Maagbandje 1. Wat is een maagbandje? Een maagbandje is een kunststofbandje (siliconen) dat om de maag aangebracht wordt bij de behandeling van obesitas (ernstig overgewicht). Een maagband bestaat uit een siliconenring, waarbij aan de binnenkant een reservoir zit. Dit reservoir is verbonden met een slangetje dat naar een tweede reservoir leidt wat onder de huid geplaatst wordt. Door dit laatste reservoirtje aan te prikken kan er vloeistof (fysiologische zoutoplossing) ingespoten of weggezogen worden zodat de inwendige diameter van de band kleiner of groter wordt. Op deze manier kan de band nauwer of minder nauw gemaakt worden. Omdat het voedsel langzamer passeert treed eerder een gevoel van verzadiging op. De maagband wordt geplaatst door middel van een kijkoperatie. De band wordt om het bovenste gedeelte van de maag, vlakbij de overgang van de slokdarm naar de maag, aangebracht. Hierdoor wordt de maag in tweeën gedeeld. De kleine bovenste maagzak kan maar een kleine hoeveelheid voedsel bevatten. De rest van de maag ligt onder de band. De werking van het bandje heeft vooral als doel: het eerder verzadigd raken. "Je hebt sneller een vol gevoel" en eet dus minder. Het bandje werkt alleen goed voor vast voedsel. Vloeibare voedingsmiddelen passeren gemakkelijk. U moet dus vooral rekening houden met de inname van calorierijke dranken en melkprodukten (pap, vla, yoghurt, etc.). Met een maagbandje kun je éénderde tot tweederde van je overgewicht kwijtraken. Dit is uiteraard een gemiddelde. Het bandje zal altijd moeten blijven zitten anders is het effect niet blijvend. Het verwijderen van het bandje zal uiteindelijk weer tot gewichtstoename leiden. 2. Wanneer komt u in aanmerking voor een maagbandje? Als u tussen 18 en 60 jaar oud bent Als u al meer dan 5 jaar te veel weegt Als u een Body Mass Index (Body Mass Index = gewicht:lengte²) heeft van 40 kg/m2 of als u een Body Mass Index van 35 kg/m2 heeft in combinatie met andere ziektebeelden zoals diabetes, gewrichtsaandoeningen, hartklachten, hoge bloeddruk, slaap-apneu, klachten van rug of slijtage van heup- of kniegewrichten Als u serieuze pogingen gedaan heeft, misschien met succes, om af te vallen maar u bent weer aangekomen Als u niet lijdt aan een andere ziekte die de oorzaak van uw zwaarlijvigheid zou kunnen zijn Als u bereid bent drastische veranderingen door te voeren in uw eetgewoontes en levensstijl en als u het geen probleem vindt om onder controle te blijven van de specialist die de procedure uitvoert Als u niet overmatig alcohol drinkt en geen "geestverruimende" middelen (drugs) gebruikt 1 12-11-2009/250460/Maagbandje.doc 3. Welke complicaties kunnen er optreden tijdens of na de operatie? Nabloeding: deze complicatie treedt maar zelden op. Bij een maagband operatie treedt weinig bloedverlies op. Maar het kan een enkele keer gebeuren dat een van de sneetjes in de buikwand willen gaan bloeden. Ook kan het ontstaan van een nabloeding de oorzaak zijn van een beschadiging aan de leverkapsel door een instrument Trombose: De kans op trombose (bloedstolsel in een ader) en longembolie (bloedstolsel in een longader) zijn het grootst als u ernstige overgewicht heeft. Het risico hier op is voor u kleiner dan 1% Littekenbreuk: De kans op een littekenbreuk is 1-3%. De oorzaak hiervan is, dat er een zwakke plek ontstaat in de buikwand waar de sneetjes zijn gemaakt. Hierin kan vetweefsel uit de buik of zelfs darm inklemmen. Met een kleine operatie kan dit verholpen worden Infectie: het reservoirtje dat onder de huid, op het borstbeen geplaatst wordt kan gaan infecteren. De kans hierop is 1-3%. Meestal hoeft dan alleen het reservoirtje vervangen te worden. Soms zal het bandje in zijn geheel verwijderd moeten worden Lekkage: Het bandje kan gaan lekken of het verbindingsslangetje kan gaan lekken. Wanneer deze complicatie optreedt, zal het maagbandje vervangen worden Buikvliesontsteking: Dit is een zeldzame maar toch wel een zeer gevaarlijke complicatie. Het kan ontstaan wanneer het maagbandje door de maag heen schuurt en dat het maagsap wat dan uit de maag lekt, zorgt voor een buikvliesontsteking Kantelen: Het kan voorkomen dat het reservoirtje, wat op het borstbeen wordt gehecht gaat kantelen. De chirurg kan het reservoirtje dan niet meer aanprikken, waardoor het reservoirtje opnieuw operatief bevestigd moet worden Pouchvorming: Pouchvorming is het uitzetten van het maaggedeelte boven het bandje. Wanneer deze complicatie optreedt leidt dit tot verstopping en braken. Het bandje zal dan via het reservoirtje leeggezogen moeten worden. In sommige gevallen zal het bandje opnieuw geplaatst moeten worden 4. De procedure vooraf aan de operatie U komt voor een intake gesprek bij de verpleegkundige. Zij is gespecialiseerd in morbide obesitas.Als blijkt dat u in aanmerking komt voor een maagband operatie,verwijst zij u door naar: De diëtist. Zij/hij geeft u voedingsadviezen en adviezen voor een gezonde leefstijl De internist. Deze onderzoekt of er ook andere ziekten zoals stofwisselingsziekten de oorzaak kunnen zijn van de obesitas. Ook zal hij/zij bijkomende ziekten zoals een hoge bloeddruk en suikerziekte behandelen om het operatie risico zo klein mogelijk te maken De psycholoog. Zij/hij brengt in kaart of er psychische factoren een rol spelen bij het ontstaan en instant houden van uw obesitas, die mogelijk een belemmering vormen voor het plaatsen van een maagbandje De chirurg. Deze brengt het maagbandje aan en blijft uw behandelaar tijdens het gehele traject Tenslotte zullen al deze specialisten in samenspraak met u, beoordelen of u in aanmerking komt voor een maagband operatie. Als laatste heeft u een gesprek met de anaesthesist. Deze geeft u voorlichting over de narcose. Ook is hij medeverantwoordelijk voor het goed doorstaan van de operatie 5. Nazorg Het is belangrijk dat u het eerste jaar na de operatie elke drie maanden voor controle komt bij de obesitas verpleegkundige. In het tweede jaar eenmaal per zes maanden. Indien nodig vaker. Tijdens deze controles zal iedere keer uw gewicht en eetpatroon besproken worden. Afhankelijk hiervan kan de maagband strakker of losser gezet worden. Soms is het nodig om bij problemen slikfoto’s te maken. 2 12-11-2009/250460/Maagbandje.doc Voorbeeld van reservoir 6. Waar zult u rekening mee moeten houden na het plaatsen van een maagbandje? Na het aanbrengen van het maagbandje moet u rekening houden met verandering van uw leefstijl. Dit betekent dat u uw gedrag moet veranderen met name op het gebied van voeding en beweging. Het veranderen van gedrag kan gepaard gaan met frustraties en emoties. Als het u niet lukt om blijvend tot de gewenste verandering te komen,kunt u kontact opnemen met de psycholoog bij wie u eerder een gesprek heeft gehad. Voeding Eetpatroon veranderen Het is om verschillende redenen belangrijk om na het plaatsen van het maagbandje uw eetpatroon te veranderen. Op korte termijn: pijn en braken voorkomen (en daarmee het risico op het scheuren van de hechtingen of kantelen van het reservoir) gewichtsverlies bereiken Op langere termijn: tekorten in de voeding voorkomen gewichtsverlies behouden ongewenst uitrekken van de kleine bovenmaag voorkomen (en daarmee een risico op afsluiting van de maag of maagband erosie). Maagband erosie wil zeggen dat de band door de maagwand heen groeit en in de maag terechtkomt. Opbouw voeding vlak na plaatsing van de maagband vlak na de operatie mag u alleen water drinken de eerste dag mag u alleen helder vloeibare dranken nuttigen. De tweede dag mag u normaal gesproken over gaan op vloeibare voeding tot en met de 4e week moet u vloeibare voeding gebruiken. Dit is noodzakelijk om de kans op scheuren van de inwendige hechtingen en het kantelen van het reservoir te voorkomen. Van de diëtist ontvangt u een voorbeelddagmenu vloeibare voeding Vaste voeding Vanaf de 5e week mag u voorzichtig aan beginnen met het eten van vaste voeding. U wordt bij de uitbreiding van uw voeding begeleid door de diëtist. Zorg dat de diëtist van u hoort wanneer u geopereerd wordt. Basis van het dieetadvies na plaatsing van een maagbandje is een energiebeperkt dieet. Dit is gebaseerd op een gezonde voeding, waarbij variatie erg belangrijk is. Door de operatie kunt u slechts kleine hoeveelheden eten. Bij deze hoeveelheden kan de voeding niet alle benodigde vitamines en mineralen leveren die u dagelijks nodig heeft. Het is daarom erg belangrijk dat u een multivitamine- en mineralenpreparaat gebruikt. Wijziging van uw eetpatroon wordt begeleid door de diëtist. 3 12-11-2009/250460/Maagbandje.doc Voor de gehele richtlijnen met betrekking tot voeding na een maagband operatie kunt u terecht bij uw diëtist Lichaamsbeweging Wat is het belang van bewegen? Lichamelijke inactiviteit is een belangrijke risicofactor voor ongezondheid. Direct of indirect kan lichamelijke activiteit verschillende ziekten voorkómen of een positieve invloed hebben op het beloop ervan. Door toename van lichamelijke activiteit is grote gezondheidswinst mogelijk. De gezondheidswinst van lichamelijke activiteit is het grootst bij mensen die elke dag dertig minuten matig intensief lichamelijk actief zijn. Wat zijn de effecten van bewegen? Verhoging van de ruststofwisseling dit betekent dat ook wanneer u rust, u meer calorieën verbruikt door verhoging van spiermassa en ontspanning. Betere instelling van het honger en verzadigingscentrum in de hersenen hoe preciezer dit centrum is ingesteld, hoe minder kans op uit balans raken van het gewicht en hoe minder u hoeft na te denken over wel of niet eten en hoeveel. Betere conditie, uithoudingsvermogen en lenigheid dit is op zich al fijn en heeft als gunstig neveneffect dat u gemakkelijker in beweging blijft. Het kost u minder moeite. Verbruik van calorieën terwijl u aan het bewegen bent verbruikt u calorieën, ook na het sporten gaat dit nog een tijdje door. Denk maar aan de warmte ontwikkeling en ontspanning. Op deze manier zal uw lichaamsgewicht afnemen. Dit heeft zeker ook positieve gevolgen voor problemen die overgewicht met zich mee brengen zoals: diabetes, gewrichtsaandoeningen, hartklachten, hoge bloeddruk, slaapapneu, klachten van rug of slijtage van heup- of kniegewrichten. Wanneer u na de operatie met sporten en bewegen begint,moet u dit rustig opbouwen. In de eerste periode na de operatie krijgt u hiervoor begeleiding van de afdeling fysiotherapie van het ziekenhuis. Drie weken na de operatie maakt u een afspraak bij de afdeling fysiotherapie van ziekenhuis De Tjongerschans. Tijdens het eerste gesprek met de fysiotherapeut krijgt u uitleg over het programma dat u gaat volgen op de afdeling fysiotherapie. Samen met de fysiotherapeut vult u een vragenlijst in over uw bewegingspatroon. Minimaal zes weken na de operatie begint het bewegingsprogramma. Tweemaal per week komt u naar de afdeling fysiotherapie om samen met andere “maagband” patiënten een beweegprogramma te volgen. De totale duur van het programma is acht weken. Een actieve leefstijl, door veel te bewegen en te sporten, helpt u bij gewichtsvermindering U krijgt hiervoor advies van de fysiotherapeut. 4 12-11-2009/250460/Maagbandje.doc