Hoornaarwesp - IVN Hellendoorn

Hoornaarwesp
Woord vooraf
Herman Stevens schreef onderstaand artikel
over de Hoornaar nog vóór publicaties over dit
insect in de regionale krant verschenen. Door
omstandigheden was zijn verhaal nog niet geplaatst. Vorig jaar nog bekeek ik met een
groep kinderen met bewondering dit grote,
mooi gekleurde insect. Sindsdien is er echter
wel wat veranderd. De Hoornaar neemt in
aantal weer toe met als gevolg koppen in de
krant als: De 'killerwesp' komt. Wie de naam
bedacht heeft, weet ik niet, maar hij jaagt
mensen angst aan. Voor een groot deel
onterecht. Natuurlijk moet je oppassen met
wespen; ze komen op zoetigheid af en de kans
op steken is dan groter. Maar dat is dan de
Gewone wesp; de Hoornaar eet vooral
insecten en is schuw. Een steek van een
Hoornaar zal net als een steek van een
Gewone wesp niet prettig zijn; misschien wel
wat pijnlijker. En je zult maar allergisch zijn.
Maar als we deze dieren nou gewoon met rust
laten en minstens vijf meter afstand houden tot
hun nest, dan zullen ze ons ook met rust laten;
uit zichzelf zijn ze niet agressief. En laten we
de naam killerwesp vergeten, die brengt alleen
maar onnodige angst teweeg.
Van het reactieadres,
Anny Alferink
Vanaf april tot in oktober kan men met wat
geluk een grote geel/zwarte wesp zien vliegen.
Men noemt het beest ook vaak Horzel. Het is
de Hoornaar, met een lengte tot maximaal 3,5
centimeter de grootste wespensoort (Vespa
crabro) die Nederland kent.
"Met wat geluk" gaf ik hiervoor aan. Dit is wel
betrekkelijk en slaat dan op het feit dat men
dit insect niet vaak tegenkomt. De wesp kan
echter wel gevaarlijke situaties teweeg
brengen. De laatste jaren nemen ze in aantal
weer iets toe.
Als de wesp zich wat bedreigt voelt, kan via
een steek met de angel uit het achterlijf van
de vrouwtjes en de werksters gif in ons bloed
gespoten worden. Dit levert een flinke bult
op. Bij personen die allergisch zijn voor
steken, kan het zelfs gevaarlijk worden, zodat
een dokter nodig kan zijn. Meerdere steken
dient men zeker te voorkomen omdat dit
levensgevaarlijk kan zijn.
Dit artikel ontstond naar aanleiding van een
telefoontje van een mevrouw die eind
september 2000 's avonds een Hoornaar op het
glas van de achterdeur had zitten. Omdat ze
niet wist welk "eng" beest het was, liep ze er
met een flinke boog omheen en durfde de
achterdeur niet meer te gebruiken. Omdat de
schrijver van dit artikel in het dorp redelijk
bekend staat als vraagbaak voor zaken op het
gebied van natuurverschijnselen, werd dan
ook de telefoon gepakt. De foto bij dit artikel
is van het beest gemaakt. Op 16 juni j.l. zag
ik ook nog een exemplaar.
De familienaam Vespa werd enkele tientallen
jaren geleden ook verbonden aan een handig
manoeuvrerend voertuigje met brommend
geluid, de Vespa-scooter. Een goedgekozen
naam! De Hoornaar behoort tot de groep van
de plooivleugelinsecten: de voorvleugel is in
de lengterichting dubbelgevouwen, waardoor
de vleugel er op het oog slank uitziet.
Het nest, jaarlijks nieuw, wordt gemaakt van
afgeknaagd droog hout, dat onder inwerking
van speeksel verandert in een vochtige grijze
massa. Na droging ontstaan hieruit de
papierachtige nestwanden. Alleen de koningin
overwintert en begint in het voorjaar een nest
te bouwen. Dat nest bestaat van binnen uit
een groot aantal zeszijdige cellen. Het is een
echt kunstwerk met een aantal boven elkaar
liggende horizontale raten die voorzien zijn
van een flink aantal naar beneden gerichte
cellen. De raten worden van elkaar
gescheiden door "papieren" zuiltjes. De
afstand is zodanig dat de werksters er
tussendoor kunnen. Een groot nest kan wel
duizend cellen bevatten.
De Hoornaar bouwt zijn nest vaak in holle
boomstammen. De ingang bevindt zich aan de
onderkant. De Gewone Wesp bouwt het nest
tegen de onderkant van dakpannen, of in de
spouwmuur, of ondergronds in een verlaten
muizennest.
De koningin legt in elke cel een eitje waaruit
na vijf tot zeven weken de eerste werksters
komen. Deze nemen het werk van de koningin
(hun moeder) over, maar leggen zelf geen
eitjes. De werksters voeden de larven met
nectar, maar vooral met gevangen insecten
bijvoorbeeld vliegen. Ook houden ze het nest
schoon. Wespen zijn erg nuttig omdat ze veel
andere insecten opruimen.
De volksgrootte blijft steeds onder de
duizend, terwijl bij de Gewone wesp begin
september wel zevenduizend dieren in het
nest kunnen zijn.
De Hoornaar is een sociaal beest. Ze wonen
met velen samen in een nest. Wel is het een
echte rover, die zelfs grote insecten vangt,
zoals andere wespen en bijen. Daarnaast is de
wesp gek op fruit.
In het najaar verschijnen uit dan onbevruchte
eitjes larven waaruit later mannetjes en jonge
wijfjes voortkomen. Beide doen niet meer
mee aan de nestbouw. Deze najaarsgeneratie
eet ook graag zoete vloeistoffen uit
boomwonden en afgevallen fruit. We treffen
ze niet zoals de Gewone wesp op terrassen
aan. Na de bevruchting noemt men de wijfjes
koningin. De oude koninginnen, de werksters
en de mannetjes gaan in het begin van de
winter dood.
En zo is de cyclus weer rond.
oktober 2001
Herman Stevens Dzn.