Gordelroos - Orion huisartsen

Gordelroos
Ik heb ineens uitslag aan één kant van mijn rug. Is dat gordelroos?
Dat zou goed kunnen. Gordelroos is huiduitslag veroorzaakt door het waterpokkenvirus. We
noemen dat ook wel het herpes zoster virus. Het zit altijd aan één kant van het lijf. Dat komt
omdat het virus de huid van één zenuw aantast en zenuwen zitten altijd links of rechts. Het
lijkt een beetje op een gordel, als het op de romp zit. Het woord ‘roos’ wordt wel vaker
gebruikt voor rode huiduitslag: wondroos, belroos, netelroos. Dat heeft allemaal niks te
maken met gordelroos, het woord roos is de enige overeenkomst.
Wat zijn de oorzaken?
Dat is best bijzonder: iedereen krijgt wel waterpokken in zijn leven, meestal al als kind want
waterpokken zijn heel besmettelijk. De waterpokken genezen altijd, maar het virus blijft in je
lijf aanwezig. Meestal zit het dan in een zenuwknoop. En het kan er later, bij minder
weerstand bijvoorbeeld, weer uitkomen in de vorm van gordelroos. De blaasjes van
gordelroos zien er ook precies hetzelfde uit als die bij waterpokken.
Apart dat iedereen dat bij zich draagt.
Een virus wil natuurlijk niet uitgeroeid worden door de afweer van mensen en dieren. Het
griepvirus heeft daar een truc voor: dat verandert steeds een beetje waardoor het de
weerstand steeds een stap voor blijft. Het waterpokkenvirus is heel besmettelijk en het virus
loopt dus de kans om uit te sterven als iedereen besmet is en weerstand heeft gekregen. De
truc van dit virus is nu dat het virus gewoon in het lijf blijft en er op een later moment er
weer uitkomt in de vorm van gordelroos, als er misschien weer vatbare mensen zijn.
Wat zijn de symptomen?
Voor een dokter is dat altijd een makkelijke diagnose: je ziet het eigenlijk meteen en je hoeft
er helemaal geen verder onderzoek voor te laten doen. [gordelroos.png]
Het belangrijkste verschil met waterpokken is de pijn: vaak begint het met wat branderig
gevoel in een huidstreek. Daarna soms pijn of jeuk en dan pas komen er rode vlekjes die
later weer blaasjes worden. Na paar weken drogen die in, komen er korstjes en is de uitslag
weer weg. Maar de pijn kan heel lang daarna blijven en vreselijk erg zijn. Het is een soort
zenuwpijn, net zoals bij kiespijn. Daarvoor moet je soms jaren medicijnen innemen of je
komt terecht op een pijnpoli waar ze soms met een injectie de pijn kunnen verlichten.
Dat is nogal wat... hoeveel mensen hebben hier last van?
Elk jaar krijgen drie op de duizend mensen gordelroos. In de loop van je leven heb je kans
van één op vier dat je het ooit krijgt. Dat zijn hoge getallen. Op oudere leeftijd komt het
vaker voor, waarschijnlijk door de verminderde weerstand. En dan doet het vaak ook veel
meer en veel langer pijn. De meeste mensen krijgen het maar één keer. Een enkeling heeft
pech en krijgt het nog eens.
Kan iedereen het krijgen?
Ja, als je tenminste waterpokken hebt gehad. En dat is vrijwel iedereen. Het zit dus vaak op
de romp, maar kan ook in het gelaat zitten. Daar kan het soms het oog aantasten en dat is
gevaarlijk voor het zien. Dan moet je zeker gelijk naar de huisarts.
Is het besmettelijk?
Ja, je kunt iemand anders er waterpokken door geven. Het vocht in die blaasjes bevat
waterpokkenvirus en dat kun je dus overdragen. Voor kinderen is dat niet zo erg, maar
pasgeboren baby’s kunnen van waterpokken wel erg ziek worden en dan is het een
gevaarlijke ziekte. Maar je kunt dus nooit gordelroos van iemand krijgen.
Is gordelroos eigenlijk te voorkomen?
Je kunt er voor worden ingeënt. In Nederland doen we dat niet vaak, maar het is wel
verkrijgbaar. Het wordt niet vergoed. In de Verenigde Staten bleek dat na vaccinatie
gordelroos half zo vaak voorkomt. En dus ook half zo vaak langdurige pijn geeft. Er wordt
nagedacht of dit in Nederland niet ook zou moeten. De gezondheidsraad gaat nog een advies
uitbrengen.
Hoe is het te behandelen?
Het belangrijkste is dat het vanzelf over gaat. De pijn kun je met pijnstillers te lijf. Wanneer
we bang zijn voor complicaties (zoals bij het oog) of bij ouderen kun je ook antivirale
middelen geven. Net als bij de griep moet je dat wel tijdig doen, binnen 72 uur. Anders hoeft
het niet meer.