inhoud

Inhoud
Inleiding
11
Achtergronden
Landschap
De kustvlakte in het
westen
Het westelijk bergland
De Jordaanslenk
De Negevwoestijn
Klimaat
Planten en de
dierenwereld
Flora
Fauna
Economie
Kibboetsen Mosjav shitufi
Mosjav ovdiem
Mosjava
De Histadroet
High-techbedrijven
Economische problemen
Historische achtergronden
De aartsvaders
(ca. 17e eeuw v. Chr.)
De exodus
(ca. 13e eeuw v. Chr.)
Het koninkrijk
Perzische en Griekse
overheersing (538-63 v Chr.)
De Romeinse periode
(63 v. Chr.-324 n. Chr.)
De Byzantijnse
overheersing (313-636)
De Arabieren en de
kruisvaarders (636-1291)
De mammelukken en de
Turken (1291-1917)
De aliyah’s en het eerste
zionistische congres
Het Britse mandaat
(1922-1948)
13
13
WW Israel 01.indd 5
13
15
17
21
22
22
22
24
26
27
30
30
30
30
30
31
31
31
35
35
37
37
38
38
39
40
41
De onafhankelijkheid
De zesdaagse oorlog (1967)
De Jom Kippoeroorlog (1973)
Van 1973 tot de
Golfoorlog
De Israëlisch-Palestijnse
beginselverklaring van 1993
De tweede intifada De routekaart naar vrede
Oorlog in de Gazastrook De toekomst
Bestuur en staatsinrichting
Parlementaire democratie
De rechterlijke macht
De vlag en de davidster
Het volkslied
De mensen die er wonen
Asjkenazische joden
Sefardische joden
Oosterse joden
Karaïeten
Samaritanen
Israëlische Arabieren en
Palestijnen
Bedoeïenen
Druzen
Bahais
Ethiopische joden
Onderwijs
Godsdienst
Jodendom
Islam
Christendom
Cultuurleven
Muziek en dans
Literatuur
Nationale parken
Feesten en festivals
Eten en drinken
Eten
Drinken
Sport
43
43
46
47
48
50
50
52
52
54
54
56
56
56
57
58
58
58
59
59
60
61
61
62
62
63
64
64
67
67
68
68
69
70
72
74
74
76
76
08-03-10 14:36
Israël
6
Praktische informatie
77
Voor de reis
77
Nuttige adressen 77
Benodigde reisdocumenten
77
Geld 77
Douane
78
Klimaat en beste reistijd 79
Gezondheid 80
Vervoer naar Israël
80
Tijdens de reis
82
Nuttige adresen
82
Gezondheid 83
Geld 84
Overnachtingsmogelijkheden 86
Vervoer in het land
91
Van A tot Z
97
Avondleven 97
Criminaliteit
97
Elektriciteit 98
Fietstochten 98
Fooien 99
Fotografie, film en video 100
Gehandicapten 100
Internet en WiFi hotspots
101
Kleding 101
Kranten en tijdschriften 102
Kuuroorden
102
Landkaarten
105
Musea 105
Openingstijden
105
Post 106
Radio en televisie 106
Souvenirs 107
Studie- en werkmogelijkheden 108
Taal
109
Telefoon 110
Toeristeninformatie 111
Tijd
114
Bezienswaardigheden
Jeruzalem
Inleiding
De Oude Stad
Muren, poorten en torens
De Tempelberg ofwel Haram
E-Sharif
De Klaagmuur
De joodse wijk
De moslimwijk
WW Israel 01.indd 6
De Via Dolorosa, de Kerk van
het Heilige Graf en de
christelijke wijk
De Armeense wijk
Rondom de muren van de
Oude Stad
De Zionsberg
Het Kedrondal en de
Olijfberg
Het Tuingraf en het
Rockefeller Museum
De Nieuwe Stad
De wijk Mea Shearim
West-Jeruzalem
142
148
150
150
152
156
157
157
159
Omgeving Jeruzalem
En Kerem
Kiryat Anavim en Abu Gosh
Latrun
De druipsteengrot Soreq
169
169
170
170
172
Tel Aviv
Inleiding
Architectuur en kunst
Mode-industrie en winkelen
De kuststrook
Rondom het Dizengoffplein
De Rothschild­boulevard
Rondom het Shalom Meyer
gebouw
Het Diaspora-museum
174
174
175
178
178
179
180
Omgeving Tel Aviv
Jaffa
Bat Yam
185
185
188
115
115
115
123
123
De zuidelijke kustvlakte
Rishon Letzion
Lod
Ramla
Rehovot
Ashdod
Ashkelon
Bet Guvrin
De Gazastrook
189
189
189
193
194
195
197
199
199
131
137
139
141
De noordelijke kustvlakte
Petah Tiqwa
Herzliya
Shefayim
201
201
201
203
181
181
08-03-10 14:36
INHOUD
Netanya
Hadera
En Shemer
Sdot Yam
Caesarea
Maagan Mikhael
Zichron Yaacov
Ramat Hanaduv Memorial
Gardens
Dor
Nahsholim
Kerem Maharal
Nahal Mearot
Atlit
Kruisvaarderskasteel Atlit
Maapilim Atlit
En Hod
Nir Etzion
Isfiya en Daliyat-el-Carmel
Haifa
Bet Shearim
Akko
De Citadel en omgeving
Nahariya
Rosh Hanikra
Montfort
203
206
206
207
207
211
213
Beneden-Galilea
Nazareth
De Verkondigingsbasiliek
Andere bezienswaardigheden
Zippori
Kfar Kana
De berg Tabor
Megiddo
Bet Shean
Het opgravingsgebied
Bet Alpha
Gan Hashlosha National Park
Tiberias
Hammat
Tabgha
Capernaum
Korazin
Gamla
En Gev
Kinneret
Doopplaats van Yardenit
Hamat Gader
Deganya 244
244
248
249
250
251
251
253
255
258
260
261
261
266
269
270
271
272
272
273
273
274
274
WW Israel 01.indd 7
217
218
218
219
219
220
220
222
222
223
224
224
233
233
238
241
242
243
7
Belvoir
Safed
275
276
Boven-Galilea
Hazor
Het opgravingsgebied
Baram
Dan
De bronnen
Metulla
Het natuurreservaat
Nahal Iyon
Kibboets Kfar Giladi
Abel Bet Maaka
279
279
279
280
280
280
282
De Golanhoogvlakte
Inleiding
De Jacobsbrug
Mitzpe Gadot
Banias
De waterval Banias
Het kasteel Nimrod
De berg Hermon
Mosjav Neve Ativ
Holiday Village
Katzrin
De oude stad Katzrin
284
284
286
286
286
287
287
288
283
283
283
289
289
289
De Dode Zee
291
Arad
291
Tel Arad
291
Arad Park, Yattir-woud en
het huis van Judas
295
Kfar Hanokdim
296
Sodom
296
De Dode Zee Werken
297
Het ravijn Nahal Perazin
297
De moerassen Kikar Sodom 297
Newe Zohar
297
En Boqeq (Ein Bokek)
297
Massada
298
En Gedi
305
Kibboets En Gedi en de
botanische tuin
306
En Gedi Spa
308
Het natuurreservaat
En Gedi
309
Qumran en de Dode-Zeerollen 310
De boekrollen
311
08-03-10 14:36
Israël
8
De Negev­woestijn
Beersheva
De Oude Stad
De Nieuwe Stad
Tel Beersheva
Het nationale park Eshkol
De kibboets Lahav
Beer Shema
Dimona
Mamshit
Shivta
Kibboets Sde Boqer
Ben-Gurion College
De bron En Avdat
Avdat
Het opgravingsgebied
Mizpe Ramon
Het bezoekerscentrum
Bio Ramon
Maktesh Ramon
De carpentry
Nahal Negarot
De ammonietenmuur
Shen Ramon
Georganiseerde tochten
door Maktesh Ramon
313
313
313
316
317
317
317
317
319
320
321
321
325
325
325
328
329
329
330
331
332
332
Eilat
Inleiding
Rondom de lagune en in
de stad
North Beach
Southern Beach
Coral Beach
Coral Beach Nature Reserve
Het onderwaterobservatorium
van Coral World (Marine Park)
333
333
WW Israel 01.indd 8
332
332
336
338
341
341
341
Omgeving Eilat
De Timnavallei
Kibboets Yotvata
Het dierenreservaat
Hai-Bar
En Netafim, het Rode Ravijn
en de Maanvallei
De Sinaï (Egypte)
Aqaba (jordanië)
Petra (jordanië)
De Westelijke
Jordaanoever
Bethlehem
Het graf van Rachel
De schaapherdersvelden
De bron van koning David
De Geboortekerk en de
Geboortegrot
De vijvers van Salomo
Herodion
Mar Saba
Hebron
De Haram el-Sultan
moskee
De eik van Abraham
El Azariya (Bethanië)
Jericho
Wadi Kelt
Het St.-George klooster
Nabloes
Sebastiya
347
347
350
350
351
352
352
353
354
354
354
354
354
355
361
362
363
364
365
365
365
366
369
369
369
370
Woordenlijst Hebreeuws
372
Register
378
343
08-03-10 14:36
israël
12
●
Safed ●
Akko ●
N
▲
SYRIË
●Qiryat
L I B A N O N Shemona
Jor daa n
Middellandse
Z e e Nahariya
Qazrin
Golan
●
0
Capernaum
25
50 km
■
Haifa ●
Tiberias
Bet Shearim
■
Nazareth
●
Afula
Caesarea
■
Meer van Galilea (Tiberias)
Belvoir
●
Megiddo ■
●
■
Bet Shean
■
● Hadera
Westelijke
Jordaanoever
Tulkarm
Netanya ●
●
■ Sebastia
J o rd a
an
●
Nabloes
Tel Aviv-Jaffa ●
● Lod
Ramallah
●
Jericho
●
Rehovot
Jeruzalem ●
●
Ashdod ●
JORDANIË
¤
Bethlehem ●
Ashqelon ●
■
Qiryat Gat
Herodion
●
● Hebron
Gaza ●
Gaza
Rosh Pinna
Dode
Zee
√
Haifa
√
En Gedi ●
Arad
●
Beersheva ●
Massada
■
√
Tel AvivJaffa
Dimona ●
■
√ Jeruzalem
Mamshit Sodom ■
Negev
√ Sodom
√
En Yahav ●
Beersheva
●
Mizpe
Ramon
√
√ En Yahav
JOR
DAN
IË
Mizpe Ramon
EGYPTE
Sinaï
√ Eilat
Eilat Golf van Akaba
●
(Eilat)
Israël, algemeen
WW Israel 01.indd 12
08-03-10 14:36
13
Achtergronden
Landschap
Israël ligt in het uiterste westen van
Azië, op de natuurlijke landbrug tussen dit continent en Afrika. Vanaf de
oudste tijden vormde het een doorgangsgebied voor handelskaravanen
die hun thuisbasis hadden in Egypte,
Zuid-Arabië, Foenicië, Syrië, Transjordanië en Mesopotamië, het huidige
Irak. In het westen grenst het land aan
de Middellandse Zee, in het noorden
aan Libanon, in het oosten aan Jordanië en Syrië en in het zuidwesten aan
Egypte. In het uiterste zuiden ligt de
Rode Zee.
Het grondgebied van Israël (zonder
de autonome en bezette Palestijnse
gebieden) bedraagt circa 21.000 vierkante kilometer, dat wil zeggen dat
Israël in oppervlakte ongeveer twee
derde van Nederland is. De kustlijn
langs de Middellandse Zee is ongeveer
230 km lang; het land heeft een totale lengte van 412 km en een grootste
breedte van 130 km.
Landschappelijk zijn in Israël vier
gebieden te onderscheiden: de kustvlakte in het westen, het westelijk
bergland in Centraal-Israël, de Jordaanslenk in het oosten en de Negevwoestijn in het zuiden.
De kustvlakte in het westen
De kustvlakte in het westen heeft een
lengte van ongeveer 200 km en een
breedte van ongeveer 20 km. Duinen
beschermen dit gebied tegen het aanstormende water van de Middellandse
Zee. In deze vruchtbare strook leven de
meeste inwoners van Israël. Het gebied
bestaat uit een lange keten van kleine
en grote steden, landbouwnederzettin-
WW Israel 01.indd 13
gen en badplaatsen. Zo’n 80% van alle
agrarische en industriële activiteit vindt
hier plaats. De bekende jaffasinaasappelen en de bijna net zo befaamde avocado’s komen uit deze streek. Zij groeien op zogenaamde chamrabodems:
rode vruchtbare bodems die zijn opgebouwd uit een mengsel van kalksteen
(uit de bergen) en zand (uit de zee).
De kustvlakte wordt in het noorden
onderbroken door een uitloper van het
Carmelgebergte. Ten noorden hiervan
ligt op de smalle Zewoeloenvlakte het
stedelijk gebied Akko-Haifa. Rondom
deze steden is veel zware industrie
gevestigd. Hier kunt u ook belangrijke
havens, badplaatsen en historische
steden vinden, zoals Akko.
Ten zuiden van de Zewoeloenvlakte
ligt de Sjaronvlakte, een gebied waar
citrusvruchten verbouwd worden. De
volgende stedelijke agglomeratie, met
als belangrijkste stad Tel Aviv, huisvest
bijna een derde van de totale bevolking. Tel Aviv is een moderne stad
waaromheen een aantal satelliet- en
forensensteden liggen.
Verder zuidwaarts ligt de Sjefelavlakte
(Plesjetvlakte) met als belangrijkste
steden Ashdod en Ashkelon. De mensen in dit gebied leven van industrie,
havendiensten en toerisme. Tussen de
Sjefelavlakte en de bergen van Judea
(deel van het westelijk bergland) zijn
een aantal kleinere steden ontstaan,
zoals Ramla, Gedera, Rishon, Lezion,
Nes Ziona en Rehovot. Deze steden
functioneren als lokale marktplaatsen
en als industriële centra.
In het uiterste zuiden van de kustvlakte
ligt de Gazastrook. De Gazastrook is
08-03-10 14:36
77
Praktische informatie
Voor de reis
Nuttige adressen
Algemeen
U kunt een overvloed aan toeristische
informatie inwinnen bij het Israëlisch
Nationaal Verkeersbureau voor de
Benelux, Stadhouderskade 2, 1054 ES
Amsterdam (niet geopend voor publiek),
Zij zijn tijdens kantooruren wel per
telefoon en e-mail bereikbaar. 90206128850, j 020-6894288, e-mail
[email protected], website www.goisrael.
nl.
Nederland
• Israëlische ambassade in Nederland:
Buitenhof 47, 2513 AH Den Haag,
9070-3760500, j 070-3760555,
e-mail [email protected], website http://thehague.mfa.gov.il.
Het consulaat is op werkdagen voor
het publiek geopend van 10.00 uur
tot 12.00 uur. Het consulaat is op
werkdagen tot 13.00 uur telefonisch
te bereiken via het nummer 0703760548.
• Het Centrum Informatie en Documentatie over Israël – kortweg CIDI – werd
in 1974 opgericht door de joodse
gemeenschap in Nederland. CIDI
is een onafhankelijke Nederlandse
stichting, die onlosmakelijk verbonden
is met het democratische Israël. De
organisatie komt op voor het recht op
veiligheid van het joodse volk, waar
ook ter wereld. Zij geven onder andere
publicaties uit over het zionisme,
het vredesproces, antisemitisme en
Jeruzalem. Bovendien geven zij 20
maal per jaar de informatieve ‘Israël
Nieuwsbrief’ uit. Informatie: CIDI,
WW Israel 02.indd 77
Postbus 11646, 2502 AP Den Haag,
9070-3646862, j 070-3653372,
e-mail [email protected], www.cidi.nl.
België
Israëlische ambassade in België: 40
Avenue de l’Observatoire (Sterrewachtlaan 40), Brussel 1180, 9+32 (0) 2
373 55 00, j +32 (0) 2 373 56 17,
e-mail [email protected] of
[email protected], website www.
ambisrael.be. Het consulaat is op werkdagen voor het publiek geopend van
9.30 uur tot 12.30 uur.
Benodigde reisdocumenten
Toeristen en zakenmensen hebben een
paspoort nodig, dat nog minstens zes
maanden na vertrek uit Israël geldig
moet zijn. Zij die de Belgische of Nederlandse nationaliteit bezitten, hebben
geen visum nodig, mits zij niet langer
dan drie maanden in Israël verblijven.
Geld
De Israëlische munteenheid is de
nieuwe Israëlische ‘shekel’ (NIS). Een
shekel is onderverdeeld in 100 agorot
(enkelvoud: agora). Er bestaan munten
van 5, 10 en 50 agorot en van 1 shekel
en 2, 5 en 10 shekalim (meervoud van
shekel). Voorts zijn er bankbiljetten van
20, 50, 100 en 200 shekalim. De koers
ligt geregeld tussen de 5 en 6 shekalim
voor 1 euro, maar is aan schommelingen
onderhevig.
Bij toeristische trekpleisters kunt u sommige diensten en aankopen eveneens
betalen met westerse valuta. Artikelen
08-03-10 14:50
Jeruzalem
DE OUDE STAD
Muren, poorten en torens
De indrukwekkende muren die tot op
de dag van vandaag de ‘Oude Stad’ van
Jeruzalem omsluiten, werden gebouwd
in opdracht van de Turkse sultan Soliman de Luisterrijke (1520-1566). Hij
besloot de stad te versterken om het
hoofd te kunnen bieden aan de vele
gewapende conflicten in die tijd met
de bedoeïenen. De zeer imponerende
en zwaar versterkte muur heeft een
lengte van 4 km, is 10 tot 12 m hoog en
4 tot 6 m breed. De acht toegangspoorten van de stad werden nauwlettend
in de gaten gehouden vanaf niet minder dan 34 verdedigingstorens. Voorts
werden op strategische plaatsen in de
torens verticale sleuven aangebracht,
waardoor men kokende olie of kokend
heet water kon gieten op de belagers.
Nergens in het Midden-Oosten kunt u
een vergelijkbaar voorbeeld van verdedigingsbouwkunst vinden.
De acht poorten zijn: de Jaffapoort in
de westelijke muur; de Zionspoort en
de Mestpoort in de zuidelijke muur; de
Gouden Poort en de Leeuwen- of Stefanuspoort in de oostelijke muur; en
de Herodespoort, de Damascuspoort
en de Nieuwe Poort in de noordelijke
muur.
Bepaalde delen van de verdedigingsmuren zijn toegankelijk voor bezoekers. U kunt over de muur van de Jaffapoort naar de Damascuspoort, van
de citadel naar de Zionspoort en van
de Zionspoort naar de Mestpoort wandelen (geopend: zaterdag t/m donderdag van 9.00 tot 16.00 uur en vrijdags
van 9.00 tot 14.00 uur).
Bij de Jaffapoort eindigde vroeger de
karavaanweg die de kustvlakte en de
haven van Jaffa met Jeruzalem verbond. De Palestijnse bewoners van
de stad noemen de poort de Bab el
Khalil ofwel de poort van de vriend.
Op een ondersteuningsmuur van de
poort staat namelijk in het Arabisch
WW Israel 03.indd 123
123
geschreven: ‘Er is geen god buiten Allah
en Abraham is zijn vriend’. Evenals de
andere toegangspoorten van de stad
is ook de Jaffapoort smal en hoekig.
Op deze wijze voorkwam men dat veel
vijanden tegelijk de stad konden binnendringen. Daarom moest men in
1898 een deel van de verdedigingsmuur tussen de poort en de citadel
afbreken om voor de Duitse keizer
Wilhelm II en zijn ruiters een vrije
ruimte te creëren. De Britse generaal
Allenby toonde in 1917 meer respect
voor de heilige stad, hij steeg van zijn
paard en betrad de stad te voet. Ook
veel huidige bezoekers betreden de
Oude Stad via de Jaffapoort; vandaar
dat u aan de binnenzijde van de poort
een toeristeninformatiekantoor kunt
vinden. De Jaffastraat mondt uit bij
de Jaffapoort. Men verwacht in 2011
gereed te zijn met de aanleg van een
trambaan die het centrale busstation via de Jaffastraat zal verbinden
met onder andere de Jaffapoort. Het
gebied buiten de Jaffapoort is in 2007
en 2008 gerenoveerd en omgevormd
tot een aantrekkelijk winkelgebied. Dit
zogenoemde Mamilla Alrov Quarter
project, is ontworpen door de architect Moshe Safdie. Als u de trappen
afdaalt in het gerenoveerde deel, dan
komt u bij de luxe winkels en de aantrekkelijke terassen waar u een kop
Jeruzalem – Oude Stad
Top 5 bezienswaardigheden
1. De joodse klaagmuur en de
Tempelberg.
2. De Citadel met de toren van
David bij de Jaffapoort.
3. De Via Dolorosa ofwel de
kruisweg van Jezus van
Nazareth.
4. De Kerk van het Heilige Graf.
5. Het Museum voor Armeense
geschiedenis.
08-03-10 14:40
bezienswaardighe d e n
124
De Oude Stad van Jeruzalem en de fraaie Rotskoepel
koffie of glas Israëlische wijn kunt
drinken en tegelijkertijd kunt genieten
van een fraai uitzicht op West-Jeruzalem. Toch blijft het vreemd om de Jaffastraat schuin onder de eeuwenoude
Jaffapoort te zien verdwijnen in een
moderne tunnel.
Vlak naast de Jaffapoort staat de Citadel met de toren van David. De citadel
is van oorsprong een burcht die tot
doel had om de verdediging van de
kwetsbare westmuur te versterken. De
burcht werd gebouwd door de Syrische
koning Antiochus IV Epifanes (17363 v. Chr.). De vazalkoning Herodes
de Grote had minder te duchten van
eventuele vijanden en dus liet hij het
kasteel tot paleis verbouwen, de drie
torens kregen de aansprekende namen
Fasael (naar zijn broer), Mariamne
(naar zijn vrouw) en Hippicus (naar
zijn vriend). De mammelukken hadden in de 16e eeuw echter te maken
met aanvallen van Turken. Vandaar dat
WW Israel 03.indd 124
het paleis wederom werd omgebouwd
tot burcht. De Turkse sultan Soliman
breidde het bouwwerk verder uit met
onder meer het westelijke terras. In
1665 werd een minaret gebouwd op
de resten van een wachttoren, deze
zogenoemde toren van David verheft
zich nog steeds trots boven de citadel.
Aan de voet van deze toren strekken
zich de archeologische resten uit van
dit bouwwerk. De moskee onder de
toren van David is als museumruimte
ingericht. In de citadel kunt u namelijk
het Museum van de Geschiedenis van
Jeruzalem vinden (Tower of David, Museum of the History of Jerusalem; geopend:
nov.-mrt. zo.-do. 10.00-16.00 uur, vr.,
za. en feestd. 10.00-14.00 uur, apr.-okt.
zo.-do. 9.00-17.00 uur, vr., za. en feestd.
9.00-14.00 uur). Andere musearuimten liggen verspreid over het gehele
bouwwerk. Het zeer bezienswaardige
museum wijkt af van alle andere. In
de regel is een museum een nieuw
08-03-10 14:40
Jeruzalem
gebouw waarin oude objecten staan
tentoongesteld. In dit museum is het
echter precies andersom: hier staat
een gebouw met een geschiedenis
van bijna 3000 jaar, maar bijna alle
objecten in het museum zijn nieuw.
Het moderne museum vertelt de
geschiedenis van Jeruzalem van 4000
jaar geleden tot nu. Als u een bezoek
brengt aan Jeruzalem, dan kunt u dit
het best beginnen met een bezoek aan
dit museum. Het biedt u door middel
van onder meer maquettes, animaties,
hologrammen, schilderingen, foto’s
en films een duidelijk beeld van de
geschiedenis van de stad. Uniek is het
filmpje dat de gebroeders Lumière in
1893 van Jeruzalem maakten. Beroemd
is de maquette van Jeruzalem die Ste-
125
phan Illes in 1873 vervaardigde. Het
uitzicht vanaf de Fasaeltoren (rechts
van de ingang en eveneens de toren
van David genoemd) op Jeruzalem is
zeer bijzonder. Vanaf de ene kant van
de toren kijkt u over de daken van de
Oude Stad naar de Tempelberg, terwijl
u vanaf de andere zijde van de toren
zicht heeft op West-Jeruzalem. Het is
goed te zien dat de Heilige-Grafkerk op
de heuvel Golgotha is gebouwd. In het
museum zijn ear-phones verkrijgbaar.
Bijzonder is de licht- en geluidshow,
, die u in de avonduren een spectaculair overzicht biedt van de geschiedenis van Jeruzalem in beeld en geluid.
Van zondag tot en met vrijdag zijn er
om 11.00 uur rondleidingen met een
Engelstalige gids; de Hebreeuwse
3e
mu
ur
13
Bezetha
20
2e muur
19
3e
ion
po i
ro
e
Ty vall
14
2
m
uu
r
1
15
-
1. Tempel
2. Antoniaburcht
3. Stoa Basilica
4. Robinson-booggewelf
5. Barclaypoort
6. Wilson-booggewelf
8. Paleis van Herodes
9. Fasaeltoren
10. Mariamnetoren
11. Hippicustoren
12. Tuinpoort
13. Vrouwenpoort
14. Israëlvijver
15. Susapoort
16. Ennenerpoort
17. Vijver van Siloam
18. Slangenvijver
19. Schapenvijver
20. Psephinustoren
21. Aquaduct
22. Huldatoren
12
9
8
5
6
11
10
3
7
4
22
21
benedenstad
18
bovenst a d
21
17
1e
0
mu
16
ur
N
▲
500 m
De Oude Stad tijdens het Romeins imperium
WW Israel 03.indd 125
08-03-10 14:40