slottoespraak politiek congres okra – gent 21/12/2006

SLOTTOESPRAAK POLITIEK CONGRES OKRA – GENT 21/12/2006.
Beste Genodigden, Beste Vriendinnen en Vrienden van OKRA,
Laat mij aanvangen met jullie allemaal een gelukkige verjaardag toe te wensen.
Misschien verbaast jullie dit ? Maar het is precies, dag op dag, bijna uur op uur,
vijftig jaar geleden dat in de legendarische Kajotterscentrale in Brussel op een
studiedag van de Landsbond van de Christelijke Mutualiteit, over het
ouderdomsvraagstuk en naar aanleiding van vijftig jaar CM, door
afgevaardigden van de kristelijke sociale organisaties van het ACW (de huidige
deelorganisaties) en de gewestelijke en plaatselijke Bonden van
gepensioneerden, werd overgegaan tot de stichting van wat later zal genoemd
worden KBG-nationaal, wat nu herdoopt VZW Okra-Algemeen is geworden.
Wij beleven dus werkelijk een historische feestdag.
Het past dan ook, onze erkentelijkheid en dankbaarheid uit te drukken tegenover
de CM, die ons al die jaren – zeg maar onze hele geschiedenis door – gemaakt
en gesteund heeft en vooral de vrijheid heeft gegeven om ons zelf te worden, om
onze eigen identiteit vorm te geven.
Deze CM-impulsen roepen bij mij het beeld op van groter wordende kinderen,
die het warme gezinsnest verlaten om op eigen vleugelslag hun eigen leven te
kunnen uitbouwen, maar die, eens ‘gesetteld’ in het leven, zo graag naar huis
terug keren om zich te koesteren in de warme gezelligheid van het ouderlijke
huis.
Zo komen wij kortelings ook weer thuis. Wij willen immers onze hernieuwde en
vernieuwende samenwerking met CM in een Charter omzetten, waar wij in
wederzijds respect en bewaring van elkaars autonomie naar buiten willen treden
op het grote maatschappelijke vlak, waar wij zoveel inzichten en belangen
gemeenschappelijk hebben.
CM bedankt voor 50-jaar ondersteunende en opbouwende loyauteit.
Van KBG naar OKRA
Onze goede ‘oude’ KBG is nu OKRA TREFPUNT 55+ geworden en wij gaan
in 2007 ons tweede volle 50 jaar in.
Van een man die vijftig wordt, zegt de wijsheid: ‘Hij heeft Abraham gezien’,
van een vrouw van vijftig: ‘Zij heeft Sarah gezien’. Een beweging, en dan nog
een ouderenbeweging die vijftig wordt, wat heeft Zij gezien ?
Zovele vrouwen en mannen – doorheen de vele tijdsstromingen, de vele
generaties – die het beste van zichzelf gaven om die sterke KBG, die op vandaag
trendsetter is geworden voor de vele andere ouderenbewegingen, vorm en vooral
inhoudelijke diepgang te geven.
Alleen intens gedragen dankbaarheid daartegenover kan ons antwoord zijn.
Geschiedenis is immers geen opeenstapeling van feiten of abstracte ideeën.
1
Geschiedenis is mensenwerk. De KBG-geschiedenis is dat zeker: het werk van
zovele ongetelde duizenden mensen, die niet telden of rekenden maar zich
slechts mateloos gaven.
KBG is vijftig. OKRA neemt de beurt over. We hebben een soort
estafettegevoel bij het einde van dit jubileumjaar. We nemen de wisselstok over
en willen het even goed doen als de vorige lopers.
We zullen moeten pogen die vijftigjarige verantwoordelijkheid op onze
schouders te nemen. In een andere tijd, met een nieuwe naam, een nieuw logo,
maar blijvend doordrongen van de inhoudelijke waarden die KBG altijd heeft
voorgestaan. KBG-ers wees gerust, wij blijven – al is het met een nieuwe outfit
– wat we altijd waren en nu in onze naam dragen:
Een Open beweging, van Kristelijke inspiratie, met Respect voor allen,
expliciet voor de zwaksten onder de ouderen, blijven Actief als sociaal-culturele
beweging en strijdend als belangenbehartigende ouderenorganisatie.
Ik zou toch ook even kort – samen met jullie – onze naam, ons letterwoord
willen duiden.
1. Wij willen een Open Ontmoetende beweging zijn. Als beweging staan wij
open voor alle zoekenden – en zijn wij dat als mens niet allemaal ? – die
vanuit een gemeenschappelijke inspiratie, een eind weegs willen gaan. In
die O van Okra ligt ook heel duidelijk bevat de waarde die wij hechten
aan het ontmoetend karakter van onze beweging.
Tweemaal benadrukken wij het ontmoetend karakter. In de woorden
ontmoetend en trefpunt. Het is ook duidelijk dat wij met 55+ onze
beweging willen verjongen, maar dan in een verrijkende ontmoeting met
alle leden. Onze jongste leden zijn 55, ons oudste lid Irma uit Eeklo is er
109. Meteen de oudste inwoner van dit land.
Het is nu precies een van de grote uitdagingen in onze ontmoetende
activiteiten (algemene vergaderingen, Kerst- en Paasvieringen, koffietafel
en kaartnamiddagen, gezellige niet vermoeiende uitstappen, enz…) de
verschillende generaties OKRA-leden samen te brengen, mekaar aldus ‘in
ontmoeting’ menselijk meer en meer te begrijpen over de ouderdom heen.
Ik heb dat reeds zovele keren onderlijnd in de meer dan 700 trefpunten die
ik in mijn negen jaar voorzitterschap heb bezocht. Wij willen geen 5 of 6
soorten OKRA, wij willen één beweging zijn en blijven. Maar het moet
ook duidelijk zijn dat wij ook willen aan diversiteit (verscheidenheid)
doen. Jongere ‘ouderen’ zijn volwassen geworden in een andere tijd en
hebben daardoor andere levenswensvormen. Zij willen inderdaad sporten,
zich bijvormen in I.C.T. en zoveel andere dingen meer, eigen aan hun
generatie. En dat is goed en OKRA moet daar op inspelen en een brede
waaier van activiteiten aanbieden.
Maar er zijn een aantal zaken die fundamenteel menselijk zijn en van alle
tijden en van alle mensen: dialoog onder generaties, menselijke
2
ontmoeting, creativiteit, denken over vreugde en lijden, spreken over
geloof, gewoon onder mekaar zijn, enz…
En daarin willen wij één zijn en blijven. Het is een heerlijke uitdaging
voor die vernieuwde KBG-beweging.
2. Wij willen een beweging zijn die vasthoudt aan zijn kristelijke en
evangelische inspiratie. Waar wij de twee grote evangelische begrippen,
liefde en rechtvaardigheid willen vertalen naar solidariteit, die de dynamo
en de generator van ons bewegingshandelen wil zijn. Wij hebben in de
beweging lange tijd gebakkeleid of het nu C of K moest zijn. Uiteraard
een bijzaak. Maar als voorzitter en als schoolfreak en ondanks het feit dat
de orthodoxe schrijfwijze met C moet zijn, heb ik de K verdedigd. Precies
omdat zij symbolisch grafisch het middelpunt vormt van onze naam en als
een kathedraal spits en kordaat naar boven wijst. Er uitsprint en dat moet
in ons bewegingsleven ook zo kunnen zijn.
3. Wij willen een respectvolle beweging zijn, d.w.z. dat wij respect hebben
voor elke mens, wat hij ook persoonlijk of maatschappelijk moge
vertegenwoordigen. Binnen dit fundamenteel respect voor elke mens,
pogen wij zowel binnen de beweging als algemeen maatschappelijk, de
kleinste en de zwakste centraal te stellen. Onze werking binnen de woonen zorgcentra wil daar uitdrukking van zijn. Meteen het ogenblik om de
meer dan 6000 bewegingsvrijwilligers te bedanken, die deze werking
duidelijk gestalte geven. Voor hen is het evangelische adagio: ‘wat jij aan
de minsten van de mijnen hebt gedaan, heb jij aan mij gedaan’ geen dode
letter gebleven. Wij moeten er in de toekomst nog meer daadkracht
durven aan geven.
4. Wij willen een actieve beweging zijn. Actief op het domein van het
sociaal-culturele en het belangenbehartigende. Dit zijn immers de twee
kernvelden (de twee steunberen) van ons actieveld:
Ons eerste actieveld het sociaal-culturele, bestrijkt zeven domeinen:
 Okra-academie
 Okra-bedevaarten
 Okra-crea
 Okra-reizen
 Okra-sport
 Okra-zorg
 Okra-zingeving
De grote uitdaging op die zeven domeinen is de Actualisering. Hoe
slagen wij erin onze activiteiten ‘verfrissend’ en ‘vernieuwend’ te houden
en tegelijk er het lid blijvend bij te betrekken. Eenheid en diversiteit moe3
ten wij hier tot een harmonische vorm van VERRIJKING kunnen
ombuigen. Diversiteit in blijvende geborgenheid en verbondenheid moet
het grote pogen blijven op het terrein van ons sociaal-cultureel bewegingsleven.
Ons tweede actieveld is het belangenbehartigende en daarover houden wij
vandaag ons congres. Tekenen wij de lijnen uit binnen dewelke wij het
eerste decennium aan belangenbehartiging willen doen.
Belangenbehartiging bij OKRA
De doelstelling van onze belangenbehartiging is kernachtig en duidelijk: de
verbetering van de levensvoorwaarden van elke 55-plusser in Vlaanderen,
ingebed in onze grote maatschappelijke opdracht, ontleend aan onze drie
grote slagaders: het Evangelie, de Europese en Universele rechten van de
mens en de basisprincipes van het democratische denken.
Onze basisvisie is te vatten in drie begrippen: autonomie in persoonlijke en
maatschappelijke geborgenheid en verantwoordelijkheid.
1) Autonomie: alle 55-plussers hechten – zoals alle mensen – zeer veel
waarde aan zelfstandigheid. Gedragen door de beperkingen van de
leeftijd en van het leven zelf, speelt die autonomie een nog
belangrijkere rol in het leven van ouderen.
Concreet houdt dit vier elementen in:
 De mogelijkheid behouden om een zelfstandig leven te leiden;
 De mogelijkheid om zich blijvend verder als mens te
ontplooien;
 De mogelijkheid en de wens om hun leven tot een goed einde te
brengen;
 De mogelijkheid om zelf te beslissen hoe zij ouder willen
worden.
Dit veronderstelt dat de samenleving zo is ingericht dat allen, op solidaire basis en gelijkwaardig kunnen genieten van de fundamentele
politieke, sociale, economische en culturele rechten. Zowel personen
als groepen moeten beschikken over de wettelijke en feitelijke mogelijkheden om deze grondrechten af te dwingen en te verdedigen.
2) Persoonlijke en maatschappelijke geborgenheid
Persoonlijke geborgenheid wil zeggen: zich opgenomen en
gerespecteerd weten in het gezin, familie, buurt of wijk, woon- en
zorgcentrum, het ruimer samenleven.
4
Maatschappelijke geborgenheid betekent eigenlijk zekerheid. De
zekerheid van een menswaardig inkomen, veiligheid, mobiliteit, een
goede en betaalbare gezondheidszorg, kwaliteitsvol wonen…
3) Verantwoordelijkheid
Persoonlijke en maatschappelijke verantwoordelijkheid is de keerzijde
van autonomie en competentie. Rechten brengen ook plichten mee.
55-plussers moeten – en willen – samen en in dialoog met de andere
generaties (jongeren en actieven) verantwoordelijkheid blijven
opnemen voor de samenleving waarin zij leven.
Die principes hebben wij geprobeerd concreet te maken op twee
manieren:
- door ons Jaarprogramma: Har(d)t voor je recht
 In 177 gemeenten (met medewerking van 778 lokale
trefpunten) werd een Zilverboek aangemaakt naar aanleiding
van de gemeenteraadsverkiezingen. Dit heeft veelvuldig de
pers (meer dan 130) gehaald en geleid tot diverse
plaatselijke acties.
 Steeds meer vingerknippers zijn actief geworden in de
trefpunten om de leden dienstverlenend bij te staan. We
tellen er momenteel tussen de 600 à 700. DANK U !
 In de trefpunten werden 125.000 petities verzameld in het
kader van de actie voor welvaartsvaste pensioenen onder
de slagzin ‘Wel ouder, niet armer’ ! Een actualiteitsmotie
heeft duidelijk gemaakt hoe wij daartegenover staan.
Blijven aandringen dus. Onze bestuursorganen zullen de
weg moeten aanduiden waarlangs wij onze eisen
krachtdadig zullen blijven verdedigen.
- door dit Politiek Congres, die een BLAUWDRUK wil
MEEGEVEN aan onze politici met het oog op de federale
verkiezingen van juni 2007.
Vier verwijten zal men ons zeker niet kunnen toesturen:
 gebrek aan duidelijkheid;
 gebrek aan verantwoordelijkheid;
 gebrek aan inzicht;
 gebrek aan intergenerationeel denken en voelen
Aan de beweging als beweging en vooral toekomstgericht zou ik nog duidelijk
willen zeggen: vergeet de opvolging (the follow up noemt men dit nu) niet naar
de politici. Naar aanleiding van de overhandiging van onze zilverboeken hebben
vele (toekomstige) gemeenteraadsleden, schepenen, voorzitters van het OCMW
5
en burgemeesters mooi geknikt, toezeggingen gedaan en beloften geformuleerd.
Houd de vinger aan de pols, blijf ze wijzen op de aandachtspunten die jullie
hebben overgemaakt. Een legislatuur duurt 6 lange jaren. Houd verbeten vol aan
te dringen op belangrijke te verwezenlijken punten die noden van ouderen
oplossen of behoeften voldoen.
Ook rond de resoluties van dit Congres zullen in de loop van de kiesstrijd
beloftes worden gedaan. Memoreer ze, houd ze stevig omklemd om ze bij nietverwezenlijking, blijvend onder de aandacht van de politieke
verantwoordelijken te brengen. Dit is de opdracht die jullie van hieruit
meekrijgen naar jullie regio’s en trefpunten. Probeer die opdracht waar te
maken, de OKRA-leden rekenen op jullie.
Vier stigma’s en vier positieve remedies
Laat mij toe – bij wijze van slotbedenking – vier stigma’s (ingekerfde littekens)
te bestrijden die onze persoonlijke en maatschappelijk geborgenheid als ouderen
bedreigen. Ik heb het over de maatschappelijk stigmatisering van de ouderdom.
1/ Doemdenkerij rond de vergrijzing: het kunnen en mogen ouder worden is een
vorm van echt menselijke vooruitgang, is een eeuwenoud diep menselijk
streven. Sommige zien echter het ouder worden, louter als een maatschappelijk
euvel, als een luis in de pels van degenen die jong en actief zijn. Dit nemen wij
niet. Er zijn inderdaad problemen van maatschappelijke aard verbonden aan de
vergrijzing. Maar een dynamische maatschappij bedrijft juist echt ethische
politiek door ‘les défauts de ses qualités’ zoveel mogelijk op te lossen. Wij
hebben dit op dit congres gepoogd rond de onderhoudsplicht. Wij hebben
geconstateerd dat deze wetgeving als een stukje antwoord op
vergrijzingsproblematiek niet goed, zelfs slecht functioneert en neveneffecten
produceert, die niet aanvaardbaar zijn. Binnen onze principes over de
wederkerigheid van rechten en plichten van ouder-kind en kind-ouder, willen
wij dan ook meewerken aan het zoeken en suggereren van betere wetgeving op
dit vlak. Dit is een voorbeeld van positief reageren op problemen die voorkomen
uit de vergrijzing. Een positieve aanpak in plaats van hopeloze doendenkerij die
tot passiviteit leidt.
2/ Intergenerationaliteit voorstel als een strijd tussen generaties.
Sommigen stellen zich een nieuw soort klassenstrijd voor, deze tussen de
generaties. Slogans als ‘ouderen eten onze toekomst op’ zeggen genoeg. In
plaats van dialoog en wederzijdse verrijking als model in te bouwen, beelden zij
zich een ‘liberale’ ‘struggle for life’ in, waarvan de overwinnaar op voorhand al
bekend is. Dit is een volledige negatie van iets moois in het leven: mensen
schrijven nieuwe hoofdstukken. De opeenvolging en de onderlinge bevruchting
van generaties versterken juist de maatschappelijke dynamiek.
6
3/ Het stigma van ‘het ten laste’ zijn.
De vrees ‘van ten laste’ te zijn leeft – mijn inziens – ten onrechte bij vele
ouderen. Een maatschappij die zijn ouderen als een last ervaart, is een decadente
maatschappij. Ik herinner mij nog zo goed toen familieleden van onze
Kongolese adoptiezoon op bezoek kwamen bij ons thuis, hun eerste groet en
zorg uitging naar mijn schoonvader, die ziek, bij ons inwoonde. Dat had
voorrang op alles.
Heeft onze westerse maatschappij soms niet te leren, ook op dit vlak, aan andere
zogezegd minder ontwikkelde culturen ?
4/ Het negatief imago van ouderen in de media.
Het patroon in de media is bijna klassiek geworden. Heel erg gepolariseerd.
Enerzijds de rijke ouderen, sportief, reizend, genietend van een zorgeloos
bestaan. Anderzijds de oudere sukkel, die gewoon niet meer mee telt noch
persoonlijk, noch maatschappelijk. Het wordt hoogtijd dat men vertrekt van een
genuanceerd ouderenbeeld. Uiteindelijk zijn het alleen de ouderen die
ervaringsgewijs weten wat het is ouder te worden. Wat lief en leed is in het
leven, wat goede en kwade dagen betekenen. Hoe voortdurend een ‘stukje’
afscheid nemen van talloze levensuitzichten de mens van binnen tekent. De
oudere als totaal-mens benaderen en niet als een sociologisch fenomeen. Het
wordt tijd daarvoor.
Daar tegenover stellen wij…
1/ Kristelijk optimisme: tegen het doemdenken in, geloven dat wij als ouderen
blijvend meewerken aan het goddelijk Scheppingswerk. Dat houdt in, het weren
van elke krampachtigheid tegenover de evoluties in het persoonlijke leven en de
maatschappij in het algemeen. Op onze eigen wijze hebben wij daarin als oudere
nog een belangrijke rol te spelen.
2/ Solidariteit in plaats van strijd tussen generaties. Solidariteit is geen
inhaalbeweging van de ene groep ten overstaan van een andere. Solidariteit is
een levenshouding. Echte solidariteit tilt de andere boven mij uit en solidariteit
is soms riskeren: dat het anders uitdraait dan je gehoopt had. Solidariteit is je
nek durven uitsteken en daar willen wij als beweging onze verantwoordelijkheid
in nemen.
3/ Het vrijwilligerswerk.
Ik zou hier twee voorstellen willen lanceren. Een ernstig en een ludiek.
Eerst de ernst: het wordt meer dan tijd in een hoogconjunctuur van onderzoeken
dat er een groot onderzoek gebeurt naar de waarden van het bruto-nationaal
7
vrijwilligersproduct. Het resultaat zou voor de politici en de ministers van
pensioenen en generatiepact-afsluiters heel relevant kunnen zijn.
Een tweede voorstel: ludiek maar met een ernstige ondertoon. Een onderbreking
op de nationale TV-zender EEN voor een extra-nieuwsuitzending “Oudere
vrijwilligers leggen het werk neer”.
Enkele sfeerbeelden:
 geen kinderen op de schoolbanken, lege desolate klaslokalen (de opa’s en
de oma’s staken);
 geen toezichters meer ’s morgens op de gevaarlijke oversteekpunten;
 geen beheerraden meer van onderwijsinstellingen en caritatieve
instellingen;
 op woensdagnamiddag, volledige black-out voor allerlei creatieve
activiteiten: sport, academie, enz…
 alleen de parlementen gonzen van bedrijvigheid, daar zijn immers geen
ouderen in vertegenwoordigd;
 de meeste vrijwilligersjobs moeten nu gedaan worden door professioneelbezoldigden. Gevolg een falliete schatkist en verkoop van alle
overheidsgebouwen om de begroting in evenwicht te houden.
Let wel: dat is een fictiepassus in mijn slottoespraak. Maar moest het nu eens
ECHT zijn ? Wat dan ?
4/ Participatie.
Als ouderen willen wij – via de beweging – deelnemen aan het publieke leven
en daarin onze verantwoordelijkheid opnemen. Via directe zitting in de politieke
instellingen als werkelijke ‘politiciens-témoins’, getuigen van de ouderengroep.
Maar vooral willen wij ons engageren in de politieke, sociale, en culturele raden.
Al spreekt het voor zich dat voor ons de ouderenraden prioritair zijn.
Verantwoordelijkheid opnemen in de Vlaamse Ouderen Adviesraad en in de
gemeentelijke Ouderenadviesraden, zijn dus een absolute must voor de
beweging.
Ziedaar onze antwoorden op stigma’s, vooroordelen en doemdenken. OKRA wil
een optimistische, dynamische beweging zijn die geen uitdagingen uit de weg
gaat, maar steunend op zijn sterke achterban (de sterkste in ons land)
maatschappelijk een rol wil spelen ten bate van zoveel ouderen die nog altijd
dromen en een toekomst hebben.
Tenslotte dank
Guido Gezelle zei ooit: “Dankbaarheid is een bloemeke dat in weinig hovekens
bloeit”. Wij willen hem vandaag ongelijk geven door echt dank te zeggen.
- dank aan allen die hieraan meegewerkt hebben op twee vlakken:
8
 inhoudelijk: wat hier inhoudelijk werd goedgekeurd zal
jaren lang sporen trekken doorheen het ouderenlandschap.
Het was prachtig wat jullie afgeleverd hebben. Dank vooral
aan de congresvoorzitter Willy Peirens. Zijn ervaring was
onze onmisbare wegwijzer doorheen de vele resoluties.
 materieel: het was goed hier te zijn, we voelden ons door
jullie comfortabel geborgen.
- Speciale dank aan het nationaal secretariaat en de
regiosecretariaten.
- Dank aan de vingerknippers en aan allen die inbreng hadden in de
regio’s
- Dank aan alle aanwezigen die hun verantwoordelijkheid hebben
opgenomen door actief tussen te komen en hier aanwezig te zijn
- Dank aan de genodigden voor hun sympathieke interesse. Moge zij
de boodschap meenemen naar het terrein waarop zij
verantwoordelijkheid dragen.
Onze dankbaarheid is en blijft kloppend aanwezig in de kern van de vele
melkwitte OKRA-bloemen die in onze figuurlijke OKRA-tuin bloeien.
Hugo Verhenne
Algemeen voorzitter OKRA
9