magazine

ma at schappij ter be vordering van de or thomolecul aire genee skunde
Voor u allen een
gezond en
orthomoleculair
goed 2009
magazine
december
2008
Lustrumcongres
Symposium
‘vrouw zijn’
osteoporose
kruidenkarakters
voeding en psyche
‘zin in gezond’
lustrumcongres
Voor u allen een gezond en
orthomoleculair goed 2009 gewenst.
Dit 22e Congres van de MBOG kunnen we beschouwen als een
bijzonder Congres. De voorbereidingen van de Lustrumcommissie
hebben, om dit Congres vorm te geven, een goed fundament
gelegd om samen met de 25 deelnemende stands, 30 gasten en
230 congresdeelnemers er een leerzame en gezellige dag van te
maken.
Door Lineke Reerink
Er was veel in ‘de markt’ om kennis over supplementen en diagnosemogelijkheden op te doen, naast een goede nering voor de
boekverkoop van diverse schrijvers.
Na de opening door onze voorzitter Anne Jans gaf de dagvoorzitter Gert Schuitemaker een historisch overzicht van de ontwikkelingen in de Orthomoleculaire geneeskunde waarin Linus Pauling in beeld werd gezet als inspirator van het orthomoleculaire
concept als basis voor de behandeling van ziekte met voeding en
voedingssupplementen.
De eerste spreker Prof. Dr. Frits Muskiet nam ons aan de hand
mee om het conflict te ontrafelen tussen ons oeroude genoom
en tenminste zeven grote fouten in de huidige voeding waardoor
ons fenotype in ongunstige zin verandert. Deze ingrijpende omslag maakt het ontstaan mogelijk van typisch westerse ziektes
waarvan het ‘metabool syndroom’ de kroon spant.
Dr. Bert Verhage benadrukte in zijn inleiding het belang en effect van hoge doses vitamine D bij de behandeling van osteoporose. Al lang is bekend dat calcium en vitamine D deficiëntie sterk
gerelateerd zijn aan het voorkomen van osteoporose.
Hypovitaminose van vitamine D3 zo wordt aangetoond in recente
studies speelt ook een belangrijke rol in de ontwikkeling en onderhoud van de spiercellen terwijl calcium de aanspanning in de
spieren kan bepalen. Het effect van vitamine D3 op de spieren
onderhoudt en effectueert de calciumspiegels en heeft direct effect op onderhoud en aanmaak van spiercellen. Ook wordt er een
verband gelegd tussen lage D3-spiegels en het voorkomen van
kanker.
Marijke de Waal Malefijt gaf aan de hand van een nieuw model
van voedingsvoorlichting dat aansluit op de ‘genetische’ kijk van
de Ayurveda en het energie(Qi)model van de Chinese geneeskunde ons inzicht om via een 8 stappenplan energie te kunnen
herstellen. Een lege accu doet lijden en als ook de reserve-energie
is uitgeput volgt ziekte.
Drs. Gabriël de Vriendt gaf aan dat het de laatste jaren steeds
duidelijker wordt dat omgevingsfactoren zoals voeding en stress
biologische consequenties hebben en worden doorgegeven aan
nakomelingen zonder één enkel gen te wijzigen. Aangetoond
is dat de epigenetische setting die gecreëerd wordt in de vroege
ontwikkeling levenslange implicaties heeft. Het gefixeerde genetische model komt hiermee in een ander daglicht te staan.
Methylatieproblemen, het onvermogen om het DNA te beschermen (DNA methylatie) of te detoxificeren (fase II methylatie)
geven aanleiding tot genetische ziektes, waarvan borstkanker
er één van is. Vrouwen met een ‘missing gene’ hebben een verhoogd risico op borstkanker, maar borstkanker is duidelijk gerelateerd aan hyperoestrogenisme waarvan de klassieke behandeling gericht is op het blokkeren van endogene oestrogenen, maar
lustrumcongres
de realiteit is dat de probleemoestrogenen van buitenaf komen en
wel de xeno-oestrogenen in de voeding die in vetten (o.a. borst
en eierstokken) worden opgeslagen. Detoxificatie is derhalve van
groot belang!
Drs. Anna Kruyswijk – v.d. Heijden wekte onze aandacht op een
belangrijk onderdeel van ons leven, de slaap die 1/3 van ons leven
in beslag neemt. Hoe onze biologische klok, ons interne dagnachtritme vanuit de suprachiasmatische nucleï in de hypothalamus door genen wordt aangestuurd evenals de stijging en/of
daling van neurotransmitters en melatonine. Tegelijkertijd heeft
melatonine zelf subtiele effecten op de gen-expressie van vele
intercellulaire processen.
Als laatste spreker benadrukte Dirk Zoutewelle in zijn voordracht
de neurotoxiciteit van adrenochroom, dat gevormd wordt uit
adrenaline. Adrenochroom kan gezien worden als een antagonist
van glutathionperoxidase, T3 en serotonine. Overproductie van
adrenochroom kan bijdragen aan de ontwikkeling van schizofrenie. Een pleidooi voor kansen om de biologische aanpak in de
psychiatrie te introduceren om adrenochroom te ontgiften met
behulp van orthomoleculaire geneeskunde.
Een levendige forumdiscussie met interacties vanuit de zaal
over ‘zin en onzin van orthomoleculaire suppletie’, voortreffelijk
geleid door Marjolein Uitzinger maakte de tongen los. Wetenschappelijk onderzoek werd verdedigd maar ook gerelativeerd en
de zorgen om de kwaliteit van onze voeding werd door voor en
tegenstanders van suppletie gedeeld.
In een mooi uitgevoerde syllabus van dit 22e Congres staan de
voordrachten van alle sprekers waarvan de onderwerpen in goed
onderbouwde teksten zijn weergegeven. De moeite waard om
deze nog weer eens te lezen!!
Veel lof en aandacht voor beide trofeewinnaars: Prof. dr. Frits
Muskiet en Rita Eissens – van Goor en om niet te vergeten de
aanwezige trofeehouders vanaf 1996, die allen op het podium
werden uitgenodigd om de sjerp met het jaar van uitreiking in
ontvangst te nemen.
Boven: De lezing van Dirk Zoutewellle in het decor dat ontworpen is door Ryan Horstman
Onder: Anne Jans en Peter Tolsma die de gasten verwelkomen in slot Zeist.
Foto’s: Jan Eissens
Een bijzonder moment van onderscheiding viel drs. Gert Schuitemaker en drs. Robert Linschoten ten deel toen zij met het erelidmaatschap van de MBOG werden onderscheiden.
Ook de oprichting bestuursleden werden in de bloemen gezet.
Aan onze secretaris Rita Eissens en haar man Jan Eissens werd
de grote waardering van de leden omgezet in een cheque om
deze naar eigen keuze te besteden.
Dit alles in een prachtig door vormgeefster Ryan Horstman in
MBOG kleuren aangekleed Figi.
Voor de partners was er een zeer aangename tocht naar Utrecht
verzorgd met rondvaart, lunch en museumbezoek.
Een gedenkwaardige dag de 4e oktober 2008, een dag die er in
de annalen van de MBOG zal uitspringen. Na afloop een ongedwongen samenzijn in Slot Zeist met een borrel opgeluisterd
door Anne Jans en Peter Tolsma uit de 21ste eeuw getreden als
slotsvrouwe en heer in passende kledij.
De avond, opgeluisterd met een dinerdansant, lifemuziek en
goede wijn maakte deze MBOG-dag tot een feest.
Fotoalbum en de lezingen kunt u vinden op de website www.
mbog.nl.
DEC
2008
Osteoporose, steeds meer
mensen krijgen ermee te maken
Osteoporose, in de volksmond botontkalking genoemd,
komt op dit moment voor bij één op de vier vrouwen boven
55 jaar en bij één op de twaalf mannen boven deze leeftijd.
Elke 6 minuten is er in Nederland sprake van een fractuur.
En het RIVM heeft al geprognosticeerd dat in 2025 meer
dan 1,2 miljoen mensen osteoporose hebben. Voordat ik in
ga op de oorzaken, wil ik eerst uitleggen wat osteoporose
eigenlijk is.
Boven: De aanwezige trofeewinnaars van 1996 tot en met 2008. Links: Prof. Dr. Frits Muskiet, trofeewinnaar 2008.
Onder: Rita Eissens, trofeewinnaar 2008. Foto’s: Jan Eissens.
Beste leden
Totaal overdonderd en confuus was ik aan
het einde van het congres op 4 oktober.
Een complete verrassing voor mij, de rest
van de familie was op de hoogte dat er iets
ging gebeuren, maar ik niet.
Dank voor de trofee en om in de eregalerij
van de MBOG te worden opgenomen.
Dank voor jullie prachtige cadeau, een door
u bij elkaar gebracht bedrag voor ons. We
DEC
2008
gaan er vouwfietsen voor aan boord van onze
kotter Eyseend aanschaffen.
Plan voor de toekomst is: met de boot naar Parijs en dan op de fiets door Parijs.
We sturen een foto als het zover is over een
paar jaar.
Het fijne congres, alle leuke contacten, en dit
bijzondere gebaar geven ons wel weer de power
om nog een paar jaar door te gaan met het werk
voor de MBOG.
Hartelijk dank, ook namens Jan, Rita Eissens
Door Irma Kromhout – van Cappelle, orthomoleculair therapeut
Wat is osteoporose?
Het woord osteoporose komt uit het Grieks. Osteon betekent bot en poros betekent opening. Osteoporose is een
aandoening waarbij het bot steeds meer openingen bevat,
het wordt dus poreuzer.
Doordat het bot poreuzer is, kunnen er, zelfs al bij geringe
belasting fracturen ontstaan. Heup- en polsfracturen komen het meest voor. Tevens krimpen mensen met osteoporose doordat de wervels inzakken. Er wordt gesproken
van osteoporose als de botmineraaldichtheid meer dan 2,5
standaarddeviatie (dat betekent een T-score van kleiner of
gelijk aan -2,5) onder het gemiddelde van jong volwassen
vrouwen ligt. Bij een T-score tussen -1 en -2,5 wordt gesproken van osteopenie.
Het ontstaan van osteoporose
Bot is levend weefsel. Voortdurend worden oude botcellen
afgebroken en nieuwe botcellen aangemaakt. Tot ongeveer
het 35e levensjaar neemt de botmassa toe. Tot de leeftijd
van 40-45 jaar is de af braak en opbouw in evenwicht en
daarna gaat de botaf braak sneller dan de opbouw waardoor de botmassa afneemt. De af braak wordt bij vrouwen
in de overgang versterkt doordat in de menopauze minder
oestrogeen wordt geproduceerd. Oestrogeen en progesteron bieden namelijk bescherming tegen botontkalking.
Daardoor zie je bij vrouwen die tijdelijk niet gemenstrueerd hebben vanwege een tekort aan geslachtshormonen
dat de piekbotmassa vaak lager is dan bij vrouwen die wel
normaal gemenstrueerd hebben. Bij mannen kan een
tekort aan testosteron osteoporose veroorzaken. Naast
deze oorzaken van het ontstaan van osteoporose zijn de
volgende risicofactoren van belang: erfelijkheid, te weinig
beweging (met name beweging waarbij de botten belast
worden, zoals lopen, dansen, touwtje springen), verkeerde voeding (veel kant en klaar maaltijden, veel zout en
verzadigd vet), roken en drinken, te weinig buitenlucht
en vitamine D en ouderdom. Kijkend naar deze risicofactoren zal het niemand verbazen dat het aantal mensen
met osteoporose de komende jaren zal toenemen. Onze
leefstijl is dusdanig dat we niet genoeg bewegen, veel vlees
eten, roken en alcohol drinken. Daarnaast neemt onze
levensverwachting nog steeds toe. Door er al van jongs af
aan een gezonde leefstijl op na te houden, kun je ervoor
zorgen dat je minder kans op osteoporose krijgt.
Behandeling osteoporose
Bij de behandeling van osteoporose is het zeker zinvol om
naar de leefstijl te kijken en deze, indien nodig, aan te passen en de behandeling daarop af te stemmen. De leefstijl
is niet alleen belangrijk om osteoporose te voorkomen,
maar ook om de schade te beperken. Verder is er de mogelijkheid van suppletie. Hierbij is het niet alleen de calcium
die gesuppleerd dient te worden maar onder andere ook
magnesium, vitamine D en vitamine K. Regulier werd er
tot voor kort alleen calcium in de vorm van calciumcarbonaat gegeven als iemand osteoporose had.
Op het Lustrumcongres van de MBOG op 4 oktober 2008
echter sprak Drs. Bert Verhage, internist in het St. Lucas
Ziekenhuis in Winschoten over de relatie tussen vitamine D en osteoporose. Hij pleit ervoor dat bij mensen bij
wie osteoporose geconstateerd is voordat er medicijnen
gegeven worden, eerst de vitamine D-spiegel bepaald
wordt. Uit onderzoeken blijkt namelijk dat indien men een
25(OH)D-serumwaarde van minstens 80 nmol/l heeft,
er fractuurreductie optreedt. Bovendien blijkt uit onderzoek dat veel mensen met osteoporose een ernstig tekort
hebben aan vitamine D. In het serum werden regelmatig
25(OH)D-waarden van 25 nmol/l gemeten. Ook is de inname van calcium bij osteoporose van belang, geeft Verhage
aan. Omdat vitamine D een in vet oplosbare vitamine is,
bestaat bij veel mensen de angst dat bij een te hoge inname van deze vitamine toxiciteit kan optreden. Hiernaar is
onderzoek gedaan en het blijkt dat indien er langere tijd
1000 IE vitamine D wordt ingenomen, de serumwaarde
wel iets verhoogd wordt, maar ruim onder 80 nmol/l blijft
steken. Wordt er dagelijks 4000 IE vitamine D3 ingenomen, dan verhoogt de serumwaarde naar 100 nmol/l. Dus
ook hier blijft de waarde niet stijgen. Er is ook gekeken
naar het serum calcium bij deze suppletie van vitamine
D3. Hieruit blijkt dat de serum calciumwaarde rond 2,20
nmol/l blijft. Suppletie van 4000 IE vitamine D3 blijkt niet
toxisch te zijn. Door het bepalen van de 25(OH)D-waarde
bij mensen met osteoporose kan in ieder geval gefundeerd
vitamine D3 gesuppleerd worden. De kosten van deze bepaling bedragen slechts € 7,33! Van nature komt vitamine
D onder andere voor in verschillende vissoorten (zalm,
haring, sardines), visolie, eigeel, orgaanvlees en boter.
Uit een ander onderzoek1) blijkt dat de werking van vitamine K1, D3 en calcium elkaar versterken. In een Schots
onderzoek onder 244 vrouwen van 60 jaar en ouder werden deze vrouwen in vier groepen ingedeeld. De ene groep
kreeg een placebo, een andere groep kreeg 200 mcg vitamine K1 gesuppleerd, de derde groep kreeg 400 IE
vitamine D en 1000 mg calcium en de laatste groep kreeg
DEC
2008
Osteoporose, steeds meer
mensen krijgen ermee te maken
Verslag Congres
Nutramin
vervolg
Op zaterdag 1 november vond er in Geldrop een congres
plaats. De mooie locatie op landgoed Kasteel Geldrop was
gekozen vanwege de centrale ligging om ook de Belgische
genodigden te kunnen ontvangen en een interessante dag
voor mij vlak in de buurt.
de vitamine K1, D3 en calcium gecombineerd. Bij aanvang
en tijdens het twee jaar durende onderzoek werd elk half
jaar de botmineraaldichtheid en de botmineraalconcentratie in de heup en de pols gemeten. Ook werd de zogenaamde bot-turnover (snelheid waarin het bot zich vernieuwt)
gemeten. Aan het eind van het onderzoek werd er geen
significant verschil in verlies van botmassa gemeten. Wel
werd er een significante verhoging van BMD en DMC in
het spaakbeen gemeten bij de vrouwen die de combinatie
vitamine K1, D3 en calcium geslikt hadden. Daarnaast
werden significante stijgingen van vitamine K en D in het
bloed gemeten, bleek de bot-turnover verhoogd en was de
absorptie van calcium uit de botten verlaagd.
Bron:
1) Bolton-Smith C, McMurdo ME, Paterson CR, Mole PA, Harvey
JM, Fenton ST, Prynne CJ, Mishra GD, Shearer MJ. Two-year randomized controlled trial of vitamin k(1) (phylloquinone) and vitamin
d(3) plus calcium on the bone health of older women. J Bone Miner
Res 2007; 22(4):509-19
Kort bericht
Door Clemens van de Pavert
Onderwijscommissie.
Het onderwerp van het congres is “State of the Art in
detoxification”.
Deze morgen bespreekt Dr. Abbas Qutab (uit Amerika)
in zijn lezing ontstekingsprocessen en toxinen in het lichaam. Het gebruik van NSAID’s en belangrijke diagnostische bepalingen van o.a. TNF-alfa. Ontstekingsprocessen controleren en corrigeren vormt samen met ontgiften
tegenwoordig een belangrijk onderdeel in de orthomoleculaire behandeling van vele ziektebeelden. Het ontgiftingsprogramma is hierin van groot belang.
Na de pauze bespreekt Dr. Abbas Qutab zijn protocol dat
bestaat uit een 3-stappenplan: 1- verminder de ontsteking,
2- reinigen en ontgiften en 3- regeneratie en herstel.
Dit stappenplan is door Nutramin uitgebreid en in een
handzaam formaat op schrift gezet. Het is verkrijgbaar
onder de naam Detox-protocol.
’s Middags volgde een presentatie van een tweede Amerikaan: Dr. David Baltimore over zijn werk met de Solaris
apparatuur. Daarbij kan speeksel, urine en bloed van de
patiënt energetisch getest worden, waarbij men tot een
diagnose kan komen. Belangrijke punten zijn verzuring
en oxidatieve stress.
Bron: www.nu.nl
DEC
2008
Sonja Bakker-dieet werkt maar even
Vrouwen die het dieet van Sonja Bakker volgen,
vallen in de eerste weken veel af. Daarna komt het
gewichtverlies tot stilstand. Wie serieus wil afvallen, kan
het best een programma met intensieve begeleiding en
bewegingsoefeningen volgen.
Dit is de conclusie van voedingswetenschappers van de
Wageningen Universiteit, die 39 vrouwen 40 weken hebben gevolgd bij diverse pogingen om gewicht kwijt te
raken. De vrouwen die het intensieve programma van
Ladyline volgden, verloren ongeveer 12% van hun lichaamsgewicht. Vrouwen die de boeken van Sonja Bakker
gebruikten, kwamen uit op 4% gewichtsafname.
Voedingsdeskundige Jeanne de Vries constateert dat
een langdurig programma met regelmatige controles en
bewegingsoefeningen essentieel is om af te vallen. De onderzoekers bepleiten langduriger en meer onderzoek naar
overgewicht en afvallen.
Het symposium ‘Vrouw-zijn’
In het laatste deel van de dag demonstreert Eric van
Schijndel bij een vrijwilliger de werking van de Prognos
en geeft hij uitleg over mogelijke diagnose en therapieën,
energetisch en orthomoleculair.
Tot slot wordt de verwachting uitgesproken dat door middel van de ontwikkelingen en mogelijkheden van de energetische diagnostiek het in de toekomst zeer belangrijk
zal worden blokkades in het autonome zenuwstelsel op te
sporen en dat er mogelijkheden gevonden worden deze te
corrigeren.
Al met al een interessante dag voor orthomoleculaire en
energetische behandelaars.
Fotocollage:
Ryan Horstman
Het symposium ‘Vrouw-zijn in diagnose en therapie van
FoliaOrthica op 18 september 2008 werd bezocht door
bestuurslid Lineke Reerink.
of zij gezond eet, maar dat nog geen 2% van de hele bevolking voldoet aan Richtlijnen Gezonde Voeding.
Aandacht werd geschonken aan preconceptuele voeding
en vruchtbaarheid, voeding tijdens de zwangerschap en
Tijdens dit symposium werd de relatie belicht tussen
zwangerschapsuitkomst, waarbij de consequenties van een
vrouw-zijn, voeding en gezondheid, waarbij de kwaliteit
vitamine B12-tekort tijdens de zwangerschap voor het kind
van zorg voor vrouwen sterk kan verbeteren door bij de
onomkeerbaar blijken en blijvende schade en achterstand
­diagnose en behandeling in te spelen op fysieke en menhet gevolg is.
tale aspecten die het vrouw-zijn met zich meebrengt.
Gezondheidsproblemen tijdens de overgang en menopauVrouwen gaan anders om met hun klachten dan mannen, ze werden belicht in samenhang met hormoontherapie en
hebben te maken met sterke hormoonschommelingen,
complementaire therapie. Cultureel zijn er grote verschilslikken vaak lange tijd de anticonceptiepil. Voor een betere len en een opmerkelijk feit dat het placebo-effect 50% is
interpretatie en begrip van de klachten bij vrouwen is het
omdat de endorfinen toenemen. De voor- en nadelen van
van belang bewust te zijn en kennis te hebben van de verhormoontherapie, fabels zoals ‘hormonen maken dik’ en
schillen tussen mannen en vrouwen als het gaat om risico- de bijwerkingen en risico’s van hormonen werden breed
factoren en uitingsvormen van klachten.
besproken.
Met dit symposium werden verschillende specialismen
Hoe voeding het hormonale systeem vice versa beïnvloedt,
belicht op het gebied van cardiologie, gynaecologie, psywerd aan de hand van een casus illustratief bevestigd. Dat
chologie, natuurgeneeskunde, voeding en suppletie.
hormonale klachten op voeding en supplementen reageIn onze westerse wereld zijn hart- en vaatziekten zowel bij ren, zoals hop tegen opvliegers werd aan de hand van de
mannen als vrouwen de belangrijkste doodsoorzaak, maar resultaten duidelijk.
het proces van aderverkalking begint bij vrouwen echter
Het innerlijk van de vrouw werd op grond van eeuwenougemiddeld 10 jaar later door de beschermende effecten
de alchemistische principes bloot gelegd waarbij ingegaan
van oestrogenen, maar als het om roken gaat dan hebben
werd op de betekenis van de (onverzadigbare) draak in de
vrouwen jonger dan 50 jaar juist een twee maal groter rivrouw waarmee de vrouw zichzelf opzadelt met de kans
sico op een hartinfarct dan mannen. In meerdere studies
op een burn-out door niet los te kunnen laten, te veel te
is vastgesteld dat maar 5% van alle vrouwen een gezonde
zorgen, moeilijk te kunnen ontspannen. Grijpen en vastleefwijze heeft en is aangetoond dat juist een gezonde
houden is het wezen van deze draak.
leefstijl, gezond eten en sporten zelfs 80% van alle hartEen interessant symposium waarin specifieke klachten en
infarcten kan voorkomen. Alarmerend is de constatering
problemen die met het vrouw-zijn te maken hebben seridat ruim 95% van de Nederlandse bevolking vindt dat hij
eus werden genomen.
DEC
2008
'KRUIDENKARAKTERS'
Valeriana officinalis l. ~ valeriaan
Andere benamingen:
All-heal, Amantilla, Baldrian, Heliotroop, Herbe aux cats
Overige benamingen:
Wilde valeriaan, Nardostachys jatamansi
DEC
2008
10
Vervolgens talrijke enzymen, choline (3%), suikers, flavonoïden, aminozuren (o.a. GABA en glutaminezuur), vrije
vetzuren, aromatische carbonzuren, sterolen, enige alkaloïden en chatinine, (0,1%), sesquiterpenoïden en lignanen.
Klinische werking en farmacologische eigenschappen
Drs. Anna Kruyswijk - v.d. Heijden, orthomoleculair
De sederende eigenschappen berusten op de activiteit van
arts heeft op het lustrumcongres van 4 oktober jl.
meerdere bestanddeelgroepen (holistisch principe).
een interessante bijdrage geleverd over de betekenis
Van valeriaan is een groot aantal farmacologische efvan de slaap voor onze genen. In aansluiting hierop
fecten aangetoond, zoals normalisering van het centraal
vindt u hieronder een plantenbeschrijving uit de serie
zenuwstelsel, wat kan worden teruggevoerd op twee hoofd‘kruidenkarakters’, over de alom bekende Valeriana
werkingen: 1: centraal dempend en spasmolytisch door de
officinalis.
etherische oliën valeriaanzuur en valerenal (sederende
eigenschappen treden langzaam op maar zijn duurzaam),
Door Fred Blaauw
en 2: vegetatief dempend door valepotriaat (sterkst sederende activiteit). Hierdoor kunnen we valeriaanproducten
Valeriaan is een winterharde, inheemse plant die veel
bijv. inzetten bij toestanden van opwinding; valeriaan
voorkomt in Noord-Amerika, Noord-Azië, China, Japan,
werkt sederend en het stimuleert bij extreme vermoeidMidden-Europa , en is familie van de ruim 250 leden telheid, het verlaagt de bloeddruk, vergroot de galvloed
lende Valerianaceae. Valeriaan groeit graag in vochtige
(cholereticum), het relaxeert de intestinale musculatuur
gebieden, langs de sloot e.d. Het medicinaal gebruikte
en vertoont zelfs een antitumorale en een antibiotische
plantendeel is de rhizoma (wortelstok). Men heeft ontdekt activiteit.
dat de vers uitgeperste of uitgetrokken wortels het hoogEr zijn interessante studies gaande naar de effecten van
ste gehalte aan werkzame stoffen bevatten. De gehaltes
valeriaanzuur op de melatoninereceptoren. Het primaire
werkzame stoffen verschillen naargelang de herkomst en
farmacologische effect is, parallel met het historisch gede ouderdom van de plant, het jaargetijde en de wijze van
bruik, de toepassing als sedativum en licht hypnoticum.
bereiding. Soms wordt er gebruik gemaakt van de o.a. in
Het primaire aangrijpingspunt is de formatio reticularis
India, Pakistan en Mexico voorkomende valeriana walen niet het limbische systeem zoals voor meprobamaat
lichii, de valeriana edulis (Mexico, tot 8% valepotriaten!)
of diazepam. Een farmacologische studie indiceert dat
en de valeriana japonica; bij deze soorten ziet men een
zowel valepotriaten als valeriaanzuur zich aan dezelfde
verschillende dominante aanwezigheid van werkzame
hersenenreceptoren binden als valium en andere benstoffen. Mannen reageren over het algemeen beter op vale- zodiazepinen, waardoor een remming optreed van de
riaanpreparaten dan vrouwen. Traditioneel wordt valeriaan neuronenactiviteit (GABA- en adenosinereceptoren). Valegebruikt als een sedativum, ter verbetering van de slaap,
riaanzuur remt de af braak van de inhiberende neurotransbij opwinding, en condities die geassocieerd worden met
mitter GABA; recent is aangetoond dat het de uitscheiding
pijn (bv. migraine, intestinale spasmen en neuralgieën).
van GABA verhoogt en de heropname afremt. Ook de
Het werd ook toegepast bij hysterie en oververmoeidheid.
glucoseomzetting in de hersenen wordt geremd (glucose
allocatie; dierexperimenteel, ratten). Valeriaan zou vooral
Belangrijkste actieve werkzame inhoudsstoffen
geschikt zijn voor oudere, medicamentaf hankelijke patiënMeer dan 100 verschillende bestanddelen zijn inmiddels
ten met inslaapstoornissen. De hypnotische bijwerkingen
geïdentificeerd in de wortel van valeriaan. De belangrijkvan (lichte doses) benzodiazepinen en barbituraten zoals
ste actieve bestanddelen van valeriaan zijn de valepotribewustzijnsvernauwing, ochtendkater en af hankelijkheid
aten (iridoide moleculen, verzamelnaam van valeriaanzijn echter niet gerapporteerd bij valeriaan.
epoxy-tri-esters) en valeriaanzuur; de commerciële hydro- De primaire klinische toepassing van valeriaan is als
fiele extracten (verse wortels) zijn tegenwoordig gestansedativum bij insomnia-klachten, stress en onrust. Verdaardiseerd op het gehalte valeriaanzuur. Etherische olie:
schillende klinische studies bevestigen het vermogen van
(0,3-1,5%) met bornylacetaat, sesquiterpeencarbonzuren en valeriaan om de kwaliteit van slaap te verbeteren; ook het
acetoxyvaleriaanzuur (0,1-0,3%). Volatielolie (0,5-2%) bevat slaap (dag-nacht)ritme wordt significant verbeterd en het
valepotriaat; deze stof is chemisch instabiel (zuurgraad- en reduceert nachtelijk ontwaken door geluidsoverlast en ochthermolabiel i.v.m. de aanwezigheid van enzymen) waartendslapeloosheid.
door de wortels onder de 40NC gedroogd moeten worden.
Vooral na de droging van de wortels komt de specifieke
Aanwending en toepassing
valeriaangeur vrij uit het uiteengevallen valepotriaat.
• insomnia t.g.v. nerveuze spanningen, verbetering van
Valeriana officinalis
de slaapkwaliteit • verbetering van het wel bevinden, ook
overdag • (motorische) onrust, opwinding • intellectuele
en nerveuze overspannenheid, oververmoeidheid, prikkelbaarheid • mentale zwakte, concentratie- en coördinatiezwakte • stress, angst, agressiviteit en overspannenheid
• neurasthenie • indigestie, flatulentie, kramp en kolieken
• nerveuze klachten van de urinewegen • cor nervosum •
milde vormen van spierpijn en -kramp • sommige vormen
van depressiviteit • adjuvans bij lichte vormen van hyperthyreoïdie.
Hoge doseringen verminderen zenuwoverprikkelingen
zo sterk, dat ze de aanvallen van epilepsie, hysterie en
stuipen kunnen onderdrukken; dit effect kan worden
gepotentieerd door gelijktijdig (indien geïndiceerd dus
bij deficiëntie) magnesium te gebruiken (anticonvulsief).
Deze toepassing dient uitsluitend te geschieden onder begeleiding van de (huis)arts of andere deskundige.
Therapeutische dosering
Als thee: 1-2 gram, is ongeveer 2 volle theelepels kruid
per theekop (150ml), 5 minuten afgedekt laten trekken.
(Extract)tinctuur: bij inwendig gebruik; overdag 1-3 x
daags 5-15 druppels aanhouden. Voor het slapen 25-50
druppels, met wat (lauw) water.
Algemeen: dosis naar wel bevinding.
Valeriaanaf kooksel wordt ook gebruikt in de balneotherapie (baden); men moet dan wel letten op een juiste concentratie, want men kan tijdens het baden reeds in slaap
vallen!
Bestaande preparaten en dosering
Baldrian-Phyton Tropfen, Baldrisedon, Nervipan, Orasedon, Bunetten, Kneipp valeriaan, Recvalysat, Valdispert
(-forte), Zirculin, Benedorm, Sedonium en vele andere
(extract)tincturen, dragees enz. Valeriana officinalis laat
zich prima combineren met Kawa kawa, Corydalis cava /bulbosa, Humulus lupulus, Melissa officinalis, Escholtzia
californica en Passiflora incarnata. Bij depressiviteit kan
men valeriaanextract goed combineren met Hypericum
perforatum-extract.
Foto: Antonie van den Bos
Contra-indicaties, (ongewenste) bijwerkingen en toxicologie
Toxische en/of graviditeit-gerelateerde bijwerkingen zijn
tot op heden niet bekend, evenmin als wisselwerkingen
met geneesmiddelen. Valeriaanpreparaten kunnen veilig
worden aangewend bij zuigelingen en kinderen. Valeriaan
wordt algemeen als een veilig kruid voor inwendig gebruik
beschouwd door de United States Food en Drug Administration.
Als relatieve contra-indicatie gelden zwangerschap en lactatie (alleen lage dosis toegestaan), allergie voor valeriaan
en sommige, daaraan verbonden hepatische aandoeningen. Enige voorzichtigheid is geboden bij het bedienen
van machines en bij autorijden, men dient de dosis dan
eventueel aan te passen.
De volksgeneeskunde leert ons, dat een klein percentage
valeriaangebruikers (vnl. vrouwen) overstapt op een ander
fytosedativum zodra valeriaan bij hen maagklachten geeft.
Een enkele keer is hoofpijn als bijwerking gerapporteerd.
Een hoogst enkele keer wordt, na langdurig en overdadig
gebruik, zgn. valerianomanie waargenomen (onbedwingbare behoefte aan valeriaan). Dit manifesteert zich door
hoofdpijn en onrust. Een acute overdosis van valeriaan
geeft een scala aan symptomen: tachycardie, nausea, vomitis, mydriasis, confusie, afwezigheid, hallucinaties, hoofdpijn, hypersensitiviteit en slapeloosheid. Na het staken
verdwijnen deze symptomen echter weer volledig, binnen
24 uur.
Interacties
Zijn tot nu toe niet gemeld of bekend.
Er is geen potentiërend effect bekend van valeriaan en
alcohol.
In theorie kan het effect van synthetische sedativa en/of
hypnotica worden versterkt.
DEC
2008
11
‘Zin in gezond’
Dit artikel gaat vooral in op hoe ik vanuit mijn bevlogenheid
voor een goede gezondheid kinderen en hun ouders bij
dit onderwerp betrek. Tot slot doe ik een oproep aan
geïnteresseerde collega’s via een rondetafelconferentie
met mij na te denken over hoe we ‘zin in gezond’ onder de
aandacht van het brede publiek kunnen brengen.
Door Philomena Steinfort, orthomoleculair therapeut
Passie voor gezondheid
Eerst zal ik me even voorstellen. Ik heet Philomena Steinfort, ben 45 jaar, getrouwd en ik heb drie kinderen. Twee
ervan studeren(21 en 19) en onze surprise is bijna zes jaar
oud en zit op de basisschool. Oorspronkelijk kom ik uit
Duitsland. Sinds 1983 ben ik getrouwd met een Nederlander. Inmiddels woon ik dus al 25 jaar in Nederland.
Gezondheid en voeding hebben sinds mijn middelbare
schooltijd mijn interesse. Via allerlei vormen van scholing,
een opleiding aan de Open Universiteit, kon ik mijn bevlogenheid uiteindelijk kwijt in de orthomoleculaire geneeskunde. In 2002, toen de oudste twee naar het voortgezet
onderwijs gingen, heb ik mijn eigen orthomoleculaire
praktijk. De patiënt staat bij mij centraal. Daarnaast geef
ik lifestyle training, doe aan personal coaching en geef gezondheidsadviezen. Voor de firma Orthica geef ik als freelancer voorlichting aan artsen, therapeuten en apothekers
in Duitsland. Daarnaast, als de tijd het toelaat, vervang ik
ook wel eens in Nederland een collega.
Naast voorgaande is mijn grootste passie het verzorgen
van cursussen en workshops aan ouders en verzorgers
over voeding en gedrag. Wie de jeugd heeft, heeft de
toekomst. Daarom maak ik ook graag kinderen bewust
van het effect van voeding op hun lichaam en geest. Dit
doe ik door als gastdocent op te treden in het onderwijs.
Projectweken, met als thema voeding of gezondheid, zijn
uitermate geschikt om aanschouwelijk en interactief met
kinderen hierover in gesprek te gaan. Ik bloei keer op keer
op wanneer de vonk overslaat en ik een sprankeling zie in
de ogen van kinderen, hun ouders of mijn patiënten. Dat
beschouw ik altijd als de mooiste indicator dat de vonk is
overgeslagen. Ik zie dan ‘zin in gezond’. Zo draag ik mijn
steentje bij. Hierna beschrijf ik hoe ik bij kinderen en
ouders zin maak. Het inspireerde mij in ieder geval dit
artikel te schrijven. In het verlengde hiervan wil ik u als
lezer inspireren.
DEC
2008
12
Voedingslessen om anders naar je eten te kijken
Dit afgelopen voorjaar stond op de basisschool van ons
jongste kind een project over gezonde voeding drie weken
centraal. Ik bood mijn hulp aan als voedingsdeskundig
therapeut en heb in elke groep een les over gezonde voeding verzorgd.
De basis van de lessen vormde de Piramide van Willet,
van de onderste laag over bewegen tot goede vetten, veel
groente en fruit, volle graanproducten en de plantaardige
en dierlijke eiwitten. De hoeksteen van de piramide staat
voor geraffineerde producten en rood vlees. Elke laag heb
ik met foto’s geïllustreerd, zodat de betrokkenheid van de
kinderen werd vergroot. Bij iedere laag liet ik ze zelf vertellen welk voedsel zij kenden, waarom zij het wel of niet
gezond vonden en waarom onder aan de piramide er geen
eten maar bewegen stond.
Met een prachtig anatomieboek voor kinderen, waar in de
lichaamsmodellen als bewegende delen te zien en aan te
raken waren. Zo kregen ze stukje voor stukje meer zicht
op de werking van het lichaam. Door de lessen met vijf
minuutjes actief bewegen te starten, voelde elk kind dat
het lichaam zuurstof nodig heeft. Dit vergrootte weer het
inzicht, dat ons lijf een heleboel behoefte heeft aan goede
lucht, water en brandstoffen. Een goed functionerend
lichaam heeft naast goede voeding ook onderhoud en dus
beweging, spel en slaap nodig.
Poep en pies
Kinderen vinden het leukste om over ‘poep en pies’ te
praten. Wanneer het onderwerp van gesprek daar belandt
vraag ik altijd wie er wel eens last heeft bij het naar de wc
te gaan. Soms wordt dit gevisualiseerd met een knalrood
hoofd en alle bijbehorende geluiden…… En ja hoor, na
veel gelach en hilariteit komen dan ook de pijnverhalen.
Hier kan ik dan eenvoudig het belang van vezels in ons
voedsel uitleggen; dat onze darm, die net zolang is als een
klaslokaal breed is, wel genoeg werk te doen moet krijgen.
Voedsel dat niet genoeg vezels bevat, leg ik uit, gaat heel
erg plakken; net als lijm aan een muur en dan kan het resterende gedeelte dus ook niet gemakkelijk naar buiten!
Samen ontdekken wat gezond voedsel precies inhoudt en
dat snoep en frisdrank eigenlijk wel mogen als je het maar
met mate gebruikt. Kinderen leren dan dat je het als een
extraatje moet zien en niet als regelmatig bestanddeel in
je dagelijks voedselpakket.
Met sommige klassen ga ik ook wel eens samen broodjes bakken. Ze leren dan het verschil tussen volgraan en
gezeefd meel, de verschillende graansoorten en zaden en
waarom een bruin brood niet per se een echt volkorenbrood is. Ook neem ik altijd een potjes verse zuurdesem
mee als voorbeeld van de oudste manier om brood te laten
rijzen en om eraan te laten ruiken… De zuurdesem deed
menigeen rillen vanwege de sterke lucht.
Naast brood en de meest uiteenlopende soorten koeken
en snoep, dat de kinderen zelf meenemen, neem ik ook
altijd fruit mee. Veel kinderen hadden nog nooit van som-
BSN en AGB code
mige fruit soorten gehoord of ze gezien. Iedere les is weer
anders, levert weer nieuwe vragen op of heeft een andere
insteek.
Informatie Burgerservicenummer in de zorg
Op 1 juni 2008 is de Wet gebruik burgerservicenummer
(Wbsn-z) in de zorg in werking getreden. Deze wet heeft
gevolgen voor alle zorgverleners, indicatieorganen en zorgOuderbetrokkenheid
verzekeraars in Nederland. Met die inwerkingtreding zijn
Kinderen kunnen nog zo enthousiast zijn, echt effect heb
alle zorgverleners verplicht om binnen een jaar het BSN
je pas als je ook de ouders mee krijgt. Het drie weken
van patiënten vast te leggen in hun administratie en te
durende project op de school van onze jongste werd met
gebruiken bij gegevensuitwisseling met andere zorgverleeen markt afgesloten. Iedere klas had iets met betrekking
ners en met zorgverzekeraars.
tot voedsel met hun leerkracht voorbereid. En de ouders
Het ministerie van WVS geeft rondom de invoering
kwamen kijken. In het koffielokaal stond ik met een kleine van BSN in de zorg een Nieuwsbrief uit, zie: www.inmarktkraam om aan de ouders en hun kind(eren) te laten
foBSNzorg.nl/nieuwsbrief bsn. Ook is er een handboek
zien wat we er zo in iedere groep was gedaan. Zo kregen
uitgegeven dat u kunt downloaden via dezelfde website of
de ouders de kans om vragen over voeding en gedrag te
bestellen bij Postbus 51, telefoonnummer 0800-8051.
kunnen stellen. Na de zomervakantie gaf de directeur van In de aanloop van 1 juni 2009 moet iedereen met het BSN
de school mij nog eens de mogelijkheid om tijdens een
werken.
ouderavond een workshop te verzorgen en vragen te beant- Wanneer mag u vergewissen?
woorden over voeding en gedrag en om het geleerde nog
Om er zeker van te zijn dat met het betrouwbare BSN
eens onder de aandacht de brengen. De aanwezige ouders wordt gewerkt moet u als zorgverlener uw patiënt of cliënt
waren zeer geïnteresseerd en betrokken.
identificeren. Bij mensen met wie u al wel een behandelrelatie hebt, heeft u geen identificatieplicht maar een
Prioriteit nr: 1
vergewisplicht. Vergewissen kan bijvoorbeeld doordat u de
Ik vind projecten, zoals hiervoor beschreven, een must
patiënt herkent van eerdere contacten. Of u kunt controvoor alle scholen. Soms lijkt het wel of iedereen denkt te
levragen stellen, zoals vragen naar de achternaam, voorweten wat gezonde voeding is, terwijl de overheid moord
namen, geboortedatum of postcode en huisnummer van
en brand schreeuwt over stijgende kosten in de gezondhet woonadres. Vraag bij twijfel altijd naar een wettelijk
heidszorg en een bevolking die letterlijk uit zijn voegen
identiteitsdocument.
dreigt te barsten van over- en ondervoeding…. Aan de anCIZ en Univé-VGZ-IZA-Trias voeren in de aanloop van
dere kant zien we in de media steeds meer dat er commer- 1 juni 2009 het BSN geleidelijk in.
cieel op gezondheid en voeding wordt ingespeeld. Je kunt
hierbij denken aan Sonja Bakker, Jamie Oliver, maar ook
AGB code verplicht per 1 januari 2009
aan hoe de voedingsindustrie hierop inspeelt met functio- Op de declaraties die bij de zorgverzekeraars ingediend
nele voedingsmiddelen.
worden is per 1 januari een AGB code verplicht.
Veel van u hebben dit al toegestuurd gekregen door Vektis.
Mijn benadering is gebaseerd op idealisme, om zo bij jon- Heeft u er nog geen een ontvangen, dn kunt u zelf een
geren en hun ouders een denkomslag te bewerken en zo
AGB code aanvragen via www.agbcode.nl
denkprocessen op gang te brengen.
of telefonisch 0900 2422633
Rondetafelconferentie ‘Zin in Gezond’
Waarom kom ik nu met mijn verhaal juist bij jullie als
mijn collega’s? Ik wil een dringend beroep doen om vanuit
onze maatschappelijke opdracht de krachten te bundelen.
Ik wil jullie vragen samen met mij te brainstormen en zo
tot goede ideeën te komen om ‘zin in gezond’ vanuit onze
orthomoleculair visie te promoten. Daarom stel ik voor om
2008 met een goed voornemen te eindigen!
Op donderdagavond 15 januari 2009 organiseer ik van
19.30 – 21.30 uur een rondetafelconferentie in Vredenburgh te Utrecht. Geef je deelname z.s.m. aan mij per email door: [email protected].
Kennis moet circuleren in het belang van de gezondheid.
Draag ook je steentje bij aan ‘zin in gezond’ en begin
2009 weer goed.
Aktie
Met financiële steun van de Europese Gemeenschap is er
een Campagne gestart met Nederland, België en Frankrijk
als samenwerkende partners om Groenten onder de aandacht van het publiek te brengen.
Het motto is: ‘Verwerkte GROENTEN ook voor jou!’ Lekker en gezonder dan je denkt. Slimme trucjes zijn er bedacht om kinderen vertrouwd te maken met groenten en
het nog lekker gaan vinden ook.
Kijk verder op www.verwerktegroenten.nl
DEC
2008
13
Verslag Zesde Zeeuwsedag
te Vlissingen
De 6e Zeeuwse Dag was dit jaar op de mooie zonnige
zaterdag van 13 september. Deze informatieve dag wordt
traditioneel georganiseerd door RP Vitamino, Nutramin
en Energetica Natura. Dit jaar is de titel: ‘Vrouwenkwalen
op natuurlijke wijze in gezondheid vertalen’. In het
Arsenaal-theater te Vlissingen ontvingen zij meer
dan 100 enthousiaste bezoekers. Omdat er parallel
een partnerprogramma liep, krioelde de restauratieve
gelegenheid ook geregeld van de kinderen; heel gezellig.
De lunch was ook voortreffelijk verzorgd en zoals van de
Vlissingse kok was te verwachten; naast heerlijke verse
salades, veel verse vissoep, visfilets en garnalenkroketjes.
De behandeling bij een verstoorde fosforylering –en vaak
daarbij verstoorde methylering- vraagt om aanpassing van
het dieet; minder koolhydraten en deze goed verdelen over
de dag; sterk ophogen van dagportie groenten en eiwitten, en wat fruit. Daarnaast bewegingsadvies op geleide
van lactaatbepalingen. CAVE; hoe ernstiger de klachten,
hoe lager de startdoseringen. Deze opbouwen op geleide
van de klachtverbetering. Met name psychische klachten
kunnen sterk gaan spelen bij een te hoge startdosis. Zink
is onmisbaar bij mensen met HPU. Vaak is een dosis van
50 mg per dag nodig. CAVE; bij HPU-patiënten een ijzerkopervrije multi geven in verband met verstoorde intracellulaire enzymwerking. Een goed voorbeeld is Multi-Mins
van Biotics.
Ondersteun de suikerhuishouding en schildklierfunctie.
Ook de leverfunctie vraagt om aandacht. En bij dit alles is
een gezonde darmflora essentieel.
Jacqueline Gerrits, Onderwijscommissie
Nu de inhoud. De vier sprekers vertelden ieder een stuk
over de biochemie. De informatie gaf een goed inzicht in
het waarom van de verschillende klachten waarmee vrouwen onze praktijk bezoeken. Door dit inzicht is het mogelijk een meer effectieve therapie samen te stellen.
De heer Ralf Abels, directeur van het RP Vitamino laboratorium, heeft voor zijn lezing Slijmvliesproblematiek als
motto: ‘Grenzen moeten verdwijnen – tussen de oren, niet
in het organisme.’ We hebben slijmvliezen met daarin immuunfuncties die zich van de ‘normale’ immuunfuncties
onderscheiden. De darm speelt door zijn enorme oppervlak en mucosale immuunsysteem (MIS) een belangrijke
rol. Er zitten veel lymfocyten die het gehele stoftransport
in de gaten houden en intensief communiceren met de
immuuncellen in het milieu externe (lumen) en met de
cellen van het milieu interne (darmwandcellen). Ook de
darmflora communiceert met de darmcellen en speelt zo
een rol in het geheel. Verstoringen in dit systeem kunnen
zich zowel intestinale als extra-intestinale klachten tot uiting komt. Hieronder vallen ook diverse hormonale klachten en dat is waar veel vrouwen mee te maken hebben.
Typische vrouwenklachten die een relatie hebben met
slijmvliesproblematiek: PMS, vaginale mycosen, opgezette
buik, nekpijn en matheid. Deze vrouwen hebben vaak
premenstruele drang naar zoet en soms zout, wat leidt tot
snoepen wat weer leidt tot tekort aan vitale nutriënten.
Voedingsinterventie (gezonde voeding) en orthomoleculaire suppletie (omega-3, zink, seleen, mangaan, chroom)
kunnen de klachten duidelijk minderen.
De heer Abels waarschuwde dat u als therapeut uw cliënt
erop attent moet maken dat de vruchtbaarheid tijdens de
behandeling stijgt en daarmee de kans op zwangerschap.
DEC
2008
14
Yvonne van Stigt gaf haar lezing de titel Verstoorde
fosforyleringsprocessen; de stofwisselingsstoornis HP
bij vrouwen biochemisch benaderd. Tijdens haar lezing
werd duidelijk fosforylering (PO4 koppelen) onder invloed van kinasen ervoor zorgt dat de receptoren in de
celwand worden geactiveerd en via defosforylering (PO4
af koppelen) onder invloed van fosfatasen weer worden
gedeactiveerd. Bijna elke enzymatische stap is af hankelijk van deze (de)fosforylering. Via deze twee processen
reguleert de cel wat naar binnen kan en wat naar buiten.
Mevrouw Van Stigt wees erop dat het jammer is om alleen
aandacht te besteden aan methylering en problemen met
(de)fosforylering over het hoofd te zien.
Oxidatieve fosforylering maakt mogelijk dat in de mitochondriën via de citroenzuurcyclus ATP wordt gevormd.
Voor een goed verloop van de citroenzuurcyclus is ijzer,
glutathion, vitamine B3 (NAD), magnesium, mangaan,
vitamine B1 en vitamine B2 nodig (FAD). Glucose wordt
omgezet in pyrodruivenzuur en co-A, waarna de citroenzuurcyclus start. Aminozuren, glycerol en vrije vetzuuren
worden ook via –zij het andere startstappen- in de citroenzuurcyclus verbrandt. Door het bloed en urine van een
vermoeide hpu-patiënt(e) te onderzoeken op de onderdelen
van de citroenzuurcyclus, kan duidelijk worden welke
stappen niet goed verlopen, waarna specifiek kan worden
ingegrepen.
Er zijn veel mineralen als co-factoren nodig om de enzymen van de citroenzuurcyclus middels fosforyleren te activeren. Een relatief tekort aan een of meerdere co-factoren
resulteert in een gebrekkige APT-producten en daarmee
een vermoeide patiënt(e).
De vitamines worden pas actief na fosforylering. Een
voorbeeld is pyridoxine dat na fosforylering is omgezet in
het actieve pyridoxal-5-fosfaat (P5) en het riboflavine dat
na fosforylering actief wordt als flavineadenindinucleotide
(FAD) en als riboflavine-5-fosfaat (FMN). Voor al deze fosforyleringen is een fosfaatdonor nodig, het ATP. Die moet
er dus wel zijn.
Voor in de praktijk adviseerde mevrouw Van Stigt om
naast de anamnese de vragenlijst van het KEAC/HPU-patientenvereniging te gebruiken om de waarschijnlijkheid
van HPU in te schatten. Bij twijfel over de te volgen behandeling kan daarnaast is een vitamine/mineralenonderzoek van bloed en intracellulaire waarden worden gedaan
van vitamine B6, vitamine B2, foliumzuur en zink.
Bij homocysteïne waarden boven 6 in het bloed en/of een
hoge waarde van aminozuur 3 methylhistidine in de urine
kunt u alert zijn op een gebrekkige methylering. Let erop
dat de afwijkingen in het bloed - of juist normaalwaarden
bij klachten - te maken kunnen hebben met de buffercapaciteit van het bloed.
Marijke de Waal Malefijt, orthomoleculair diëtiste, informeerde ons over de verschillende menstypen en de
dieetadviezen die bij ieder type horen. Zij presenteerde het
8-stappen energie herstelplan dat zij samen met collega
Tanja Visser heeft ontworpen. Via dit plan kan de patiënt
de verschillende energiestromen; de verteringenergie - leverenergie en nierenergie, optimaliseren. Dat wil zeggen
de ene keer activeren, de andere keer remmen. Met name
als de energie-accu van de nier uitgeput raakt, verliest het
lichaam zijn compensatiecapaciteit met klachten en ziekte
als gevolg. Met veel praktische voorbeelden geven Marijke
en Tanja aan hoe de verschillende energiesystemen weer
kunnen worden geoptimaliseerd. In hun boek geven zij
hiervoor praktische informatie en recepten.
Het onderwerp van de lezing van dr Pieter Lanoye is CVS
en de vrouw. Dr Lanoye concludeert naar aanleiding van
de nieuwe inzichten die hij in het congres Oslo 2007 opdeed, dat de oude benaming Myalgic Encephalomyelitis
(ME) eigenlijk zeer correct is. Als duidelijk criteria voor
chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) geeft hij aan:
koorts na inspanning bij een patiënte met cognitieve,
endocriene, immunologische symptomen en klachten die
horen bij een ontregeld autonoom zenuwstelsel (zweten,
diarree e causa ignota = zonder bekende oorzaak). Lanoye
geeft aan dat een juridisch geaccepteerd argument voor
CVS is een aantoonbare faseverschuiving van alfa-bètagolven tijdens de slaap.
Omdat vrouwen met CVS concentratie- en geheugenstoornissen hebben, is het zinvol om alle informatie die zij
krijgen op schrift te stellen, zodat zij dit thuis rustig en
meerdere keren kunnen nalazen. Vrouwen met CVS hebben vaak ook hypoglykemie, hypothyreoïdie, allergieën en
voelen zich grieperig. De symptomen ontstaan vaak vrij
plotseling en houden meer dan zes maanden aan.
De nieuwe inzichten; bij ME zijn drie belangrijke lichaamsfuncties gestoord:
1. het immuunsysteem, waarschijnlijk door een erfelijk
bepaalde aanleg tot Th2-stijging met een omgekeerde
relatie tussen het aantal NK-cellen en de ernst van de
klachten.
2. het falen van de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as,
waardoor er frequent een DHEA-gehalte onder 40 µg
is (te laag). Juridisch geaccepteerd argument voor diagnose ME.
3. cerebrale en ruggenmergbeschadiging. Op een MRI-afbeelding zijn fouten in cortex cerebri en medulla spinalis te zien.
Te veel triggers overbelasten deze drie verzwakte lichaamsfuncties waardoor een te veel aan ontsteking,
oxydatieve stress en materieel defect in de vorm van onder
andere een leaky gut ontstaat. Dit resulteert in het syndroom ME.
De pijn rond de gewrichten reageert slecht op pijnstillers
en tricyclische antidepressiva. De pijn reageert meestal
goed op biofeedback, acupunctuur en cognitieve training
waarbij de patiënte de fysieke grens van de beweging leert
kennen en verleggen.
Verstoorde slaap door verschuiving van de alfa-beta golven
is objectiveerbaar; de REM-slaap (droomslaap) wijkt af.
Naar aanleiding van de observatie dat tijdens de droomslaap de ogen snel bewegen, is het idee ontstaan om de Eye
Movement Desensilization and Reprocessing (EMDR) als
therapie in te zetten.
In het geheel een interessante dag.
DEC
2008
15
Verslag
inhoudsopgave
Korte berichten
Lustrumcongres
Verslag Bron: www.nu.nl
3/4/5/6
‘Evolutiestop’
Osteoporose, steeds meer
mensen krijgen ermee te maken
7
Verslag Congres Nutramin 8
Het symposium ‘Vrouw-zijn’
9
Kruidenkarakters
Zin in gezond
BSN en AGB code
Aktie
10/11
12
13
13
Verslag Zesde Zeeuwsedag
14/15
Korte berichten
16/17
Boekentip
18
Voeding en psyche
19
Zorgverzekeraars in 2009
20
Agenda
22/23
Mededelingen
27/28
Alle foto’s in dit magazine zijn gemaakt door Jan Eissens
Oproep
Ledenvergadering 7 maart 2009 in Congrescentrum
Woudschoten in Zeist.
Noteert u die datum vast in uw agenda.
Voor bestuur zijn we dringend op zoek naar aanvulling/vervanging.
Twee artsen voor de MOA en 1 licentie lid uit de therapeuten groep.
Meer info over inhoud functie en werk?
neem even contact op met het secretariaat.
DEC
2008
16
De evolutie van de mens is tot stilstand gekomen, zo
concludeerde de gerenommeerde Britse geneticus Prof.
Steve Jones van het University College in Londen. Deze
opmerkelijke visie presenteerde hij in zijn lezing: ’De
menselijke evolutie is voorbij’. Jones baseert zijn voorspelling op het feit dat de belangrijkste voorwaarden voor een
evolutieproces niet meer aanwezig zijn in de menselijke
samenleving, omdat er in de westerse wereld geen sprake
meer is van natuurlijke selectie. Vroeger stierf de helft van
de kinderen voor de leeftijd van 20 jaar en nu wordt 98%
ouder dan 21 jaar. Onze levensverwachting is ingrijpend
veranderd, want er is geen vorm van natuurlijke selectie
meer. Als andere oorzaak van de ‘evolutiestop’ laat Jones
weten, is de leeftijd waarop mannen gemiddeld vader worden in vergelijking tot vroeger. Volgens de geneticus is er
bij jong vaderschap een kleinere kans op genetische ‘foutjes’ bij het kind. Minder oudere vaders leiden tot minder
mutaties. Maar evolutie heeft juist voordeel bij genetische
veranderingen, omdat in de overlevingsstrijd zich nieuwe
eigenschappen kunnen ontwikkelen.
Slaapziekte
Japanse wetenschappers hebben ontdekt welke genvariant
mogelijk verantwoordelijk is voor de slaapziekte ‘narcolepsie’. Van de 222 onderzochte patiënten had 45% deze genvariant. De genvariant kan helpen om geschikte medicatie
voor narcolepsiepatiënten te ontwikkelen. Patiënten met
narcolepsie vallen overdag in slaap en kunnen ’s nachts
niet goed doorslapen. De oorzaak is dat de neurotransmitter hypocretine in de hersenen ontbreekt, de stof die het
waak- en slaapritme regelt. Eén op de 2500 Europeanen en
Amerikanen heeft last van deze slaapziekte, maar in Japan
is deze slaapziekte 4 keer zo hoog.
Rokende ouders
De Nederlandse vereniging voor Kindergeneeskunde gaat
artsen trainen in gesprekken met rokende ouders. Het is
de bedoeling dat de vaders en moeders stoppen met roken
in het bijzijn van de kinderen. Kinderen hebben door
meeroken een grotere kans op wiegendood en mogelijk
vormen van kinderkanker.
Jicht
Onderzoekers van het Erasmus Medisch Centrum hebben
twee nieuwe genen voor jicht ontdekt. Personen met deze
genvariant blijken 70% meer risico op gewrichtaandoeningen te hebben. Deze onderzoeken zijn gepubliceerd in The
Lancet. Jicht is een pijnlijke ontsteking die ontstaat door
afzetting van urinezuurkristallen in een gewricht, meestal
in de grote teen. De aandoening komt bij zo’n 225.000
volwassenen in Nederland voor. Personen met bepaalde
genvarianten hebben meer kans op het krijgen van jicht.
De nieuwe genvariant ABCG2 komt voor bij 1 op de 10 personen en het voorkomen van de genvariant SLC17A3 zelfs
1 op de 2 personen. Deze ontdekking draagt er aan bij om
het ontstaan van jicht beter te begrijpen.
Paarse tomaat biedt
bescherming tegen kanker
Britse en Wageningse wetenschappers hebben een nieuwe, paarsgekleurde tomaat ontwikkeld. Uit onderzoek is
gebleken dat deze tomaat extra gezond is en bescherming
biedt tegen de ontwikkeling van bepaalde vormen van
kanker. Volgens het onderzoeksinstituut Plant Research
International van de Wageningen Universiteit zijn via genetische modificatie twee genen van het leeuwenbekje aan
de tomaat toegevoegd. Deze genen zijn nodig om anthocyanen te maken, paarskleurige antioxidanten die ook in
zwarte bessen, aardbeien en cranberries voorkomen. Deze
stof beschermt niet alleen tegen bepaalde kankersoorten
maar ook tegen hart- en vaatziekten. Tevens werken anthocyanen ontstekingsremmend. Van tomaten is al bekend
dat deze vrucht gezond is vanwege lycopeen, een stof die
zorgt voor afweer tegen een aantal ziektes. De nieuwe
paarse tomaat is twee keer gezonder dan de rode.
Levenslange verandering door honger
Kinderen die in de hongerwinter van de IIe WO zijn
verwekt zijn genetisch anders. Wetenschappers vonden
bij hen een andere afstelling van een gen (onderzocht is
IGF2-gen) dat de groei beïnvloedt.
Het is voor het eerst dat wordt aangetoond dat epigenetische factoren in de baarmoeder levenslang veranderingen
in het genetische materiaal teweeg kunnen brengen. Uit
de studie blijkt dat de honger van de zwangere moeders
het genetische materiaal bij prille embryo’s heeft veranderd. Deze wijzigingen zijn ruim 60 jaar later nog waarneembaar. Het gaat om een andere moleculaire afstelling
van de code die aangeeft of een gen aan- of uitstaat. Een
gen dat uitstaat is verpakt in methylmoleculen. De zestigers die tijdens de hongerwinter zijn verwekt, hebben
minder methylmoleculen op het gen.
Vroege kaalheid bij mannen
Internationale onderzoekers hebben 2 nieuwe variaties
van genen gevonden die vroege kaalheid bij mannen kunnen veroorzaken. Voorheen was er alleen een kaalheidsgen bekend dat wordt overgeërfd via de moeder, maar nu
blijken er ook 2 genvariaties op chromosoom 20 te zijn
die door zowel de moeder als de vader wordt doorgegeven.
Voor het onderzoek werden de genen van ruim 5000 mannen bestudeerd. Eén op de zeven mannen wordt voor het
Leeuwenbekje
(crotalaria retusa)
Foto: Antonie van den Bos
vijftigste levensjaar kaal als deze man over 2 genvariaties
èn het al eerder bekende gen beschikt.
Roken vermindert denkvermogen
Het denkvermogen van rokers neemt sneller af dan dat
van niet-rokers blijkt uit een onderzoek van het RIVM.
Het cognitief functioneren van rokers is vergelijkbaar
met dat van mensen die 3 tot 7 jaar ouder zijn en nooit
gerookt hebben. Al op middelbare leeftijd scoren rokers
op verschillende onderdelen als geheugen, flexibiliteit en
snelheid slechter dan niet-rokers. Uit het onderzoek blijkt
dat in 5 jaar tijd het denkvermogen van rokers 2 keer zo
snel afneemt als dat van niet-rokers. Ook de hoeveelheid
sigaretten is bepalend: hoe meer men rookt hoe sneller het
bergafwaarts gaat.
Volgens de onderzoekers loont het om te stoppen met
roken, want mensen die al langere tijd gestopt waren met
roken hadden een zelfde graad van vermindering van het
denkvermogen als mensen die nog nooit hadden gerookt.
Beroepgerelateerde risico’s bij kappers
Mensen die het beroep van kapper uitvoeren lopen meer
risico om kanker te ontwikkelen dan anderen waarschuwt
de kankerafdeling van de WHO. Kappers staan dagelijks
bloot aan chemische bestanddelen, vooral die van haarverf. Het Internationaal Onderzoekscentrum voor Kanker
deed onderzoek naar de beroepsgroep en concludeerde dat
de kleurstoffen en chemicaliën waarmee kappers werken
uiterst kankerverwekkend zijn. Vooral de donkere haarkleurproducten zoals zwart, bruin en rood bevatten veel
kankerverwekkende stoffen. Voor mensen die zelf hun
haar verven is geen aantoonbaar bewijs gevonden voor een
verhoogd risico op kanker.
verzameld door Lineke Reerink, cie PR
DEC
2008
17
boekentip
Voeding en psyche
Een pleidooi
voor echt eten
De Revolutionaire aanpak
van onze Gezondheid
Michael Pollan
ISBN 978 90 295 6633 9
2008 € 17.50
Walter O. M. Faché en Jenni Thys
ISBN 978-90-79410-01-9
De medische kennis staat op hoog niveau, maar het meest
fundamentele, de basisvoeding, wordt door dezelfde hoogstaande medische wereld vaak uit het oog verloren.
De auteurs willen met dit boek, de consument opnieuw
bewust maken van de ontoereikendheid van de dagelijkse
voeding, maar ook de overheid, de voedingsindustrie en de
werkers in de gezondheidszorg hebben hun verantwoordeOnze dieetregels worden bepaald door de voedingsmidlijkheid te nemen om een betere en gezondere voeding te
delenindustrie, farmaceutische industrie, gezondheidsrealiseren.
voorlichters, voedingsdeskundigen en de media. Het gevolg Dit boek biedt een praktische leidraad om de revolutionaire
is dat de winkels vol liggen met voedselachtige substanties bevindingen van de orthomoleculaire wetenschap daadwerdie om het hardst schreeuwen dat ze gezond voor ons
kelijk in praktijk te brengen.
zijn. Echt eten verdwijnt uit ons beeld en dreigt te worden
vervangen door ‘voedingsstoffen’. De consument raakt
steeds meer in verwarring over wat nu echt gezond is. De
belangrijkste adviezen van dit boek zijn, “Eet Echt Voedsel,
vooral Planten, en Niet te Veel”. Het hoe en waarom wordt
allemaal duidelijk uitgelegd, enkele regels uit zijn boek:
“Eet niets wat niet kan rotten”, “Mijd voedingsmiddelen
met gezondheidsclaims”, en “Mijd voedingsmiddelen met
ingrediënten die je niet uit kunt spreken”.
Een pleidooi voor echt eten adviseert ons na te denken bij
wat we eten, of je overgrootmoeder het ook als voedsel zou
herkennen, en om weer van ons eten te gaan genieten.
Stanley Coren
ISBN 90-5018-319-0
Door: Jetty van der Graaf
Opwekkende en alarmerende berichten over slaap en
slapeloosheid
Michael Pollan is journalist en filosoof. Hij geeft les aan Berkeley en
schrijft regelmatig voor ‘The New
York Times’ en heeft al meerdere prijzen gewonnen voor
‘Food Writing’.
Slaaprovers
Probiotica, op zoek
naar bacteriële
balans
Irma Kromhout-van Cappelle
ISBN 978 90 202 0283 0
€ 4,95
DEC
2008
18
Tegenwoordig horen en lezen we veel over
probiotica.
Maar wat zijn probiotica eigenlijk?
Deze en andere veelgestelde vragen over probiotica worden
in dit boek behandeld. Daarnaast worden ook de opbouw
van het maag-darmkanaal en de darmflora beschreven.
Kortom: een goed leesbaar boek voor iedereen die geïnteresseerd is in het balans brengen en houden van de darmflora (van zowel zichzelf als zijn of haar patiënten).
Stanley Coren is hoogleraar psychologie aan de Universiteit
van British Columbia
Dit boek met de titel ‘Slaaprovers’ is een verslag van een
diepgaand onderzoek naar het mysterie van de slaap. De
verrassende wetenswaardigheden over de slaap maken het
boek tot een ongekende bron van leesplezier, voor slaapwandelaars en dromers.
Maar het boek geeft ook stof tot nadenken, in het bijzonder
voor politici, wetenschappers, (para)medici, therapeuten en
andere hulpverleners, werkgevers en werknemers. Als het
natuurlijke ritme van slapen en waken door onze jachtige
manier van leven wordt verstoord zijn de gevolgen voor het
individu en de samenleving rampzalig. Eet- en/of snoeplust,
slechte werkprestaties, psychisch en/of lichamelijke onbalans zijn te wijten aan chronisch slaaptekort.
In het boek worden nuttige tips en adviezen beschreven om
slaapstoornissen te voorkomen.
Ortho Science organiseerde op 1 november 2008 het
symposium Voeding en Psyche in het Universitair Medisch
Centrum te Utrecht. Er was weer een volle collegezaal en in
de hal vele stands.
ningen, stofwisselingsziekten. Depressie; lichamelijk ziek
zijn is de psychische factor. Depressie is het gevolg van
een stofwisselingsziekte. Controleer daarom ook de bijnierfunctie en schildklierfunctie.
Door Jacqueline Gerrits, onderwijscommissie
Prof. Dr. Witte Hoogendijk besprak de functie van vitamine
D en de rol bij depressie. Ook een milde depressie kan een
behoorlijk invloed hebben op het dagelijks leven. Duidelijk
werd dat de kans op een tekort aan vitamine D in dit geval
veel groter is dan op een overdosering. Hoogendijk wees
op het belang van voldoende direct zonlicht om vitamine
D te maken in de huid.
Verschillende sprekers die goede onderwerpen bespreken.
Dagvoorzitter Gert Schuitemaker gaf een overzicht van alle
grote namen die een rol spelen bij de huidige orthomoleculaire kennis op het gebied van voeding en psyche. Vele
van hen merkte op dat voeding een belangrijke rol speelt
bij het ontstaan en in stand houden van psychische klachten. Goed gevoede hersenen en een stabiel bloedsuikergehalte helpen psychisch welzijn te behouden.
Prof.Dr. Trudy Dehue gaf een kritisch geluid over de invloed die commerciële organisaties hebben op de visies op
en behandeling van verschillende psychische ziekten. Zij
vroeg zich af hoe zuiver de uitkomsten zijn van onderzoeken die gefinancierd worden door de farmaceutische industrie. Zijn er nu meer mensen depressief dan vroeger of
heeft het aantal te maken met welke medicijnen verkocht
moeten worden. Dehue benadrukte daarnaast dat labeling
via DSM IV meer gaat over het maken van afspraken voor
de communicatie en geen oorzaak geven.
Bo H. Jonsson, MD, PhD besprak welke nutriëntentekorten
een rol spelen bij de hersenwerking die angst laat ontstaan
en onderhouden. Ruim gebruik van suiker, zout, vet, alcohol en cafeïne kunnen invloed hebben op het in stand
houden van angst. Bij langdurige of irreële angst is het
ook zinvol om onderzoek te doen naar voedselovergevoeligheid, coeliakie, hyperglykemie (behalve paniek), lactoseen fructose intolerantie.
Drs. Annelies van Ommering; besprak verschillende casussen waarin zij illustreerde welke mogelijkheden er zijn om
op orthomoleculaire wijze verschillende psychische klachten aan te pakken.
Het was weer een informatief symposium waarin ook voldoende handvatten voor behandeling werden aangegeven.
D. Kupfer gaf aan dat iemand pas (psychisch) ziek is als
diens klachten/symptomen onaanvaardbaar zijn; als de
geneeskunde de klachten moet verhelpen en als de maatschappij besluit om de klachten als zijnde een ziekte te
bestempelen. Depressie is daar een voorbeeld van. We
moeten ons ook bewust zijn dat de maatschappij hierbij
ook een rol speelt; we gaan er nu vanuit dat je niet kunt
bepalen met welke genen je wordt geboren, maar dat je wel
invloed hebt op hoe je ermee omgaat tijdens je leven; wat
een grote druk kan leggen op de individu. De marketing
van de farmaceutische industrie wekt de indruk dat ieder
mens zich altijd geweldig moet voelen; als mensen zich
Isbn 987-90-761-6110-5
eens niet lekker voelen, zouden zij zich hierdoor sneller
Dr. Gert Schuitemaker
depressief voelen.
boekentip
Nieuw licht op
vitamine D en
chronische ziekten
Dr. John Kamsteeg verzorgde twee lezingen; hij belichtte
de invloed van het schildklier functioneren op gevoelens
van depressie. Naar aanleiding van laboratoriumuitslagen
kan de therapeut alert zijn op een afwijkende schildklierfunctie en op afwijkende bloedwaarden van schildklierhormonen. Zowel een tekort als een teveel heeft invloed op
energie, denken en voelen. Vergelijk: stemmingsstoornis;
lichamelijke ziek zijn heeft invloed op stemming. Ziekten
die met depressie gepaard gaan; endocrinologie, infecties
(oa borrelia), kanker, kopervergiftiging, hersenaandoe-
Schuitemaker beschrijft op leesbare wijze de nieuwe inzichten van met name Amerikaanse en Canadese deskundigen op het gebied van vitamine D met de onderbouwing
waarom de adh van vitamine D flink omhoog zou moeten.
In zijn boekje geeft Schuitemaker een overzicht van de
functies van vitamine D, de lage intake van vitamine D van
de gemiddelde Nederlander, gevolgen dit heeft en welke
orthomoleculaire aanbevelingen voor de Nederlandse
patiënten zouden kunnen gelden.
SEPT
DEC
2008
19
Zorgverzekeraars in 2009
Bij het schrijven van dit stuk zijn van vrijwel alle
zorgverzekeraars de voorwaarden voor 2009 bekend.
Vooruitlopend op het definitieve overzicht op de website
van de MBOG hier een overzicht van de belangrijkste
wijzigingen tot nu toe.
Voedingssupplementen werden in 2008 door 6 zorgverzekeraars vergoed, in 2009 zijn er 3 overgebleven: De
Amersfoortse en Fortis ASR, (feitelijk één partij) en PNO
Ziektekosten. De eerste twee hebben voor 2009 de voorwaarde toegevoegd dat de voedingssupplementen geleverd
moeten worden door een apotheek of apotheekhoudend
huisarts. PNO Ziektekosten kent deze voorwaarde al en
eist bovendien dat een arts voorschrijft. De vergoeding
is vervallen bij Confior en Menzis (feitelijk één partij) en
Anderzorg.
Veel ziektekostenverzekeraars geven weliswaar een vergoeding voor alternatieve geneesmiddelen, maar beperken
dit tot geregistreerde homeopathische en antroposofische
geneesmiddelen.
advertentie
DEC
2008
20
Het beeld voor 2009 ten opzichte van 2008 geeft voor de
vergoeding van de consulten van MBOG-leden het volgende beeld:
1. Ongewijzigde vergoeding
2056 %
2. Ongewijzigd geen
verg.7
19 %
3. Verslechterd
4
11 %
4. Verbeterd 5
14 %
In het totaal van 36 zorgverzekeraars geven 29 (81 %) een
vergoeding voor de consulten van MBOG-leden.
Onder 3. vallen De Amersfoortse, Fortis ASR, Menzis (vermindering vergoeding) en ProLife (geen vergoeding).
Onder 4. vallen Avéro Achmea, Trias, Univé, VGZ en United Consumers.
Met verdwenen en nieuwe partijen is in dit overzicht geen
rekening gehouden.
Door Bob Besseling, verzekeringscommissie
advertentie
DEC
2008
21
Agenda bedrijven en instituten
voor bij- en nascholing
DatumLocatie
Punten
DatumLocatie
Januari
9
Harderwijk
19
Rotterdam
17
Olst
23
Harderwijk
24
Harderwijk
26
Roosendaal
31
Geldrop
31
Utrecht
Chakra psychologie in relatie tot de biochemie
Advies op maat, speciaal voor vrouwen
Huidaandoeningen en Ayurveda
Bron-denken vanuit PNI 1 – basis
Bron-denken vanuit PNI 2 – basis
FytOrtho Kruiden workshop
Schildklierproblemen type1 en type2
Epigenetica en Borstkanker
5
16
30
5
5
28
18
15
1 o. per effectief uur
1 o. per effectief uur
1 a.m
1 o. per effectief uur
1 o. per effectief uur
3 a.m
16
26
28
29
Utrecht
Nootdorp
Nootdorp
Nootdorp
de gulden snede
Onze dagelijkse voeding orthomoleculair bezien
opleiding Afslank-consulent
opleiding (Top)sportconsultant
15
2
2
2
1 o. per effectief uur
5 o. totaal opleiding
5 o. totaal opleiding
5 o. totaal opleiding
Februari
2
Zwolle
5
Doorn
6
Harderwijk
9
Amersfoort
10
Dordrecht
11
Brugge (BE)
21
Eindhoven
28
Utrecht Advies op maat, speciaal voor vrouwen
Immuunsyteem
Cellulaire Immunologie
FytOrtho Kruiden workshop
Immuunsyteem
Immuunsyteem
Epigenetica en Borstkanker
Schildklierproblemen type1 en type2
16
4
5
28
4
4
15
18
1 o. per effectief uur
1 o. per effectief uur
1 o. per effectief uur
3 a.m
1 o. per effectief uur
1 o. per effectief uur
1 o. per effectief uur
Juni
5
5
9
12
13
16
19
23
Harderwijk
Nootdorp
Nootdorp
Nootdorp
Eindhoven
Nootdorp
Harderwijk
Nootdorp
Chronische pijn
opleiding (Top)sportconsultant
Onze dagelijkse voeding orthomoleculair bezien
opleiding (Top)sportconsultant
De gulden snede
opleiding Afslank-consulent
Aminozuren
opleiding Afslank-consulent
5
2
2
2
15
2
5
2
1 o. per effectief uur
5 o. totaal opleiding
5 o. totaal opleiding
5 o. totaal opleiding
1 o. per effectief uur
5 o. totaal opleiding
1 o. per effectief uur
5 o. totaal opleiding
Maart
2
Urmond
7
Zeist
7
Nootdorp
9
Eindhoven
12
Leiderdorp
13
Harderwijk
18
Meppel
20
Utrecht
24
Nootdorp
25
Eindhoven
26
Stein
28
Utrecht
28
Utrecht
FytOrtho Kruiden workshop
28
Ledenvergadering 1
Natuurlijke voeding en supplementen voor de hond 2
Advies op maat, speciaal voor vrouwen
16
Immuunsyteem
4
Zuur-Base evenwicht
5
Immuunsyteem
4
Samen genezen, een gezonde zaak- ABB
www.samen-genezen.nl Onze dagelijkse voeding orthomoleculair bezien
2
Immuunsyteem
4
Immuunsyteem
4
Epigenetica en prostaatkanker
15
Specerijen als orthomoleculaire producten
2
Onderwerp
Bedrijven/instituten
1 o. per effectief uur
Onderwerp
1 o. per effectief uur
1 o. per effectief uur
1 o. per effectief uur
1 o. per effectief uur
1
2
3
4
5
4 a.m
5o
1 o. per effectief uur
1 o. per effectief uur
1 o. per effectief uur
6
7
8
9
10
11
12
MBOG, www.mbog.nl
SOE, www.soe.nl, tel. 070 3549958
Bio Vitaal, www.biovitaal.nl, tel. 0317 319084
Bonusan, www.bonusan.nl, tel. 0186 651022.
www.vannature.nl, tel. 0186 577177
Cell Care Healthgroup Practica,
www.cellcaresupplements.com tel. 0341 414324
Coherence in Health, www.coherenceinhealth.nl/
[email protected]
ELN, www.healthdiagnostics.nl, tel. 030 2871492
Energetica Natura, [email protected],
tel. 0114 321461
Heel, www.heelbv.nl
Holisan, www.holisan.nl, tel. 0320 251313
Holland Pharma, www.hollandpharma.nl
ISOM www.isom.eu
4
16
2
2
5
4
2
1 o. per effectief uur
1 o. per effectief uur
5 o. totaal opleiding
5 o. totaal opleiding
1 o. per effectief uur
1 o. per effectief uur
5 o. totaal opleiding
de website.
20
25
Nootdorp
Eindhoven
Basisopleiding Orthomoleculaire Voedingsleer
Epigenetica en prostaatkanker
2
15
5 o. totaal opleiding
1 o. per effectief uur
SOE, www.soe.nl, 070-3549958
Van Nature, www.vannature.nl, 0186-577 177
Ortho Linea, www.ortholinea.nl, 079-3290115
DEC
2008
22
Mei
14
Nootdorp
opleiding Afslank-consulent
2
5 o. totaal opleiding
Verzameld door Jetty van der Graaf
punten kunt u
ook vinden bij
Punten
3 a.m
3 a.m
Immuunsyteem
Advies op maat, speciaal voor vrouwen
Basisopleiding Orthomoleculaire Voedingsleer
Onze dagelijkse voeding orthomoleculair bezien
Bron-denken vanuit PNI 3 – verdieping
Immuunsyteem
Specerijen als orthomoleculaire producten
accreditatie-
Bedrijven/instituten
Aanvullingen kunt u op de website www.mbog.nl onder agenda vinden.
April
1
Tienen (BE)
6
Amersfoort
6
Nootdorp
7
Nootdorp
10
Harderwijk
14
Akersloot
18
Nootdorp
Toegekende
Erkende opleidingen
de agenda op
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Metagenics (Biodynamics), www.metagenics.eu,
[email protected],
tel. +32 59 550944
Nutramin, www.nutramin.nl /[email protected],
tel. 033 4220044
Nutriphyt, www.electrum.nl, [email protected],
fax. +32 50 201602
Folia Orthica, [email protected], tel. 036 5460911
Ortho www.ortho.nl, www.voedingenpsyche.nl
Ortholon, www.ortholon.com , tel. 040 2811551
SanoPharm, www.sanopharm.com, tel 0342 420714
SGFB , www.congresfusion.nl . tel. 035 656 0392
Solgar, www.solgar.nl
Soy & Health, www.prosoy.org
Springfield, [email protected],
tel. 0186 626173
Timm Health Care www.timmhealthcare.nl,
tel. 030 2814472
TS products, www.tsproducts.nl, tel. 0341 427626
Vitakruid, www.vitakruid.nl, tel. 0252 534883
Vitals, [email protected], tel. 075 6476051,
www.orthokennis.nl, tel. 075 6408180
VitOrtho, www.vitortho.nl tel. 070 3010703
DNH research, www.dnhresearch.com,
tel. 0348-475211
Premdani Health Clinic tel. 0570 5646 36
www.premdani.nl
SEPT
DEC
2008
23
;njhWWWdZWY^jleehZ[
X_`pedZ[h[b[l[di\Wi[i
lWd[[dlhekm
,AMBERTS§
LEADINGTHEWAYINRESPONSIBLENUTRITION
#OLLADEEN§$UBBELE3TERKTE
'OEDVOOR(UIDEN"LOEDVATEN
%ENKRACHTIGE/0#MGPERTABLET
'UNSTIGEPRIJSPERGRAMANTHOCYANIDINEN
!NTHOCYANIDINENPLANTENFLAVONOÆDENWORDENALEEUWENLANG
TOEGEPASTOMHUNSTERKEANTIOXIDATIEVEEIGENSCHAPPENENOOK
VOORHUNBELANGRIJKEROLINHETBEHOUDVANGEZONDEBLOEDVATENIN
ONSLICHAAM#OLLADEEN®BEVATEENHOGECONCENTRATIEVANDEZE
ANTHOCYANIDINENAFKOMSTIGUITBLAUWEBOSBESENDRUIVENPIT
EXTRACT!NTHOCYANIDINENZORGENVOOREENGROOTAANTALPOSITIEVE
EFFECTENWAARDOOR#OLLADEEN®EENWAARDEVOLSUPPLEMENTISVOOR
DIVERSETOEPASSINGEN
4OEPASSINGSGEBIEDENZIJN
> Orthica ontwikkelt uiteenlopende voedingssupplementen voor iedereen die,
in welke fase van het leven dan ook, wel een steuntje kan gebruiken. Het leven
s 6ERZORGENDEINVLOEDOPDEBLOEDVATENENVOORHETBEHOUDVANEENSTERKE
VAATWAND"IJONTSIERENDEADEREN
s "EVORDERTDEDOORBLOEDING"IJKOUDEHANDENENVOETEN
s "IJZWAREENVERMOEIDEBENENENVOETEN
s /NDERSTEUNTHETIMMUUNSYSTEEM
s 6OORHETBEHOUDVANSOEPELESPIERENENGEWRICHTEN
s 4ERVERZORGINGVANDEOGENENBIJVERMOEIDEOGENCOMPUTER
s "ESCHERMTTEGENOUDERDOMSVERSCHIJNSELENOAHUID
"IJVERLIESAANVITALITEIT
s 6OOREENGOEDEVOCHTHUISHOUDING
0RESENTATIETABLETTEN
'EBRUIKÍTABLETTENPERDAG
van een vrouw bevat een aantal duidelijk te onderscheiden fases; zoals de
menstruatie-, de zwangerschaps- en de overgangsfase. Extra aandacht voor
goede, uitgebalanceerde voeding is dan belangrijk. In onze drukke maatschappij
hebben echter weinig vrouwen een optimaal uitgebalanceerd voedings- en
leefpatroon. Dan is het verstandig om een goede aanvulling te adviseren, zoals
de Orthica producten speciaal voor vrouwen. Alleen u, met uw kennis van uw
WWWTIMMHEALTHCARENL
cliënt, kan bepalen welke producten het
meest geschikt zijn. Onze deskundigen
helpen u daarbij graag, bel de informatielijn: 036 - 546 09 09.
Er Is nOg zOvEEl mOgElIjk
'OEDVOORHUIDENBLOEDVATEN
GOED
Lidmaatschap 2009
A: B
E
IO-FLORA XL EN DE ANDER
PRO
BI
OTOCA-PRODUCTEN VAN N
UTR
IN. DE PROBIOTOCA-LIJ N
AM
V AN
NU
TRAMIN: GOED VOOR HET
BAC
RIEEL MILIEU IN DE DAR M
TE
E N. G
O ED VOOR DARMFLORA: BIO
-FLO
-PRODUCTEN VAN NUTRAMIN. DE PROBIOTOCA
A
C
R DARMFLOR
BACTERIEEL MILIEU IN DE DARMEN. GOED VOOR DARM
VOO
IJN VAN NUTRAMIN: GOED VOOR HET
-L
Licentie – lid Contributie Kandidaat lid ( max. 3 jaar) Voor beide éénmalig entree geld Senior licentie Senior
Student lid (max. 2 jaar)
Donateur
€450, € 150. €75, €225, €75,
€50, € 40,-
1e jaar € 150,2e jaar €100,-
Starterkorting
(Zie HR)
Licenties worden verstrekt voor 3 jaar. Criteria hiervoor
zijn opgesteld door de Onderwijscommissie.
Oneigenlijk gebruik van lidmaatschap: Het komt voor dat
het secretariaat gebeld wordt voor informatie over een
lid. Prima natuurlijk, maar we horen dan dat b.v. mensen
die donateur, student of kandidaat lid zijn zich uitgeven
als erkend lid van de MBOG. Dat kan niet. Daarmee zet
de behandelaar cliënten op een dwaalspoor en maakt men
misbruik van de goede naam van de MBOG.
Gebruik van logo MBOG
Op diverse websites van leden en niet- leden duikt het logo
van de MBOG op. Daar is het niet voor bedoeld, de licentieleden mogen het logo ‘erkend door MBOG’ gebruiken.
Het MBOG logo is specifiek van de vereniging. Het kan
niet zo zijn dat we verantwoordelijk zijn voor uw doen en
laten.
Beëindiging lidmaatschap uitsluitend schriftelijk
voor 1 december.
Collectieve WA en Rechtsbijstand verzekeringen 2009
Deze verzekeringen zitten niet bij de contributie in.
MBOG_nieuwAOV
19-11-2008
15:24
Pagina 1
advertentie
RA XL E N DE ANDERE PROBIOTO
R
FLOR A : BIO-F L O
A
XL
Zes nieuwe
AOV-producten
Met Bio-Flora XL en Pro-Flora Balance is de N u t r a m i n - p ro b i o t i c a l i j n o p v o l l e s t e r k t e . B i o - F l o r a
X L b e v a t n a a s t 2 0 m i l j a rd b a c t e r i ë n v a n v e r s c h i l l e n d e s t a m m e n o o k p re b i o t i c a d i e d e
werkzaamheid ondersteunen. Pro-Flora Balanc e i s e e n s y n b i o t i c u m d a t n a a s t e e n p ro p r i ë t a i r
mengsel van verschillende probiotica ook glutam i n e e n s i l i c i u m b e v a t . S a m e n m e t B i o - A c i d o p h i l u s
AOV slaat met u de handen ineen voor de beste nieuwe
producten: Groente & fruit optimaal; Vitamine K 2 45 mcg/
vitamine D3 5 mcg; Vegetarische Glucosamine-Mix; Liponzuur Extra Forte (250 mg); D-mannose en Ortho-Basis ®
Prenatal.
Fos en Lactozym e b i e d t N u t r a m i n d a a r m e e e e n b re d e r a n g e v a n
kwalitatief hoogs t a a n d e p ro d u c t e n , a l l e m a a l g e p ro d u c e e rd v o l g e n s
dezelfde farmac e u t i s c h e k w a l i t e i t s n o r m e n .
N u t r a m i n b v, H o g e w e g 2 2 8 a , 3 8 1 5 L Z
Adv Darmflora.indd 1
N AT U U R L I J K
A m e r s f o o r t , T. 0 3 3 - 4 2 2 0 0 4 4 , F. 0 3 3 - 4 2 2 0 0 4 0 , E . i n f o @ n u t r a m i n . n l , w w w . n u t r a m i n . n l
13-01-2008 13:04:41
Koperslager 17
2631 RK Nootdorp
T 070 352 00 74
aov
®
natuurlijk gezond
F 070 350 68 57
E [email protected]
www.aov.nl
DEC
2008
27
Logo voor de Licentieleden
Logo 'erkend door MBOG’.
Muurschildje
Muurschildje voor de Licentieleden
Afmetingen: 200 x 300 mm.
Kostprijs € 50,-, borg € 114,-, verzendkosten. U tekent voor de condities,
bij beëindiging lidmaatschap krijgt
u de borg retour. Verkrijgbaar via het
secretariaat.
Bestuur
Mw. A.L. Jans, arts
voorzitter, CAM overleg
Mw. Dr. F.T. Russchen, arts
vice-voorzitter, congres,
wetenschap
Mw. F.J.A. Eissens- van Goor
secretaris, secretariaat, financiën,
congres, leden, nieuwsbrief, website,
visitatie, KAB
Mw. H. Lanting- Nieuwenweg
2e secretaris,
algemeen ondersteunend, visitatie
verzekeringen
Dhr. N. Doorn
penningmeester
Dhr. A.W.C. Schreuder
KAB
Mw. J.C. Ludwig
algemeen lid, wetenschap
Mw. E. Reerink - de Noord
PR, nieuwsbrief
coördinator werkgroepen
Vacature: MOA
Welkom
Licentie lid
Mw. ir. B.M.B. Baumeister Haaksbergen
Mw. M.M.C. Brautigam Truyens
Amstelveen
Mw. drs. M.C. van Dinter Drunen
Dhr. H.C. van Egmond
Boskoop
Mw. M. Elmendorp
Brunssum
Mw C.G.M. van der Kaay Hilversum
Mw. H. Knoop
Assen
Drs. P.S. Musarella, arts
Zeist
Mw. S. Scheper
Heerenveen
Dhr. A.H.A. Sibilo
Hillegom
Drs. A.M. Windgassen, arts
Amstelveen
Colofon
MBOG Magazine december 2008
jaargang 11, nummer 4
Uitgave van de Maatschappij
ter Bevordering van de
Orthomoleculaire Geneeskunde
Secretariaat/Redactieadres
Zuiderstraat 4
9479 PP Noordlaren
telefoon 050 409 27 17
fax 050 409 27 38
e.mail: [email protected]
http:// www.mbog.nl
magazine
Logo
Bijdragen van:
Student lid
Mw. G. van Es
Zierikzee
Dhr. H.T.A.G. van de Langenberg
Maartensdijk
Senior lid
Mw. F. Reimert
Almere
Bob Besseling
Fred Blaauw
Jacqueline Gerrits
Jetty van der Graaf
Irma Kromhout - van Cappelle
Clemens van de Pavert
Philomena Steinfort
Bijscholen via internet
Algemeen Medisch bijscholen via het
Internet.
Via www.accredidact.nl modules voor
huisarts of fysiotherapeut.
Website
Wilt u wijzigingen of aanvullingen op
de website van uw gegevens?
Reacties graag per e.mail. Eigen controle van uw gegevens is noodzakelijk,
foutjes zijn zo gemaakt!
Voor het afgesloten ledengedeelte
kunnen de licentie, kandidaat, senior
en student leden een persoonlijk
wachtwoord krijgen door het sturen
van een e.mail met eigen adres naar:
[email protected]
We gaan het ledengedeelte meer
Telefonische bereikbaarheid gebruiken, ook voor tussentijdse mesecretariaat
dedelingen. Dus kijkt u regelmatig .
Op maandag, tot een uur of vier, is het Ook is het mogelijkheid om binnen de
secretariaat in principe rechtstreeks
artsen en therapeutenlijsten meerdere
bereikbaar. Verder staat er een ant(praktijk)adressen aan te geven.
woordapparaat aan. Boodschappen
kunt u doorgeven. Bij vragen proberen
we om binnen twee werkdagen terug
te bellen.
Eindredactie:
Jan Blaauw
Rita Eissens
Lineke Reerink
Vormgeving
Schrijf, mail of
Ryan Horstman
bel het secreta-
[email protected]
riaat van de
MBOG als u
Oplage 450
Advertentietarieven op aanvraag.
wilt reageren
of zelf iets
wilt melden.
Niets in deze uitgave mag worden
gepubliceerd zonder voorafgaande
toestemming van de uitgever.
Aan deze publicaties kunnen geen
rechten worden ontleend.
Deze Nieuwsbrief is een uitgave van
de Maatschappij ter Bevordering
van Orthomoleculaire Geneeskunde
(MBOG). Hoewel deze Nieuwsbrief met
de grootst mogelijke zorgvuldigheid is
samengesteld, is het niet uitgesloten
dat de geboden informatie, door welke
oorzaak dan ook, niet geheel juist is.
Noch de MBOG, noch de auteurs, noch
de medewerkers aan deze Nieuwsbrief
aanvaarden enige aansprakelijkheid, uit
welke hoofde dan ook voor enig gevolg
rechtstreeks of indirect voortvloeiend
uit het gebruik ervan.
DEC
2008
28