Leren van de onverklaarbare praktijk Over drijvende krachten en innovatiepioniers Chris R. Kleijn Kramers Laboratorium voor Fysische Technologie Delft University of Technology The Netherlands [email protected] Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Gebruik fossiele energie in Nederland • totaal energiegebruik ~ 3000x1015 J/jaar •>95% uit fossiele brandstoffen ~ 140 Mton CO2 • Woningverwarming 290x1015 J/jaar ~ 10% • Glastuinbouw 140x1015 J/jaar ~ 5% Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Conventionele woningverwarming T1 T2 Q=h1A1(T1-T0) T0 Q=h2A2(T2-T1) Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Stel dat we erin slagen om h2A2 zo te verhogen, dat de drijvende kracht T2-T1 verlaagd kan worden van 500C naar 50C, hoeveel energie besparen we dan? A) 0% B) 10% C) 50% D) 90% Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Woningverwarming met zonneboiler Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Efficiency curve van een zonneboiler 1 0 0 Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Tout Chris R. Kleijn Dr.ir. Noor van Andel 1956-1963 1964-1969 1969-1977 1977-1985 1985-1999 1999-nu 2001 Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Studie TN aan TH Delft Euratom Ispra (Italie) directe energieconversie Akzo engineering, energiebesparing zware chemie Directeur Research Akzo Zout Chemie Directeur Corp. Research Akzo Nobel Directeur Fiwihex Almelo Eredoctoraat UvA Chris R. Kleijn Dr.ir. Noor van Andel “De toenmalige top van Akzo was helemaal niet geïntereseerd in nieuwe producten. Ze waren alleen bezig met geld verdienen, ook voor zichzelf”. “Voor het eerst van mijn leven doe ik research zonder dat ik verantwoording hoef af te leggen. Voorheen werd mij altijd verteld wat ik moest doen door een gesalarieerde stoethaspel (…), die wel meer betaald kreeg dan ik maar er minder verstand van had”. “Ik ben blij dat ik nu weer kan doen waarvoor ik opgeleid ben”. Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Warmteoverdracht aan een dunne draad v h=3.2(v/d)0.5 d Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Fine Wire Heat Exchanger Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Warmteoverdracht aan draadweefsel v h=10(v/d)0.5 (v=0.5m/s, D=100mm→h=700W/m2K) Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn FIWIHEX Fine Wire Heat Exchanger Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn FIWIHEX Fine Wire Heat Exchanger Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Specificaties Fiwihex Max. warmteoverdracht 220 W/K (=1100W bij DT=50C) (~n0.8) Opwarmen ruimte 80m3 van 100C naar 200C in 10min Electriciteitsverbruik 35W (~n3) Prijs (bij kleine serie) 200 Euro Maximaal benodigd verwarmingsvermogen voor rijtjeshuis ~2500W Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Solar boiler, Fiwihex & storage Solar panel Solar panel Fiwihex SUMMER Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Fiwihex WINTER Chris R. Kleijn Numerieke simulaties van de luchtstroming in een Fiwihex Afstudeerproject van ir. Gerrit Tjallema (ST, 2001) Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Computational Fluid Dynamics (CFD) Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Simulatie luchtstroming door de fan Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Experimentele Validatie Eck B., 1973, Fans Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Invloed van de hoek van de schoepen -50 + +100 - Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Modified Fan Designs pressure number y 4.00 3.00 2.00 angle +10 current fan angle-10 angle -20 angle -30 angle -40 + 1.00 0.00 0.00 0.10 - 0.20 0.30 flow number f Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 0.40 0.50 Chris R. Kleijn pressure number y Modified Fan Designs 3.00 60 blades 40 blades 30 blades 2.00 1.00 0.00 0.00 0.05 0.10 0.15 0.20 0.25 0.30 flow number f Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Warmteoverdracht 2.5 log ( F) 2.3 factor 2.2 experimenten 2.1 1.9 simulaties 1.7 1.5 1.6 1.8 2.0 log (n) Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 2.2 2.4 Chris R. Kleijn verhoogde turbulentie door draadweefsel Dunne draad weefsel Vlakke plaat Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Experimentele bepaling van warmteoverdracht en frictie in een Fiwihex Afstudeerproject van ir. Marian Vlot (TN, 2003) Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Warmteoverdracht platen en draadweefsels 6 Q (W/K) 5 4 draadweefsel 3 2 – 2.5 x 2 1 0 1.6 vlakke plaat 2 2.4 Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 2.8 3.2 v (m/s) Chris R. Kleijn Wrijvingsweerstand platen en draadweefsels 0.04 f vlakke plaat (theorie) 0.03 0.3-0.6 x 0.02 0.01 draadweefsel 0 1200 1400 1600 1800 2000 2200 2400 Re Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Verhouding warmteoverdracht en frictie StPr2/3=½ f StPr2/3 f Re Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Introduction * Heat transfer * Friction * StPr2/3/f * Conclusions Verhouding warmteoverdracht en frictie in de Fiwihex 2 StPr f 2/3 1.5 3-4x 1 0.5 0 1000 theoretical maximum 1500 2000 Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 2500 Re 3000 Chris R. Kleijn Energieverbruik tuinbouwkas Jaargemiddelde ingevangen zonnestralingsenergie is 3x zo groot als de energiebehoefte voor verwarming In principe heeft een kas dus een energieoverschot Desalniettemin: hoog verbruik fossiele brandstoffen verwarming CO2 productie Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Kas als energiebron Idee ontwikkeld door Noor van Andel “Ei van Columbus” prijs 2003 voor duurzaamheid en innovatie •Gesloten kas •Fiwihex warmtewisselaars •Warmteopslag in de freatische laag van de bodem (10+250C) •Besparing op fossiele energie 93% •Energieoverschot in de vorm van water van 300C Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn IVM onderzoek (2003) maatschappelijke reacties op concept Kas als energiebron Brede instemming met pilotproject, ook onder sceptici Vraagtekens bij: • economische aspecten (terugverdientijd) • Bijdrage aan Kyoto • ruimtelijke inpassing • ambitieniveau/haalbaarheid o.b.v. impliciete opvattingen (teveel overheidsbemoeienis, te mooi om waar te zijn, kan Nederland dit wel?) Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn Pilotproject Kas als energiebron Consortium van bedrijven + SIGN + Innovatienetwerk 5000 m2 3.25 MEuro Financiele ondersteuning door EZ, VROM, LNV en Productschap Tuinbouw Lunchlezing Netwerk Duurzame Ontwikkeling, 12 mei 2004 Chris R. Kleijn