Vuurwerkletsel - WordPress.com

2015
Vuurwerkletsel
Sanne Bakker
500705357
Hogeschool van Amsterdam
Studium excellentie
Individuele opdracht de Hand
Compacte beschrijving van de casus:
man, 48 jaar met Diabetes Mellitus type 2, hobby’s: klussen in en om huis, percussionist in band,
heeft tijdens oud en nieuw ernstig vuurwerkletsel opgelopen aan zijn rechter hand (dominante
hand). Er is sprake van een amputatie van twee vingers en er is schade aan de flexorpees van de
duim.
Factoren die belemmerend kunnen zijn voor herstel:
Meneer is bekend met Diabetes Mellitus type 2, van Diabetes Mellitus is bekend dat het vertragend
kan werken bij fysiologische herstelprocessen binnen het lichaam. Daarbuiten is een
veelvoorkomend symptoom van Diabetes Mellitus type 2 het optreden van sensibele stoornissen in
het perifeer gebied. Deze sensibele stoornissen in combinatie met de eventuele sensibele uitval die
er is door het trauma kunnen zorgen voor een ernstige mate van sensibele stoornis. Een andere
factor die eventueel herstel belemmerend kan werken is het feit dat het de rechter hand van meneer
betreft, dit is de dominante hand van meneer. Voorkeurszijde en dominantie van een hand is een
neurologisch aangeboren gegeven. Het zal dus meer training kosten om ADL activiteiten goed uit te
voeren omdat meneer zijn dominante zijde minder effectief zal kunnen inzetten. Tot slot zijn er ook
nog psychosociale factoren die van belang kunnen zijn de belemmering van herstel. Er kan een
proces van rouw plaatsvinden omdat een patiënt lichaamsdelen mist en hier mee moet leren
omgaan. Daarbuiten is het trauma op zich een ervaring die de patiënt op een nare manier kan
achtervolgen.(1)(2)
Behandelbare grootheden binnen de fysiotherapie:
Vuurwerkletsel is vaak een ernstig meervoudig letsel. Veelal worden er vingers van de hand
afgeblazen of zijn de vingers zo dusdanig beschadigd dat er amputatie van een of meerdere vingers
zal moeten plaatsvinden. Bij een dergelijk gecompliceerd letsel zal moeten worden gekeken naar een
mogelijke reconstructie, dit om de functionele status van de hand zo goed mogelijk te behouden.
Ook is het belangrijk dat de patiënt een duim en een haakvormige vinger(wijsvinger, ringvinger,
middelvinger of pink) heeft omdat op deze manier de haakgreep en pincetgreep nog mogelijk zijn,
deze twee grepen zijn veelal nodig bij de fijne motoriek. Het is van groot belang om te kijken naar de
resterende sensibele functie van de hand, de mate van sensibiliteit en propriocepsis kunnen een
indicatie geven van de toekomstige functie van de hand rest.(3)
Een fysiotherapeut heeft een aantal behandelbare grootheden, die aan de hand van het diagnostisch
proces , vastgesteld worden. Om een behandelplan op te stellen moeten er diagnostische gegevens
zijn om de ernst van de aandoening vast te stellen. Ook de hulpvraag van de patiënt moet bekend
zijn om zo goed mogelijk patiënt gericht te kunnen handelen. De behandelbare grootheden waar een
fysiotherapeut zich op focust zijn de volgende:




Functionele handfunctie
Spierkracht
Sensibiliteit/propriocepsis
Mobiliteit van de gewrichten in de hand
Functionele herstelfunctie van de hand:
Omdat de duim nodig is voor een functionele pincet en haakfunctie, moet de functie van de duim zo
goed mogelijk behouden worden. In de casus is aangegeven dat meneer beschadiging heeft aan de
flexorpees van de duim. Uit recent onderzoek is gebleken dat bij een revalidatie de duim na operatie
er niet direct gestart mag worden met een mobiliserend programma. Direct postoperatief een
mobiliserend oefenprogramma geeft een hoger risico op een ruptuur van de betreffende pees.(4)
Uit recent onderzoek is gebleken dat sensomotorische oefeningen effectief zijn bij het verbeteren
van de functionele capaciteit van de hand en pols. Met deze oefeningen wordt gedoeld op het
bewust maken van bewegingen en het laten aanvoelen van bewegingen bij patiënten met hand
trauma. Een patiënt moet bijvoorbeeld objecten verplaatsen met zijn ogen dicht of diverse
grijpfuncties maken en dingen verplaatsen en oppakken( 5)
Omdat patiënten met amputaties en zenuwschade vaak kampen met problematiek bij propriocepsis
en bewegingen produceren moet daar een interventie op worden toegepast. Een veelal omstreden
therapie is de zo gehete spiegeltherapie, waarbij de patiënt oefeningen moet doen met een spiegel,
deze oefeningen kunnen verschillen van dingen oppakken tot het uitvoeren van motorische moeilijke
taken. Uit recent onderzoek is gebleken dat spiegeltherapie effectief kan zijn na trauma.(6)
Spierkracht verbeteren van de hand:
Uit onderzoek is gebleken dat PNF therapie effectief kan zijn bij het verbeteren van de spierfunctie
van de hand en pols. PNF ( proprioceptieve neuromusculaire facilitatie) met de daarbij bekende arm
hand patronen kunnen bijdragen aan een positief herstel van de spierfunctie. (7)
Belang van multidisciplinaire samenwerking:
Bij ernstige letsels zoals vuurwerkletsel moet er gekeken worden naar zowel progressief
functiebehoud als adaptatie op de nieuwe situatie. Een fysiotherapeut kan bijdragen aan het herstel
proces door op stoornis niveau met de patiënt aan de slag te gaan. Dit houdt in dat de therapeut
bijvoorbeeld spierkrachtoefeningen kan doen of juist oefeningen waarbij de sensibiliteit van de
patiënt gebruikt moet worden. De fysiotherapeut stemt zijn behandelplan af op de ernst van de
aandoening en op de hulpvraag van de patiënt, daarbuiten gaat een therapeut opzoek naar
therapievormen die volgens de wetenschap effectief zijn gebleken om zo de patiënt de beste
behandeling te kunnen aanbieden. Bij vuurwerk letsel komt echter niet alleen een fysiotherapeut
kijken de fysiotherapeut zal nauw moeten samenwerken met een team van andere betrokken
disciplines. Voorbeelden van deze disciplines zijn de volgende:



Ergotherapeut
Verpleegkundige
Psycholoog
Samenwerking met de ergotherapeut is nodig omdat deze specialist is in adaptatie binnen de
gevolgen van het trauma. Samen met de ergotherapeut kan gekeken worden naar middelen die
nodig zijn om de dagelijkse activiteiten zo goed mogelijk te kunnen uitvoeren. Een verpleegkundige
focust zich bij deze casus eerder op de wondzorg, wat absoluut een uiterst belangrijk aspect is. Indien
een patiënt ernstige psychische schade overhoudt aan een trauma is het van belang om een
gespecialiseerd hulpverlener hiervoor in te schakelen, hiermee wordt gedoeld op een psycholoog.
Bronnen:
1-NHG-Standaard Diabetes mellitus type 2 Tweede herziening, Rutten GEHM, De Grauw WJC, Nijpels
G, Goudswaard AN, Uitewaal PJM, Van der Does FEE, Huisarts Wet 2006;49(3):137-52.
2- Neurowetenschappen, Ben van Cranenburgh, 2012, blz-145-149
3-Handboek Voor Handrevalidatie, L. M. Dongen, Jan H. J. Pilon - 2008 - Medical, blz 57-65
4-Flexor tendon repair rehabilitation protocols: a systematic review, Starr HM, Snoddy M, Hammond
KE, Seiler JG 3rd. Hand Surg Am. 2013 Sep;38(9):1712-7.e1-14. doi: 10.1016/j.jhsa.2013.06.025.
Review. PMID: 23981421
5-Sensorimotor interventions and assessments for the hand and wrist: a scoping review, Valdes K,
Naughton N, Algar L.J Hand Ther. 2014 Oct-Dec;27(4):272-85; quiz 286. doi:
10.1016/j.jht.2014.07.002. Epub 2014 Jul 24. Review. PMID: 25193532
6--Specific Effects of Mirror-Muscle Activity on Cross-Limb Adaptations Under Mirror and Non-Mirror
Visual Feedback Conditions. -Reissig P, Stöckel T, Garry MI, Summers JJ, Hinder MR. Front Aging
Neurosci. 2015 Dec 1;7:222. doi: 10.3389/fnagi.2015.00222. eCollection 2015. PMID: 26648867
7- Vinger- en handletsels, M. J. P. F. Ritt, Het sport-medisch formularium pp 16-40