. Docenten geven feedback op gemaakte opdrachten, op
uitgevoerde taken en op tussenproducten. De student toetst zijn eigen voortgang en de docent verwerft
inzicht in de stappen die de student heeft gezet en in het niveau waarop de student het
onderwijsonderdeel beheerst.
De ontwikkeling van competenties wordt getoetst in integrale beoordelingen (assessments) en aan de
hand van beoordelingen van projecten. Daarnaast wordt apart de ʻbody of knowledge and skillsʼ
getoetst. Het is noodzakelijk (basis)kennis en vaardigheden te toetsen om vast te kunnen stellen of de
student alle onderliggende concepten goed beheerst.
4.1 Uitgangspunten toetsbeleid
1.
Toetsen sluiten aan op de gehanteerde onderwijsvormen en voldoen aan de criteria voor goede
toetsing.
De klassieke eisen aan een toets zijn betrouwbaarheid en validiteit. Een toets moet overeenkomen
met de leerdoelen van het onderwijsonderdeel (wat gemeten wordt komt overeen met wat geleerd
moest worden) en de toetsvragen en –antwoorden geven betrouwbaar weer wat het niveau van de
student is. Deze toetscriteria gelden in aangepaste vorm ook voor competentiemeting, waaraan als
eisen worden toegevoegd: authenticiteit, betekenisvolheid, eerlijkheid en cognitieve complexiteit.
Een competentietoets, bijvoorbeeld een portfolio-assessment moet aan een groot aantal
5
toetscriteria voldoen, specifieke aandacht voor de inrichting van een dergelijk assessment is nodig .
2.
Gedurende de vier opleidingsjaren worden in toenemende mate integrale toetsen afgenomen naast
toetsing op deelgebieden (kennis, vaardigheden, houding) blijven in alle opleidingsjaren aan de
orde.
Om te garanderen dat alle studenten een stevige basis aan kennis en vaardigheden ontwikkelen
worden in het begin van de opleiding hiervoor afzonderlijke toetsen afgenomen. Naarmate de
student verder in de opleiding komt is dit minder nodig en laat de student met integrale
beroepsopdrachten (projecten, stages, afstuderen) zien over de benodigde kennis en vaardigheden
te beschikken.
3.
Het leerproces wordt getoetst.
Juist vanwege de voortdurende veranderingen in het beroep en om als zelfstandig professional te
kunnen werken is het nodig dat de student inzicht krijgt in het eigen leerproces en laat zien
metacognitieve vaardigheden te hebben ontwikkeld.
4.
Het geven en ontvangen van feedback zijn onderdeel van toetsing.
Van iedere toets kan geleerd worden, iedere toets geeft de student inzicht in het bereikte niveau en
wat volgende leerdoelen kunnen zijn. Daarnaast is het kunnen ontvangen en geven van feedback in
het beroep van de interactief ontwerper essentieel en zijn de feedbackmomenten ook in die zin
leermomenten.
5.
Studenten leren elkaar beoordelen.
Het geven van feedback van de ene student aan de andere is onderdeel van de toetsing en levert
beide studenten leermomenten op. Het (leren) beoordelen van het werk van anderen is een
belangrijke tussenstap in het leren beoordelen van de kwaliteit van het eigen werk. Voor een
betrouwbare en valide oordeel is in de eerste jaren altijd een co-beoordeling met een
31
31
5
Baartman, L. K. J., Bastiaens, Th. J., Kirschner, P. A., Vleuten, C. P. M. van der (2006). The wheel of competency
assessment: presenting quality criteria for competency assessment programs. Studies in Educational Evaluation,
32, 153-170.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
31
docentbeoordelaar noodzakelijk, als referentiekader. Het eindoordeel gebeurt altijd onder
verantwoordelijkheid van de docent.
6.
Beoordeling van het professioneel handelen vindt in toenemende mate plaats in de beroepspraktijk.
Naarmate de student verder in de opleiding komt werkt hij meer aan opdrachten die direct in relatie
staan tot de praktijk. Het werkveld speelt in toenemende mate een rol in de beoordeling van de
prestaties van de student. De verantwoordelijkheid voor de beoordeling blijft echter liggen bij de
opleiding.
7.
Ieder project bevat naast een groepsbeoordeling ook een individuele beoordeling.
Om recht te doen aan de individuele inspanning van iedere student en om in voldoende mate
feedback te geven op de individuele competentieontwikkeling vindt in ieder project tenminste één
individuele beoordeling plaats. Dit kan zijn een individuele (kennis- of vaardighedentoets), een
individuele opdracht of een geheel uitgevoerd individueel project.
8.
Toetsen worden gespreid afgenomen en bevorderen de studeerbaarheid van het onderwijs.
Dit uitgangspunt is consistent met de feedbackfunctie. De organisatie van de toetsing (omvang,
volgorde, perioden, herkansingen) moet zo zijn dat het studeren bevorderd wordt. Teveel toetsen
concentreren in één toetsperiode of teveel herkansingsmogelijkheden zijn voorbeelden van slechte
studeerbaarheid.
6
4.2 Feedbackfunctie toetsen
De feedbackfunctie van toetsen geeft studenten een instrument in handen het eigen leerproces te
sturen. Deze functie wordt optimaal benut als de student na de beoordeling nog gelegenheid heeft om
zijn prestatie te verbeteren. Dit houdt in dat een beoordeling waar veel feedback gegeven wordt beter
niet aan het eind van het onderwijsonderdeel gegeven wordt. Ook bij de afsluiting van een
onderwijseenheid kan de feedbackfunctie van de toets van waarde zijn, al ligt dan de nadruk op de
selectiefunctie. Voor studenten is uitgebreide feedback bij een afsluitende toets vaak minder van
belang. Bij voorkeur investeren docenten in een eerdere fase in feedback.
De feedbackfunctie van toetsen wordt zoveel mogelijk benut, door:
– Regelmatig (kleine) toetsen te geven in de vorm van opdrachten of vragen en deze te voorzien van
feedback.
– Bij grote opdrachten feedback te geven op 80% van eindwerk. Studenten leren meer van feedback
als zij daarna de gelegenheid krijgen hun werk te verbeteren.
– Studielast gelijk te verdelen over alle weken en piekbelasting te voorkomen. Hierdoor studeren
studenten regelmatig en hebben ze tijd om de feedback te verwerken.
– Studenten kwalitatieve feedback te geven: geef aan wat goed is en wat verbeterd kan worden.
– Studenten te helpen bij het begrijpen van de beoordelingscriteria, de beoordeling en de feedback. Uit
onderzoek blijkt dat studenten die niet weten wat precies van hen verwacht wordt niet in staat zijn het
eigen leren te sturen.
Bijkomend voordeel is dat de eindbeoordeling van een onderwijsonderdeel gebaseerd is op meerdere
beoordelingen en ontstaat een meer betrouwbaar en valide beeld van de ontwikkeling van de student.
4.3 Rollen van docenten, studenten en werkveld
Bij toetsing en beoordeling zijn docenten, werkveldvertegenwoordigers, medestudenten en de student
zelf op verschillende manieren en momenten betrokken.
Docenten
Zij hebben een belangrijke rol in de constructie van toetsen en opdrachten. Zij stemmen de inhoud en
toetsvorm af op de elementen die afgeleid zijn uit het competentieprofiel van de opleiding. De docenten
hebben eveneens een centrale rol als beoordelaar/assessor bij het beoordelen van alle toetsvormen. Zij
32
32
6
Met de uitgangspunten 1, 7 en 8 wordt mede tegemoet gekomen aan de zorgpunten uitgesproken door de
examencommissie in haar advies van september 2010 aan de opleidingsmanager IAM.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
32
ontwikkelen daar waar dat aan de orde is antwoordmodellen, beoordelingsformulieren of geven kaders
voor (zelf)beoordeling.
Werkveld
Werk- en stagebegeleiders, externe opdrachtgevers of andere relevante werkveldvertegenwoordigers
zijn betrokken bij de praktijkopdrachten. Zij zijn de belangrijkste adviseurs met betrekking tot de
beoordeling van stages, de docent blift eindverantwoorlijk en dus de beoordelaar.
Medestudenten
Studenten hebben regelmatig de rol van medebeoordelaar. Via peerfeedback worden studenten
aangemoedigd na te denken over de kwaliteit van geleverd werk en leren zij reflecteren op resultaten.
Via de stap van peerfeedback leren zij het eigen werk te beoordelen.
De student zelf
Van iedere student wordt van tijd tot tijd gevraagd zichzelf te beoordelen tegen de achtergrond van het
competentieprofiel van de opleiding. Van de student wordt verwacht dat hij eigen ambities, eigen leeren werkstijl en eigen ontwikkeling in beeld kan brengen en vanuit een goed kwaliteitsbesef zijn eigen
vorderingen kan beoordelen.
De student krijgt verschillende instrumenten aangereikt ter ondersteuning van dit proces. De meest
centrale instrumenten hierbij zijn het portfolio, persoonlijk ontwikkelplan (POP) en persoonlijk
activiteitenplan (PAP).
4.4 Toetsvormen
De keuze voor toetsvormen wordt bepaald door de leerlijn waarbinnen het vak/programma/project valt.
Hieraan gekoppeld is de manier van beoordelen, namelijk individueel of groepsgewijs.
Leerlijn
Toetsvorm
Beoordeling
Integrale leerlijn
Beroepsvraagstukken
Projectopdracht
Afstudeeropdracht
Groep en individueel
Individueel
Conceptuele (en vaardigheden)leerlijn
ʼBody of knowledge and skillsʼ
Kennistoets
Product
Paper/Verslag/Scriptie
Individueel
Individueel
Individueel
Praktijk leerlijn
Professioneel functioneren in de praktijk
Assessment
Stageverslag
Individueel
Individueel
Reflectie leerlijn
Betekenis geven aan eigen ontwikkeling
als professional
Reflectieopdrachten
Assessment
Individueel
Individueel
Tabel 7: Overzicht van leerlijnen en bijbehorende toetsvormen
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
33
Projectopdracht (Integrale leerlijn)
Betreft een vraag of opdracht van een instantie, organisatie of bedrijf die door een groep of door één
student beantwoord/opgelost wordt.
Een project is in het eerste studiejaar meestal gesimuleerd, in hogere jaren gaat het steeds vaker om
opdrachten uit het werkveld. De complexiteit van de opdracht en de context neemt toe in de loop van de
studie. De kwaliteitseisen die aan het product worden gesteld, worden in toenemende mate door de
student zelf verwoord.
Beoordeling presentatie
De beoordeling van de presentatie vindt plaats aan de hand van criteria op de beoordelingsformulieren,
die overeenkomen met de criteria in de manual. Presentaties die als onvoldoende worden beoordeeld,
kunnen één week later eenmalig worden overgedaan.
Beoordeling producten
De beoordeling van producten vindt plaats aan de hand van criteria op de beoordelingsformulieren, die
overeenkomen met de criteria in de manual. Producten die als onvoldoende worden beoordeeld, kunnen
tot maximaal twéé weken in de aangrenzende periode eenmalig worden herkanst zodat een hogere
beoordeling mogelijk wordt. Indien een product dan nog niet aan de eisen voldoet, moet de
projectopdracht helemaal herkanst worden of moet er een aanvullende opdracht gemaakt worden.
Procesevaluatie
De procesevaluatie vindt na ieder blok plaats zodra de presentatie is gehouden. In een
teamevaluatiegesprek met de teamcoach wordt aan de hand van een formulier dat vooraf door het team
is ingevuld, teruggeblikt op het project en (indien aanwezig) een lijst met verbeterpunten voor de vorige
keer. De teamcoach beoordeelt het team op bovenvermelde aspecten en de groepsleden beoordelen
elkaar. Aanwezigheid van alle groepsleden bij de procesevaluatie is verplicht.
Afstudeeropdracht (Integrale leerlijn)
Een eindopdracht ter afronding van de opleiding als proeve van bekwaamheid. Het is de 'meesterproef'
die door de student geheel zelfstandig wordt uitgevoerd en betreft een vraagstuk uit de beroepspraktijk.
De afstudeeropdracht is een complexe opdracht waarin kennis uit theorie en praktijk worden verbonden
met praktijkgericht onderzoek en/of ontwerp.
Door het uitvoeren van de afstudeeropdracht kan de student aantonen dat hij beschikt over het gehele
competentieprofiel van zijn opleiding en dus klaar is voor de beroepspraktijk.
Kennistoets (Conceptuele en vaardighedenleerlijn)
Getoetst wordt het niveau van beroeps- en vakgerichte kennis van de student; of de student om kan
gaan met de body of knowledge van het toekomstig beroep.
Vorm: gesloten boek / open boek tentamen, mondeling / schriftelijk, multiple choice vragen, open /
gesloten vragen of een combinatie hiervan.
Product (Conceptuele en vaardighedenleerlijn)
Een product is een opgave die individueel wordt uitgevoerd en waarin de student aantoont de body of
knowledge te kunnen inzetten om complexe vraagstukken op te lossen.
Paper/Verslag/Scriptie (Conceptuele en vaardighedenleerlijn)
Een toets waarbij een vraag of een opgave individueel wordt uitgewerkt en waarin de student aantoont
de body of knowledge te kunnen inzetten om complexe vraagstukken op te lossen.
Stageverslag (Praktijkleerlijn)
Verantwoording van de student over het verwerven van de leerdoelen uit het stageplan en een reflectie
op de competentieontwikkeling. Het stageverslag is de basis voor de beoordeling van de stage.
Assessment (Reflectieleerlijn)
Integraal beoordelingsmoment op basis van schriftelijke reflectie op de eigen competentieontwikkeling.
Het assessment heeft de vorm van een criteriumgericht interview.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
34
4.5 Formatief/summatief
De opleiding kent zowel formatieve als summatieve toetsen. Een formatieve toets heeft als doel de
student feedback te geven over zijn aanpak en vordering. Gedurende een lesperiode of projectperiode
kunnen één of meerdere formatieve beoordelingsmomenten zijn opgenomen. Deze resulteren
nadrukkelijk niet in een beoordeling in cijfers/letters. De student verwerkt de feedback in het verdere
proces en geeft hier inzage in op een door de docent te bepalen moment.
Bij een summatieve toets bewijst de student dat hij, aan het eind van een periode, het onderdeel in
voldoende mate beheerst. Een summatieve toets moet met een voldoende beoordeeld worden, om het
onderwijsonderdeel af te kunnen sluiten.
4.6 Kwaliteitscriteria
Van goede toetsvormen is sprake als voor de opleiding passende toetsvormen zijn gekozen en als
iedere toets kwalitatief in orde is.
Kwaliteitseisen voor alle toetsvormen hebben betrekking op betrouwbaarheid, validiteit, efficientie en
transparantie.
Validiteit
Toetsen zijn valide als zij ook werkelijk meten wat zij beogen te meten:
– De relatie tussen leerdoelen/competenties, toetsinhoud en toetsvorm is vastgelegd, bijvoorbeeld in
een toetsmatrijs.
– De moeilijkheidsgraad van de toets is in overeenstemming met het niveau van de
opleiding/programmaonderdeel.
– Er is een variëteit aan toetsvormen, passend bij de verschillende leerdoelen van het programma.
Betrouwbaarheid
De betrouwbaarheid is de mate waarin men staat kan maken op meetresultaten, dat wil zeggen de mate
waarin de scores consistent, nauwkeurig en reproduceerbaar zijn:
– Criteria voor beoordeling zijn geëxpliciteerd in een beoordelingsmodel.
– Beoordelingscriteria zijn afgeleid van leerdoelen.
– Bij open toetsen zoals een open vragen toets of een scriptie, wordt het werk door meer dan één
beoordelaar beoordeeld.
– Bij mc vragen is het leggen van de cesuur altijd door overleg met collega docenten bij de evaluatie
van de gemaakte toets
– Criteria en toetsvragen worden helder geformuleerd, d.w.z. specifiek, meetbaar, acceptabel,
realistisch en tijdgebonden (SMART) en voor één uitleg vatbaar.
Efficiëntie
De door toetsing verkregen informatie weegt op tegen de benodigde
investering, vooral qua tijd.
– Toetsen worden verspreid over het jaar aangeboden.
– Er is een evenwichtig aanbod aan herkansingen.
– Toetstijd en onderwijstijd zijn in evenwicht.
– De toetsopdrachten zijn helder, kort en bondig geformuleerd.
– De toets is voor de student, door goede vormgeving en lay-out, overzichtelijk en toegankelijk.
– In voorkomende gevallen wordt de wijze van toetsen aangepast aan de condities van de student.
Transparantie
Het is betrokkenen duidelijk welke doelen de toets beoogt te meten, op welke wijze getoetst wordt en
hoe de prestaties worden beoordeeld:
– Studenten zijn op de hoogte van de leerdoelen die de toets beoogt te meten.
– Studenten zijn op de hoogte van de vorm en de omvang van de toets en weten hoeveel tijd
beschikbaar is
– Studenten weten op welke aspecten zij beoordeeld worden en welke norm gehanteerd wordt. Vooraf
is duidelijk welk gewicht wordt toegekend aan de verschillende onderdelen van een toets.
– Studenten krijgen feedback over inhoud en resultaat
– Studenten hebben informatie over herkansingsmogelijkheden.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
35
Aanvullend gelden voor assessments kwaliteitscriteria die zijn afgeleid van de klassieke criteria validiteit
en betrouwbaarheid. Niet in ieder assessment zullen alle criteria in dezelfde mate aan de orde kunnen
zijn, maar voor een faire beoordeling in de loop van de opleiding geldt dat aan alle criteria tegemoet
dient te worden gekomen. Validiteit is terug te vinden als: authentiek en betekenisvol. Betrouwbaarheid
is terug te vinden als: vergelijkbaar, reproduceerbaar en acceptabel en eerlijk (Tabel 8: Kwaliteitscriteria
competentietoetsing).
Voorwaardelijke
Vergelijkbaarheid
criteria
Reproduceerbaarheid
Transparantie
Acceptatie
Aanvullende
Authentiek
criteria
Betekenisvolheid
Eerlijkheid
Cognitieve
complexiteit
Criteria voor
Onderwijsgevolgen
inpassing in het
onderwijs
Tijd en kosten
De beoordeling van vergelijkbare situaties moeten leiden
tot vergelijkbare beoordelingen.
Een assessment dient op verschillende momenten en door
verschillende assessoren op eenzelfde wijze te worden
beoordeeld.
Zowel het oordeel als de beoordelingsprocedure zijn
eenduidig en begrijpelijk geformuleerd.
De mate waarin een oordeel aanvaard kan worden als
waardevol.
Een assessment heeft een herkenbare relatie met de
beroepspraktijk. Het gaat om situaties, handelingen,
contexten die reëel voorkomen in de praktijk.
Een assessment heeft voor zowel de beoordeelde als de
beoordelaar betekenis. Het gaat om situaties die er toe doen.
Zowel beoordeelde als beoordelaar kunnen zich ongebonden
verhouden tot het assessment. Er is geen sprake van
dubbelrollen of bias op grond van bv. herkomst, sexe,
voorkennis.
Het assessment moet voldoende complex zijn om hogere
cognitieve vaardigheden te kunnen vooronderstellen.
Het assessment heeft voor het verdere verloop van de studie
van studenten een positief effect.
De tijd en kosten van het assessment zijn verantwoord in het
licht van de opbrengsten van het assessment voor het leren
van de student.
Tabel 8: Kwaliteitscriteria competentietoetsing (Baartman, Bastiaens, Kirschner, van der Vleuten, 2006).
In het studiejaar 2011-2012 worden de assessments verder ontwikkeld en aangepast aan het nieuwe
curriculum. De assessments zullen, in totaal, voldoen aan genoemde kwaliteitscriteria. Dit betekent dat
het format, zoals te vinden in bijlage 3, verder wordt ingevuld.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
36
4.7 Procedure voor toetsconstructie
Voor kennistoetsen zijn de toetscriteria opgenomen in de studiehandleiding, vaak worden echter de
toetsvragen pas voorafgaand aan de toets opgesteld. Toetsvragen maken is nauwkeurig werk. Het
construeren van een toets gebeurt daarom in stappen en meerdere docenten leveren hieraan een
bijdrage. De volgende procedure is afgesproken:
Stap1
Stap 2
Stap 3
Stap 4
Stap 5
Stap 6
Er worden tweetallen geformeerd: één docent ontwikkelt de toets, één docent geeft feedback.
De docent maakt een toetsmatrijs (globale verdeling van het type vragen) en legt deze voor.
Feedback op de mate waarin deze matrijs spoort met de programmadoelen en de aankondiging
in het blokboek (week 1 van een blok).
Docent schrijft de toets en legt deze voor (week 4).
Feedback op de toets aan de hand van de kwaliteitscriteria (zie par. 4.6) (week 5).
Docent schrijft op basis van deze feedback een definitieve toets en legt deze voor aan de
toetscommissie (week 6).
De toetscommissie stelt de toets vast, op basis van de kwaliteitscriteria en de afspraken over
sturing en feedback in het toetsprogramma (week 7).
De docent levert de toets in bij het bedrijfsbureau (week 8).
4.8 Normering
Toetsonderdelen worden beoordeeld conform de aanwijzingen in het opleidings- en examenreglement,
waarbij wordt aangemerkt dat in de opleiding CMD Amsterdam geldt dat ook iedere deeltoets met
tenminste een voldoende moet worden afgesloten.
In de manual is opgenomen hoe deeltoetsen in verhouding tot elkaar staan en hoe tot een eindcijfer
wordt gekomen.
4.9 Kwaliteitsborging
De bewaking van het toetsbeleid gebeurt vanuit een aantal invalshoeken.
Het toetsbeleid wordt door de examencommissie jaarlijks, aan het einde van het studiejaar, herzien en
opnieuw vastgesteld, waarbij de evaluatie door de opleidingscommissie met betrekking tot toetsing, de
aandachtspunten vanuit blokevaluaties en wijzigingen in het curriculum etc. als bronnen dienen.
Toetsen worden voorafgaand aan het blok, via vaste procedures, onderzocht, op validiteit,
betrouwbaarheid, efficiëntie en transparantie. Deze taak is door de examencommissie gedelegeerd aan
een toetscommissie. Jaarlijks wordt door de examencommissie en de opleidingsmanager bekeken of de
geplande toetsen overeenkomen met de uitgangspunten van het toetsbeleid, waarbij de evaluatie door
de opleidingscommissie met betrekking tot toetsing, de aandachtspunten vanuit blokevaluaties en
wijzigingen in het curriculum etc. als bronnen dienen.
Ook de opleidingscommissie (OC) heeft een aandeel in de kwaliteitsborging van de toetsing. De OC
heeft regelmatig overleg met opleidingsmanager en toetsing is één van de agendapunten. De OC kan
de opleiding advies geven over bijvoorbeeld de helderheid van criteria, de hoeveelheid toetsen en de
procedure rond toetsen.
Kwaliteitsborging betreft, naast een adequaat toetsbeleid, procedures om na te gaan of dat beleid naar
behoren wordt uitgevoerd. Kwaliteitsborging van toetsing en examinering maakt deel uit van de
volgende kwaliteitszorgcyclus:
– De opleiding heeft een toetsbeleid geformuleerd, voert dat uit en evalueert het.
– Bij de evaluatie van het toetsbeleid zijn betrokken: studenten, docenten, onderwijskundigen,
vertegenwoordigers van het werkveld.
– Toetsen worden regelmatig, via vaste procedures, onderzocht op validiteit, betrouwbaarheid,
transparantie en efficiëntie.
– Bij constructie van toetsen zijn meerdere deskundigen betrokken, bijvoorbeeld door intercollegiaal
overleg, door screening, door tweede beoordelaar.
– Constructie geschiedt volgens een stappenplan.
– Er zijn actuele richtlijnen, procedures voor beoordeling en normering.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
37
– Toetsing en toetsbeleid worden regelmatig geëvalueerd door studenten
– De opleiding draagt zorg voor een goede voorlichting over de examens en toetsen, evenals over de
klacht- en beroepsmogelijkheden.
– Verwerking, analyse en administratie van toetsresultaten verlopen via vaste procedures.
– Vorderingen en ontwikkeling van de (groepen) studenten worden systematisch gevolgd, vastgelegd
en gerelateerd aan het rendement.
4.10 Taken en bevoegdheden examencommissie
De taken en bevoegdheden van de examencommissie zijn beschreven in het Opleidings- en
Examenreglement (OER) van de opleiding en wordt ieder jaar opnieuw door het College van Bestuur
vastgesteld voor het komende studiejaar.
De belangrijkste taken en bevoegdheden van de examencommissie zijn:
– De examencommissie adviseert het management over het toetsbeleid.
– De examencommissie is het orgaan dat op objectieve en deskundige wijze vaststelt of een student
voldoet aan de voorwaarden die de onderwijs- en examenregeling stelt ten aanzien van kennis,
inzicht en vaardigheden die nodig zijn voor het verkrijgen van een graad.
– De ex.cie borgt de kwaliteit van de tentamens en examens.
– De ex.cie stelt vast of het gevolgde studieprogramma voldoet en tot diplomering kan worden
overgegaan.
– De ex.cie kan vrijstelling verlenen voor het afleggen van één of meer tentamens.
– De ex.cie kan bij fraude de betrokkene het recht ontnemen één of meer door de examencommissie
aan te wijzen tentamens of examens af te leggen, gedurende een door de examencommissie te
bepalen termijn van ten hoogste een jaar.
– De ex.cie behandelt klachten van studenten ten aanzien van toetsen en beoordelingen
4.11 Taken en bevoegdheden toetscommissie
De examencommissie delegeert enkele van haar taken aan de toetscommissie..
De taken van een toetscommissie zijn:
– Het uitwerken van het toetsbeleid in toetsplannen per opleidingsvariant en/of afstudeerprofiel.
– Het bewaken van de uitvoering van het toetsplan.
– Het ontwikkelen van procedures voor ontwikkeling, uitvoering, evaluatie en analyse van toetsen.
– Het ontwikkelen van richtlijnen voor toetsafnames (roostering, regelgeving, omgeving, surveillance).
– Toetsen worden voorafgaand aan het blok, via vaste procedures, onderzocht, op validiteit
betrouwbaarheid, efficiëntie en transparantie
– Het toetsen van de toetsvorm in relatie tot de leerdoelen en eindkwalificaties.
– Het initiëren van intercollegiaal overleg, toetsing en afstemming.
– Het gevraagd en ongevraagd adviseren (via de ex.cie) aan het management over het toetsbeleid.
– Het evalueren het toetsplan.
Als referentiekader hanteert ze:
– het geformuleerde toetsbeleid en toetsprogramma en
– het opleidings- en examenreglement.
In het kader van de kwaliteitszorg worden diverse gegevens verzameld. Hierbij kan gedacht worden
aan: gegevens uit STM, onderwijs- en stage-evaluaties studenten, platform, opleidingscommissie,
evaluatie onder stagebegeleiders, maar ook aan gegevens uit docentenevaluaties,
functioneringsgesprekken en rendementsgegevens Volg+. De commissie formuleert op basis van deze
gegevens adviezen tot verbeteringsmaatregelen.
4.12 Werkwijze toetscommissie
De toetscommissie maakt jaarlijks een activiteitenplan en legt dit voor aan de examencommissie. De
examencommissie past het zo nodig aan en legt dit ter goedkeuring voor aan het managementteam. De
toetscommissie werkt aan kwaliteitsverbetering van de toetspraktijk door richtlijnen op te stellen en uit te
werken in formats en implementatie van de afgesproken werkwijze.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
38
4.13 Relatie tussen toetscommissie en examencommissie
De examencommissie heeft een formele rol en bewaakt dat de student recht wordt gedaan. Zij is voor
studenten het formele orgaan waar zij zich aan richten met vragen, verzoeken en klachten met
betrekking tot de individuele toetsing.
De examencommissie borgt de kwaliteit van de tentamens en examens. Zij stelt daartoe een
toetscommissie in, die deze taken (deels) uitvoert. De examencommissie blijft echter formeel
verantwoordelijk en ziet toe op deskundige en adequate uitvoering van werkzaamheden. Daartoe
beschikt de examencommissie zelf over toetsingsexpertise. De toetscommissie is aldus uitvoerend en
functioneert onder verantwoordelijkheid van de examencommisie. De toetscommissie kan (deels)
onderdeel uitmaken van de examencommissie.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
39
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
40
5. Onderwijsprogramma
5.1 Leerplanschemaʼs
De opleiding CMD Amsterdam is een vierjarige voltijdse opleiding.
Het onderwijsprogramma is uitgewerkt in leerplanschemaʼs per studiejaar:
Afbeelding 7: CMD Amsterdam leerplanschema Propedeuse
De conceptuele- en vaardighedenleerlijn bestaat in de Propedeuse alleen uit kernvakken.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
41
Afbeelding 8: CMD Amsterdam leerplanschema Verdieping 1 (V1)
De conceptuele- en vaardighedenleerlijn bestaat uit kernvakken en profileringsvakken (grijs afgebeeld).
Studenten kiezen steeds één profileringsvak uit een keuze van drie.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
42
Afbeelding 9: CMDA leerplanschema Verdieping 2 (V2)
Ook in de V2 bestaat de conceptuele- en vaardighedenleerlijn uit kernvakken en profileringsvakken
(grijs afgebeeld). Studenten kiezen steeds één profileringsvak uit een keuze van drie.
De minor kan ook in het eerste semester van het afstudeerjaar gedaan worden.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
43
Afbeelding 10: CMD Amsterdam leerplanschema afstudeerjaar
De afstudeerstage kan ook in het tweede semester van de V2 gedaan worden.
5.2 CMDA competenties en indicatoren per onderwijseenheid
Onderstaande afbeeldingen laten zien welke CMDA competenties en indicatoren aan bod komen per
onderwijseenheid en hoe ze worden gedekt in het totale curriculum. Verticaal staan de 5 CMDA
competenties, horizontaal de bijbehorende indicatoren. Zie voor het overzicht van de CMDA
competenties en indicatoren bijlage 1.
Afbeelding 11: CMD Amsterdam competenties en indicatoren per vak of project, Propedeuse
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
44
Afbeelding 12: CMD Amsterdam competenties en indicatoren per vak of project, V1
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
45
Afbeelding 13: CMD Amsterdam competenties en indicatoren, totalen
Dit overzicht laat zien hoe in de vakken en/of projecten de competenties en indicatoren gedekt zijn.
Uiteraard moeten alle indicatoren ergens in een vak of een project geborgd zijn (geen grijze vlakjes).
Hoe donkerder de kleur oranje, hoe vaker de indicator is gekoppeld. Dit overzicht geeft dus ook duidelijk
aan waar de accenten liggen in het nieuwe curriculum.
Let op: de dekking van de competenties en indicatoren van de verdiepingsfase zijn nu alleen zichtbaar
gemaakt voor de V1. V2 volgt volgend studiejaar. De verwachting is dat er minder of geen grijze vlakjes
overblijven. Het overzicht zal ook voller oranje kleuren.
5.3 Fasen in de opleiding
Het curriculum is opgedeeld in drie fasen:
– Propedeusefase
– Verdiepingsfase
– Afstudeerfase.
Bij iedere competentie zijn op deze drie niveaus indicatoren geformuleerd. Een indicator geeft aan wat
concreet verwacht mag worden op een bepaald niveau, bevat de essentie en is niet allesomvattend. De
indicatoren zijn belangrijk voor de onderwijsontwikkelaar: zij geven richting aan de criteria die in de
studieonderdelen in ieder geval behaald moeten kunnen worden. Indicatoren zijn ook belangrijk voor de
student: ze helpen een goed beeld te krijgen van wat op welk niveau wordt verwacht.
De indicatoren zijn waar mogelijk geformuleerd in opvolgende moeilijkheidsgraad. Waar dit aan de orde
is staat in het overzicht van de indicatoren (bijlage 1) welke indicatoren in een volgende fase zijn
geïntegreerd in andere indicatoren. Naarmate studenten verder in de opleiding komen integreren
eenvoudige indicatoren in meer complexe indicatoren. Van studenten wordt verwacht dat reeds
verworven indicatoren in een volgende fase en in een meer complexe context worden gebruikt om zich
verder te ontwikkelen.
Niveau-indeling:
Propedeuse niveau:
Verdiepingsniveau:
De student toont de competenties in eenvoudige contexten en opdrachten
onder begeleiding van een docent of coach.
De student toont de competenties in complexe ontwerpvraagstukken onder
begeleiding van een docent.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
46
Afstudeerniveau:
De student toont de competenties in complexe ontwerpvraagstukken als
zelfstandig beginnend professional en neemt voor zijn handelen
verantwoordelijkheid.
5.4 Programmalijnen
De opleiding onderscheidt vier inhoudelijke programmalijnen die als vier rode draden door het het
curriculum lopen:
– Interactie & Techniek
– Interactie & Design
– Interactie & Strategie
– Interactie & Cultuur
Deze programmalijnen zorgen voor de borging en de afstemming van de inhoud van het curriculum. Alle
docenten dragen bij aan de inhoudelijke ontwikkeling van een programmalijn en stemmen hun
onderwijsmodules op elkaar af. Afgevaardigden van de programmalijnen overleggen onderling over de
gewenste verschillen en overeenkomsten tussen de lijnen.
De programmalijnen zijn nadrukkelijk niet bedoeld voor communicatie naar de studenten. Zij doorlopen
een kernprogramma waarin de programmalijnen door de opleiding naar wens zijn vertegenwoordigd en
kiezen profileringsvakken op basis van de beroepsrollen die bij de vakken horen. Studenten kiezen dus
niet op basis van onderliggende programmalijnen.
5.5 Samenhang binnen- en buitenschools programma
Studenten volgen in het tweede jaar van de opleiding een eerste stage (10 weken). Zij maken in deze
periode kennis met de beroepspraktijk en krijgen zicht op de te ontwikkelen competenties vanuit het
perspectief van de werknemer.
Aan het eind van het derde jaar of het begin van het vierde jaar volgen studenten de afstudeerstage. In
deze stage ontwikkelen zij hun competenties op eindniveau en tonen deze aan in het stageverslag en
het beoordelingsgesprek. De stage is geprogrammeerd in een fase van de opleiding waarin studenten in
staat worden geacht zelfstandig te werken en te leren.
5.6 Major-minor structuur
De opleiding is opgebouwd uit een major van 180 ec en een minor van 30 ec. In het derde of vierde jaar
kiezen studenten een minor van 30. Deze minor kan een student volgen in het eigen vakgebied, in de
HvA of daarbuiten.
Minoren die door CMD Amsterdam worden aangeboden:
– Content in Motion
– User Experience as Design Strategy
– Sociale kracht van Interactieve Media.
5.7 Versnellingstrajecten
De opleiding biedt vanaf het tweede jaar een versnellingstraject. Studenten volgen in twee jaar de
verdiepingsfase en afstudeerfase. In afbeelding 14 en 15 is het programma opgenomen.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
47
Afbeelding 14: CMD Amsterdam leerplanschema V1 versnellers
Totaal aantal studiepunten: 73
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
48
Afbeelding 15: CMD Amsterdam leerplanschema V2 versnellers
Totaal aantal studiepunten: 107
5.6 Excellentie trajecten
CMD Amsterdam biedt extracurriculair excellentieprogrammaʼs aan voor studenten die willen (en
kunnen) excelleren en in het reguliere programma onvoldoende worden uitgedaagd. De
excellentieprogrammaʼs worden domeinbreed aangeboden. Voor studenten in het eerste en tweede jaar
van de opleiding wordt het programma studium excellentie (6 studiepunten) aangeboden en voor derde
en vierde jaars studenten een honourstraject (15 studiepunten). Beide programmaʼs zijn extracurriculair,
voor het honourstraject gelden toelatingseisen.
5.7 Internationalisering
Het CMD werkveld is internationaal geörienteerd. Het gebruik van internettechnieken zorgt ervoor dat
geografische grenzen worden overschreden en methodieken en standaarden binnen het werkveld zijn
zonder uitzondering vastgesteld op mondiaal niveau. CMD Amsterdam vind het belangrijk om een
curriculum te bieden dat internationaal is geörienteerd en ziet vele mogelijkheden om dat concreet en
zichtbaar te maken.
Opleidingen van het domein MCI dienen in een omvang van 30 ec aantoonbaar te laten zien waar de
specifieke internationale oriëntatie zichtbaar is.
De internationale en interculturele aspecten van modules worden studiejaar 2011-2012 meegenomen in
de reguliere evaluatiesystematiek. CMD Amsterdam heeft bij haar competenties indicatoren opgenomen
die een internationale oriëntatie ondersteunen.
In onderstaande taartgrafieken (afbeelding 13) is uitgewerkt hoe vier aspecten van het
internationaliseringsbeleid van het domein in het curriculum aan de orde komen:
– Het gebruik van Engelstalige literatuur
– Het gebruik van literatuur van buitenlandse auteurs
– Engelstalig onderwijs
– Het gebruik van internationale cases.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
49
Afbeelding 16: Aspecten intenationaliseringsbeleid in curriculum CMD Amsterdam
Binnen het domein MCI kunnen individuele studenten een plus variant kiezen met een bijzondere
internationale aantekening op het Diploma Supplement. Hierbij participeert de student voor tenminste
25% van de studie in een internationale leeromgeving, hetgeen impliceert dat de student gedegen
kennis heeft van tenminste één vreemde taal en tenminste één semester een internationale ervaring
heeft en in tenminste één (groeps)studiereis naar het buitenland participeert. Een dergelijke variant voor
CMD Amsterdam is nog niet in ontwikkeling.
5.8 Studeerbaarheid
Het curriculum is studeerbaar door de volgende maatregelen:
– Per blok een evenwichtig aantal studiepunten
– Per blok is een weekoverzicht gemaakt met een gelijkmatige belasting per week
– Spreiding door 8 weeks-rooster per blok, 1 toetsweek en 1 week herkansing/projectweek.
– Inleverdata opdrachten en toetsen vallen bij voorkeur niet in dezelfde week.
– Variatie door profileringsvakken (motiverend)
– Variatie in volgorde stage en minor.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
50
Bijlage 1: Competenties en indicatoren CMD Amsterdam
Vastgesteld: winter 2010/2011
Beroepstaak
Competenties
1
Ontwerpen
De interactieve media ontwerper bedenkt en concretiseert een concept
voor een kwalitatief hoogwaardige interactieve media toepassing.
2
Onderzoeken
De interactieve media ontwerper doet onderzoek ten behoeve van de
ontwikkeling van een interactieve media toepassing.
3
Maken
De interactieve media ontwerper ontwikkelt op basis van een concept
een (deels) werkende interactieve media toepassing.
4
Adviseren
De interactieve media ontwerper verkent met een opdrachtgever de
ontwerpvraag en geeft advies over een oplossingsrichting.
5
Projectmanagen
De interactieve media ontwerper organiseert een interactief media
project en stuurt de uitvoering aan.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
51
Competentie 1: ontwerpen
De interactieve media ontwerper bedenkt en concretiseert een concept voor een kwalitatief
hoogwaardige interactieve media toepassing.
Ontwerpen gaat over het vertalen van ideeën en ontwikkelingen in het werkveld en de maatschappij
naar betekenisvolle interactieve producten voor het nu en de toekomst.
De student ontwikkelt een nieuwsgierige houding en leert te werken in een iteratief (herhalend), creatief
proces, waarbij hij het overzicht behoudt én oog toont voor detail. Doorlopend onderzoek zorgt voor
onderbouwing en inspiratie, regelmatig testen voor bewijs en bijstelling.
Propedeusefase
Verdiepingsfase
Afstudeerfase
De student toont de
competentie in eenvoudige
contexten en opdrachten
onder begeleiding van een
docent of coach.
De student toont de competentie
in complexe
ontwerpvraagstukken onder
begeleiding van een docent.
De student toont de competenties in
complexe ontwerpvraagstukken als
zelfstandig beginnend professional
en neemt verantwoordelijkheid voor
zijn handelen.
1. Stemt concept en
concretisering af op de vraag
van de opdrachtgever.
Doorgrondt en (her)formuleert
de ontwerpvraag in een
debriefing.
Durft lastige vragen te (blijven)
stellen bij het doorgronden en
(her)formuleren van de
ontwerpvraag.
2. Houdt rekening met de
doelgroep.
Stemt af op de doelgroep en zijn
sociaal- maatschappelijke
context.
Ontwerpt vanuit onderzoek naar de
doelgroep in zijn sociaalmaatschappelijke context en eigen
visie.
3. Kan ontwerpkeuzes
motiveren.
Verwoordt en onderbouwt een
ontwerp op basis van
onderzoeksresultaten.
Voert een constante dialoog met
opdrachtgever, team en gebruikers
voor onderbouwing en
enthousiasmering.
4. Gebruikt basiskennis over
interactie-, informatie- en
visueel ontwerp.
Verbindt kennis van
verschillende ontwerpdisciplines
in een ontwerp.
Initieert en stuurt het ontwerpproces
vanuit kennis van verschillende
ontwerpdisciplines.
5. Herkent ontwerpstijlen en
-stromingen en kan ermee
experimenteren.
Toont een beginnende eigen
stijl.
Toont een duidelijke eigen stijl.
6. Test onderdelen van een
ontwerp.
Stelt een ontwerptest op en
voert deze uit.
Indicator reeds verworven
7. Nog niet aan de orde.
Ontwerpt uitvoerbare en
(ethisch) wenselijke
oplossingen.
Is zich bewust van de (ethische)
gevolgen van zijn
ontwerpbeslissingen.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
52
Competentie 2: onderzoeken
De interactieve media ontwerper doet onderzoek ten behoeve van de ontwikkeling van een interactieve
media toepassing.
Onderzoeken gaat over het leren begrijpen van een praktijk die snel verandert. De student ontwikkelt
een onderzoekende houding. Dit stelt hem in staat om veranderingen in kaart te brengen op sociaalmaatschappelijk vlak en in het vakgebied. Op basis hiervan leert de student bij te dragen aan de
ontwikkeling van nieuwe diensten en producten.
Propedeusefase
Verdiepingsfase
Afstudeerfase
De student toont de
competentie in eenvoudige
contexten en opdrachten
onder begeleiding van een
docent of coach.
De student toont de competentie
in complexe
ontwerpvraagstukken onder
begeleiding van een docent.
De student toont de
competenties in complexe
ontwerpvraagstukken als
zelfstandig beginnend
professional en neemt
verantwoordelijkheid voor zijn
handelen.
1. Past de basisbegrippen van
onderzoek toe op een
kleinschalig onderzoek.
Motiveert waarom bepaalde
methoden van gegevens
verzamelen passen bij bepaalde
onderzoeksvragen.
Zet een onderbouwd, toegepast
onderzoek op, voert dit uit en
neemt verantwoordelijkheid voor
alle facetten.
2. Raadpleegt en vermeldt
bronnen systematisch volgens
de geldende norm (MLA).
Beoordeelt de geraadpleegde en
vermelde bronnen op kwaliteit.
Analyseert, interpreteert en
beoordeelt de verzamelde
gegevens.
3. Is zich bewust van de
sociaal-maatschappeljke
context die relevant is voor
een onderzoeks- of
ontwerpvraag.
Toont een kritische en
maatschappelijk bewuste
beroepshouding.
Indicator reeds verworven
4. Identificeert ontwikkelingen
in het interactieve media
werkveld.
Analyseert ontwikkelingen in het
interactieve media werkveld.
Indicator reeds verworven
5. Identificeert een doelgroep.
Identificeert een doelgroep en
legt de relatie met de
ontwerppraktijk.
Indicator reeds verworven
6. Nog niet aan de orde.
Toont een beginnend
inlevingsvermogen in een
doelgroep en opdrachtgever.
Leeft zich in een doelgroep en
opdrachtgever in.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
53
Competentie 3: Maken
De interactieve media ontwerper maakt op basis van een concept een (deels) werkende interactieve
media toepassing.
Maken start wanneer een ontwerp concreet genoeg is om te worden uitgewerkt tot een ervaringsrijk
eindproduct of prototype. De interactieve media ontwerper kiest passende technieken om een ontwerp
tot leven te brengen. Hij of zij produceert inhoud (tekst, beeld en geluid) of vindt geschikte professionals
voor de uitvoering. De interactieve media ontwerper geeft leiding aan het productieproces, verantwoordt
de keuzes en bewaakt de kwaliteit.
Propedeusefase
Verdiepingsfase
Afstudeerfase
De student toont de
competentie in eenvoudige
contexten en opdrachten onder
begeleiding van een docent of
coach.
De student toont de
competentie in complexe
ontwerpvraagstukken onder
begeleiding van een docent.
De student toont de competenties
in complexe ontwerpvraagstukken
als zelfstandig beginnend
professional en neemt
verantwoordelijkheid voor zijn
handelen.
1. Heeft basisvaardigheid in
tools om audiovisuele media
content te produceren.
Kan audiovisuele media
content (laten) produceren en
beoordelen op kwaliteit.
Indicator reeds verworven
2. Schrijft en redigeert teksten
voor een specifieke doelgroep
en doeleinde.
Formuleert de kaders voor
tekstuele content.
Indicator reeds verworven
3. Kiest op basis van een
concept een geschikte
technische oplossing.
Kiest op basis van een
concept een geschikte
technische oplossing die
aansluit bij een specifieke
doelgroep.
Kiest op basis van een concept
een geschikte technische
oplossing die aansluit bij een
specifieke doelgroep en
bedrijfsprocessen.
4. Maakt een dynamische
toepassing en richt deze in met
behulp van een CMS.
Indicator reeds verworven
Indicator reeds verworven
5. Maakt een applicatie of
interactieve animatie die voldoet
aan webstandaarden.
Indicator reeds verworven
Indicator reeds verworven
6. Maakt en test onder
begeleiding een prototype en
rapporteert over de uitkomsten.
Gebruikt en test prototypes
effectief in het ontwerpproces
en rapporteert over de
uitkomsten.
Indicator reeds verworven
7. Nog niet aan de orde.
Vindt en verwerkt zelfstandig
bronnen om kleine
complicaties op te lossen
tijdens het maakproces.
Verwerkt bronnen over
innovatieve technieken in eigen
werk.
8. Levert een product zorgvuldig
op en archiveert het ordelijk.
Werkt systematisch en
navolgbaar.
Indicator reeds verworven
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
54
Competentie 4: adviseren
De interactieve media ontwerper verkent met een opdrachtgever de vraag en geeft advies over een
oplossingsrichting.
Adviseren gaat over objectiviteit en professioneel inlevingsvermogen. De student ontwikkelt een
assertieve en kritische houding en leert om een opdracht vanuit verschillende invalshoeken en op
(inter)nationaal niveau te benaderen. Adviseren combineert aandacht voor de ander met een geloof in
eigen visie.
Propedeusefase
Verdiepingsfase
Afstudeerfase
De student toont de
competentie in eenvoudige
contexten en opdrachten onder
begeleiding van een docent of
coach.
De student toont de
competentie in complexe
ontwerpvraagstukken onder
begeleiding van een docent.
De student toont de
competenties in complexe
ontwerpvraagstukken als
zelfstandig beginnend
professional en neemt
verantwoordelijkheid voor zijn
handelen.
1. Spreekt, schrijft en
presenteert in correct en helder
Nederlands.
Argumenteert en overtuigt in
correct en helder Nederlands.
Indicator reeds verworven
2. Past verschillende
gesprekstechnieken toe.
Past verschillende
gesprekstechnieken toe in een
klantgerichte communicatie
met de opdrachtgever.
Past verschillende
gesprekstechnieken toe in een
uitdagende en assertieve
communicatie met de
opdrachtgever.
3. Brengt de context van
bedrijfstak in kaart.
Analyseert en betrekt de
context van de bedrijfstak en
-voering in het advies.
Analyseert en betrekt de context
van de bedrijfstak,
-voering en -cultuur in het
advies.
4. Houdt rekening met de
vragen, cultuur en belangen van
de gebruiker en presenteert dit
in een eenvoudig advies aan de
opdrachtgever.
Geeft op beginnend
strategisch niveau advies en
presenteert overtuigend.
Concretiseert en presenteert
een advies in een strategieplan,
innovatieplan en een
technologie-roadmap.
5. Reflecteert op eigen
werkwijze en die van
medestudenten en verwerkt
feedback.
Reflecteert op het eigen advies
en dat van medestudenten en
verwerkt feedback.
Reflecteert op het eigen advies
en het doorlopen proces.
6. Geeft advies om een
bestaand interactief
mediaproduct te optimaliseren.
Indicator reeds verworven
Indicator reeds verworven
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
55
Competentie 5: projectmanagen
De interactieve media ontwerper organiseert een interactief media project en stuurt de uitvoering aan.
Projectmanagement is zowel nodig bij zelfstandige als bij multidisciplinaire teamprojecten.
De interactieve media ontwerper toont initiatief en is in staat effectief samen te werken en eventueel
leiding te geven. Hij of zij kan een projectorganisatie opzetten, plannen, sturen en monitoren en neemt
verantwoordelijkheid voor het resultaat.
Propedeusefase
Verdiepingsfase
Afstudeerfase
De student toont de
competentie in eenvoudige
contexten en opdrachten
onder begeleiding van een
docent of coach.
De student toont de competentie
in complexe
ontwerpvraagstukken onder
begeleiding van een docent.
De student toont de competenties
in complexe ontwerpvraagstukken
als zelfstandig beginnend
professional en neemt
verantwoordelijkheid voor zijn
handelen.
1. Denkt binnen een
duidelijke structuur mee over
het realiseren van de doelen
en organisatie van een
project.
Draagt bij aan het formuleren
van de doelen en
projectorganisatie en gebruikt
hierbij vakinhoudelijke kennis.
Bepaalt de doelen en
kwaliteitseisen van een project, op
basis van gedegen
vakinhoudelijke kennis en de
randvoorwaarden.
2. Stemt eigen gedrag af op
teamgenoten met het oog op
effectieve samenwerking.
Heeft inzicht in eigen kwaliteiten
en die van teamleden en zet
deze flexibel in.
Kan werken in/met een
heterogene groep, onderkent de
verschillende kwaliteiten van de
teamleden en stemt de
taakverdeling daarop af.
3. Presenteert en
communiceert
projectvoorstellen of
-resultaten in correct en
helder Nederlands.
Neemt het initiatief in de
communicatie en presentatie
van projectvoorstellen en
-resultaten aan opdrachtgevers,
doelgroepen en collegaʼs.
Stuurt de communicatie en
presentatie van projectvoorstellen
en -resultaten aan
opdrachtgevers, doelgroepen en
collegaʼs.
4. Reflecteert op eigen rol in
het project en die van
medestudenten en verwerkt
feedback.
Reflecteert en anticipeert op de
kwaliteit van het projectresultaat,
het eigen aandeel en dat van
medestudenten en verwerkt
feedback.
Reflecteert en anticipeert op de
kwaliteit van proces en product en
stelt op basis hiervan voortdurend
het eigen handelen bij.
5. Maakt en bewaakt een
planning voor een
eenvoudig project.
Maakt en bewaakt een
gefaseerde planning en
rapporteert (tussen)resultaten.
Stuurt de realisatie van een
gefaseerd project, monitort en
rapporteert de projectvoortgang
en stuurt bij waar nodig.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
56
Bijlage 2: Verankering algemene beroepsvaardigheden
Binnen CMD Amsterdam zijn de beroepsvaardigheden, inclusief taalvaardigheden, verankerd in de
competenties:
Argumenteren
Competentie
Indicator
Propedeuse
Indicator
Verdiepingsfase
Indicator
Afstudeerjaar
Ontwerpen
Kan ontwerpkeuzes
Verwoordt en
Voert een constante
1.3
motiveren
onderbouwt een
dialoog met
ontwerp op basis van
opdrachtgever, team
onderzoeksresultaten
en gebruikers voor
onderbouwing en
enthousiasmering
Creative Tools
Maken
Heeft basisvaardigheid
Kan audiovisuele media
Kan audiovisuele
vaardigheden
3.1, 3.4
in tools om
content
media content
audiovisuele media
(laten)produceren en
(laten)produceren en
content te produceren
beoordelen op
beoordelen op
kwaliteit
kwaliteit
Niet aan de orde
Niet aan de orde
Maakt een
dynamische
toepassing en richt
deze in met behulp
van een CMS.
Documenteren
Maken
Levert een product
Werkt systematisch en
Werkt systematisch
en archiveren
3.8
zorgvuldig op en
navolgbaar
en navolgbaar
archiveert het ordelijk
Feedback geven en
Adviseren en
Reflecteert op eigen
Reflecteert op eigen
Reflecteert op het
ontvangen
projectman.
wijze en die van
wijze en die van
eigen advies en het
4.5, 5.4
medestudenten en
medestudenten en
doorlopen proces
verwerkt feedback
verwerkt feedback
Reflecteert op eigen
Reflecteert en
Reflecteert en
rol in het project en die
anticipeert op de
anticipeert op de
van medestudenten en
kwaliteit van het
kwaliteit van het
verwerkt feedback
projectresultaat, het
proces en product en
eigen aandeel en dat
stelt op basis hiervan
van medestudenten en
voortdurend het eigen
verwerkt feedback
handelen bij
Gesprekstechnieken
Adviseren
Past verschillende
Past verschillende
Past verschillende
4.2
Gesprekstechnieken
gesprekstechnieken toe
gesprekstechnieken
toe
in klantgerichte
toe in uitdagende en
communicatie met de
assertieve
opdrachtgever
communicatie met de
opdrachtgever
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
57
Plannen
Projectman.
Maakt en bewaakt een
Maakt en bewaakt een
Stuurt de realisatie
5.5
planning voor
gefaseerde planning en
van een gefaseerd
eenvoudig project
rapporteert (tussen)-
project, monitort en
resultaten
rapporteert de
projectvoortgang en
stuurt bij waar nodig.
Presenteren
Adviseren en
Presenteert en
Neemt het initiatief in de
Stuurt de
projectman.
communiceert
communicatie en
communicatie en
4.4 5.3
projectvoorstellen of
presentatie van
presentatie van
resultaten in correct en
projectvoorstellen en
projectvoorstellen en
helder Nederlands
resultaten aan
resultaten aan
opdrachtgevers,
opdrachtgevers,
doelgroepen en
doelgroepen en
collegaʼs
collegaʼs
vragen, cultuur en
Geeft op beginnend
Concretiseert en
belangen van de
strategisch niveau
presenteert een
gebruiker en
advies en presenteert
advies in een
presenteert dit in een
overtuigend
strategieplan,
Houdt rekening met de
Redactionele vaard.
eenvoudig advies aan
innovatieplan en een
de opdrachtgever
technologie-roadmap.
Maken en
Schrijft en redigeert
Formuleert de kaders
Formuleert de kaders
adviseren
teksten voor een
voor tekstuele content
voor tekstuele content
3.2, 4.1
specifieke doelgroep
en doeleinde
Reflecteren
Adviseren en
Zie ʻFeedback geven
projectman.
en ontvangenʼ
4.5, 5.4
Samenwerken
Projectman.
Stemt eigen gedrag af
Heeft inzicht in eigen
Kan werken in/met
5.2
op teamgenoten met
kwaliteiten en die van
een heterogene
het oog op effectieve
teamleden en zet deze
groep, onderkent de
samenwerking
fllexibel in
verschillende
kwaliteiten van de
teamleden en stemt
taakverdeling daarop
af.
Tabel 1: Algemene Beroepsvaardigheden per jaar, omschreven in de indicatoren van de CMD
Amsterdam competenties, op P, V en A-niveau.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
58
3
1V/2F
1
1L
Oefenen
2
2
1
1
Toets
3
3
2
2
1
1L
1
1L
2
1L/1F
1
2
Samenwerken
1
1F
Reflecteren
Plannen
3
1 L/2F
Redactionele
vaardigheden
Gesprekstechn.
Instructie
Presenteren
Feedback
1
1L
Documenteren
2
1L/1V
Tools
Argumenteren
Blok 1
1
1L
1
2
1
Blok 2
Instructie
Oefenen
Toets
2
1L/1V
2
2
1
2
1L/1F
1
3
2
1
1V
1
1V
1
1L
1
1L
1
1L
1
1
1
1
1
1
1
1L
1
1F
1
1L
Blok 3
Instructie
1
1V
Oefenen
1
1
Toets
2
1
1
1
1
1L
1
1
1
2
1L
1F
3
3L
Blok 4
Instructie
1
1F
1
1F
Oefenen
2
2L
1
1L
1
Toets
1
1
2
Totaal
instructiemomenten
6
2L
3F
1V
5
1L
3F
1V
7
4L
3V
1
1L
1
1F
1
1
3
4
2L
1F
1V
3
2L
1F
4
3L
1?
Tabel 2: Overzicht instructie/oefenen/toetsmomenten in de Propedeuse
L = Les – instructie vindt plaats in de les
F = Feedback – instructie vindt plaats d.m.v. feedback (leren door doen)
V = Verwijzing – instructie vindt plaats door verwijzing naar uitleg of oefenmateriaal
In overleg met de docenten zal deze tabel aangevuld en verbeterd worden en zullen de hogere jaren
worden uitgewerkt.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
59
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
60
Bijlage 3: Kwaliteitscriteria assessment
Propedeuse
Beoordelingsgesprek
Vergelijkbaarheid
V1
Assesment
V2
Stage
V2
Assessment
1 assessor*
Reproduceerbaarheid
Transparantie
Acceptatie
Authentiek
Betekenisvolheid
Eerlijkheid
Cognitieve
Complexiteit
Onderwijsgevolgen
Tijd en kosten
* Alle assessoren zijn gecertificeerd en spreken met elkaar regelmatig verwachtingen ten aanzien van
het niveau in de assessments met elkaar door, waardoor van te voren sprake is van een gedeelde
niveaubepaling.
Format 1: Kwaliteitscriteria assessment uitgewerkt in de verschillende procedures.
Opleidingsplan 2011 Interactieve Media – Communication & Multimedia Design Amsterdam
61