Lezen en schrijven - Kenniscentrum Begrijpend Lezen

faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 1
Lezen en schrijven: bewust in samenhang
Conferentie Begrijpend lezen
28 september 2016
Rotterdam
Kees de Glopper
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 2
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 3
Samenhang, omwille van beter leren
› Onderwijs 2032: pleidooi voor meer samenhang
tussen vakken
› Door samenhang tussen vakken, binnen
leerdomeinen, zouden leerprocessen en
leerresultaten verbeteren
› Geldt dit ook binnen het domein taalvaardigheid,
voor (begrijpend) lezen en schrijven?
› Ja, onderwijs in bewuste geletterdheid kan
bijdragen aan beter lezen en schrijven
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 4
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 5
Reden en recht van bestaan vakken
› Reden en recht van bestaan van schoolvakken:





Vakken zijn systemen van ervaringskennis
Vak hebben een eigen taal, cultuur en instrumenten
Vakken hebben ook psychologische realiteit
Vakken bieden broodnodige focus en abstractie
Vakken zijn arena's van verbetering en vernieuwing
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 6
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 7
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 8
Verkaveling als probleem
binnen het taalonderwijs
› Opsplitsing van taalonderwijs in domeinen leidt tot:

versplintering:
van doelstellingen
van toetsing
van leerstof en didactiek
van leren
van het werk aan de voorwaarden voor beter onderwijs (opleiding,
begeleiding, ontwikkelwerk)
- van concepten, theorievorming, onderzoek
-


verlies aan motivatie en betekenisgeving bij leerlingen
overladenheid van het programma en tijdsdruk op
leerkrachten
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 9
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 10
Van los zand kastelen bouwen
› Samenhang aanbrengen tussen lezen en
schrijven, op basis van:




Begrip van de samenstellende delen
Oog voor de aanknopingspunten
Verbindende visie
Beschikbare bouwstenen
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 11
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 12
Begrip van de samenstellende delen
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 13
Begrip van de samenstellende delen
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 14
Begrip van de samenstellende delen
› Kennis




Van
Van
Van
Van
de wereld
taal
teksten
de context
› Bewust, strategisch, handelen


Eerst denken, dan doen
Reflectie op taakuitvoering
› Interactie
› Opvattingen
› Identiteiten
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 15
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 16
Oog voor de aanknopingspunten
› Lezen en schrijven zijn verweven in
geletterdheidspraktijken
› Zonder lezen geen kennisbasis voor schrijven
(wereld, taal, tekst, context)
› Zonder lezen geen reflexief schrijfproces
› Zonder schrijven geen diepgaande uiteenzetting
met teksten
› Zonder lezen én schrijven geen expertise in
vakken, geen toegang tot cultuur
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 17
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 18
Verbindende visie
› Bewuste geletterdheid:




Samenhang tussen domeinen
Geen vaardigheden zonder kennis
Gemotiveerd taalgebruik
Verantwoordelijk taalgebruik
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 19
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 20
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 21
Beschikbare bouwstenen
› Praktische bouwstenen:

Taalvorming; Tekster; Tio, leesbevordering; digitale
geletterdheid; praktijkvoorbeelden Platform Taalgericht
vakonderwijs, onderzoekend leren, SLO-project…
› Theoretische bouwstenen:


Klassieke en moderne genretheorie
Writing-across-the-curriculum, writing-in-the-disciplines,
New Literacies
› Evidentie uit empirisch onderzoek

Meta-analyses effectief lees- en schrijfonderwijs, reviews
van effecten genredidactiek en taalgericht vakonderwijs
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 22
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 23
Aan de slag!
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 24
Aan de slag!
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 25
Aan de slag!
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 26
Aan de slag!
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 27
Aan de slag!
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 28
Aan de slag!
faculteit der letteren
taalbeheersing
28.09.2016 | 29
Aan de slag!
› Mijn agenda



Vandaag: uitwisselen en leren
Morgen: onderwijs en onderzoek
Volgende week: nieuw project ontwikkeling schrijftaal?
› Uw agenda?