trends - OrthoFytoMedia
advertisement
Orthofyto ® 20 1989-2009 Parasieten Levensgevaarlijk of noodzakelijk? Verband tussen parasieten en kanker Uitroeien van parasieten leidt tot auto-immuniteit Alfa-linolzuur haalt cholesterol uit plaque Bijwerkingen van ontwormingsmiddelen 90 Jaargang 16 oktober/november 2011 Afgiftekantoor Lochristi P602686 - tweemaandelijks Verantwoordelijke uitgever: Walter O.M. Faché Kerkstraat 103 9270 Laarne België & Nederland: e 11,5 Thema: parasieten ORTHO trends inclusief middenkatern met: ® Orthofytho® en Orthotrends® zijn een Belgisch tweemaandelijks wetenschappelijk tijdschrift voor Orthomoleculaire geneeskunde, voeding en fyto. Een uitgave van de Belgische Vereniging voor Orthomoleculaire Geneeskunde BSOM. Groene Supervoeding NitroGreens Rijk aan fytonutriënten, natuurlijke enzymen, vitaminen en sporenelementen biologisch mengsel van sappen, extracten en • 100% concentraten de zuur/base balans in het gemiddelde Westerse • Herstelt dagmenu • ORAC score: 3250 per 8 g • Rijk aan chlorofyl ter ondersteuning van de detoxificatie Samenstelling per 8g: 100% organisch mengsel van sappen, extracten en concentraten: biologische grassappen (gerst, tarwe, haver, alfalfa, kamut), biologische kiemgroenteconcentraten (bloemkool, boerenkool en broccoli), biologische groentesappen (bieten, wortelen), biologische acerolabes (extract), biologisch pepermuntblad, steviablad extract kwaliteitslabel Referenties: - Nantz MP, Rowe CA, Nieves C Jr, Percival SS. Immunity and antioxidant capacity in humans is enhanced by consumption of a dried, encapsulated fruit and vegetable juice concentrate. J Nutr. 2006. Oct;136(10):2606-10. - Visentainer JV, Vieira OA, Matsushita M, de Souza NE. Phisico-chemical characterization of acerola (Malpighia glabra L.) produced in Maringa, Parana State, Brazil. Arch Latinoam Nutr. 1997. Mar;47(1):70- 2. - Mezadri T, Fernandez-Pachon MS, Villano D, Garcia-Parrilla MC, Troncoso AM. The acerola fruit: composition, productive characteristics and economic importance. Arch Latinoam Nutr. 2006. Jun;56(2):101-9. PROFESSIONELEN KUNNEN MEER UITGEBREIDE INFO AANVRAGEN B: Energetica Natura BV ● Postbus 148 - 9100 St.Niklaas ● Gratis tel: 0800-990 11 ● Gratis fax: 0800-800 11 ● [email protected] ● www.energeticanatura.com NL: Energetica Natura BV ● Afrikaweg 14 - 4561 PA Hulst ● Tel 0114 32 14 61 ● Fax 0114 31 93 97 ● [email protected] ● www.energeticanatura.com Tweemaandelijks magazine - orthofyto® - orthotrends® Inhoud ORTHOfyto® ORTHOtrends® Redactioneel Cardiologie Britse krant betrapt op het vervalsen van Alfa-linoleenzuur haalt cholesterol berichtgeving over de link tussen vaccins en uit atherosclerotische......................................................... 18 autisme.............................................................................................. 4 Omega-3 vetzuur beschermt tegen ernstige Hoofdartikel Orthomoleculair schade na beroerte.............................................................. 18 Parasieten - Levensgevaarlijk of noodza- Diagnostiek kelijk? Het uitroeien van parasieten leidt tot Surfactant proteïne-D (SP-D) - Nieuwe biomar- auto-immuunziekten............................................................... 6 ker legt link tussen longziekten en hart- en Voeding vaatziekten................................................................................... 19 Parasieten onder controle houden Biochemie Orthomoleculaire preventie en Magnesiumtekort verhindert de werking van behandeling............................................................................... 10 vitamine D..................................................................................... 20 Medisch Dossier Reumatologie Parasieten en ziekten. De controversiële Chondroïtinesulfaat verbetert osteoartritis van visie van Dr. Hulda Clark................................................ 14 de handen.................................................................................... 20 Parasieten, wat zijn dat voor beestjes?......... 30 Curcumine veelbelovend bij tendinitis............... 21 Orthomoleculaire Fytotherapie Oncologie Trio Antiparasitair Cafeïne tegen huidkanker?.......................................... 21 Zwarte walnoot, kruidnagel en alsem................ 24 Geen groene thee voor leukemiepatiënten?.22 Weet wat je neemt Metronizadol & Ivermectine Antiparasitaire medicatie kritisch bekeken...................................................................... 26 Orthomoleculaire Stof Pau d’Arco Veelzijdige antimicrobiële plant.............................. 34 Adverteerders Energetica Natura NitroGreens...................... 2 Nutrisan Cognitril............................ 5 Urmale Parasietenkuur............... 16 Pharma Nord Selenium & Zink............ 23 Nordic Naturals Pro Omega..................... 28 Minami Nutrition Omenaq.......................... 29 Phytoresc Herbamol........................ 37 Ojibwa De Roeck Colostrum....................... 36 Ojibwa De Roeck Probiotica....................... 40 Monografieën Nutriceutica FIOW MN 56. Parasieten, onderliggende pathologie bij vele degeneratieziekten...............................9 MN 80. Orthomoleculair bloedprofiel interpreteren en evalueren..............................19 MN 83. Breedspectrum eigenschappen van vitamine D3.......................................................20 MN 101. Autisme, de puzzelstukjes op hun plaats.................................................................36 MN 46. Multiple Sclerose.................................36 MN 89. Amyotrofishe Laterale Sclerose.........36 Faché Instituut Nieuws Seminarie Water Eoli.......................................16 Seminarie Anti-Aging Fibromyalgie..............28 Nieuwe Monografieën.....................................36 Faché Instituut online.......................................37 Volgende Editie................................................38 Colofon..............................................................38 Agenda – Programma FIOW..........................39 Coverstory Parasieten zijn alle levende organismen die in je lichaam leven en zich voeden met wat ze daar vinden. Bij parasieten denken we meestal aan wormen of beestjes, maar ook micro-organismen zoals schimmels, virussen en bacteriën zijn parasieten. Parasieten worden in de medische wereld nog steeds beschouwd als gevaarlijke microorganismen die ons lichaam binnendringen en ons ziek maken. Dat is slechts de halve waarheid. Parasieten zijn gunstig en zelfs levensnoodzakelijk voor het menselijk organisme. Wanneer ze de overhand krijgen en te talrijk worden, kunnen ze echter tot heel wat ziektebeelden leiden. Het is dus van het allergrootste belang dat er een evenwicht bewaard wordt tussen de gastheer - het menselijk lichaam - en de parasiet - het microorganisme. Niet alleen een overmaat parasieten veroorzaakt ziekte, ook een totaal gebrek aan parasieten is schadelijk voor de gezondheid. Overmatige hygiëne en de drang tot het volledig uitroeien van parasieten is één van de redenen voor de opmars van allergie en autoimmuunziekten. Erkenning Orthofyto Orthofyto is sinds juni 2007, als enig neutraal Orthomoleculair Wetenschappelijk Tijdschrift erkend door de ‘European Union of Science Journalists’ Associations’ en de ‘European Research Advisory Board (EURAB)’. Redactioneel Britse krant betrapt op het vervalsen van berichtgeving over de link tussen vaccins en autisme D e Britse krant The Guardian is betrapt op het vervalsen van haar eigen archief om de feiten over het verband tussen vaccinatie en autisme te verdoezelen. Terwijl andere media gewoon de bewijzen negeren en slechts één kant van het verhaal publiceren, heeft The Guardian het lef gehad om bewijzen gewoon te doen verdwijnen van hun online nieuwsarchief. Walter OM Faché, eindredacteur, hoofdredacteur en erkend Medisch Journalist. Bezoek onze website www.fache-instituut.be •Dagelijkse gezondheidstip Faché •Alle data van onze komende activiteiten •Schrijf u in voor de gratis wekelijkse nieuwsbrief •Twee proefnummers Leefnu en Orthofyto •Lijst goedgekeurde orthomoleculaire firma’s •Lijst artsen/therapeuten Maak ook kennis met onze wekelijkse gratis nieuwsbrief Faché Instituut Neem hiervoor ook een kijkje op onze website om de nieuwsbrief ook bij u thuis te ontvangen. Abonneer u op het gesloten gedeelte van onze website: •Volledig archief van Orthofyto en Leefnu met meer dan 6000 artikels •Meer dan 4000 actuele artikels •Adviezen •Nieuws op vlak van orthomoleculaire diagnostiek •Zoekfunctie •“Weet wat je neemt” • Inschrijven voor nieuws over onderwerp naar keuze 4 Op 6 augustus 2011 publiceerde de krant een bericht van een lezeres over het publieke protest dat volgde op de bewering van onderzoekster Susan Greenfield, die een verband gevonden had tussen het stijgende gebruik van internet en het stijgende aantal gevallen van autisme. Dit bracht een discussie op gang over de oorzaken van autisme. Er verschenen verschillende berichten met links naar officiële instanties die het verband tussen vaccins en autisme toegegeven hebben (onder meer van Julie Gerberding, toenmalig directeur van de Centers for Disease Control). The Guardian haalde deze berichten gewoon weg, alsof ze nooit gepubliceerd waren. De berichten werden geplaatst door Child Health Safety, die ze nu op hun eigen website geplaatst heeft. In 2009 ging The Guardian samenwerken met het tijdschrift British Medical Journal (BMJ) om ‘evidence based’ (op bewijzen gebaseerde) medische informatie te publiceren. Dit jaar werd BMJ gedwongen toe te geven dat het sponsoring kreeg van Merck en GlaxoSmithKline, nadat het tijdschrift verschillende pro-vaccinatie artikels had gepubliceerd. Merck en GlaxoSmithKline zijn beiden producenten van het MMR vaccin (mazelen-bof-rode hond) dat in verband wordt gebracht met autisme. Het is dan ook niet moeilijk om te begrijpen waarom The Guardian deze berichten deed verdwijnen. Vaccinatiepropaganda De farmaceutische industrie en de medische sector voeren steeds agressievere vaccinatiecampagnes, waarbij ze er niet voor terugschrikken om ouders die hun kinderen niet laten vaccineren als misdadigers te bestempelen. Nog niet zo lang geleden kwam het bericht dat mazelen weer in opmars waren. Volgens viroloog Marc Van Ranst is dat de Orthofyto Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 ® schuld van al die mensen die hun kinderen niet laten vaccineren. De bewustwording van de gevaren van vaccins en het groeiende aantal vaccinatieweigeraars zint de producenten van vaccins niet. Maar ook de Belgische overheid, die in 2009 bijvoorbeeld een contract tekende met producent GlaxoSmithKline (GSK) voor de aankoop van 12,6 miljoen griepvaccins, heeft er alle belang bij dat iedereen zich laat vaccineren. Een zogenaamde opmars van mazelen is daarom een handig steuntje in de rug van de vaccinatievoorstanders. Vaccinatie heeft mazelen niet ‘uitgeroeid’ Het is zeker niet de verdienste van vaccinatie dat mazelen bijna niet meer voorkomen. Ten eerste is er geen enkel bewijs dat vaccinatie beschermt tegen welke ziekte dan ook. Ten tweede was het mazelenvirus al sterk teruggedrongen vóór de komst van het mazelenvaccin. In de VS werd het mazelenvaccin geïntroduceerd in 1963. In 1958 deden zich ongeveer 800.000 gevallen van mazelen voor, in 1962 waren dat er nog ongeveer 300.000. Dus ruim een jaar voor men begon te vaccineren tegen de mazelen was het aantal gevallen al gedaald met meer dan de helft. Het aantal sterfgevallen als gevolg van mazelen was al even drastisch gedaald lang voor er sprake was van vaccinatie. In 1900 waren dat 13,3 doden per 100.000 inwoners, in 1955 waren dat nog slechts 0,03 doden per 100.000 inwoners. (1) Vaccinatie beschermt niet tegen mazelen Uit verschillende studies blijkt dat vaccinatie niet werkt en dat een opmerkelijk hoog percentage van gevaccineerde kinderen toch besmet wordt met het mazelenvirus. Dat wist men al in de jaren ’60, al meteen na de introductie van het vaccin en dat wordt bevestigd door recente bevindingen (2,3,4,5). Het terugdringen van mazelen en andere virusziekten is te danken aan betere leefomstandigheden, betere hygiëne, zuiverder water en betere voeding. Dat is de reden waarom virussen als de mazelen in ontwikkelingslanden meer voorkomen en ook meer dodelijke slachtoffers maken. Bij gezonde mensen geven virale infecties slechts lichte tot matige symptomen, die absoluut niet levensbedreigend zijn. Integendeel, volgens verschillende medische bronnen is het doormaken van kinderziektes een manier om het immuunsysteem te versterken en beschermt het je tegen ernstiger ziektebeelden later in het leven. Acute infecties die gepaard gaan met koorts beschermen ons tegen kanker (6). Er is dus geen enkele reden om deze infecties kunstmatig te onderdrukken. Mazelen gevaarlijk? Mazelen wordt vaak aangeduid als een dodelijke ziekte, vooral door de medische sector die ouders bang wil maken, zodat ze hun kinderen zouden laten vaccineren. De waarheid is dat mazelen een vrij goedaardige aandoening is bij kinderen die voldoende vitamine A binnenkrijgen (7). Het MMR (mazelen-bof-rode hond) vaccin is echter wel gevaarlijk. In oktober 2010 moesten Britse gezondheidsautoriteiten bekendmaken dat 40 Britse kinderen gestorven waren na een routinevaccinatie met het MMR vaccin en dat 2.100 kinderen ernstige reacties vertoonden, waaronder permanente hersenschade, neurologische schade, hersenontsteking, epilepsie en coma (8). Met andere woorden: het vaccin veroorzaakt meer gevaarlijke complicaties dan de ziekte zelf. Virussen komen en gaan. Ze zijn een onderdeel van onze natuurlijke leefomgeving. Ze zijn geen dodelijke vijanden, tenzij je immuunsysteem ernstig verzwakt is door slechte voeding, slechte leefomstandigheden, immuunziekten en dergelijke. Het meest ironische is dat juist mensen met een verzwakt immuunsysteem het grootste risico hebben op gevaarlijke bijwerkingen van vaccins. Laat je niet wijsmaken dat je een gevaar bent voor de maatschappij als je je niet laat vaccineren. Als we de redenering van Marc Van Ranst volgen en er van uit gaan dat het mazelenvaccin beschermt tegen besmetting met het virus, dan hoeven gevaccineerden toch niet bang te zijn voor besmetting door niet-gevaccineerden? Ze zijn immers gevaccineerd en dus beschermd? Uw hoofdredacteur, Walter O.M. Faché Referenties: 1. Dr. Robert Mendelsohn. The dangers of immunisation. Humanitarian Society. Quacker Town (Pennsylvania), 1983. 2. Plotkin SA.Failures of protection by measles vaccine. J Pediatr. 1973 May;82(5):908-11. 3. Linnemann CC, Hegg ME, Rotte TC, et al. Measles IgM response during reinfection of previously vaccinated children. Pediatr. 1973 May;82(5):798-801. 4. Cherry JD, Feigin RD, Lobes LA Jr, et al. Urban measles in the vaccine era: a clinical, epidemiologic, and serologic study. J Pediatr. 1972 Aug;81(2):217-30. 5. Hersh BS, Fine PE, Kent WK, et al. Mumps outbreak in a highly vaccinated population. J Pediatr. 1991 Aug;119(2):187-93. 6. Hoption Cann SA, van Netten JP, van Netten C. Acute infections as a means of cancer prevention: opposing effects to chronic infections? Cancer Detect Prev. 2006;30(1):83-93. Epub 2006 Feb 21. 7. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2010, issue 12, doi:10.1002/14651858.CD008524, pub2 8. Sunday Times, October 24, 2010 Orthofyto 5 ® Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 Hoofdartikel orthomoleculair Walter O.M. Faché Parasieten Levensgevaarlijk of noodzakelijk? Het uitroeien van parasieten leidt tot auto-immuunziekten P arasieten zijn alle levende organismen die in je lichaam leven en zich voeden met wat ze daar vinden. Bij parasieten denken we meestal aan wormen of beestjes, maar ook micro-organismen zoals schimmels, virussen en bacteriën zijn parasieten. Parasieten worden in de medische wereld nog steeds beschouwd als gevaarlijke micro-organismen die ons lichaam binnendringen en ons ziek maken. Dat is slechts de halve waarheid. Parasieten kunnen gunstig zijn en zelfs levensnoodzakelijk voor het menselijk organisme. Wanneer ze de overhand krijgen en te talrijk worden, kunnen ze echter tot heel wat ziektebeelden leiden. Het is dus van het allergrootste belang dat er een evenwicht bewaard wordt tussen de gastheer - het menselijk lichaam - en de parasiet - het micro-organisme. Niet alleen een overmaat parasieten veroorzaakt ziekte, ook een totaal gebrek aan parasieten is schadelijk voor de gezondheid. Overmatige hygiëne en de drang tot het volledig uitroeien van parasieten is één van de redenen voor de opmars van allergie en auto-immuunziekten. Definitie van parasieten herzien Tot de parasieten worden meestal gerekend: protozoa, wormen, mijten, teken, wantsen, luizen en vlooien. In de reguliere medische literatuur wor- 6 den schimmels, virussen en bacteriën niet als parasieten beschouwd. Wij rekenen deze micro-organismen wel tot de parasieten. Volgens de klassieke visie zijn parasieten van geen enkel nut voor de gastheer, maar berokkenen ze hem schade. Volgens onze visie Orthofyto Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 ® kunnen de parasieten nuttig zijn voor de gastheer, tenzij ze door bepaalde omstandigheden gaan ‘woekeren’. Je kan het vergelijken met voedingsstoffen. Zowel de macronutriënten (koolhydraten, eiwitten en vetten) als de micronutriënten (vitaminen, Hoofdartikel orthomoleculair Walter O.M. Faché mineralen, fytonutriënten) zijn belangrijk voor de mens om te overleven. Wanneer we er te weinig van binnen krijgen, komt onze gezondheid in het gedrang, maar een overmaat heeft evengoed schadelijke gevolgen. Een parasiet heeft er geen enkel voordeel bij dat zijn gastheer sterft, want dat brengt zijn eigen leven in gevaar. Hij probeert er juist voor te zorgen dat zijn gastheer gezond blijft. Alleen werkt de gastheer soms niet mee. Oorzaak of gevolg? Een andere factor waarin we met de klassieke geneeskunde van mening verschillen is de vraag of parasieten de oorzaak zijn van ziekten of het gevolg. In een gezond lichaam berokkenen virussen, bacteriën, schimmels en andere parasieten geen schade, maar leven ze in symbiose met de gastheer. Ze stimuleren het immuunsysteem en ruimen onder meer toxische stoffen en zware metalen op. Micro-organismen voeden zich met afval dat zich in onze darmen, ons bloed en onze weefsels opstapelt. Schimmels helpen een overmaat suikers in de darmen weg te werken, bacteriën ruimen rottende eiwitten op. Deze micro-organismen zijn zowel in onze omgeving als in ons lichaam permanent (sluimerend) aanwezig en vermenigvuldigen zich alleen wanneer dat noodzakelijk is. In een lichaam dat vrij is van toxische stoffen, zware metalen, rottende eiwitten en gistende suikers, hebben parasieten geen reden om hun aantal te vergroten. Naar onze mening zijn parasieten eerder het gevolg van ziekte dan de oorzaak ervan. Woekering van parasieten is een gevolg van een ‘ziek lichaam’. De overmatige aanwezigheid van pathogene micro-organismen in het lichaam is uiteraard op haar beurt aanleiding tot het ontstaan van bijkomende symptomen en ziektebeelden. Een voorbeeld: door een overmaat geraffineerde suikers in de voeding wordt de darmflora ernstig aangetast, wat leidt tot spijsverteringsproblemen. Wanneer suikers niet goed verteerd worden, gaan ze fermenteren of gisten in de darmen. Dat zorgt er voor dat schimmels, die zich voeden met deze suikers, gaan woekeren. De schimmels kunnen zich verspreiden naar andere lichaamsdelen, maar ze produceren ook toxische stoffen die in het bloed terechtkomen. Dat leidt tot allerlei klachten en symptomen, van vaginale infecties tot psychiatrische ziektebeel- den. In de reguliere geneeskunde wijst men de schimmels aan als de boosdoeners (als men het verband met het ziektebeeld al herkent) en tracht men deze te vernietigen met antischimmel medicatie. Wie het gehele plaatje bekijkt, zal echter tot de conclusie komen dat niet de schimmels, maar de geraffineerde suikers de oorzaak zijn van de problemen. Of anders gezegd: parasieten aanwijzen als de veroorzakers van ziekte, is vergelijkbaar met vliegen of ratten de schuld geven van de vuilnisbelt. Verband met autoimmuunziekten Niet alleen virussen, bacteriën en schimmels hebben hun nut. Recent hebben wetenschappers een opmerkelijk verband ontdekt tussen de aanwezigheid van parasieten en het temperen van auto-immuniteit. Vele wormsoorten hebben namelijk mechanismen ontwikkeld om het immuunsysteem van de gastheer tegen hen te onderdrukken, zodat ze zich comfortabel, maar binnen bepaalde limieten, kunnen voortplanten. Het immuunsysteem van de mens heeft zich gedurende duizenden jaren evolutie aangepast aan de aanwezigheid van intestinale parasieten. Door het uitroeien van wormen en hun remmend effect op het immuunsysteem, kan het lichaam overdreven reageren op onschuldige stoffen (allergie) en zelfs op haar eigen weefsels (auto-immuniteit). In sommige delen van de wereld waar de hygiëne te wensen overlaat, heeft de meerderheid van de bevolking parasitaire infecties. Opvallend is dat in die streken extreem weinig gevallen van inflammatoire aandoeningen voorkomen, zoals astma, inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa) en allergieën. In de geïndustrialiseerde wereld, waar men steeds sterielere omgevingen creëert en waar men parasieten met alle mogelijke middelen uitroeit, zijn autoimmuunziekten sterk in opmars. Steeds meer onderzoek wijst er op dat de aanwezigheid van wormen ons beschermt tegen een overactief immuunsysteem en de ziektebeelden die daardoor ontstaan. T-helper cellen Het mechanisme dat verantwoordelijk is voor deze beschermende werking van parasieten, heeft betrekking op T-helper cellen. Th1 (T-helper cel 1) en Th2 (T-helper cel 2) zijn twee verschillende immuunreacties. Welke van de twee domineert, is afhankelijk van het type pathogeen dat moet worden uitgeschakeld. Th1 reageert op intracellulaire pathogenen of organismen die in de cel binnenkomen (vb. virussen en bacteriën). Men noemt dit het cellulaire immuunsysteem. Th2 reageert op extracellulaire pathogenen of organismen die zich in het bloed en de lichaamsvloeistoffen bevinden, dus buiten de cel (vb. allergenen, toxinen, parasieten). Dit noemt men het humorale immuunsysteem (humoraal betekent ‘met betrekking tot de lichaamsvochten’). Een gezond immuunsysteem moet probleemloos in staat zijn om van het ene naar het andere over te schakelen, zonder dat één van de twee de overhand krijgt. Een dominantie van Th2 leidt tot allergie en een dominantie van Th1 leidt tot auto-immuniteit. Een overactief Th1 systeem onderdrukt het Th2 systeem en omgekeerd. Dat leidde tot de hypothese dat de activatie van Th2 door parasieten auto-immuniteit kan voorkomen door het remmen van de Th1 respons. Dat zou echter betekenen dat activatie van Th2 door parasieten ook allergie zou triggeren, terwijl in de praktijk allergie juist onderdrukt wordt door parasitaire infecties. Deze paradox kan verklaard worden door het effect van parasieten op regulerende T-cellen. Regulerende T-cellen (Treg) zorgen voor een evenwicht tussen de twee immuunsystemen en temperen de activiteit van zowel Th1 als Th2. Parasieten en bepaalde bacteriën zouden Treg activeren om het immuunsysteem van de gastheer te temperen, zodat ze kunnen overleven in zijn lichaam. In een steriel lichaam, zonder parasieten, zijn de Treg cellen minder actief, waardoor Th1 en Th2 overactief worden, wat leidt tot allergie en/ of auto-immuniteit. Uit onderzoek blijkt inderdaad dat MS patiënten met parasieten hoge Treg waarden hebben, terwijl ‘steriele’ MS patiënten lage Treg waarden hebben. Wormen voor het behandelen van reumatoïde artritis Reumatoïde artritis is een inflammatoire auto-immuunziekte en wordt dus gekenmerkt door een overactief Th1 immuunsysteem. Infecties met bepaalde soorten wormen (helminth wormen) activeren het Th2 immuun- Orthofyto 7 ® Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 Hoofdartikel orthomoleculair systeem, waardoor het Th1 systeem afgeremd wordt. In 1975 ontdekte men toevallig dat ratten met parasitaire infecties minder reumatoïde artritis ontwikkelden wanneer de ziekte kunstmatig opgewekt werd voor onderzoek. Dat bracht wetenschappers later op het idee om helminth wormen te gebruiken voor de behandeling van reumatoïde artritis (en andere autoimmuunziekten). In 2009 toonde men aan dat muizen die vooraf geïnfecteerd werden met wormen, minder reumatoïde artritis kregen, of in minder ernstige mate. Recentere onderzoeken bevestigen deze resultaten. Infectie met helminth wormen onderdrukt de inflammatoire immuunrespons en beschermt tegen reumatoïde artritis. Parasitaire infectie blijkt zelfs even effectief als de corticosteroïde dexamethasone en de ontstekingsremmer indometacine. Wormen tegen de ziekte van Crohn In een studie uit 2004 kregen 29 patiënten met de ziekte van Crohn gedurende een half jaar elke drie weken 2500 levende eitjes van de Trichuris suis (zweepworm) via een drankje toegediend. Het resultaat was dat 79,3% van de patiënten verbeterde en 72,4% in remissie ging. Er waren geen bijwerkingen. Het succes van de studie was aanleiding tot meer studies, allemaal met dezelfde resultaten. Opvallend was dat geen van de patiënten uit de eerste studie reageerde op de conventionele therapie, wat het gunstige resultaat des te opmerkelijk maakt. Astma, allergie, multiple sclerose en autisme Dr. David Pritchard, een immunoloog aan de Universiteit van Nottingham, ontdekte in de jaren 1970 dat infectie met mijnworm er voor zorgde dat patiënten ongevoelig werden voor stofmijt allergenen. Ook andere studies hebben beschermende effecten gevonden van wormen tegen overmatige, ongewenste immuunreacties tegen vrij onschuldige stoffen. Ondertussen heeft men soortgelijke positieve resultaten gevonden bij multiple sclerose. Wormen vertragen het ziekteproces, verbeteren de functionaliteit van de patiënten, verlagen het aantal terugvallen en zorgen voor 8 Walter O.M. Faché Fig. Het systematisch uitroeien van parasieten bij honden door routinematige ontworming, zou wel eens de missing link kunnen zijn voor het steeds vaker voorkomen van gewrichtsklachten en allergie bij honden. langere remissie perioden. Er wordt nu ook volop onderzocht of parasieten een gunstig effect kunnen hebben bij autisme. Enkele casestudies tonen in ieder geval al een positief effect aan. Prikkeling van het immuunsysteem Terwijl wormen en andere parasieten het immuunsysteem van de gastheer temperen, kunnen virussen en bacteriën het immuunsysteem juist prikkelen. Daardoor zouden ze ons beschermen tegen veel ergere ziektebeelden, zoals kanker. Er zijn aanwijzingen dat het doormaken van virale infecties in de kindertijd ons beschermt tegen kanker en andere degeneratieve ziektes later in het leven. In vitro studies tonen aan dat injecties met het verkoudheidsvirus (adenovirus) kanker in remissie doet gaan. Huisdieren ontwormen of niet? Honden en katten moeten tegenwoordig routinebehandelingen ondergaan, zoals vaccinatie, leegmaken van de anaalklieren en ontworming. De meeste dierenartsen beweren dat regelmatige ontworming absoluut noodzakelijk is voor de gezondheid van je huisdier. Een parasitaire infectie kan inderdaad gevaarlijk zijn, maar het routinematig Orthofyto Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 ® ontwormen heeft geen enkele zin. Ontwormen wanneer er geen wormen aanwezig zijn of er geen sprake is van parasitaire infectie, is niet alleen overbodig, maar ook nadelig voor je hond of kat. Niet alleen omwille van het schadelijke effect op de symbiose van micro-organismen, maar ook door de antiparasitaire medicatie zelf. Ontwormingsmiddelen geven heel wat bijwerkingen, van vrij onschuldige (diarree, overgeven, lethargie) tot zeer ernstige (neurologische complicaties, zoals coördinatiestoornissen, epileptisch aanvallen en zelfs dood). Het systematisch uitroeien van parasieten bij honden door routinematige ontworming, zou wel eens de missing link kunnen zijn voor het steeds vaker voorkomen van gewrichtsklachten (reumatoïde artritis) en allergie bij honden. Parasieten als geneesmiddel? De ontdekking dat parasieten autoimmuniteit en allergie kunnen voorkomen, leidde tot een reeks wetenschappelijke studies die een gunstig therapeutisch effect van parasitaire infecties aantonen bij een aantal inflammatoire en auto-immuunziekten. Men is ondertussen naarstig op zoek naar manieren om parasieten in te zetten bij de behandeling van ziekten, zoals multiple scle- Hoofdartikel orthomoleculair Walter O.M. Faché rose, de ziekte van Crohn en reumatoïde artritis. Men wil nu parasieten in de vorm van een medicijn gaan gebruiken. Dat lijkt ons echter de verkeerde aanpak, vergelijkbaar met immuniserende vaccins geven aan mensen met een verzwakt immuunsysteem. Het is volgens ons beter om de overdreven hygiënische maatregelen, het overmatige gebruik van antibiotica en andere geneesmiddelen en het systematisch ontwormen van honden (natuurlijke overbrengers van helminth wormen) te herzien. Het volledig uitroeien van parasieten heeft heel wat nadelige gevolgen voor de gezondheid, maar het kunstmatig toedienen van parasieten is evenmin een goed idee. Bij mensen met een ziek, vervuild lichaam zou dat wel eens tot een oncontroleerbare groei van deze parasieten kunnen leiden. De beste aanpak is, zoals altijd, de gulden middenweg: voorkom een overmaat aan pathogene micro-organismen op een natuurlijke manier, zodat ze niet volledig uitgeroeid worden en hun gunstige effecten op de gezondheid behouden. Om over na te denken Parasieten, of het nu gaat om virussen, bacteriën, protozoa of wormen, hebben het unieke vermogen om van vorm te veranderen om zich aan te passen aan de omstandigheden, of om resistent te worden tegen de medicijnen en vaccins die men gebruikt om hen te vernietigen. Vanuit het standpunt van de reguliere geneeskunde is dat een gruwelijke eigenschap en een levensbedreigend gevaar voor de mens. Het lijkt wel of de parasiet er op uit is om het menselijk ras uit te roeien. Maar als we het vanuit een ander standpunt bekijken, en er van uit gaan dat parasieten niet alleen nuttig, maar ook levensnoodzakelijk kunnen zijn voor de mens, is deze resistentie niet alleen een manier van de parasiet om zijn eigen leven te redden, maar ook dat van de gastheer. Als parasieten alle pogingen om hen uit te roeien zo gemakkelijk kunnen ontwijken door middel van mutaties, waarom verspreiden ze zich dan niet bij mensen met een gezonde darmflora, een goede spijsvertering, een goed functionerend immuunsysteem, een optimale nutriëntenstatus en een vlotte detoxificatie? Waarom manifesteren parasieten zich hoofdzakelijk bij mensen met een ziek lichaam, waarin toxines en afvalstoffen opgestapeld zitten? Wellicht omdat ze daar een belangrijke taak te volbrengen hebben? De mens als parasiet De mens is een parasiet op aarde. Wij zetten al eeuwen de natuur naar onze eigen hand: wij strooien kunstmest over onze akkers om voor een goede oogst te zorgen, net zoals de wesp de rups fysiologisch verplicht om het soort voedsel te maken dat hijzelf nodig heeft. Wij putten natuurlijke bronnen uit en laten ons afval achter, net zoals Plasmodium een rood bloedlichaampje verandert in een vuilnisbelt. De natuur had aanvankelijk een doeltreffend immuunsysteem en zorgde voor ziekte, honger en natuurlijke vijanden om een te snel groeiende soort te verhinderen de wereld te overheersen. Maar de mens ‘overwon’ deze maatregelen met huisvesting, betere landbouwtechnieken, voedselverwerking, waterzuiveringstations, geneesmiddelen en andere medische ingrepen en kon daardoor de wereld bevolken met miljarden van zijn soort. Wij moeten niet beschaamd zijn om parasiet van deze aarde te zijn. De natuur heeft het systeem van parasitisme ingenieus ontwikkeld. Maar als parasiet zijn wij zeer onhandig, want parasieten kunnen uiterst nauwkeurig hun gastheer omvormen en voor welbepaalde doeleinden geschikt maken zonder meer schade aan te richten dan strikt noodzakelijk is. De evolutie leerde de parasieten dat doelloze schade uiteindelijk de parasiet zelf treft. Als wij verder als parasiet willen slagen, dan moeten wij bij parasieten in de leer gaan. (Uit: Monografie 56 Walter Faché Parasieten, een onderliggende pathologie van degeneratieziekten. Publi Media Laarne 2002, 2011) Referenties: 1. Faché O.M. Walter. Parasieten, een onderliggende pathologie van degeneratieziekten. Monografie n°56 Publi-Media Laarne 2002, 2011. 2. David E. Elliot, Joe F. Urban, Jr., Curtis K. Argo, and Joel V. Weinstock. 2000. Does the failure to acquire helminthic parasites predispose to Crohn’s disease? The FASEB Journal 2000 14: 18481855 (January 3), fasebj Accessed 12 August, 2010 3. R W Summers, D E Elliott, J F Urban, Jr, et al. 2004. “Trichuris Suis Therapy in Crohn’s Disease.” Gut 2005 54: 87-90 (March 28) gut Accessed 14 August, 2010) 4. Stephen Stearns. 2008. “Pig worms and multiple sclerosis: the unintended consequenses of hygiene.” The Evolution and Medicine Review. 2008. (July 10). evmedreview Accessed 15 August 2010 5. Summers RW, Elliott DE, Qadir K, Urban JF Jr, Thompson R, Weinstock JV. 2003. “Trichuris suis seems to be safe and possibly effective in the treatment of inflammatory bowel disease.” National Center for Biotechnology Information, PubMed 2003 Sep;98(9):2034-41. PubMed PMID: 14499784 ncbi Accessed 14 August 2010 6. Yoshio Osada and Tamotsu Kanazawa, “Parasitic Helminths: New Weapons against Immunological Disorders,” Journal of Biomedicine and Biotechnology, vol. 2010, Article ID 743758, 9 pages, 2010. doi:10.1155/2010/743758 hindawi Accesed 15 August, 2010 7. Correale J, Farez MF. The impact of parasite infections on the course of multiple sclerosis. J Neuroimmunol. 2011 Apr;233(12):6-11. 8. Matisz CE, McDougall JJ, Sharkey KA, McKay DM. Helminth parasites and the modulation of joint inflammation. J Parasitol Res. 2011;2011:942616. 9. Pearson DJ, Taylor G. The influence of the nematode Syphacia oblevata on adjuvant arthritis in the rat. Immunological Communications, vol. 29, no. 2, pp. 391–396, 1975. 10. Osada Y, Shimizu S, Kumagai T, et al. Schistosoma mansoni infection reduces severity of collageninduced arthritis via downregulation of pro-inflammatory mediators,” International Journal for Parasitology, vol. 39, no. 4, pp. 457–464, 2009. 11. He Y, Li J, Zhuang W et al. The inhibitory effect against collageninduced arthritis by Schistosoma japonicum infection is infection stage-dependent,” BMC Immunology, vol. 11, article 28, pp. 128–133, 2010. Monografie 56 Parasieten Onderliggende pahologie bij ziekten e30 Orthofyto 9 ® Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 Voeding Walter O.M. Faché en Hilde Maris Parasieten onder controle houden Orthomoleculaire preventie en behandeling Z oals we in het vorige artikel al duidelijk maakten, is het niet altijd een goed idee om parasieten volledig uit te roeien. Het is vooral van belang om parasieten onder controle te houden, zodat ze geen schade aanrichten. De sleutelfactor hierbij is preventie. Dat houdt voornamelijk in dat de spijsvertering, de immuniteit en de detoxificatie geoptimaliseerd moeten worden. Dat kan door de juiste voedingsstrategie en door aanvulling met supplementen. Ook voor de behandeling van bestaande parasitaire infecties moet deze strategie de basis vormen. Daarnaast kunnen uiteraard orthomoleculaire antiparasitaire middelen worden ingeschakeld op korte termijn. Opgestapelde afvalstoffen elimineren De meest voorkomende oorzaak voor de aanwezigheid van pathogene microorganismen is de opstapeling van afvalstoffen in het lichaam. In de eerste plaats hebben we het hier over spijsverteringsslakken. De spijsvertering loopt bij de meerderheid van de bevolking mank. Er wordt heel weinig aandacht aan besteed, omdat de klachten die ermee gepaard gaan vaag en niet-specifiek zijn. De typische symptomen van 10 een verstoorde spijsvertering - opgeblazen gevoel, winderigheid, misselijkheid, constipatie, diarree, buikpijn - worden meestal genegeerd, omdat men gewend is om zich zo te voelen na een (copieuze) maaltijd. De meeste symptomen zijn echter niet-specifiek, dat wil zeggen dat ze ook veroorzaakt kunnen worden door andere factoren. Toch moet bij elk ziektebeeld of symptoom altijd nagegaan worden hoe het met de spijsvertering gesteld is. Een slechte spijsvertering ligt aan de basis van een waaier van klachten en ziektebeelden: hoofdpijn, Orthofyto Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 ® spierpijn, reumatische pijn, allergie, huidziekten, auto-immuunziekten, psychische klachten, gedragsstoornissen, slapeloosheid, en alle mogelijke andere aandoeningen. Wanneer de spijsvertering niet optimaal functioneert kunnen onverteerde voedingsstoffen zich opstapelen in de darmen. Dat resulteert in een vermeerdering van de enterobacteriën, die toxische stoffen produceren, die in de bloedbaan terechtkomen. In normale omstandigheden worden deze toxische stoffen afgebroken in de lever, op voorwaarde dat de Voeding Walter O.M. Faché en Hilde Maris lever goed functioneert. Bij chronische opstapeling van verteringsslakken, zal de lever niet in staat zijn om de overmaat toxines te ontgiften en komen deze opnieuw in het bloed en de lymfevaten terecht. Na verloop van tijd zullen ook de lymfeklieren overbelast zijn en kunnen de toxische stoffen zich in alle weefsels opstapelen. In het beginstadium van ‘vervuilde darmen’ zal parasitaire infectie zich beperken tot de darmen, maar in de latere stadia zullen micro-organismen en de toxines die ze produceren zich verspreiden naar de rest van het lichaam. Oorzaken van slechte spijsvertering • Verstoorde darmflora • Gebrek aan spijsverteringsenzymen • Gebrek aan maagzuur • Verkeerde voedingscombinaties • Te weinig vezels • Te veel dierlijke eiwitten en vetten • Te veel geraffineerde koolhydraten • Te weinig water • Te weinig beweging • Stress (alle vormen) Advies • Gedissocieerd eten (koolhydraten en eiwitten niet in dezelfde maaltijd) • Spijsverteringsenzymen bij elke maaltijd • Ongeraffineerde, vezelrijke voeding, uit groenten, fruit, peulvruchten, noten, zaden en pitten • Beperk granen, vooral de glutenrijke (tarwe, gerst, rogge) • Dierlijke eiwitten en vetten beperken • Veel zuiver water drinken • Bewegen • Leverwerking ondersteunen, nierfunctie ondersteunen • Darmreiniging, vasten • Darmspoelingen in extreme gevallen (uitgevoerd door deskundigen) • Endotoxinenbinders: bentoniet (klei), pectine, haverzemelen, groenten (rauw), fruit, karnemelk, kefir, brooddrank, rechtsdraaiende yoghurt, spirulina, chlorella, knoflook, ... Intestinale microflora herstellen De darm zit vol met micro-organismen of bacteriën. Het totale gewicht van deze micro-organismen bij volwassenen is 3 à 4 kg. Een optimale darmflora is van essentieel belang voor de vertering van voedingsstoffen, de opname van nutriënten en de aanmaak van bepaalde vitaminen (B en K). De darm en de erin aanwezige microflora zijn een belangrijk onderdeel van het immuunsysteem. De gunstige darmbacteriën houden bovendien de pathogene micro-organismen onder controle. In de preventie en behandeling van parasieten is het herstellen van de darmflora een cruciaal onderdeel. Factoren, naast de voeding, die de darmflora verstoren • Medicatie, Antibiotica, anticonceptiepil • Straling • Stress eenzaamheid, ... • Medicijngebruik • Roken • Niet genoeg water drinken Advies - Ondersteuning van het MFO systeem • Voedingsdriehoek Faché®, biologisch, vrij van additieven • Vezelrijke voeding • Vastenkuren • Veel zuiver water drinken • Bewegen, zuurstof tanken • Omega-3 vetzuren, vitamine C met bioflavonoïden, vitamine E complex, multimineraal (Mg, Fe, Se, Cu, Zn, Mn), B-complex met taurine, glutathion, N-acetylcysteïne, MSM Advies Immuniteit verhogen • Probiotica, Prebiotica & Orthobiotica • Ongeraffineerde, vezelrijke voeding • Gedissocieerde voeding • Geen geraffineerde koolhydraten en suikers • Dierlijke eiwitten en vetten beperken • Vermijd antibiotica (indien absoluut noodzakelijk, altijd combineren met probiotica) Parasieten, of het nu gaat om bacteriën, virussen, schimmels of wormen, worden door een goed functionerend immuunsysteem zonder problemen uit het lichaam verwijderd. In eerste instantie komt het complementsysteem in actie. Dit is een cascadesysteem, waarbij de ene component de aanmaak van de volgende op gang brengt. Complementcomponenten induceren het antilichaam (IgA) om zich als een complex te hechten aan het celoppervlak van de pathogene indringer en perforeren het membraan. De parasiet wordt samen met het antilichaam oplosbaar gemaakt. Patrouillerende immuuncellen, zoals macrofagen, worden aangetrokken door de activatie van het complementsysteem. Ze herkennen het opgeloste antigen-antilichaam complex en fagocyteren (verteren) deze. Dit is uiteraard een sterk vereenvoudigde weergave van een heel complex systeem(4). Toch is een goed functionerend immuunsysteem niet voldoende om parasieten te bestrijden. Wanneer het lichaam vervuild is door toxines en afvalstoffen, zal het immuunsysteem virussen, bacteriën, schimmels en wormen hun gang laten gaan. Het is niet helemaal duidelijk of ons lichaam dat zelf reguleert door de afweerreacties te temperen, of dat parasieten er voor zorgen dat ons immuunsysteem hen niet aanvalt. Waarschijnlijk gaat het om een combinatie van de twee: parasieten scheiden bepaalde stoffen af om onze afweer tegen hen te verzwakken, maar ons lichaam erkent die stoffen waarschijnlijk als een signaal om immuunreacties even te temperen, zodat de parasiet zijn werk kan doen. Detoxificatie van toxische stoffen Chemische stoffen, medicijnen, toxines, ... worden in ons lichaam door het mixed function oxidase (MFO) systeem in de lever in twee fasen getransformeerd tot wateroplosbare stoffen om zo via de urine, feces en gal uitgescheiden te worden. Daarvoor zijn enzymen nodig (cytochroom P450 enzymen), vitaminen en mineralen als cofactoren van de enzymen en conjugators, stoffen die de tussenmetabolieten binden en verwijderen (glutathion, MSM, glucuronzuur, ...) (zie fig.1). Ook de intestinale microflora speelt een belangrijke rol in de biotransformatie (omzetting en afbraak) van xenobiotica en toxines. Oorzaken van toxiciteit • Verkeerde voeding, onvolwaardige, geraffineerde voeding, additieven, pesticiden, overmaat dierlijke eiwitten en vetten, alcohol, nutriëntentekorten • Toxische omgeving: straling, luchten watervervuiling • Stress, toxische gedachten, negatieve ingesteldheid, verdriet, Orthofyto 11 ® Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 Voeding Walter O.M. Faché en Hilde Maris de darm, de lever en de gal. Het massaal vernietigen van parasieten kan een overbelasting geven van het eliminatiesysteem. Dit kan leiden tot ontgiftingsverschijnselen, zoals hoofdpijn, uitslag en misselijkheid. Ondersteuning van de uitscheidingsorganen is daarom noodzakelijk bij elke parasietenbehandeling. Bij het gebruik van orthomoleculaire of fytotherapeutische midden, zal de detoxificatie automatisch plaatsvinden. Knoflook (Allium Sativum) Knoflook heeft een algemeen weerstandsverhogend effect, wat niet onbelangrijk is bij het bestrijden van micro-organismen. Het heeft echter ook een specifieke werking tegen bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. Eén van de bestanddelen van knoflook, allicine, blokkeert twee groepen van enzymen in micro-organismen, namelijk cysteïne proteïnasen en alcohol dehydrogenasen. Cysteïne proteïnasen zorgen ervoor dat micro-organismen in weefsels kunnen binnendringen en schade kunnen aanrichten. Alcohol dehydrogenasen spelen een belangrijke rol in het metabolisme en het overleven van micro-organismen. Allicine reageert met de SH-groepen (thiol of sulfhydrylverbindingen) van deze enzymen, waardoor deze hun werking niet kunnen uitoefenen. Knoflook remt ook de RNA-synthese en gedeeltelijk de DNA- en proteïnesynthese van bacteriën. Knoflook heeft een bewezen werking tegen onder meer Helicobacter pylori, Escherichia coli, Klebsiëlla Pseudomonas, Salmonella, Staphylococcus aureus, Candida, Aspergillus, Campylobacter, Shigella, Clostridium, enterokokken, amoeben en wormen. Fig. 1. Het biotransformatiesysteem van xenobiotica. Bron: Walter Faché, orthomoleculaire geneeskunde. Module 3 Deel 4 Publi-Media Laarne 1990 - 2011 Advies Immuniteit verhogen •Hooggedoseerd multivitaminemineraal preparaat •Probiotica •Proteolytische enzymen •Omega-3 vetzuren •Selenium, Zink •L-carnitine, Coënzym Q10, N-acetylcysteïne, glutathion, alfaliponzuur •Lactoferrine, Colostrum •Colloïdaal zilver •Knoflook •Arabinogalactanen, bètaglucanen •Organisch germanium 12 Orthomoleculaire antiparasitaire middelen De enige echte doeltreffende parasietenbehandeling bestaat uit de hierboven vermelde maatregelen: afvalstoffen elimineren, darmflora herstellen, detoxificatie en immuniteit verhogen. In ernstige gevallen kunnen orthomoleculaire antiparasitaire middelen ingezet worden ter ondersteuning. In levensbedreigende situaties en bij extreme immunodeficiëntie kan een reguliere parasietenbehandeling aangewezen zijn. Afgestorven micro-organismen moeten uit het lichaam verwijderd worden, via Orthofyto Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 ® Bijkomende effecten van knoflook, die bij het bestrijden van parasieten cruciaal zijn: bevordert de darmperistaltiek, de galaanmaak en galafscheiding, induceert het Fase I en Fase II detoxificatiesysteem, ontgift en zuivert het bloed, cheleert zware metalen (kwik, lood, cadmium) en bevordert hun uitscheiding, verbetert de darmflora en de leverfunctie. Proteolytische enzymen bromelaïne en papaïne Proteolytische enzymen, zoals bromelaïne en papaïne, bevorderen de spijsvertering, vooral de vertering van eiwitten en voorkomen dat onverteerde eiwitten gaan rotten in de darmen, één van de oorzaken van parasitaire overgroei. Proteolytische enzymen ‘verteren’ het Voeding Walter O.M. Faché en Hilde Maris organisch afval in de bloed- en lymfevaten. Suppletie met bromelaïne en/of papaïne houdt de bloedvaten en lymfevaten schoon. Bacteriën, virussen, schimmels en gisten zijn opgebouwd uit aminozuren. Proteolytische enzymen die tussen de maaltijden (op nuchtere maag) ingenomen worden, gaan rechtstreeks in de bloedcirculatie om deze mogelijk schadelijke indringers te vernietigen. Proteolytische enzymen maken microorganismen gemakkelijker herkenbaar voor het immuunsysteem waardoor de lysozymen ze gemakkelijker fagocyteren. Suppletie met enzymen ondersteunt aldus het immuunsysteem. Enzymen zijn de voornaamste wapens die het immuunsysteem gebruikt om indringers te vernietigen. Ze activeren macrofagen en Natural Killer cellen. Macrofagen ‘verteren’ vreemde indringers letterlijk met behulp van proteolytische enzymen. Canadese Geelwortel (Hydrastis Canadensis) De Geelwortel staat bekend om zijn antimicrobiële werking. Hij kan ingezet worden tegen bacteriële infecties, schimmelinfecties en amoebeninfecties. Berberine, één van de belangrijkste inhoudsstoffen van Hydrastis Canadensis, is werkzaam tegen streptokokken, stafylokokken, schimmels, protozoa, leishmania, plasmodium, gardia, candida, enz. Berberine activeert de macrofagen en stimuleert de productie van antigeen-specifieke immunoglobulines. Hydrastis Canadensis werd traditioneel gebruikt door de Indianen bij spijsverteringsklachten. Het versterkt de maag, bevordert de spijsvertering, de darmperistaltiek, de galvorming en de galafscheiding. Vitamine C Eén van de manieren waarop het lichaam afrekent met parasieten is via de macrofagen, die vreemde indringers herkennen en ze via fagocytose letterlijk ‘opeten’ of verteren. Vitamine C bevordert de aanmaak en de activiteit van macrofagen. Vitamine C werkt als een oxidant tegen parasitaire infecties. Dat betekent dat vitamine C bij malaria infectie veeleer optreedt als oxidant in plaats van antioxidant. Hoge doses vitamine C helpen bij het verwijderen van micro-organismen en parasieten. Druivenpitextract Druivenpitextract heeft een antiparasitaire werking. In een studie uit 2006 werd aangetoond dat druivenpitextract de verschillende stadia van twee soorten parasieten (Teladorsagia circumcincta en Trichostrongylus colubriformis) aanzienlijk reduceerde bij schapen. Het wordt echter eerder aangeraden ter preventie dan voor de behandeling van parasieten. In combinatie met andere orthomoleculaire antiparasitaire middelen, zoals knoflook en vitamine C, kan het wel gebruikt worden voor de behandeling. Dr. Hulda Clark raadt in haar protocol versgeperst druivensap aan, zowel voor de preventie als de behandeling. Advies Parasieten Alsem (Artemisia absinthium) Trio antiparasitair volgens Dr. Hulda Clark Alsem wordt in de natuurgeneeskunde gebruikt om parasieten te doden, de stoelgang en de urinering te bevorderen, de maagwerking en de spijsvertering te verbeteren en toxische stoffen uit het bloed, de lever en de galblaas te verwijderen. Kruidnagel (Eugenia caryophyllata) Kruidnagel doodt wormen, bacteriën en voedselpathogenen, zoals Campylobacter, Salmonella, E. coli, Listeria en Stafylokokken. Het heeft ook een antivirale werking tegen onder meer Herpes type 1 en Cytomegalovirus. Het stimuleert de leverontgifting. Kruidnagel kan ingezet worden bij alle soorten parasitaire infecties, maagdarmklachten, spijsverteringsproblemen en voedselvergiftiging. Zwarte walnoot (Juglans nigra) Tegenwoordig wordt vooral het blad en de groene vruchtschil (bolster) van de zwarte walnoot gebruikt als wormdrijvend middel, maar eigenlijk heeft de gewone walnoot (Juglans regia) dezelfde antiparasitaire eigenschappen. Eén van de inhoudsstoffen van het blad en de bolster van de walnoot, juglon, heeft een antibacteriële, antivirale en antifungale werking. Walnoot zuivert ook het bloed, is anti-inflammatoir, bevordert de werking van de maag en stimuleert de uitscheiding van gal. Alsem, kruidnagel en zwarte walnoot worden uitvoerig besproken in het artikel op blz. 24. Pau d’Arco wordt besproken op blz. 34 Referenties 1. Walter O.M. Faché. MN 56. Parasieten orthomoleculair behandelen. Publi Media FIOW. Laarne, 2002, 2011. 2. Iheanacho EN, Stocker R, Hunt NH. Redox metabolism of vitamin C in blood of normal and malaria-infected mice. Biochim Biophys Acta. 1993 Aug 4;1182(1):15-21. 3. Waghorn TS, Molan AL, Deighton M, et al; In vivo anthelmintic activity of Dorycnium rectum and grape seed extract against Ostertagia (Teladorsagia) circumcincta and Trichostrongylus colubriformis in sheep. N Z Vet J. 2006 Feb;54(1):21-7. 4. Walter O.M. Faché. Het alternatief complement systeem. Orthomoleculaire geneeskunde. Module 4 deel 1. Publi Media Laarne, 1991, 2011 •Voedingsdriehoek Faché •Immuniteit verhogen met vitaminen, mineralen, kruiden, ... •Geen geraffineerde suikers en koolhydraten •Gedissocieerde voeding •Darmsanering •Maagzuur aanmaak stimuleren: betaïne HCl, citroensap, molkosan (Dr. Vogel) •Probiotica •Spijsverteringsenzymen •Cloves of Kruidnagel (Eugenia caryophyllata) extract: 250 mg, 3 x per dag •Juglans nigra (Zwarte walnoot) tinctuur: 20 druppels, 3 x per dag •Alsem (Artemisia absinthium): 3 tot 5 gram waterig extract / 3 x 10 tot 30 druppels tinctuur per dag Alternatieven voor het trio antiparasitair •Knoflookconcentraat: 500 à 1500 mg bij elke maaltijd •Enzymen: papaïne en bromelaïne of proteolytisch enzymcomplex (dosis volgens het preparaat) •Vitamine C: meer dan 10 gram per dag •Druiven (met pit) en druivensap (biologisch, vers geperst, met pit), druivenpitextract •Pau D’Arco: 2 à 3 maal 2 capsules van 500 mg per dag •Hydrastis Canadensis gestandaardiseerd extract (10% alkaloïden of 2,5% berberine en 1,5 à 5% hydrastine): 2 à 4 x per dag 250 mg Ornithine en arginine •Parasieten produceren als afvalproduct heel veel ammoniak, dat zeer toxisch is voor de hersenen (slapeloosheid, angsten). •Ornithine bij het slapen gaan activeert de ureumcyclus om ammoniak sneller te verwijderen. 500 mg 2 maal de eerste nacht, 4 maal de tweede nacht, 6 maal de derde nacht tot je goed kunt slapen, verminder dan geleidelijk aan •Arginine 500 mg ’s morgens reduceert ammoniak Orthofyto 13 ® Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 Medisch dossier Walter O.M. Faché Parasieten en ziekten De controversiële visie van Dr. Hulda Clark H ulda Clark vond een verband tussen toxines, parasieten en kanker en genas haar patiënten van kanker door een parasietenbehandeling. Volgens Dr. Clark is de ware oorzaak van kanker en andere ziekten een combinatie van parasieten en gifstoffen (zoals zware metalen, oplosmiddelen etc.) die we via ons eten, drinken en onze omgeving binnenkrijgen. In het geval van kanker is dat, naast de hele reeks andere gifstoffen, het oplos- en ontsmettingsmiddel isopropylalcohol in combinatie met de zuigworm Fasciolopsis Buski, een darmparasiet. Migratie van parasieten uit de darmen Parasieten leven normaal gesproken alleen in de darm, waar ze over het algemeen weinig schade veroorzaken, tenzij ze overmatig aanwezig zijn, dan kunnen ze leiden tot colitis ulcerosa, de ziekte van Crohn en spastisch colon. Parasieten kunnen echter door de aanwezigheid van oplosmiddelen migreren (letterlijk wegvluchten) naar andere organen, waar ze wel grote schade kunnen aanbrengen. Verschillende oplosmiddelen stapelen zich bij voorkeur op in verschillende organen. Isopropylalcohol accumuleert in de lever. De aanwezigheid van isopropylalcohol zorgt er niet alleen voor dat de Fasciolopsis buski zich in de lever kan vestigen, maar ook dat hij zichzelf kan reproduceren van begin- tot eindstadium, zonder de aanwezigheid van slakken, die normaal nodig zijn voor de ontwikkeling van Fasciolopsis. (Fig. 1). Met andere woorden: isopropylalcohol maakt het tussenstadium van de slak overbodig en stelt de zuigworm in staat zich volledig te ontwikkelen in de mens. Dr. Hulda Clark Fig. 1. De levensloop van de Fasciolopsis buski. In normale omstandigheden is de slak nodig voor de volledige ontwikkeling, maar in aanwezigheid van isopropylalcohol kan de parasiet zich in het menselijk lichaam volledig reproduceren. Bron: Centers for Disease Control and Prevention. Parasites and parasitic diseases. Parasite Image Library. 14 Orthofyto Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 ® De normale levenscyclus van deze zuigworm bestaat uit verschillende stadia die in een secundaire gastheer, de slak, tot ontwikkeling moeten komen. Fasciolopsis is voor een deel van haar levenscyclus dus afhankelijk van een slak. Het eitje komt uit in het water en moet een slak als gastheer vinden. Na enkele stadia door te maken in de slak verlaat het laatste stadium, het cercariastadium, de slak en klampt zich vast aan een plant, welke gegeten wordt door de mens. Zo komt de zuigworm in ons darmstelsel terecht, waar hij normaal blijft. De volwassen geworden zuigworm produceert in de menselijke darm een 1000-tal eitjes per stoelgang. De cyclus kan weer beginnen. Medisch dossier Walter O.M. Faché Fig. 2. Volwassen stadium van de Fasciolopsis buski (zuigworm) De aanwezigheid van alfatoxine B in de lever zorgt ervoor dat isopropylalcohol niet afgebroken kan worden en zich opstapelt. Aflatoxine is een giftige stof die door schimmels van het geslacht Aspergillus wordt geproduceerd in de aanwezigheid van anorganisch koper. Aflatoxine B kan voorkomen in maïs, bier, noten, oud brood, overrijp fruit, opgeslagen granen en rijst. Isopropylalcohol wordt ook in het spijsverteringsstelsel en onder tandvullingen aangemaakt door de bacterie Clostridium. Clostridium kan verwijderd worden door betaïne HCl 1500 mg per dag. Orthofosfotyrosine en groeifactoren De volwassen Fasciolopsis scheidt een stof af die orthofosfotyrosine wordt genoemd. Orthofosfotyrosine is een celdelingstimulerende stof (mitotische stimulant). Orthofosfotyrosine en een aantal groeifactoren worden in organen van de gastheer door parasieten aangemaakt om zich sneller te kunnen delen en vermenigvuldigen. De aanwezigheid van een volwassen Fasciolopsis parasiet in de lever geeft bovendien een signaal door om orthofosfotyrosine in andere, afgelegen organen te produceren. Welk orgaan dat is, hangt af van de aanwezigheid van DNA producerende bacteriën (o.a. clostridium) en bepaalde kankerverwekkende stoffen. Orthofosfotyrosine en groeifactoren stellen niet alleen de zuigworm in staat om zich snel te delen en te vermenigvuldigen, ook menselijke cellen zullen onder invloed van deze stoffen prolifereren. Op die manier kan kanker ontstaan. Tip: Genisteïne, een isoflavon uit soja, remt het orthofosfotyrosine. Parasieten alleen veroorzaken geen kanker Bij alle kankerpatiënten (100%) vond Dr. Clark zowel isopropylalcohol als Fasciolopsis parasieten in de lever. De parasiet alleen veroorzaakt echter geen kanker. Volgens Dr. Hulda Clark kan kanker heel snel genezen worden door: 1.het doden van parasieten (zowel de volwassenen als de eitjes en de larven) 2.het verwijderen van isopropylalcohol uit het voedings- en leefpatroon 3.het elimineren van zware metalen, toxines en bacteriën Hoewel de theorie van Dr. Clark omstreden is en niet aanvaard wordt door de klassieke geneeskunde, blijkt uit de vele getuigenissen van genezen kankerpatiënten dat het de moeite loont om haar aanpak te volgen. Hypothese van het FIOW Men is er nog steeds niet uit waarom de zuigworm naar de lever trekt wanneer daar isopropylalcohol aanwezig is. Men neemt aan dat het opportunisme is, een manier om beter te overleven en zich te verspreiden. Dat lijkt ons onaannemelijk. Het betekent immers ook dat hij zijn gastheer in gevaar brengt. Als de zuigworm spontaan naar de lever migreert omdat daar oplosmiddelen aanwezig zijn, bevestigt dat ons vermoeden dat deze parasiet ingeschakeld wordt om het oplosmiddel te verwijderen. Het feit dat de zuigworm orthofosfotyrosine produceert om zichzelf sneller te vermenigvuldigen in de lever (waar oplosmiddelen aanwezig zijn) of in andere afgelegen organen (waar clostridium, kankerverwekkende stoffen, zware metalen en toxines aanwezig zijn), zou kunnen betekenen dat de Fasciolopsis een rol speelt in het verwijderen van deze stoffen. Dat de aanwezigheid van isopropylalcohol er voor zorgt dat Fasciolopsis buski zichzelf kan reproduceren van begin- tot eindstadium, zonder de aanwezigheid van slakken, kan erop duiden dat deze reproductie snel vereist is. Zoals we eerder al zeiden, is geen enkele parasiet er op uit om zijn gastheer te doden. Het veroorzaken van kanker behoort volgens ons niet tot de doelstellingen van parasieten, aangezien zij daarmee hun eigen voortbestaan in gevaar brengen. Het verwijderen van toxines en zware metalen zou een veel logischer motief zijn, omdat hij daarmee zijn tijdelijke verblijf veilig stelt. Men geeft vaak een verkeerde weergave van de therapie van Dr. Clark. Men vermeldt wel de behandeling van de parasieten, maar niet het verwijderen van toxines en het vermijden van isopropylalcohol. Het is uiterst belangrijk om niet alleen de parasieten te verwijderen, maar ook de oorzaak van hun aanwezigheid: toxische stoffen. Wanneer bovengenoemde stoffen niet verwijderd worden, zullen de parasieten steeds terugkeren. Een parasitaire behandeling alleen geneest of voorkomt kanker niet. Zoals Dr. Clark al vaststelde, veroorzaken parasieten op zich geen kanker. Dat komt omdat ze in een gezond lichaam in de darm blijven en geen orthofosfotyrosine produceren, omdat het niet nodig is zichzelf te vermenigvuldigen. Isopropylalcohol is een ontsmettingsmiddel dat in cosmetica gebruikt wordt Let op de woorden propylalcohol, propanol, isopropanol en ontsmettingsalcohol. • • • • • • • • Make-up Shampoo Haarlak Mondwater Body lotions Scheerschuim, aftershave Ontsmettingsalcohol ... Isopropylalcohol zit ook in niet-biologische voeding: • • • • • • • Granen, ontbijtgranen, muesli Commerciële fruitsappen Drinkwater in flessen Geraffineerde suiker Gedecafeïneerde koffie Kruidenthee (gemengde kruiden) Vitaminepreparaten, kruidenextracten (niet in de betere merken) • Koolzuurhoudende dranken (frisdranken) Trio antiparasitair volgens Dr. Hulda Clark Cloves of Kruidnagel (Eugenia caryophyllata) Juglans nigrum (Zwarte walnoot) Alsem (Artemisia) Deze drie planten worden uitvoerig besproken in het artikel op blz. 24. Referenties: 1. Dr. Hulda Clark. The Cure for all Cancers. New Century Press, Chula Vista, CA, 1993. ISBN 1-890035-00-9 2. Walter O.M. Faché. MN 56. Parasieten orthomoleculair behandelen. Publi Media FIOW. Laarne, 2004. Orthofyto 15 ® Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 Seminarie in samenwerking met Eoli Elements of Life op 22 november 2011 Water is het sleutelelement in de behandeling van alle ziektebeelden Het menselijk lichaam bestaat uit meer dan 75% water. We hebben water nodig om voeding op te nemen, afvalstoffen te verwijderen en alle triljoenen activiteiten in het lichaam uit te voeren. Het belang van water drinken wordt echter veel te weinig benadrukt en water wordt in onze moderne westerse maatschappij niet langer als een essentieel nutriënt beschouwd. Water is meer dan de scheikundige formule van water! De meeste mensen zijn chronisch uitgedroogd, zonder het zelf te beseffen. Te weinig water drinken leidt tot opstapeling van afvalstoffen in het lichaam en alle mogelijke ziektebeelden. Hart- en vaatziekten, overgewicht, diabetes, reumatoïde artritis, maagzweren, hoge bloeddruk, kanker, multiple sclerose, alzheimer, bacteriële en virale infecties, … zijn allemaal onder meer het gevolg van jaren van uitdroging. 22 november 2011 Larenhoeve Kerkstraat 103 9270 Laarne Van 19.00 tot 22.30 u. € 35 (inclusief volledige syllabus) Inschrijven: Er zijn maximum 44 plaatsen beschikbaar [email protected] - 09/369 06 42 16 ORTHO trends ORTHOTRENDS wordt samengesteld uit de wetenschap­pelijke literatuur en de actualiteit en voorzien van orthomoleculaire commentaren, toelichtingen, adviezen en info. ORTHOTRENDS wordt samengesteld door Orth. Biochemicus Walter OM Faché, Guido Duerinckx. Eindredactie Walter OM Faché, Directeur van het Faché Instituut FIOW. ORTHOtrends® Cardiologie Alfa-linoleenzuur haalt cholesterol uit atherosclerotische......................................................... 18 Omega-3 vetzuur beschermt tegen ernstige schade na beroerte.............................................................. 18 Diagnostiek Surfactant proteïne-D (SP-D) - Nieuwe biomarker legt link tussen longziekten en hart- en vaatziekten................................................................................... 19 Biochemie Magnesiumtekort verhindert de werking van vitamine D..................................................................................... 20 Reumatologie Chondroïtinesulfaat verbetert osteoartritis van de handen.................................................................................... 20 Curcumine veelbelovend bij tendinitis............... 21 Oncologie Cafeïne tegen huidkanker?.......................................... 21 Geen groene thee voor leukemiepatiënten?.22 Producten met bovenstaand kwaliteitslabel voldoen aan alle orthomoleculaire eigenschappen en eisen, vastgelegd in het kwaliteitslogboek FIOW. De orthoceutische firmaraad groeit stilaan uit tot een wetenschappelijke orthoceutische farmaca, zonder schadelijke bijwerkingen. 17 Orthomoleculaire trends Cardiologie Alfa-linoleenzuur haalt cholesterol uit atherosclerotische plaque Intima of endotheel: de binnenste laag van de bloedvatwand, die bestaat uit endotheelcellen Macrofaag (letterlijk ‘veelvraat’): een grote immuuncel (monocyt of witte bloedcel) die in staat is resten van dode of beschadigde lichaamseigen cellen, gewijzigd intercellulair materiaal en lichaamsvreemde cellen (micro-organismen) in zich op te nemen en ‘op te eten’. Dit noemt men fagocytose. Stearoyl CoA desaturase 1 (SCD1): beter bekend als delta-9-desaturase, een sleutelenzym in het vetzuurmetabolisme. Het is verantwoordelijk voor de aanmaak van het mono-onverzadigde vetzuur oleïnezuur uit het verzadigde vetzuur stearinezuur. Mono-onverzadigde vetzuren die het lichaam op die manier aanmaakt, worden bij voorkeur ingebouwd in triglyceriden, fosfolipiden en cholesterolesters, die overvloedig aanwezig zijn in atherosclerotische plaque. Referentie: Zhang J, Kris-Etherton PM, Thompson JT, Hannon DB, Gillies PJ, Vanden Heuvel JP. Alpha-linolenic acid increases cholesterol efflux in macrophage-derived foam cells by decreasing stearoyl CoA desaturase 1 expression: evidence for a farnesoid-X-receptor mechanism of action. J Nutr Biochem. 2011 Jun 7. [Epub ahead of print] Atherosclerotische plaque ontstaat wanneer geoxideerd LDL cholesterol, triglyceriden en vrije radicalen de binnenkant van de bloedvaten (de intima of het endotheel) beschadigen. Dat veroorzaakt een inflammatoire en immuunreactie, waarbij onder meer macrofagen naar de plaats van beschadiging trekken om geoxideerd LDL en triglyceriden ‘op te eten’. De macrofagen veranderen daardoor in de zogenaamde schuimcellen, vetachtige cellen die de vaatwand verdikken. Het lichaam beschikt echter over een verdedigingsmechanisme om het vetgehalte in atherosclerotische plaque te verlagen. Cholesterol kan namelijk uit atherosclerotische plaque verwijderd worden via een efflux (uitstroming) van schuimcellen uit de intima van de bloedvatwanden. Een bijzondere rol in dit proces is weggelegd voor het omega-3 vetzuur alfa-linoleenzuur (ALA), dat niet alleen circulerend cholesterol uit het bloed kan halen, maar blijkbaar ook cholesterol uit atherosclerotische plaque kan verwijderen. Visie van het FIOW ALA werkt hier duidelijk op het vlak van de genexpressie en transcriptie. Het is de eerste keer dat dit wordt aangetoond. Dat betekent dat ALA op zichzelf een cholesterolverlagende, anti-atherogene werking heeft, in dit geval los van EPA en DHA. Uit de meeste voorgaande studies bleek dat ALA vooral een positief effect heeft op het cholesterolgehalte door een verhoging van EPA (en in mindere mate van DHA). Deze studie bevestigt onze stelling dat ALA haar eigen unieke en belangrijke rol speelt in de biochemie. Uit veel studies blijkt dat EPA en DHA toch een veel sterkere werking hebben en het beter is om een stukje vis te eten. Er is tot nog toe weinig geweten over het mechanisme van ALA bij atherosclerose. Het lijkt er op dat verschillende vetzuren verschillende genen beïnvloeden. Volgens ons zijn ze allemaal even belangrijk. Wetenschappers van de Afdeling Voedings­ wetenschappen en het Centrum voor Nutrigenomica aan de Staatsuniversiteit van Pennsylvania (VS) toonden aan dat ALA de expressie van het enzym Stearoyl CoA desaturase 1 (SCD1) reguleert en op die manier de opslag en het transport van cholesterol in schuimcellen beïnvloedt. Behandeling met alfa-linoleenzuur verlaagt aanzienlijk de expressie van SCD1 in schuimcellen. De reductie van het enzym gaat samen met een verhoogde cholesterol efflux en een verlaagde intracellulaire cholesterolopslag in deze cellen. Dit is volgens de onderzoekers mogelijk één van de mechanismen die verklaren waarom omega-3 vetzuren atherosclerose kunnen terugdringen. Omega-3 vetzuur beschermt tegen ernstige schade na beroerte Wetenschappelijke studies hebben meermaals aangetoond dat omega-3 vetzuren beschermen tegen hart- en vaatziekten. Verschillende epidemiologische onderzoeken hebben ook een verband gevonden tussen het eten van vis en een verlaagd risico op ischemische beroerte (beroerte door afsluiting van een bloedvat). Omdat vis een rijke bron is van het omega-3 vetzuur DHA (docosahexaeenzuur), veronderstelden Canadese onderzoekers van de Université Laval Quebec dat DHA mogelijk 18 ORTHO trends ® als orthoceutical kan ingezet worden voor de behandeling van ischemische beroerte. Ze gaven mannelijke muizen drie maanden lang ofwel een dieet aangevuld met DHA, ofwel een dieet arm aan omega-3 vetzuren, ofwel een controledieet. Na drie maanden werd de middelste hersenslagader afgesloten om beroerte te veroorzaken en werden de muizen onderzocht op neurologische schade. Bij de muizen die DHA gekregen hadden, was 25% minder hersengebied beschadigd Orthomoleculaire trends Cardiologie door de beroerte. Ze hadden ook een hoger gehalte Bcl-2, een stof die apoptose (geprogrammeerde celdood) voorkomt, vergeleken met de andere groepen. De met DHA behandelde muizen hadden lagere waarden van de inflammatoire markers COX2 (cyclooxygenase 2) en interleukine-1β en bovendien een hogere ratio omega-3/omega-6 in hun hersenen. Volgens de onderzoekers creëert de inname van DHA een anti-inflammatoire (ontstekingsremmende) en neuroprotectieve (neuronen beschermende) omgeving in de hersenen, die de schade van een beroerte beperkt. DHA voorkomt een acute inflammatoire reactie, die zware schade kan aanrichten aan het hersenweefsel als ze niet getemperd wordt. DHA zit in vette vis, zeevoedsel en algen en is als supplement verkrijgbaar in de vorm van visolie, krillolie en algenolie. Het is een goedkope stof zonder bijwerkingen, die nog tal van andere gezondheidseffecten heeft. Referentie: Lalancette-Hébert M, Julien C, Cordeau P, et al. Accumulation of Dietary Docosahexaenoic Acid in the Brain Attenuates Acute Immune Response and Development of Postischemic Neuronal Damage. Stroke. 2011 Aug 18. [Epub ahead of print] Diagnostiek Surfactant proteïne-D (SP-D) Nieuwe biomarker legt link tussen longziekten en hart- en vaatziekten Een proteïne die geproduceerd wordt in de alveoli van chronisch ontstoken longen is een nieuwe biomarker die het sterfterisico aan cardiovasculaire ziekten voorspelt. Dat hebben Canadese onderzoekers vastgesteld. Een hoge concentratie van surfactant proteïne-D (SP-D) in het bloed is een onafhankelijke risicofactor voor hartziekten. Dat betekent dat longinflammatie betrokken is bij het ontstaan van hart- en vaatziekten en dat SP-D gebruikt kan worden om cardiovasculaire risicopatiënten te identificeren. Klinische en experimentele studies suggereren dat SP-D uit de beschadigde longen in de bloedcirculatie lekt en dat het daar het atheroscleroseproces versnelt en plaque destabiliseert. Muizen die een atherogeen dieet krijgen, ontwikkelen geen atherosclerose bij afwezigheid van SP-D. De onderzoekers bepaalden de SP-D waarden van 806 cardiovasculaire patiënten. Diegenen met de hoogste SP-D concentraties in hun bloed hadden een drie keer zo hoog risico om te overlijden, vergeleken met diegenen met de laagste SP-D waarden. De kans om te sterven aan hart- en vaatziekten was 4,39 keer zo groot bij de patiënten met de hoogste SP-D waarden. Dit risico werd niet beïnvloed door de standaard risicofactoren voor hartziekten (cholesterol, C-reactief proteïne). SP-D waarden werden ook gemeten bij meer dan 4000 rokers en voormalige rokers met milde tot matige COPD (chronische obstructieve longziekten), zonder geschiedenis van hart- en vaatziekten. Ook in deze groep hadden diegenen met de hoogste SP-D waarden meer kans om te sterven (bijna dubbel zo veel). Ze hadden ook 25% meer kans om harten vaatziekten te krijgen of er aan te sterven. Surfactant proteïne-D is dus een interessante nieuwe diagnostische biomarker, die in de toekomst ongetwijfeld meer aandacht zal krijgen. Referentie: Info MN 80. Orthomoleculair bloedprofiel interpreteren en evalueren - € 40 Walter O.M. Faché ORTHOMOLECULAIR BLOEDPROFIEL INTERPRETEREN EN EVALUEREN Een diepgaande analyse van voedingsstoffen in het bloedserum en de erytrocyten is één van de pijlers van de orthomoleculaire geneeskunde MONOGRAFIEËN NUTRICEUTICA ©Faché Instituut Orthomoleculaire Wetenschappen Hill J, Heslop C, Man SF, et al. Circulating surfactant protein-D and the risk of cardiovascular morbidity and mortality. Eur Heart J. 2011 Jun 8. [Epub ahead of print] ® ORTHO trends Publi Media, Laarne België 19 Orthomoleculaire trends Biochemie Info MN 83. Breedspectrum eigenschappen van vitamine D3 - € 35 Walter O.M. Faché BREEDSPECTRUM EIGENSCHAPPEN VAN VITAMINE D3 Dringende noodzaak om vitamine D bij patiënten te controleren Meer dan alleen calcium reguleren! MONOGRAFIEËN NUTRICEUTICA ©Faché Instituut Orthomoleculaire Wetenschappen Publi Media, Laarne België Referentie: Dr. Dean C. Nutritional Magnesium Association Reumatologie Info Bistro 8 Deel 2 (Workshop 5) Gewrichtsaandoeningen in de Orthomoleculaire Praktijk. € 35 Magnesiumtekort verhindert de werking van vitamine D Magnesiumtekort is volgens magnesiumdeskundige Dr. Carolyn Dean een belangrijke reden waarom vitamine D suppletie niet altijd het gewenste effect heeft. De gunstige werking van vitamine D in de preventie van degeneratieziekten en infecties wordt ondermijnd wanneer er niet voldoende magnesium in het lichaam aanwezig is. Magnesium werkt samen met vitamine D en is nodig voor de activiteit ervan. Vitamine D specialist Dr. John Cannell van de Vitamin D Council, bevestigt deze stelling. Onderzoek heeft aangetoond dat vitamine D deficiëntie een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van een hele reeks ziektebeelden, waaronder kanker, diabetes, hartziekten, artritis, osteoporose, psoriasis, psychische ziekten en infecties. Voor de absorptie en het metabolisme van vitamine D is voldoende magnesium nodig. Magnesium is vereist voor de omzetting van vitamine D in zijn actieve vorm en voor alle enzymen die vitamine D metaboliseren. Magnesium stimuleert de aanmaak van calcitonine, dat calcium uit het bloed en de zachte weefsels haalt en het naar de botten brengt. Dit voorkomt niet alleen osteoporose, maar ook hart- en vaatziekten, artritis en nierstenen. Eerder werd ook al aangetoond dat te veel vitamine A in verhouding tot vitamine D de kankerbestrijdende werking van vitamine D tegengaat. Als therapeut moet je rekening houden met al deze interacties tussen nutriënten om het maximum uit suppletie te halen. Chondroïtinesulfaat verbetert osteoartritis van de handen Osteoartritis van de hand komt heel veel voor bij volwassenen en op steeds jongere leeftijd. De reguliere therapeutische mogelijkheden zijn beperkt. Doorgaans worden pijnstillende ontstekingsremmers gegeven, zoals NSAID’s (niet-steroïdale anti-inflammatoire middelen), maar deze hebben ernstige bijwerkingen, vooral op lange termijn. Een recente studie bevestigt dat chondroïtinesulfaat een veilig en effectief alternatief is. In het tijdschrift Arthritis & Rheumatism melden Zwitserse onderzoekers dat suppletie met chondroïtinesulfaat een gunstig effect heeft op osteoartritis van de hand bij veertigplussers. Chondroïtinesulfaat is een component van het gewrichtskraakbeen en wordt in Europa als ‘medicijn’ voorgeschreven bij gewrichtsklachten, zoals reumatoïde artritis en osteoartritis. Het wordt meestal gecombineerd met gluco­ samine(sulfaat). In de Zwitserse studie kreeg de helft van 162 patiënten met osteoartritis van de hand een half jaar lang dagelijks 800 mg chondroïtinesulfaat en de andere helft een placebo. Na zes maanden hadden de patiënten die chondroïtinesulfaat kregen aanzienlijk minder pijn in hun hand. Ze konden hun hand beter gebruiken voor dagelijkse taken en ze hadden minder last van ochtendstijfheid, vergeleken met de placebogroep. Er werden geen noemenswaardige bijwerkingen van de chondroïtinesuppletie vastgesteld. Advies FIOW • Hooggedoseerde multi • Omega-3 vetzuren: minstens 2100 mg EPA + 1500 mg DHA per dag • GLA (gamma-linoleenzuur): 900 tot 1800 mg per dag • Glucosaminesulfaat: 1000 à 2000 mg per dag • Chondroïtinesulfaat: 800 à 1200 mg per dag • MSM: 2 à 4 gram • Silicium: 10 à 20 mg per dag • Bromelaïne: 2 à 3 x 500mg op nuchtere maag of Multi-enzymcomplex Referentie: Gabay C, Medinger-Sadowski C, Gascon D, et al. Symptomatic Effect of Chondroitin Sulfate 4&6 in Hand Osteoarthritis: The Finger osteoArthritis Chondroitin Treatment Study (FACTS): A Randomized Double-Blind Placebo Controlled Clinical Trial.” Arthritis & Rheumatism; Published Online: September 6, 2011. DOI:10.1002/art.30574 20 ORTHO trends ® Orthomoleculaire trends Reumatologie Curcumine veelbelovend bij tendinitis Tendinitis is een ontsteking van de pezen die pijn en gevoeligheid aan de gewrichten veroorzaakt. Tendinitis manifesteert zich vooral in schouders, ellebogen, knieën, heupen, hielen en polsen. De meest bekende vormen zijn de tenniselleboog en ontsteking van de achillespees. Tendinitis komt veel voor bij sporters die hun pezen en gewrichten overbelasten, maar ook ouder worden en aandoeningen zoals diabetes en reumatoïde artritis maken je gevoeliger voor peesontstekingen. Proinflammatoire cytokines zoals interleukine 1β (IL-1β ) en tumor necrose factor-α (TNF-α) spelen een sleutelrol in het ontstaan van tendinitis. In de reguliere geneeskunde worden ontstekingsremmers zoals aspirine en ibuprofen voorgeschreven om de pijn en inflammatie te onderdrukken. In ernstige gevallen geeft men steroïdeninjecties rechtstreeks in de pees. Deze behandelingen hebben echter bijwerkingen, zoals maagdarmaandoeningen, maag- en darmzweren, misselijkheid, overgeven, hoofdpijn, sufheid en vermoeidheid. Een veelbelovend natuurlijk alternatief is curcumine, de stof die het kruid kurkuma zijn felgele kleur geeft. Kurkuma wordt in de traditionele Indische geneeskunde of Ayurveda al eeuwen gebruikt als ontstekingsremmer. Tegenwoordig wordt curcumine ook in het westen ingezet bij een brede waaier van aandoeningen, waaronder kanker en levercirrose. In een recente studie toonden onderzoekers aan dat curcumine de ontstekingsreactie in menselijke tenocyten (peescellen), veroorzaakt door IL-1β en TNF-α, afremt door de expressie van een heel aantal bij het ontstekingsproces betrokken genen te onderdrukken. Referentie: Buhrmann C, Mobasheri A, Busch F et al. Curcumin Modulates Nuclear Factor {kappa}B (NF-{kappa}B)-mediated Inflammation in Human Tenocytes in Vitro: Role of the phosphaticylinositol 3-kinase/Akt pathway. J Biol Chem. 2011 Aug 12;286(32):28556-66. Oncologie Cafeïne tegen huidkanker? Cafeïne, de stimulerende stof uit koffie en thee, zou een belangrijke rol kunnen spelen in de preventie van huidkanker. Een nieuwe studie toont aan dat cafeïne op moleculair niveau voorkomt dat uv-straling de ontwikkeling van huidtumoren stimuleert. Het zou volgens de onderzoekers aan crèmes en lotions toegevoegd kunnen worden om door de zon veroorzaakte huidkanker te voorkomen. Epidemiologische studies toonden al aan dat het drinken van koffie en thee het risico op minder ernstige vormen van huidkanker (niet-melanomen) verlaagt. Uit een onderzoek, waarbij 93.676 vrouwen betrokken waren, blijkt dat voor elke kop koffie die de vrouwen dagelijks dronken het risico op huidkanker met 5% daalde. Cafeïnevrije koffie had geen enkel effect en thee had een minder uitgesproken effect, conform de lagere cafeïneconcentratie. Dermatoloog Dr. Allan Conney van de Universiteit van Washington ontdekte een mogelijk mechanisme dat hier aan ten grondslag ligt. Cafeïne onderdrukt namelijk de activiteit van een enzym (ATR) dat cellen met beschadigd DNA ‘redt’. Door deze onderdrukking kunnen beschadigde cellen vernietigd worden door geprogrammeerde celdood, en wordt voorkomen dat ze muteren en gaan woekeren. Conney en zijn team inactiveerden ® ORTHO trends 21 Orthomoleculaire trends Oncologie ATR (Ataxia telangiectasia and Rad3-related): een enzym dat geactiveerd wordt bij DNA-schade aan cellen. Het enzym tracht beschadigde cellen te redden. Onderdrukking van ATR maakt cellen met beschadigd DNA of kankercellen gevoelig voor apoptose of celdood. Oncologie via genetische manipulatie de ATR activiteit van muizen. Deze muizen ontwikkelden bij chronische blootstelling aan uv-licht veel later huidkanker dan normale muizen (uit hetzelfde nest) en hadden aan het einde van de studie 69% minder tumoren. Referentie: Conney AH, Kawasumi M, Lemos B, et al. Protection from UV-induced skin carcinogenesis by genetic inhibition of the ataxia telangiectasia and Rad3-related (ATR) kinase. Proc Natl Acad Sci U S A. 2011 Aug 16;108(33):13716-21. Epub 2011 Aug 15. Visie van het FIOW Huidkanker ontstaat voornamelijk door een gebrek aan antioxidanten in de huid, ongeacht de mate van blootstelling aan uv-licht. Uv-straling kan dit proces versnellen door schade te veroorzaken aan het DNA in huidcellen. Wanneer de huid voldoende nutriënten bevat, zal deze DNA-schade voorkomen of hersteld worden. Uv-straling als de grote boosdoener bestempelen is een onjuiste en onvolledige voorstelling van het probleem. Koffie bevat naast cafeïne heel wat andere antioxidanten, waarvan is aangetoond dat ze beschermen tegen (huid)kanker. De inname van cafeïne verhogen of de dagelijkse koffieconsumptie opdrijven is volgens ons niet de juiste manier van preventie. Hoewel enkele koppen (biologische) koffie per dag een gunstig effect op de gezondheid kunnen hebben, is het verstandiger om de concentratie antioxidanten in de huid te verhogen met verse groenten en fruit met een hoge ORAC score (Oxygen Radical Absorbance Capacity) of antioxidantcapaciteit, zoals bessen, granaatappel, broccoli, spinazie en knoflook. Verzorgingsproducten met antioxidanten kunnen een extra ondersteuning zijn. Ze mogen dan wel geen schadelijke chemische stoffen bevatten. Geen groene thee voor leukemiepatiënten? veratrol verhogen de gevoeligheid van kankercellen voor chemotherapie bij onder meer prostaatkanker, borstkanker, leverkanker en longkanker. In LeefNu 44 verscheen een kort artikel waarin gewaarschuwd werd voor het drinken van groene thee tijdens chemotherapie bij leukemie (multiple myeloom). Het onderzoek waarop deze waarschuwing gebaseerd was suggereerde dat epigallocatechinegallaat (EGCG) en andere groene thee componenten de werking tegengaan van bepaalde chemotherapeutische medicijnen - proteasoom inhibitoren op basis van boor (Bortezomib). In een studie die een half jaar later werd uitgevoerd, werd juist aangetoond dat EGCG een antikanker effect heeft bij multiple myeloom en dat het de werking van Bortezomib versterkt. Ook andere (eerdere en recentere) studies tonen allemaal een positieve werking van groene thee bij multiple myeloom. In een heel recente studie (augustus 2011), die het succes van proteasoom inhibitoren belicht, wordt EGCG naar voren gebracht als een krachtige natuurlijke proteasoom inhibitor. EGCG en andere groene thee polyfenolen, flavonoïden (genisteïne), curcumine en res- 22 ORTHO trends ® Het is jammer dat het artikel in LeefNu 44 niet kritischer opgesteld is en dat het wellicht heel wat mensen bang gemaakt heeft voor het drinken van groene thee. Het is natuurlijk onze taak om onze lezers op de hoogte te brengen van alle aspecten van voeding en supplementen, ook de negatieve, maar het is altijd gevaarlijk om de resultaten van één onderzoek te publiceren, zonder daarbij kanttekeningen te maken. Groene thee (extract) wordt met succes gebruikt als antikankerstof, zowel preventief als bij de behandeling. Er zijn duizenden wetenschappelijke artikels die dat onderbouwen. Een combinatie van groene thee extract, broccoli extract, resveratrol en curcumine is erg populair in de kankerpreventie en behandeling. Er is dus geen enkele reden om geen groene thee te drinken wanneer je leukemie hebt, zelfs niet wanneer je chemotherapie ondergaat. Kies wel voor kwaliteitsvolle groene thee (of extract), niet die uit de supermarkt. Referenties: 1. Golden EB, Lam PY, Kardosh A, et al. Green tea polyphenols block the anticancer effects of bortezomib and other boronic acid-based proteasome inhibitors. Blood. 2009 Jun 4;113(23):5927-37. 2. Wang Q, Li J, Gu J, Huang B, Zhao Y, Zheng D, Ding Y, Zeng L. Potentiation of (-)-epigallocatechin-3-gallate-induced apoptosis by bortezomib in multiple myeloma cells. Acta Biochim Biophys Sin (Shanghai). 2009 Dec;41(12):1018-26. 3. Frezza M, Schmitt S, Dou QP. Targeting the Ubiquitin-Proteasome Pathway: An Emerging Concept in Cancer Therapy. Curr Top Med Chem. 2011 Aug 9. 4. Landis-Piwowar KR, Milacic V et al. The proteasome as a potential target for novel anticancer drugs and chemosensitizers. Drug Resist Updat. 2006 Dec;9(6):263-73. Draagt bij tot het behoud van normaal, gezond haar1,4 Ondersteunt de hersenwerking1 Draagt bij tot het behoud van gezonde nagels1,4 Helpt bij het behoud van een normaal zicht1 Helpt bij het behoud van een gezonde huid1 Draagt bij tot een normale collageen productie2 Helpt de normale werking van de schildklier te verzekeren4 HOU JE LICHAAM GEZOND – met slechts één tablet per dag Verhoogt de opname van ijzer van plantaardige oorsprong2 Ondersteunt een normaal zuur-base evenwicht1 Ondersteunt het lichaam bij het reguleren van de hormonale functie3 Draagt bij tot een normale, gezonde vruchtbaarheid en voortplanting1 Ondersteunt de normale functie van het immuunsysteem1,2,4 Ondersteunt het lichaam door de cellen te beschermen tegen oxidatieve schade1,2,4,5 Kan bijdragen tot het verminderen van moeheid en gebrek aan energie2 1: Zn. 2: Vit. C. 3: Vit. B6. 4: Se. 5: Vit. E. S ELENIUM +ZINC bevat een gepatenteerd Deens seleniumgist (SelenoPrecise) met een gedocumenteerde superieure biologische beschikbaarheid van het micronutriënt selenium, in combinatie met de vitaminen A, C, B6, E en het spoorelement zink. Pharma Nord is één van Europa’s grootste fabrikanten van voedingssupplementen (GMP gecertificeerde eigen productie). Onze producten worden wereldwijd in meer dan 45 landen verdeeld. Verkrijgbaar in apotheken vanaf € 8,55. Innoverend voor de gezondheid Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02 720.51.20 – Fax: 02 720.51.60 E-mail: [email protected] BE_Selen+Zinc_Ad_Dutch_Orthophyto_0911_210x297 S ELENIUM +ZINC is één van de meest bestudeerde selenium preparaten in Europa. Sinds meer dan 25 jaar hebben miljoenen consumenten in meer dan 45 verschillende landen kunnen genieten van dit product en zijn ondersteunende rol voor de gezondheid. Orthomoleculaire Fytotherapie Redactioneel Trio Antiparasitair Zwarte walnoot, kruidnagel en alsem D e orthomoleculaire behandeling van parasieten dient in de eerste plaats te gebeuren door een aanpassing van de voeding, verbetering van de spijsvertering, herstel van de darmflora, detoxificatie en verhoging van de immuniteit. Daarnaast kunnen enkele orthoceuticals worden ingezet ter ondersteuning. Drie bijzondere stofjes die een belangrijke plaats innemen in de parasietenbehandeling zijn zwarte walnoot, kruidnagel en alsem. We noemen deze drie planten het Trio Antiparasitair. In tegenstelling tot reguliere antiparasitaire medicijnen, die slechts enkele soorten parasieten doden en ongewenste bijwerkingen geven, zijn deze drie planten in staat meer dan honderd soorten parasieten te doden, zonder bijwerkingen en zonder interactie met medicijnen. Zwarte walnoot (Juglans nigra) Het is vooral de groene schil of bolster van de zwarte walnoot die antiparasitaire eigenschappen heeft, maar ook de bladeren worden verwerkt in tinctuur of extracten. De bolster bevat onder meer looistoffen (tannine, ellageenzuur, galluszuur), naftochinonen (juglon, hydrojuglon), organische zuren, malonzuur, vitamine C en peroxidase. De bladeren bevatten daarnaast ook onder meer flavonoïden (kamferol, quercetine, hyperoside en juglanine), cyanidine, fenolzuren (koffiezuur), etherische olie, inositol, carotenoïden en coumarinezuur. Tabel. eigenschappen en indicaties van zwarte walnoot (bladeren en bolster) 24 Fig. Juglans - Kruidnagel - Alsem Adviezen / waarschuwingen •Bij proeven met dieren is aangetoond dat juglon een mutagene werking heeft. Langdurige inname van gestandaardiseerde extracten met een hoog percentage juglon wordt daarom afgeraden. •De looistoffen kunnen bij gevoelige mensen de maag irriteren en misselijkheid en braken veroorzaken. •Niet gebruiken bij zwangerschap of borstvoeding. •Niet gebruiken bij maag- en darmzweren, maag- en darmontstekingen, slokdarmontsteking, diverticulitis, colitis, spastisch colon. •Niet gebruiken bij kinderen onder de drie jaar. Eigenschap Indicatie Wormdrijvend parasitaire infecties (vb. lintworm) Antibacterieel, antiviraal, antischimmel bacteriële, virale en schimmelinfecties Kruidnagel (Eugenia caryophyllata) Galdrijvend, maagversterkend, bittermiddel slechte spijsvertering, gebrek aan eetlust, te weinig maagzuur Adstringerend (samentrekkend) op het darmslijmvlies, infectiewerend en anti-inflammatoir diarree darmslijmvliesontsteking Bloedzuiverend, ontstekingsremmend gezwollen of ontstoken klieren Trekt de bloedvaten samen, versterkt de haarvatwanden spataders, oedeem Bloedsuikerverlagend diabetes, insulineresistentie Zweetremmend overmatige transpiratie, nachtelijk zweten • Kruidnagel is de nog ongeopende bloemknop van de kruidnagelboom. Deze wordt enkele dagen in de zon gedroogd of gerookt. Hij wordt in zijn geheel vermalen tot poeder, maar er kan ook etherische olie uit gedestilleerd worden. • Kruidnagel is rijk aan etherische olie. Deze bevat vooral fenolen (eugenol), esters, sesquiterpenen en oxiden. Naast etherische olie vindt men in kruidnagel ook looistoffen (galluszuur), flavonoïden (quercetine, kamferol, rhamnetine), sterolen (bètasitosterol, campesterol, stigmasterol), caryophylline (een fytosterol), eugenine, vette oliën, oleanolzuur, capsaïcine, resines, kalium, calcium, ijzer en vitamine C. • Kruidnagel doodt wormen, bacteriën en voedselpathogenen, zoals Campylobacter, Salmonella, E. coli, Listeria en Stafylokokken. Het heeft ook een antivirale werking tegen onder meer Herpes type 1 en Cytomegalovirus. Het stimuleert de leverontgifting. Kruidnagel kan ingezet worden bij alle soorten parasitaire infecties, maagdarmklachten, spijsverteringsproblemen en voedselvergiftiging. Kruidnagel stimuleert bovendien de leverontgifting. Het induceert het enzym glutathion S-transferase, een belangrijk enzym in fase II van de biotransformatie van xenobiotica. Orthofyto Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 ® Orthomoleculaire Fytotherapie Redactioneel Tabel. Eigenschappen en indicaties van kruidnagel Adviezen / waarschuwingen Eigenschap Indicatie Versterkt de maagwerking, het maagslijmvlies, verbetert de spijsvertering, wekt de eetlust op, vermindert winderigheid, krampen en braakneigingen Spijsverteringsklachten Doodt wormen, bacteriën en voedselpathogenen, heeft een antischimmel, een antivirale en antiparasitaire werking Parasitaire, bacteriële, virale en schimmelinfecties Induceert fase II van het Mixed Function Oxidase (MFO) systeem in de lever Detoxificatie van cancerogene stoffen Remt het cyclo-oxygenase 2 (COX-2 enzym) Ontstekings­ processen •De etherische olie mag slechts in kleine hoeveelheden en verdund gebruikt worden. Overdosis (één theelepel ineens) kan leiden tot maagdarmontstekingen, afsterven van levercellen, bloedstollingsstoornissen, longoedeem, stuipen en onderdrukking van het zenuwstelsel. •Kruidnagel kan onder toezicht van een arts wel gebruikt worden tijdens de bevalling; het bevordert de contracties van de baarmoeder en verlicht de pijn. •Niet gebruiken bij kinderen onder de twee jaar. •Het kan een verhoogd risico op bloedingen geven bij gelijktijdig gebruik van bloedverdunners (coumarines, aspirine) Alsem (Artemisia absinthium) Alsem wordt in de natuurgeneeskunde gebruikt om parasieten te doden, de stoelgang en de urinering te bevorderen, de maagwerking en de spijsvertering te verbeteren en toxische stoffen uit het bloed, de lever en de galblaas te verwijderen. Voor medicinale doeleinden worden vooral het bloeiende kruid, de dunne stengels, de bladeren en de bloemen gebruikt. Alsem bevat een kleine hoeveelheid etherische olie van het chemotype ‘thujone’. De etherische olie bestaat onder meer uit ketonen (alfathujone, bètathujone, absintol) monoterpenen (thujol), esters, sesquiterpeenlactonen (absinthine, anabsinthine), thujaan, linalool, cineol en azulenen. Verder zitten in alsem bitterstoffen, looistoffen, flavonoïden, koffiezuur en andere fenolzuren, appelzuur, barnsteenzuur, lignanen, kalium en mangaan. Tabel. Eigenschappen en indicaties van alsem Eigenschap Indicatie Wormdrijvend, antiparasitair Worminfecties: ascaris, oxyuren, rondworm, lintworm, darmparasieten Antibacterieel, antischimmel Bacteriële en schimmelinfecties Bittertonicum, bevordert maagwerking, spijsvertering en wekt eetlust op, vermindert krampen en winderigheid, stimuleert aanmaak van gal en maagsap Spijsverteringsklachten Bevordert de productie van gal en leverfunctie Aandoeningen van lever en gal(wegen), detoxificatie Drie planten, één behandeling Zwarte walnoot en alsem doden de volwassenen en de ontwikkelingsstadia van minstens honderd verschillende soorten parasieten. Kruidnagel doodt de eitjes. Het is dus uiterst belangrijk deze drie kruiden samen te nemen. Het heeft geen zin om enkel de volwassen parasieten te doden en niet de eitjes en omgekeerd. Als je alleen de volwassen parasieten doodt, zullen de eieren en ontwikkelingsstadia nieuwe volwassenen voortbrengen. Als je alleen de eitjes doodt, zullen de ontwikkelingsstadia uitgroeien tot parasieten en weer eitjes leggen. Zwarte walnoot, kruidnagel en alsem moeten dus samen gezien worden als één behandeling. Adviezen / waarschuwingen •Het gebruik van de zuivere etherische olie wordt daarom afgeraden. In hoge doses kan alsem toxisch zijn, door de thujone component van de etherische olie. Het kan hoofdpijn en duizeligheid veroorzaken. •Niet gebruiken bij zwangerschap (stimuleert het samentrekken van de baarmoeder en kan tot abortus leiden) en bij borstvoeding •Niet gebruiken bij maag- en darmzweren •Niet geven aan kinderen •Alsem gaat de werking van klassieke maagzuurremmers tegen. •Extreem hoge doses kunnen leiden tot verlammingsverschijnselen, braken, ontlastingsincontinentie, tremoren, stuiptrekkingen, nierschade, hersenschade, hallucinaties, coma en dood. Advies Trio Antiparasitair •Juglans nigra (Zwarte walnoot) tinctuur: 20 druppels, 3 maal per dag •Kruidnagel (Eugenia caryophyllata) extract: 250 mg, 3 x per dag •Alsem (Artemisia absinthium): 3 tot 5 gram waterig extract 3 x 10 tot 30 druppels tinctuur per dag Info: Trio antiparasitair (Urmale) •Cloves of Kruidnagel: 3 x 250 mg voor elke maaltijd (Kruidnagel doodt de eitjes van parasieten) •Juglans nigrum tinctuur: 3 x 20 druppels per dag (Juglans nigrum doodt in combinatie met Paragaran de volwassen parasieten en de ontwikkelingsstadia van meer dan 100 soorten parasieten) •Paragaran (knoflook, fenegriek, venkel, marjolein): 3 x 1 capsule bij de maaltijd (Paragaran doodt in combinatie met Juglans nigrum de volwassen parasieten en de ontwikkelingsstadia van meer dan 100 soorten parasieten) Orthofyto 25 ® Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 Weet wat je neemt Guido Duerinckx Metronizadol & Ivermectine Antiparasitaire medicatie kritisch bekeken I n de reguliere geneeskunde worden parasieten bestreden met antiparasitaire medicatie, zoals Ivermectine, Mebendazol, Niclosamide, Metronidazol, enz. Deze middelen kunnen in bepaalde omstandigheden noodzakelijk en levensreddend zijn, maar ze hebben ook heel wat ongewenste bijwerkingen. Het is dus aangeraden zorgvuldig te overwegen of deze medicatie echt nodig is, en indien mogelijk te opteren voor de orthomoleculaire benadering. Omdat het te veel zou zijn om alle antiparasitaire medicijnen te bespreken, beperken we ons hier tot metronidazol en ivermectine. Metronidazol Metronidazol is een nitro-imidazolderivaat met een antibacteriële en antiparasitaire werking. Het wordt voorgeschreven bij: • Bot- en gewrichtsontstekingen veroorzaakt door bacteroïden • Endocarditis, veroorzaakt door bacteroïden • Gynaecologische infecties veroorzaakt door bacteroïden, Clostridium, Peptococcus niger of Peptostreptococcus • Intra-abdominale infecties veroorzaakt door bacteroïden, Clostridium, Eubacterium, P. niger of Peptostreptococcus. • Hersenvliesontsteking en andere aandoeningen van het centrale zenuwstelsel, veroorzaakt door bacteroïden • Infectie van de ademhalingswegen (longontsteking) veroorzaakt door bacteroïden • Sepsis (bloedvergiftiging) veroorzaakt 26 door bacteroïden of Clostridium. • Huidinfecties veroorzaakt door bacteroïden, Clostridium, Fusobacterium, P. niger of Peptostreptococcus • Amoebiasis (darmen en lever) veroorzaakt door Entamoeba histolytica • Bacteriële vaginose • Balantidiasis • Blastocystis hominis infecties • Diarree en colitis veroorzaakt door Clostridium difficile • Ziekte van Crohn • Dientamoeba fragilis infecties • Dracunculiasis • Giardiasis • Helicobacter pylori infectie, maag- en darmzweren • Acne rosacea • Tetanus • Trichomoniasis • Preventie van bacteriële infecties bij patiënten die een operatie ondergaan Contra-indicaties • Overgevoeligheid voor metronidazol of andere nitro-imidazolderivaten Orthofyto Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 ® • Zwangerschap: niet gebruiken in het eerste trimester • Borstvoeding: niet gebruiken tijdens borstvoeding; indien behandeling met metronidazol absoluut noodzakelijk is, moet men na een eenmalige dosis van 2 gram de borstvoeding 12 tot 24 uur onderbreken. • Aandoeningen van het centrale zenuwstelsel • Geschiedenis van bloeddyscrasie (bloedafwijkingen) • Kinderen: veiligheid en efficiëntie niet vastgesteld (behalve voor amoebiasis) • Leverziekten, verminderde leverfunctie (tragere afbraak van het medicijn, meer kans op bijwerkingen) • Nierinsufficiëntie Bijwerkingen • Misselijkheid • Hoofdpijn • Anorexia • Droge mond, onaangename metaalachtige smaak • Alcoholintolerantie Weet wat je neemt Guido Duerinckx • Epileptische aanvallen, neurologische aandoeningen • Perifere neuropathie (gevoelloosheid of tintelingen in handen, voeten, armen, benen, vingers, tenen). Deze kan blijvend zijn bij langdurige inname van metronidazol. • Overgevoeligheidsreacties: urticaria (netelroos), jeuk, rode uitslag, flush, verstopte neus, koorts, gewrichtspijn • Ontwikkeling van resistente bacteriën: metronidazol alleen gebruiken indien absoluut noodzakelijk en wanneer infectie met betreffende bacteriën aangetoond is • Leukopenie (te weinig witte bloedcellen) • Verergering van Candida albicans infecties Interacties Gelijktijdig gebruik van metronidazol en andere medicijnen en/of bepaalde stoffen kan ongewenste interacties geven: • Alcohol: alcoholintolerantie en onaangename reacties op alcohol kunnen zich voordoen, die te vergelijken zijn met die van disulfiram (medicijn tegen alcoholisme), waaronder flush, hoofdpijn, misselijkheid, overgeven, buikkrampen en overmatige transpiratie. Drink geen alcohol tijdens metronidazol behandeling en wacht tot enkele dagen na het beëindigen van de behandeling. • Bloedverdunners (warfarine): vertraagde bloedstolling en verhoogd risico op bloedingen. De dosis van de bloedverdunner moet mogelijk aangepast worden. • Cimetidine (maagzuurremmer) kan de afbraak van metronidazol vertragen en het risico op bijwerkingen verhogen. • Disulfiram (alcoholisme) kan psychose en verwarring veroorzaken bij gelijktijdig gebruik met metronidazol. Wacht met het nemen van metronidazol tot twee weken na het stoppen met disulfiram. • Lithium (bipolaire stoornis): metronidazol kan de lithiumconcentraties verhogen en tot lithiumvergiftiging leiden (verhoogd creatinine, hypernatriëmie, abnormaal verdunde urine). Gelijktijdig gebruik wordt afgeraden. • Fenobarbital (epilepsie) versnelt de afbraak van metronidazol en maakt het middel minder werkzaam. • Fenytoïne (epilepsie): gelijktijdig gebruik met metronidazol resulteert in een versnelde afbraak van beide medicijnen. Ivermectine Ivermectine is een antiparasitair middel dat werkzaam is tegen de meeste darmwormen (behalve lintwormen), mijten en luizen. Het wordt zowel bij mensen als bij dieren gebruikt. Ivermectine is een chemisch derivaat van avermectine dat geïsoleerd werd uit Streptomyces avermitilis en dat het parasitair zenuwstelsel aantast. Bij mensen wordt het vooral gebruikt bij onchocerciasis, filariasis, intestinale strongyloidiasis en scabiës (schurft). Bij paarden wordt het vooral voor intestinale wormen gebruikt en bij honden is de belangrijkste indicatie de preventie van hartworm. Waarschuwing: overgevoeligheid bij sommige honden Sommige hondenrassen zijn overmatig gevoelig voor ivermectine. Naast de gewone gevoeligheid die bij alle honden voorkomt, leidt de inname van kleine hoeveelheden ivermectine bij daarvoor overgevoelige dieren tot verlamming, coma en zelfs de dood. Deze overgevoeligheid wordt veroorzaakt door het ontbreken van het MDR-2 enzym. MDR-2 deficiëntie is bekend bij onder meer collie-achtige honden en bij de Zwitserse herdershond. MDR-2 deficiëntie kan vastgesteld worden door bloedonderzoek. Contra-indicaties Eerste trimester van de zwangerschap Borstvoeding Kinderen onder de twee jaar Leverziekten Nierinsufficiëntie Bijwerkingen Bij behandeling van onchocerciasis: allergische reacties, oedeem, versnelde hartslag, oogklachten Bij behandeling van strongyloidiasis: maagdarmklachten (buikpijn, misselijkheid, diarree, constipatie, overgeven, anorexia), verminderde leukocyten, eosinofilie, verhoogd hemoglobine, verhoogde leverenzymen, aandoeningen van het zenuwstelsel (duizeligheid, vermoeidheid, slaperigheid, tremor), jeuk en huiduitslag. Mazzotti reacties: uitwendige en systemische reacties kunnen zich voordoen bij de behandeling van onchocerciasis. Ze zijn het gevolg van het massaal afsterven van eitjes en larven. Mazzotti reacties kunnen zijn: huiduitslag, jeuk, oedeem, koorts, gewrichtspijn en gezwollen lymfeklieren. Neurologische complicaties: tremoren, lethargie, coma en dood doen zich vooral bij gevoelige honden voor. Bij mensen komt het zelden voor, maar het wordt afgeraden om dit middel te gebruiken bij een beschadigde bloedhersenbarrière en aandoeningen van het centrale zenuwstelsel. Patiënten met onchocerciasis hebben een verhoogd risico op fatale neurologische complicaties (hersenontsteking, coma) wanneer er sprake is van co-infectie met L. loa. Rugpijn, ademhalingsmoeilijkheden, incontinentie (urine en feces), problemen met staan en lopen, verwarring, lethargie, koorts, hoofdpijn, gewrichtspijn epileptische aanvallen en coma, worden gerapporteerd. Interacties Niet gelijktijdig gebruiken met: • Alcohol, benzodiazepines en bloedverdunners • Amiodaron, carvedilol, clarithromycine, cyclosporine, erythromycine, itraconazol, ketoconazol, quinidine, ritonavir, tamoxifen, verapamil: geven verhoogd risico op neurotoxiciteit Weet wat je neemt Medicijnen en hun bijwerkingen worden besproken in de rubriek ‘Weet wat je neemt’ op onze gesloten website www. fache-instituut.be. Als je het medicijn dat je zoekt niet vindt, kan je het toevoegen. Het wordt dan zo snel mogelijk besproken. Het is geen adviesrubriek, hoewel we steeds aanvullend een orthomoleculair advies geven bij het ziektebeeld waarvoor de medicatie gebruikt wordt, om aan te tonen dat er natuurlijke alternatieven zijn. Deze adviezen zijn uitsluitend richtlijnen. De aangegeven doseringen zijn algemeen en dienen onder begeleiding van een orthomoleculaire arts individueel te worden aangepast. Waarschuwing! Wij raden het absoluut af om op eigen houtje te stoppen met medicatie. De orthomoleculaire adviezen zijn bedoeld ter ondersteuning, niet als vervanging van de gebruikte medicatie. Als je wil stoppen met je medicatie en volledig op een orthomoleculair behandelplan wil overstappen, doe dat dan uitsluitend onder toezicht van een orthomoleculaire arts! Orthofyto 27 ® Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 Seminarie ALS & Fibromyalgie Vrijdag 9 december 2011 (9:00 tot 17:00) Amyotrofische Laterale Sclerose (ALS) Amyotrofische Laterale Sclerose (ALS) Amyotrofische Laterale Sclerose (ALS) is een degeneratieve neuromusculaire ziekte met een snelle progressie. Het is een aandoening van het centrale zenuwstelsel: ALS vernietigt zenuwcellen in de hersenen en het ruggenmerg en tast de spieren aan. ALS is net als alle andere neurologische aandoeningen een ziekte die kan voorkomen worden met de juiste voeding- en leefstijl. Hoewel genetische factoren een rol spelen, blijkt uit onderzoek dat leefstijlfactoren van doorslaggevender belang zijn. Oxidatieve Bij Nordic Naturals, visolie is altijd onze exclusieve focus stress, vrije radicalen, inflammatie, glutamaat excitotoxiciteit, geweest sinds 1995. Deze continue investeringen in omega-3s DNA-schade, mitochondriale disfunctie, allergie, zware metaresulteren in een visolie nooit geziene zuiverheid, versheid enfocus geprezen Bij Nordic Naturals, is altijd onze exclusieve len, nutriëntentekorten en hoofdletsels zijn een paar van de smaak—voor meer en betere resultaten. geweest sinds 1995. Deze continue investeringen in omega-3s hoofdrolspelers bij het ontstaan van ALS. Bij Nordic Naturals, visolie is altijd onze exclusieve focus Het Bewijs zietnooit men in onzecontinue onafhankelijke test resultaten: resulteren in een geziene zuiverheid, versheid en gepreze geweest sinds 1995. Deze investeringen in omega-3s Ieder lot van Nordic Naturals oliën zijn onafhankelijk getest om smaak—voor betere resultaten. resulterenmeer in eenen nooit geziene zuiverheid, versheid en geprezen zo onze industrieleidende zuiverheid en versheid niveau’s te smaak—voor meer en betere resultaten. Het Bewijs ziet men ingaranderen onze onafhankelijke test resultaten: garanderen. En we volledige transparantie tot onze Nieuwste inzichten in het ontstaan en Het Bewijs ziet men Tot in onze onafhankelijke test analyse certificaten. op vandaag hebben weresultaten: nog nooit een om Ieder lot van Nordic Naturals oliën zijn onafhankelijk getest Ieder lot van Nordic Naturals oliëndie zijn onafhankelijk getest om de behandeling van concurrerend product gevonden onze resultaten evenaart. zo onze industrieleidende zuiverheid enversheid versheid niveau’s zo onze industrieleidende zuiverheid en niveau’s te te chronisch pijnsyndroom garanderen. Kwaliteit is van de visolie experten voor uw En we garanderen transparantie tot onze garanderen. En belang—vertrouw we garanderenvolledige volledige transparantie tot onze Omega-3 behoeften. analyse certificaten. vandaag hebben nog nooit een een analyse certificaten. TotTot opopvandaag hebbenwewe nog nooit Fibromyalgie of fibromyalgie concurrerend product gevonden die onze resultaten evenaart. concurrerend product gevonden die onze resultaten evenaart. Syndroom (FMS) is een complex Kwaliteit is van belang—vertrouw de visolie experten voor uw Nooit. Overbevissing? syndroom en de mensen die er aan Kwaliteit is van belang—vertrouw de visolie experten voor uw Omega-3 behoeften. lijden ervaren een brede waaier aan Chemische verwerking? Helemaal niet. verzwakkende symptomen, van hoofdpijn en vermoeidheid tot Omega-3 behoeften. algemene spierpijn en spastische darmen. Het symptoom dat Gezuiverd? Absoluut. Overbevissing? Nooit. bij alle FMS patiënten voorkomt is ernstige spierpijn. Onderbouwd door klinische studies? Uiteraard. FMS is een aandoening met veel facetten, wat het voor de Nooit. Helemaal niet. Overbevissing? Chemische verwerking? klassieke geneeskunde een onbehandelbare ziekte maakt. De orthomoleculaire geneeskunde gaat op zoek naar al deze Gezuiverd? Absoluut.Helemaal niet. Chemische verwerking? facetten en pakt ze één voor één aan, waardoor de patiënt zich Onderbouwd door klinische studies? Uiteraard. niet alleen veel beter voelt, maar zelfs van zijn of haar klach- Gezuiverd? Absoluut . ten verlost kan worden. Fibromyalgie Prijs: € 120 voor een volledige dag, inclusief syllabus • Gratis voor cursisten die dit jaar het volledige 4de jaar volgen • Syllabus en koffie/thee/water inbegrepen in de prijs. ‘s Middags is er gelegenheid om een middagmaal te gebruiken voor 12 euro. Gelieve dit op voorhand aan ons mee te delen. • De Seminaries worden geaccrediteerd. Meer info en een overzicht van het aantal accreditatiepunten per seminarie of les vind je op www.fache-instituut.be (Faché Instituut - Accreditatiebureau) Onderbouwd door klinische studies? Uiteraard. CompleMed 059 27 07 53 [email protected] • www.complemed.be CompleMed 059 27 07 53 [email protected] • www.complemed.be CompleMed 059 27 07 53 [email protected] • www.complemed.be 28 Omdat u met uw gezondheid liever geen loopje neemt EPA en DHA ondersteunen de circulatie en dragen bij tot goede cholesterol. Ubiquinol, de gebruiksklare vorm van co-enzym Q10, OMENAQ® Drievoudige vitaliteitsformule. Ondersteunt circulatie en sterke botten. geeft meer energie, en draagt op een eigen manier bij tot goede cholesterol. Vitamine K2 ondersteunt de circulatie. In combinatie met vitamine D3 zorgt vitamine K2 eveneens voor een goede botaanmaak en het behoud van sterke botten. Meer info: www.minami-nutrition.be Medisch dossier Johan J. De Cock Parasieten, wat zijn dat voor beestjes? Het grote vetzuurdossier O nlangs keerden twee Belgische families uit vakantie terug van Sumatra. Na een paar weken hadden twee mannen en twee vrouwen last van extreme vermoeidheid. Daarnaast vertoonden ze alle vier volgende symptomen: droge mond, veel dorst, geen honger, pijnlijk gevoel in de leverstreek en een beknellend gevoel ter hoogte van de slokdarm-maag. Verder werd ook diarree en vermageren opgetekend. Na enig onderzoek werd vastgesteld dat alle vier een parasitose hadden opgelopen, een infectie met een parasiet. Hierbij ging het om de protozoa Giardia. Persoonlijk herinner ik me van vorig jaar nog een kindje van acht jaar dat niet goed groeide, leed aan bloedarmoede en glutenallergie. Uiteindelijk bleek ook daar een Giardia-infectie de oorzaak te zijn van enkele problemen. Aandoeningen met parasieten komen meer voor dan algemeen werd aangenomen. In deze bijdrage besteed ik meer aandacht aan deze ziekten en hun gevolgen. De visie van de auteur is gebaseerd op nazicht van databanken (PUBMED, BIOSIS) en enkele betrouwbare bronnen (1,6). Deze visie is niet limitatief (zie andere bijdragen in dit tijdschrift), maar nodigt uit tot reflectie en verder nazicht van een ondergewaardeerd onderwerp in de dagdagelijkse praktijk van huisartsen- en gezondheidstherapeuten. Begripsbepaling en afbakening van deze bijdrage Onder parasieten verstaan we levende organismen die overleven dank zij een gastheer, een ander levend organisme. Bijkomend is vereist dat ze van geen enkel nut zijn voor die gastheer en zijn metabolisme verstoren, dus schade veroorzaken. Deze beschrijving is belangrijk omdat enkele auteurs soms saprofyten opnemen bij de parasieten. Diverse bacteriën zijn afhankelijk voor hun voeding van dood materiaal (heterotrofe voeding) en kunnen bij de mens voorkomen. Ze worden soms parasitair bij een verzwakt immuunsysteem. Hiermee geven we al aan dat een goed functionerend immuunsysteem een belangrijke factor is bij de algemene therapiemaatregelen. Een andere beperking van deze bijdrage is de taxonomische afbakening van wat we onder parasieten verstaan (Zie tabel 1). In enge zin worden bij de parasieten gerangschikt: protozoa; helminthen of wormen; geleedpotige dieren zoals mijten en teken, wantsen, luizen, vlooien, enz. Geleedpotige dieren dienen als vector voor bacteriën en gifstoffen. Sommige diertjes zijn ectoparasieten en leven op of in de huid. Ik beperk mij in deze bijdrage tot de vermelde categorieën (2). Andere auteurs vermelden het springend gen, prionen, schimmels en sommige virussen als parasieten bij de mens. “Het grootste deel van de wereldbevolking 30 Orthofyto Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 ® Medisch dossier Johan J. De Cock draagt parasieten, zelfs als je bacteriën en virussen niet meetelt” (3). De mens als ‘parasiet’ van de aarde is een interessante visie die mij in de zelfde publicatie opviel. Enkele belangrijke parasieten Bij de eencellige protozoa treffen we enkele bekende parasieten aan, zoals de al eerder genoemde Giardia lamblia of G. intestinalis. Deze parasiet woekert in de dunne darm en wordt soms gemist in de diagnose bij kinderen met vitamine B12 gebrek. Fig. 1. Giardia lamblia, een eencellige parasiet Malaria wordt in 80% van de gevallen veroorzaakt door Plasmodium falciparum, een protozoön dat via Anofeles muskieten wordt overgebracht. De andere 20% van malaria gevallen wordt veroorzaakt door Plasmodiumsoorten die doorgaans minder schade berokkenen. Toxoplasmose, veroorzaakt door Toxoplasma gondii, is vooral bij zwangere vrouwen een gevaarlijke ziekte. Niet alleen (jonge) katten zijn drager van deze eencellige. Ook op ongewassen groenten kan T. gondii voorkomen. De gevreesde amoebendysenterie of amoebiasis wordt veroorzaakt door de Entamoeba histolytica, die in tropische gebieden nog regelmatig verantwoordelijk is voor sterfgevallen. Twee protozoa, de Blastocystis hominis en de Dientamoeba fragilis komen zeer regelmatig samen voor in de dikke darm, maar worden wel eens gemist bij onderzoek. Klinisch vertoont de patiënt een enorm opgezette buik, gepaard met veel winderigheid. Fig. 2. Blastocystis hominis, een eencellige parasiet Bij de platwormen, komen de Taenia soorten nog steeds voor bij de Westerse mens. Uiteraard zal men bij moslimgelovigen géén varkenslintworm aantreffen. Misschien een interessant idee voor wie zijn gezondheid ter harte neemt! Fig. 3. Taenia saginata (Runderlintworm) Fasciolopsis buskii is een zuigworm die in de darmen voorkomt. De worm wordt in sommige geschriften geassocieerd met het optreden van enkele kankervormen. Ik vond geen direct causaal verband. Deze worm komt ook voor bij niet-kankerpatiënten. In dit geval is het aan te bevelen de geschriften van Hulda Clark (1928-2009) verder kritisch te bestuderen. (Fasciolopsis buskii veroorzaakt alleen kanker in aanwezigheid van isopropylalcohol; zie artikel pag. 14, nvdr) Fig. 4. Fasciolopsis buskii, een zuigworm Bij de rondwormen, richten sommige mijnwormen nog steeds een ravage aan in tropische gebieden. Infectie met deze wormen kan anemie veroorzaken. De grote spoelworm Ascaris lumbricoides is zeldzaam geworden in België. De zweepworm Trichuris trichiura daarentegen blijkt meer voor te komen dan vroeger. Naast de eencellige protozoa en diverse parasitaire wormen, kent men een categorie van dieren die als vector dienen voor het overbrengen van schadelijke bacteriën en andere levensvormen bij de mens. Enkele diertjes zijn direct parasitair, zoals Demodex. Demodex Fig. 5. Trichuris trichiura, de zweepworm is een familie van zeer kleine mijten die in haarzakjes leven. Meer dan 80% van de volwassenen heeft deze mijten in het gelaat. Vanaf 70 jaar heeft iedereen deze lichtschuwe mijten. De bekendste soorten zijn Demodex folliculorum (0,3 mm), de haarfollikelmijt, en een kleinere soort, D. brevis (<0,3 mm) die in talgklieren voorkomt. Meestal vinden we deze mijten in het gelaat (voorhoofd, neus, wangen, uitwendige gehoorgang). Ze veroorzaken soms acne rosacea, blefaritis (ontsteking ooglid) en madarosis (uitval wimpers). Hygiënische maatregelen: geen te vette cosmetica gebruiken, wassen met milde zeep. Fig. 6. Demodex folliculorum, de haarfollikelmijt Dermatophagoides pteronyssinus, de huisstofmijt of huismijt, vindt men niet alleen in stof, maar helaas ook in ons bed, tapijten en vloerbekleding. Vochtigheid en warmte zijn omstandigheden waarin het beestje zich lekker voelt. Een allergie tegen de uitwerpselen van dit beestje komt nog vrij veel voor. Fig. 7. Huisstofmijt De schapenteek komt voor bij schapen en andere zoogdieren. Een deel van deze teken zijn besmet met een bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt bij de mens. In gebieden waar deze teken voorkomen is het goed om aangepaste kledij te voorzien en uw lichaam na te kijken op eventuele tekenbeten of de aanwezigheid van teken zelf. Orthofyto 31 ® Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 Medisch dossier Johan J. De Cock Preventie van parasitosen Tabel 1. Beknopte taxonomie met betrekking tot parasieten (2) Parasiet Parasitaire aandoening Enkele preventieve maatregelen kunnen genomen worden om parasitaire infecties te voorkomen of de gevolgen ervan te verzachten. Protozoa 1. Zich goed informeren wanneer u op reis vertrekt naar landen waar malaria en andere parasieten veelvuldig voorkomen. Preventief bevelen verschillende instanties een medicamenteuze behandeling aan. Informeer bij uw arts of een deskundige; doe zelf enige opzoekingen via de databank KABISA, waar een interessante informatie werd samengebracht over reis gerelateerde koorts (4). 2. Zorg dat u een muskietentent heeft. 3. Een repellent, een product om insecten op afstand te houden, aanbrengen op kleding of op lichaamsdelen. DEET is een goed product tegen teken. 4. Zorg voor gepaste kleding: schoeisel, kousen en broek zijn soms onmisbaar. 5. Hygiëne. Pas een goede wondverzorging toe bij kwetsuren; behandel zo snel mogelijk steken van muggen. Let op met besmet drinkwater (kan bv. Cryptosporidiosis veroorzaken waarbij veelvuldig diarree voorkomt). Groenten en fruit wassen voor consumptie Besmet vlees, rauwe of te weinig gekookte vis vermijden. Voedselkeuring is een nuttige bijdrage tot een betere algemene hygiëne. Handen wassen na gebruik van het toilet. 6. Zorg voor een goed immuunsysteem met extra aandacht voor de darmflora en de lever. 7. Een vitamine B-complex met voldoende B12 kan nuttig zijn. 8.Seksuele hygiëne is geen overbodige luxe: de protozoa Trichomonas vaginalis wordt seksueel overgedragen (SOA). De schaamluis, Phthirus pubis, is echter bijna uitgestorven. 9. Het nut van vaccins is twijfelachtig. Verdere studie is hier nodig. Entamoeba histolytica Amoebiasis Giardia lamblia Giardiasis (Lamblialis) Plasmodium falciparum Malaria Toxoplasma gondii Toxoplasmosis Hoe komt men tot een diagnose? Uit de anamnese en bij inspectie kan al veel duidelijk worden. Is men recent op reis geweest? Wat met voeding, drank,..? Heeft men insectensteken gehad? Opgeblazen buik? Welke symptomen primeren? Pijn, temperatuur, …? Bij de bloedanalyse (serologie) kan men antistoffen nazien tegen malaria (Plasmodium), de IgG en IgM voor Toxoplasmose bepalen, idem voor de 32 Blastocystis hominis Blastocystosis Cryptosporidium soorten Cryptosporidiosis Dientamoeba fragilis Platwormen (Platyhelminthen) Fasciolopsis buski(i) (zuigworm) Taenia saginata (runderlintworm) Taeniasis Taenia solium (varkenslintworm) Taeniasis Rondwormen (nematoden) Ankylostoma (duodenale mijnworm, haakworm) Ankylostomiase Necator americanus Ascaris lumbricoides (spoelworm) Ascariasis Enterobius vermicularis (aarsmade) Enterobiasis, Oxyuriasis (Oxyuris vermicularis; Oxyuren) Trichuris trichiura (zweepworm) Trichuriasis Klasse Arachnida (spinachtigen) Orde Acarina (mijten en teken) Demodex folliculorum (haarzakjesmijt) Dermatophagoides pteronyssinus (huisstofmijt) Ixodes ricinus (schapenteek) zie: ziekte van Lyme Klasse Insecta (insecten: wantsen, luizen, vlooien, vliegen en muggen) Cimex lectularius (Bedwants, wandluis) Pediculus humanus corporis (kleerluis, lichaamsluis) bacterie Borrelia burgdorferi die de ziekte van Lyme veroorzaakt (de vector is een teek). Bij het nazicht van de stoelgang met microscoop en andere tests, vermelden we in het bijzonder de eenvoudige ‘Tape Test’ die ’s morgens voor het toilet perianaal wordt uitgevoerd om de rondworm Enterobius (Oxyuris) vermicularis op te sporen. De Aarsmade komt immers nog af en toe voor. Verder is een ‘Triple Feces Test’ (TFT) bekend voor de protozoa Dientamoeba fragilis. Fecescollectie moet op herhaalde dagen gebeuren wegens discontinue uitscheiding van wormeieren en cysten door de parasiet. De mogelijkheden van een Levend Bloed Analyse Test moeten verder worden bestudeerd. Orthofyto Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 ® Pediculosis (P. humanus humanus) Conventionele behandelingen bij parasitose Het ‘Gecommentarieerd Geneesmiddelenrepertorium’ bespreekt bij ‘Infecties’, antibacteriële en antivirale middelen, antimycotica (tegen schimmels) en antiparasitaire middelen. Drie groepen van geneesmiddelen tegen parasieten staan vermeld (5). 1. Anthelminthica tegen wormen Mebendazol wordt toegepast bij rondwormen zoals Ascaris lumbricoides en Enterobius vermicularis. Tijdens het eerste trimester van de zwangerschap mag dit product niet gebruikt worden (teratogeen!). Niclosamide wordt toe- Medisch dossier Johan J. De Cock past bij platwormen zoals Taenia soorten, lintwormen. Gelijktijdig gebruik van alcohol is te vermijden. 2. Antimalariamiddelen Zowel preventie als behandeling worden besproken. Volgende middelen worden al dan niet gecombineerd toegepast: chloroquine, proguanil, mefloquine, atovaquon, doxycycline, artemether, lumefantrine en kinine. Duidelijk wordt gewaarschuwd voor de vele bijwerkingen, contra-indicaties en resistentie. Hier plaatsen we het belang van research naar plantaardige middelen tegen malaria. 3. Andere antiprotozoaire middelen De belangrijkste groep stoffen zijn de imidazoolderivaten waaronder metronidazol dat ook nog lokaal gebruikt wordt bij acne rosacea. Protozoa die met deze medicatie worden bestreden, zijn onder meer Entamoeba histolytica, Giardia intestinalis (lamblia) en Trichomonas vaginalis, een seksueel overdraagbare protozoa. Minder gebruikte medicamentengroepen zijn atovaquon, pentamidine, pyrimethamine en paromomycine. De stelling dat het uitroeien van parasieten nieuwe ziekten zou kunnen veroorzaken zoals Colitis, ziekte van Crohn en allergieën, berust volgens mij op een denkfout bij de onderzoekers. Het gebruik van medicatie veroorzaakt regelmatig darmproblemen met verstoring van de darmflora. Betere hygiëne en het gebruik van meer synthetische welvaartsproducten kan leiden tot het minder voorkomen van parasitosen en gelijktijdig meer allergieën. Ontwormingsprogramma’s met chemische middelen verstoren een normale darmfunctie en zorgen voor immuniteitsproblemen. Daardoor zijn die programma’s geen ideale oplossing. Het zoeken naar individueel aangepaste natuurlijke behandelingen bij parasitosen is van urgent belang! Fytotherapie en ortho­ moleculaire ondersteuning Hulda Clark werd wereldbekend door haar visies op diverse gezondheidsproblemen. Haar ‘Herbal Parasitic Cleanse’ wordt gepromoot als een plantaardig middel tegen ingewandswormen (zie artikel pag. 24 Trio Antiparasitair) Voor malaria wordt intensief gezocht naar werkzame plantenextracten. Andere nuttige planten tegen parasieten: • Psyllium, vlozaad, afkomstig van Plantago ovato • Allium sativum, knoflook, is een traditioneel antiparasitair middel • Ongepelde pompoenpitten, 200-400 gram malen en roosteren • Pompelmoespitten (grapefruit) extracten zijn veilig • Gedroogde Carica papaja zaden • Prei, ajuin, radijs, venkel, gentiaan, gember, aloë vera, … • Castorolie van de boon, het zaad van de Ricinus communis plant en producten met rabarber (Rheum palmatum) als laxatief circa 30 minuten later. Komt alleen de ontlasting wat sneller naar buiten of zijn er werkelijk ingrijpende veranderingen? Interessant zou zijn om over dit onderwerp een degelijke studie te maken (7). In de homeopathie wordt Artemisia cina D1 of Cina D1 toegepast in een dosering van vier druppels, vier maal per dag, ofwel gebruikt men bij aarsmaden een tinctuur in een dosering van 10 à 30 druppels nuchter. Bij aarsmaden bij kinderen zal men twee maal per dag voldoende wortelsap toevoegen en dient het gebruik van ‘Chenopediumsoorten’ in de voeding, zoals quinoa, te worden bestudeerd. Hebben parasieten geen enkel nut? We vonden vermeldingen voor ornithine en arginine als nuttige stoffen bij parasitose, waarbij het accent komt te liggen op regeneratie van de lever. L-arginine wordt bijkomstig toegepast tegen malaria. Bentoniet klei of montmorilloniet absorbeert veel water samen met eventuele protozoa, eieren en cysten. Berberine, een stof in diverse planten, kent hernieuwde belangstelling bij de bestrijding van parasieten. Colonhydrotherapie (CHT) of hoge darmspoeling Je kan CHT een beetje vergelijken met een klysma of enema in het hospitaalmilieu. Een lichte zoutoplossing in water wordt op lichaamstemperatuur en onder lage druk in de darm gebracht via een canule die anaal wordt geplaatst. Sommige therapeuten voegen olie en/of kruiden toe. De behandeling gebeurt in een verwarmd lokaal. De patiënt ledigt vooraf de blaas. Het aantal spoelingen is erg uiteenlopend maar drie spoelingen gespreid over twee weken is een veel toegepast schema. Minstens drie dagen voor de eerste spoeling tot drie dagen na de laatste spoeling volgt men een maagdarmsparend dieet, arm aan vezels. Men gebruikt geen rauwkost of fruit(sappen). Wel twee liter water drinken per dag ofwel thee van venkel, brandnetel, duizendblad. Het weinige dat men eet goed kauwen! Op de nuchtere maag drinkt men ¼ liter lauw water met een koffielepel magnesiumsulfaat. Dit kan bij gevoelige personen diarree veroorzaken. Ontbijt Waarschuwing: bij een onjuiste uitvoering kunnen zaken in de dunne darm terecht komen! Voorzichtigheid is geboden bij de ziekte van Crohn, aambeien, divertikels, tumoren en recente darmoperaties. Dat sommige zware metalen, zoals nikkel, lood en cadmium, zich kunnen opstapelen in parasieten kan zijn nut hebben in detoxificatie programma’s en kan voor sommige patiënten substantieel bijdragen tot een goede behandeling. Dat parasieten een ecologisch evenwicht in stand kunnen houden, lijkt mij een andere, uiterst interessante visie. (Zie andere artikels in dit nummer) Slotbemerkingen Parasitosen, infecties met parasieten, bestonden voor de eerste mens op aarde verscheen. Die infecties hebben een evolutionair nut. Protozoa, wormen en andere beestjes kunnen echter veel schade berokkenen bij de mens. Het is bijgevolg zeer belangrijk aandacht te besteden aan het voorkomen van die infecties met hun nefaste gevolgen. Een juiste diagnose is belangrijk om de behandeling zo goed mogelijk te sturen. Gelet op de bijwerkingen van vele geneesmiddelen en de toegenomen resistentie, kennen fytotherapeutische en orthoceutische middelen een toenemende belangstelling. Hoge darmspoelingen hebben mogelijk een plaats in de therapie, maar verdere studie is nodig. Nuttig adres: Instituut voor Tropische Geneeskunde. Nationalestraat 155 - 2000 Antwerpen 03 247 66 66 Referenties: 1. Databases Pubmed, Biosis, CAM; Labogidsen. 2. De Cock J. Het individueel-holistisch gezondheidsprofiel. Onderdeel Labo-onderzoeken. Deel 2. Monografie Agora Vita®, Dendermonde, September 2011. 3. Faché Walter O.M. Monografie 56. Publi Media FIOW. Laarne, 2008. Parasieten een onderliggende pathologie van degeneratieziekten. 4. KABISA, Travel related fever. http://www.kabisa.be/ (assessed 28.08.2011). 5. Gecommentarieerd geneesmiddelenrepertorium. 2008 p. 313-318. 6. Tierra M, Lust J. The natural remedy bible. Revised & updated. Pocket Books, New York. James Charles Associates. April 2003. 7. Ernst E. Colonic irrigation: therapeutic claims by professional organisations, a review. Int J Clin Pract. 2010 Mar;64(4):429-31. Orthofyto 33 ® Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 Orthomoleculaire stof Hilde Maris Pau d’Arco - veelzijdige antimicrobiële plant P au d’Arco is een medicinaal plantenpreparaat dat gewonnen wordt uit de binnenbast van de Taheebo boom (Tabebuia Avellanedae of Tabebuia Impetiginosa). Deze boom groeit voornamelijk in Centraal en Zuid-Amerika. Er worden al eeuwen medicinale eigenschappen toegeschreven aan Pau d’Arco. Het werd onder meer gebruikt door de Inca’s, de Azteken en Braziliaanse Indianenstammen. Zij beweerden dat het kruid tandpijn, rugpijn en andere klachten verbeterde. Pau d’Arco is bekend om zijn immunostimulerende, anti-inflammatoire, antioxidatieve en antimicrobiële werking. Het middel wordt voornamelijk ingezet bij infectieziekten die veroorzaakt worden door virussen, bacteriën, schimmels en parasieten. Sinds kort wordt het ook erkend als antikanker middel. Wij gingen na wat de recente wetenschappelijke literatuur zegt over dit oude ‘wondermiddel’. In 1884 ontdekte men het actieve ingrediënt van Pau d’Arco, namelijk lapachol. De chemische structuur van lapachol werd ontrafeld in 1896 door Samuel C. Hooker. In 1927 slaagde Louis F. Fieser er in om lapachol synthetisch te vervaardigen. Omdat het voor farmaceutische bedrijven niet interessant is om het volledige plantenextract te gebruiken, aangezien er geen patent op aangevraagd kan worden, is het meeste onderzoek voornamelijk gedaan naar de geïsoleerde ingrediënten van Pau d’Arco. Het meest onderzochte bestanddeel is lapachol. Belangrijkste inhoudsstoffen van Pau d’Arco Fig. 1. De Taheebo boom of Tabebuia Avellanedae Van medicinale plant naar medicijn De term Pau d’Arco komt uit het Portugees. ‘Pau’ staat voor hout en ‘arco’ voor boog. Het hout van de boom werd traditioneel gebruikt voor het vervaardigen van bogen. 34 • Naftaquinonen: lapachol, alfalapachone, bètalapachone, deoxylapachone, hydroxybètalapachone, … • Flavonoïden: xyloidone, quercetine, … • Anthraquinonen • Naftofurandionen • Benzoëzuurderivaten, benzaldehydederivaten • Iridoïden • Coumarines • Carnosol Orthofyto Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 ® Fig. 2. Lapachol, de meest onderzochte inhoudsstof van Pau d’Arco Schimmels, bacteriën, virussen en parasieten Pau d’Arco heeft een antischimmel werking en bestrijdt onder meer Candida albicans en Trichopyton mentagrophytes overgroei. Lapachol en andere inhoudsstoffen van Pau d’Arco hebben ook een antiparasitair effect, bv. tegen Plasmodium soorten, Schistosoma mansorri, Trypanosoma cruzi, ... (Menna-Barreto RF et al, 2005) Anthraquinonen en naftaquinonen hebben een antibacteriële werking tegen Helicobacter pylori, die betrokken is bij het ontstaan van maagzweren (Park BS Orthomoleculaire stof Hilde Maris et al, 2006). Deze stoffen remmen ook de groei van pathogene darmbacteriën, zoals Clostridium en Escherichia coli, terwijl ze de gunstige darmbacteriën, zoals Bifidobacterium adolescentis, B. bifidum, B. infantis, Lactobacillus acidophilus en L. casei, ongemoeid laten (Park BS, 2005). Pau d’Arco beïnvloedt dus gunstig de intestinale microflora. Lapachol kan ingezet worden tegen Methicilline resistente Staphylococcus aureus (MRSA, de zogenaamde ziekenhuisbacterie). Onderzoek van Pereira EM et al (2006) toont aan dat de naftaquinonen een antibacteriële activiteit tegen resistente bacteriesoorten vertonen. De onderzoekers suggereren dat deze stoffen gebruikt kunnen worden in de topische behandeling van wondinfecties die veroorzaakt zijn door stafylokokken. Bètalapachone versnelt het genezingsproces van brandwonden en voorkomt bacteriële infecties, één van de meest gevreesde complicaties bij zwaar verbrande patiënten (Fu SC, 2011). Lapachol en vele van haar bestanddelen hebben een uitgesproken antivirale werking, onder meer tegen het Epstein-Barr virus, het herpesvirus dat verantwoordelijk is voor het ontstaan van mononucleose (klierkoorts, ziekte van Pfeiffer) (Sacau EP et al, 2003). Bètalapachone remt ook selectief de replicatie van het HIV-1 virus (human immunodeficiency virus type 1) (Li CJ et al, 1993). Kanker Pau d’Arco wordt al sinds de jaren 1960 genoemd als ‘wondermiddel’ tegen kanker. Het Braziliaanse nieuwsmagazine O Cruzeiro rapporteerde miraculeuze genezingen van kankerpatiënten in een Braziliaans ziekenhuis door het gebruik van Pau d’Arco. Het National Cancer Institute kreeg daardoor interesse voor Pau d’Arco. Dat leidde tot uitgebreid onderzoek naar de werking van lapachol en bètalapachone. Bètalapachone wordt beschouwd als de belangrijkste antikankerstof en heeft in vitro kankercel dodende effecten. Kankercellen kunnen zich ongelimiteerd delen dankzij het enzym telomerase. Er wordt daarom volop gezocht naar medicijnen die de activiteit van het telomerase remmen. Bètalapachone verlaagt de expressie van telomerase in menselijke leukemiecellen en heeft een rechtstreeks cytotoxisch effect op de kankercellen (Moon DO et al, 2010). Bètalapachone remt het vermogen van kankercellen om zich te verspreiden en verhindert daardoor metastase of uitzaaiing (Kim SO et al, 2007). Bovendien voorkomt het angiogenese, de aanmaak van nieuwe bloedvaten die tumoren van voedingsstoffen voorzien (Kung HN et al, 2007). Deze effecten worden waargenomen bij verschillende soorten kanker, waaronder leverkanker, leukemie, prostaatkanker, blaaskanker, longkanker en darmkanker. Het volledige extract van Pau d’Arco remt de groei van oestrogeenafhankelijke borstkankercellen en zet de kankercellen aan tot apoptose. Het doet dat door de genen te manipuleren die betrokken zijn bij deze mechanismen. Genen die op oestrogeen reageren en genen die de celcyclus regelen worden door Pau d’Arco ‘uitgeschakeld’ (downregulatie), terwijl de activiteit van genen die instaan voor de afbraak van xenobiotica (ook oestrogeen) en genen die geprogrammeerde celdood induceren, door Pau d’Arco wordt gestimuleerd (upregulatie). Pau d’Arco extract wordt beschouwd als een adjuvante therapie bij borstkanker (Mukherjee B et al, 2009). Natuurlijke ontstekingsremmer Pau d’Arco extract onderdrukt de productie van prostaglandine E2 (PGE2) en stikstofoxide (NO). Het blokkeert de expressie van de enzymen die instaan voor de aanmaak van deze inflammatoire stoffen, namelijk cyclo-oxygenase 2 (COX-2) en induceerbaar NO synthase (iNOS). Door deze ontstekingsremmende werking kan Pau d’Arco ingezet worden bij inflammatoire aandoeningen, zoals reumatoïde artritis, atherosclerose, allergie (eczeem, astma) en pijn (Byeon SE et al, 2008). Breedspectrum werking Pau d’Arco kan met recht een veelbelovende medicinale plant genoemd worden. De immunostimulerende, anti-inflammatoire, antioxidatieve en antimicrobiële eigenschappen zorgen er voor dat het middel bij een breed scala van aandoeningen ingezet kan worden. Hoewel in wetenschappelijke studies vooral gunstige eigenschappen worden gevonden van de geïsoleerde bestanddelen van Pau d’Arco, is het aangeraden te kiezen voor een volledig plantenextract, dat alle stoffen uit de plant bevat en dus een synergetische werking heeft. De afzonderlijke inhoudsstoffen hebben elk een specifieke werking. Hoe meer van deze stoffen samen genomen worden, hoe veelzijdiger het effect. Lees ook: Dr. P. Moulaert. Pau d’Arco. Orthofyto 2 (Jaargang 1, 1996). Pag. 3 - 5. Dosering Er zijn weinig gegevens bekend over de aanbevolen dosering van Pau d’Arco. Dit zijn de gangbare doses in de fytotherapie: Capsules: 2 à 3 maal per dag twee capsules van 500 mg Vloeibaar extract: 3 x per dag 1 à 2 ml Tinctuur (1:5): 2 à 3 maal per dag 20 tot 30 druppels Toxiciteit Pau D’ Arco is niet toxisch in normale doses. In hoge doseringen kan lapachol misselijkheid en braken veroorzaken en de activiteit van vitamine K tegengaan. In normale doses wordt het vitamine K antagonisme van lapachol geneutraliseerd door de aanwezigheid van verschillende vitamine K-achtige substanties in de gehele plant. Lapachol heeft een LD-50 van 480 mg/ kg, vergelijkbaar met cafeïne. Chronische toediening van 100 mg lapachol per kg/dag kan anemie veroorzaken. Waarschuwingen Er zijn heel wat inferieure producten op de markt die te weinig werkzame bestanddelen bevatten en daarom niet het gewenste effect sorteren. Koop kwaliteitsvolle preparaten die gestandaardiseerd zijn op naftaquinonen. Gebruik bij voorkeur volledige extracten van Pau d’Arco en niet de geïsoleerde bestanddelen, zoals lapachol of bètalapachone. In hoge doses hebben deze stoffen toxische effecten. Pau d’Arco heeft een bloedverdunnend effect. Raadpleeg een arts als je reguliere bloedverdunners gebruikt (warfarine, coumarines). Referenties: 1. Gómez Castellanos JR, Prieto JM, Heinrich M. Red Lapacho (Tabebuia impetiginosa)--a global ethnopharmacological commodity? J Ethnopharmacol. 2009 Jan 12;121(1):1-13. 2. Pereira EM, Machado Tde B, et al. Tabebuia avellanedae naphthoquinones: activity against methicillin-resistant staphylococcal strains, cytotoxic activity and in vivo dermal irritability analysis. Ann Clin Microbiol Antimicrob. 2006 Mar 22;5:5. 3. Park BS, Lee HK, Lee SE et al. Antibacterial activity of Tabebuia impetiginosa Martius ex DC (Taheebo) against Helicobacter pylori. J Ethnopharmacol. 2006 Apr 21;105(1-2):255-62. 4. Park BS, Kim JR, Lee SE, et al. Selective growth-inhibiting effects of compounds identified in Tabebuia impetiginosa inner bark on human intestinal bacteria. J Agric Food Chem. 2005 Feb 23;53(4):1152-7. 5. Menna-Barreto RF, Henriques-Pons A, Pinto AV, et al. Effect of a betalapachone-derived naphthoimidazole on Trypanosoma cruzi: identification of target organelles. J Antimicrob Chemother. 2005 Dec;56(6):1034-41. 6. Fu SC, Chau YP, Lu KS et al. β-lapachone accelerates the recovery of burnwound skin. Histol Histopathol. 2011 Jul;26(7):905-14. 7. Sacau EP, Estévez-Braun A, Ravelo AG, et al. Inhibitory effects of lapachol derivatives on epstein-barr virus activation. Bioorg Med Chem. 2003 Feb 20;11(4):483-8. 8. Li CJ, Zhang LJ, Dezube BJ, et al. Three inhibitors of type 1 human immunodeficiency virus long terminal repeat-directed gene expression and virus replication. Proc Natl Acad Sci U S A. 1993 Mar 1;90(5):1839-42. 9. Moon DO, Kang CH, Kim MO, et al. Beta-lapachone (LAPA) decreases cell viability and telomerase activity in leukemia cells: suppression of telomerase activity by LAPA. J Med Food. 2010 Jun;13(3):481-8. 10. Kim SO, Kwon JI, Jeong YK, et al. Induction of Egr-1 is associated with antimetastatic and anti-invasive ability of beta-lapachone in human hepatocarcinoma cells. Biosci Biotechnol Biochem. 2007 Sep;71(9):2169-76. 11. Kung HN, Chien CL, Chau GY, et al. Involvement of NO/cGMP signaling in the apoptotic and anti-angiogenic effects of beta-lapachone on endothelial cells in vitro. J Cell Physiol. 2007 May;211(2):522-32. 12. Mukherjee B, Telang N, Wong GY. Growth inhibition of estrogen receptor positive human breast cancer cells by Taheebo from the inner bark of Tabebuia avellandae tree. Int J Mol Med. 2009 Aug;24(2):253-60. 13. Byeon SE, Chung JY, Lee YG, et al. In vitro and in vivo anti-inflammatory effects of taheebo, a water extract from the inner bark of Tabebuia avellanedae. J Ethnopharmacol. 2008 Sep 2;119(1):145-52. Orthofyto 35 ® Jaargang 16 ~ nr.90 ~ 2011 Colostrum Forte Geef uw immuunsysteem meer weerstand! Net als bij de mens krijgt een pasgeboren dier moedermelk. De eerste melk, die binnen de 24 tot 48 uur van het moederdier wordt afgenomen, staat bekend als ‘biest’ of ‘colostrum’. Deze gelige transparante ‘supermelk’ bevat naast groeistoffen zeer veel afweerstoffen. Onderzoek toont aan dat colostrum van koeien identiek is aan de menselijke variant, maar wel 40 keer krachtiger. In het menselijk colostrum zit 2% IgG (Immunoglobuline) terwijl het koecolostrum 86% IgG bevat. IgG is de belangrijkste afweerstof in het lichaam. Daarenboven zitten er in colostrum meer vitamines, mineralen en glycoproteïnen én minder vetten en suikers dan in normale voeding. www. NATAOS .com Wat maakt Colostrum Forte uniek? • Colostrum stimuleert de spijsvertering, werkt laxerend, herstelt de darmwand en darmflora en ruimt opgestapelde afvalstoffen op. • Colostrum remt de binding van ziekteverwekkers. • Colostrum en lactoferrine verbeteren de absorptie en de biobeschikbaarheid van nutriënten, meer specifiek het mineraal ijzer. • De kruiden in Colostrum Forte zorgen tevens voor de aanmaak van Natural killer cellen. • Het BIO-lipide™ coating systeem van Colostrum Forte verhoogt de biobeschikbaarheid tot bijna 100%, de fosfolipiden coating garandeert een bepaalde aanvoer van omega-3 en omega-6-vetzuren. Colostrum Forte van Nataos wordt aangeboden in een verpakking van 100 capsules en bevat de volgende ingrediënten: breedspectrum colostrum met BIO-lipide coating, haver met Beta Glucaan, olijfblad, lactoferrine. OjIbwa|De roeck KEY NUTRITION meer info www.ojibwa.be of bel +32 (0)52 48 43 00 monografieën van het faché instituut OJ_colostrum_ad_Q.indd 1 23-09-2009 15:03:34 MN 101. Autisme, de puzzelstukjes op hun plaats. Van mysterieuze ziekte tot multifactoriële metabole stoornis - Preventieve aanpak tijdens de zwangerschap cruciaal - Nutritionele therapie is de sleutel tot succesvolle behandeling tie ofdredac Onder ho .M. Faché Walter O E ERAL OFE LAT AMYOTR E S SCLERO van ALS Oorzaken entie én aire prev ul ec ire ol m Ortho omuscula ur ne n ing va en behandel ng ni oe aand Onder hoo dr é & Hilde Maris eda ch WWaalltteerrO.M. fFa O.M. F ctie aché TICA UTRICEU FIEËN N AU A R G O N TIS ppen, FIOW MO DE E enschaM PU etZ WZ laire EL thomolecuO P HUN STUKJES stituut Or ©Faché In, Laarne België PLAAT Media S Publi Van m multifa ysterieuze ziekt cto Preven riële metabo e tot tieve le sto zwang aanpak tijde ornis ers ns de Nutritio nele th chap crucia al erapie succesv is olle be de sleutel to hande t ling Walter O.M. Fa ché MONO GRAF IEËN N UTRIC ©Fach é EUTIC Publi M Instituut O edia, La rt A arne Be homolecul ai lgië re Wet enscha ppen, FIOW Autisme is een neurologische ontwikkelingsstoornis, die gekenmerkt wordt door sociaal afstandelijk gedrag, een zwakke taalbeheersing en problemen met sociale contacten. Autisme komt steeds meer voor. De etiopathologie is nog niet helemaal gekend, maar steeds meer onderzoek wijst op een multifactoriële metabole stoornis. In deze monografie gaan we op zoek naar de oorzaken van autisme, en stellen we een nutritionele therapie voor die, mits goed toegepast, bijzonder succesvol is in de behandeling van autisme. Auteurs: Walter O.M. Faché & Hilde Maris Prijs: € 45.00 MN 89. Amyotrofische Laterale Sclerose Oorzaken van ALS. Orthomoleculaire preventie én behandeling van neuromusculaire aandoeningen Amyotrofe Laterale Sclerose (ALS) is een degeneratieve neuromusculaire ziekte met een snelle progressie. Het is een aandoening van het centrale zenuwstelsel: ALS vernietigt zenuwcellen in de hersenen en het ruggenmerg en tast de spieren aan. Daardoor ontstaat snelle achteruitgang van de motoriek en de beweging, terwijl het verstand, het zicht, het gehoor, de tastzin, het gevoel en de smaak onaangetast blijven. ALS wordt veroorzaakt en verergerd door een combinatie van factoren. Het opsporen van deze factoren en ze aanpakken met voeding en supplementen is de basis van de orthomoleculaire aanpak. Auteurs: Walter O.M. Faché & Hilde Maris Prijs: € 40 science is our nature, because nature is our science Bescherm je tegen een natte herfst en gure winter · voor curatieve en preventieve ondersteuning van het immuunsysteem · preventie van winterkwalen en griep · natuurlijke kuur voor gezonde luchtwegen Orthomoleculair surfen op de eerste digitale orthomoleculaire databank in België! www.fache-instituut.be Herbamol® 512 Defence · helpt de natuurlijke weerstand te versterken · voor behoud van een algemene gezondheid · met Vlier, Echinacea, Raket, Grindelia, Tijm en etherische oliën van Eucalyptus en Tea Tree Herbamol® 513 Air · verzacht en opent de luchtwegen · om vrijer te ademen door de neus · met Grindelia, Tijm, Echinacea, Paardenkastanje, Herderstasje, etherische oliën van Niaouli en Den Fungi+TM · hoog actieve β-immunoglucanen uit paddenstoelen met antivirale, antibacteriële en antiparasitaire eigenschappen voor een maximale weerstandsverhogende werking · met natuurlijke vit. C en D en mineralen: o.m. Fe tegen wintermoeheid Antioxol ® bioflavonoids Herbamol ® phytoceuticals OH-Mega ® essential omega-3 Phytoresc NV Zandstraat 4 B-9100 Sint-Niklaas Tel: +32 (0)3 750 33 70 Fax: +32 (0)3 750 33 71 www.phytoresc.be [email protected] Metamito ® orthoceuticals HappyPhyt ® nutraceuticals • meer dan 6000 artikels • het volledige archief van Orthofyto en LeefNu • een geavanceerde zoekmachine die je in staat stelt snel alle publicaties over jouw gezochte onderwerp te vinden in het archief • de nieuwslijn met nooit gepubliceerde artikels, permanent aangevuld met de laatste ontwikkelingen in de orthomoleculaire voeding en supplementen • de unieke mogelijkheid om via email op de hoogte gehouden te worden van nieuws over een bepaald onderwerp waar je voor inschrijft • de rubriek “Weet wat je neemt”, waarin je te weten komt welke de bijwerkingen zijn van de medicijnen en orthocijnen (supplementen) die je neemt en hoe deze te vervangen door orthoceuticals • nieuwe rubriek ,,Weet wat je eet’’ waarin je de voeding te weten komt die je best vermijd om allerlei kwalen en ziekten te vermijden Voor toegang tot de gesloten website zijn er twee mogelijkheden: • DIGIPAKKET: € 130 NIEUW Volledig digitaal abonnement op de tijdschriften en de website (incl. volledig digitaal archief Orthofyto & LeefNu) • ORTHOSPAKKET: € 220 Digitaal én gedrukt abonnement op de tijdschriften en de website (incl. volledig digitaal archief Orthofyto & LeefNu) • Abonnement is geldig voor de duur van 1 jaar en wordt automatisch verlengd voor dezelfde periode, mits opzeg minstens twee maanden voor het verstrijken van de einddatum. 37 Volgende editie: Orthofyto 91 Thema: Fibromyalgie Orthofyto ® COLOFON • Een gids voor ortho­ moleculaire preventie en orthomoleculaire substitutietherapie • Verschijnt 6 maal per jaar • Brengt u het meest uitge­ breide orthomoleculaire voedings- en geneeskundig blad voor alle gezondheids­ verzorgende professionals en gezondheids­bewuste mensen. Hoe abonneren ? Betaling geldt als enige abonnering Fibromyalgie Syndroom - Nieuwe inzichten in het ontstaan en de behandeling van chronisch pijnsyndroom Fibromyalgie of fibromyalgie Syndroom (FMS) wordt nog steeds beschouwd als een ‘nieuwe aandoening’. Het werd pas officieel erkend en gedefinieerd als syndroom door de WHO in 1990. Er is sindsdien veel onderzoek gedaan naar dit ziektebeeld, maar er blijft nog veel onduidelijk. FMS is een complex syndroom en de mensen die er aan lijden ervaren een brede waaier aan verzwakkende symptomen, van hoofdpijn en vermoeidheid tot algemene spierpijn en spastische darmen. Het symptoom dat bij alle FMS patiënten voorkomt is ernstige spierpijn. FMS is een aandoening met veel facetten, wat het voor de klassieke geneeskunde een onbehandelbare ziekte maakt. De orthomoleculaire geneeskunde gaat op zoek naar al deze facetten en pakt ze één voor één aan, waardoor de patiënt zich niet alleen veel beter voelt, maar zelfs van zijn of haar klachten verlost kan worden. Neurosomatisch versus psychosomatisch Zit fibromyalgie tussen de oren? Fibromyalgiepatiënten worden door hun omgeving vaak verweten dat hun ziekte ‘tussen hun oren’ zit en dat ze hun houding gewoon moeten bijschaven. Ook artsen sturen patiënten met fibromyalgie al te vaak naar huis of naar een psycholoog, omdat ze geloven dat er lichamelijk niets met hen aan de hand is. Dat zorgt niet alleen voor frustratie en wanhoop bij de patiënt, maar leidt er ook toe dat hij met zijn klachten blijft rondlopen, zonder dat er een passende behandeling wordt gevonden. Zit fibromyalgie werkelijk tussen de oren of heeft het een biochemische oorzaak? D-Ribose D-Ribose is een stof die vooral bekend staat in de sportwereld, omdat het de uithouding verhoogt en de hartfunctie verbetert. D-ribose verhoogt de aanmaak van energie in hart- en spierweefsel. Deze eigenschap maakt het een geschikte stof voor behandeling van vermoeidheid en energiegebrek. Maar D-ribose doet nog veel meer. Het is onder meer een veelbelovende stof voor fibromyalgiepatiënten. 38 Jaarabonnementen 6 nummers ■ Voor België: storting van E 63 op rek. nr. BNP Paribas Fortis 290-0307607-41 ■ Voor Nederland: storting van E 63 op rek. nr. IBAN: BE 88290030760741 BIC code: GEBABEBB Info abonnees Secretariaat FIOW Tel. 09 369 06 42 [email protected] Abonnement is geldig voor de duur van 1 jaar en wordt automatisch verlengd voor dezelfde periode, tenzij u opzegt minstens twee maanden voor het verstrijken van de einddatum. Uitgever Walter O.M. Faché, Directeur FIOW Kerkstraat 103 - 9270 Laarne Hoofdredacteurs Walter O.M. Faché, Medisch journalist Kernredactie Walter O.M. Faché, Biochemicus HEOS Prof. Dr. Ir. Jozef Poppe A pr. Philippe Gerard Dr. Osteopaat Johan De Cock A pr. Fernand H aesbrouck Dr. Med. Frans Fermon Dr. Med. Mark Bottu Dr. H ans Van Monfort Dr. J. Beunk Guido Duerinckx Eindredacteur Walter OM Faché Secretariaat Faché Instituut Larenhoeve, Kerkstraat, 103 B 9270 Laarne Tel. 0032(0)9/369 06 42 Fax 0032(0)9/366 18 38 E-mail: [email protected] Advertenties Faché Instituut Kerkstraat, 103 - B 9270 Laarne E-mail: [email protected] Vormgeving, productie en druk Walter O.M. Faché De Pauw Stijn, Drukkerij Coppens bvba Hospitaalstraat 2, 9080 Lochristi-Beervelde www.coppens-druk.be Prijs per nummer E 11,5 (B-NL) Orthofyto blijft het enige orthomoleculair vakblad op de Beneluxmarkt dat zich niet bindt aan een productlijn om voldoende inkomsten te genereren. Wij hebben geopteerd voor een orthoceutische firmaraad die los van de redactie en de artikels in het blad functioneert. FIOW Uitgeverij Publi Media Faché Instituut FIOW Gespecialiseerd op het gebied van voeding, voedingsaanvullingen, gezonde levenswijze, milieu en adviezen bij ziekten. ©Copyright 2011 ISSN 1780-3713 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. druk, fotokopie of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toelating. Disclaimer: De hoofdredacteurs, de redactie, de eindredacteur en de uitgever van de opgenomen artikelen en advertenties zijn niet aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van vermeende algemene medische adviezen, onjuistheden en/of onvolledigheden. Iedere auteur blijft verantwoordelijk voor de volledige inhoud van zijn artikels. Overname van artikelen of gedeelten hiervan is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de eindredacteur. Prof. Dr. Linus Pauling tweevoudig Nobelprijswinnaar introduceerde in 1968 voor het eerst de term “Orthomoleculair” in Science: alle stoffen, moleculen of handelingen die niet toxisch en niet vreemd aan het lichaam zijn, die het lichaam biochemisch en fysiologisch normaal kan verwerken zonder enige schade en die op de juiste tijd met de juiste dosis biochemisch individueel dient gegeven of geëlimineerd te worden. (verruimde betekenis uit Science 160:265-271, 1968) Agenda FIOW Opleiding Orthomoleculaire Geneeskunde - Programma 2012-2013 Onder hoofdredactie van Walter O.M. Faché Onder ho Walte ofdredactie r O.M va . Fac n hé n va edactie hoofdr . Faché Onder .M rO Walte SUS CUR AIRE L RESS EXP OLECU EN HOM ORT TERREINELEN D IER noïden IN V an ev ti dac aché dre f .F hoo .M O der On alter ku ho log .M nd mo is .F e le ch ac cu e hé la ire ,H EO S IN LE ID RT IN H G G OM TO B EN T IO im C EE OL DE CH pl hem E ic S EM at isc D K CU ie h U e s IE e e N LA W i D IR ge n d en f l 1 al E te ne e o ys E rO es rt io en FIO W O N RT iv H a .F ea HO © Pu Fac u MO bli hé 1 Or LE M In ed sti th CU ia tuu om L ,L t aa Ort ole AIR rn h e B om cu E V elg ole la O ië cu ir E la N DIN ire ut W rit G ete io ns ch nis ap t pe n FIO W A D H Nu UL trit AT ion IES ist scha pp Wet en h n r oc e ca N ulai re E SM LI E D BO D N TA ET E E O H M D R j T s, bi AT L EN tie en A A a l t e R A IN L en eg D P Y BE ASE CE em atr pl a S im n m ten ST EO he ffe ra H EO isc tre hyd é, M ch em te bo gië , aché edia ©F li M Pub O la A en UL cu re Wet EC ole ai OL hom olecul m OM rt TH 1 O t OrthoBelgië OR eau ituu rne Inst Laa Niv H O RE thom ©Fach olec MANIPU Publi é Instituut ulair Media Or Nutri LATIES , Laarn thomolec tioni e Belgi ulaire st Weten ë schapp en FIO W OR TH O DI MO Or AG LE tho mo NO CU Ee lec n ST LA ula het diep IE ir b Dee g b l2 K IRE a lo lo a pij lers edse nde en ev edpr van rum analy alu ofie de en d se v eren l inte ort e e an rpr hom rytr vo Wa OR ete e o d o lt T c ren lec yte ing Niv HO er ula n is ssto ea MO O.M u2 ©F ire L .F Ort ECU gen één v ffen in Pub aché ach li M Inst ho LA ees an mo IR é, H edia ituu kun de , L t Ort lec E M EO aarn ho de ula AN e B mol S ir IP el ec LH eB 3 Orthom D olecul eel 4 A ai Beha nti-veroude re huidverz ndelin g van ringsmidde orging huidaa le ndoe n Walte ningen r O.M . Fach ORTH é, HEO Nive OMOLEC au 2 S ULAI Or F © ubli P vi ta m in ©Faché Instituut Orthomoleculaire Wetenschappen FIOW Publi Media, Laarne België s IE Bi ie t .M EM t la O W H gu C is FIO er t re IO em al B ch ppen W a E H io ch C B ns IS lair ete eW ED u M lec ulair E o c EL m ole N tho hom lgië IO r rt e IT 3 O ut O e B TR u stitu Laarn U a N ive é In dia, N ach Me of ut lgi é Institu arne Be ©Fach dia, La Me Publi ORTHOMOLECULAIRE MANIPULATIES Niveau 1 Orthomoleculair Nutritionist O O n ING VOEDtritionist AIRE W Nu en FIO ECUL ulair schapp OMOL omolec Weten ORTH 1 Orth ulaire au molec Nive Ortho ë ORT HOM DER OLECU MAT OLO LAIRE GIE Walter O.M. Faché, HEOS W cosa calen en: ei vrije radi terrein en: atoire ie terrein ct flamm 1. In datie-redu itsterrein xi 2. O immunite atie terrein et S 3. H sisbioregul é, HEO . Fach 4. Ba r O.M Walte O p ze edin le wij vo ntië en gie enk ire ote heid olo e d ula n p nd xic uw olec , ee ezo , to Nie om itie n g ruik 1. Orth rnutr ng va isb van OS ik ten, m 2. Supe rderi E ru 3. bevo é, H geb men kte dig ple ach .F zie rstan ssup G ist .M Ve ing DIN ion FIOW rO 4. voed lte OE trit ppen E V ir Nu Wa IR scha de Wa r hoo lte fdre r O da .M ctie .F v ach an é n va tie é ac ach ed dr . F of .M ho O er er n d alt O S SU RE UR AI EN SC UL EL ES EC D PR OL IER EX OM N V TH G I tot van OR DIN gie ntie E g strate reve VO On Deel 1 Een verstoorde darmflora, darmintoxicatie, endotoxinen en vezeldeficiëntie leiden tot de huidige degeneratieve ziektebeelden van de 21ste eeuw K W der al h o te o f r O dr .M edac . F tie ac v a hé n W SPIJSVERTERINGSSTOORNISSEN, EEN VOLKSEPIDEMIE PROGRAMMA 2012 PROGRAMMA 2013 Inleiding tot de Orthomoleculaire Geneeskunde Eerste jaar Module 1 Deel 1. Vrijdag 10 februari 2012 Deel 2. Zaterdag 11 februari 2012 Exprescursus eerste jaar Module 2 Orhomoleculaire voeding Vrijdag 23 maart 2012 Zaterdag 24 maart 2012 Module 3 Orthomoleculaire terreinen Exprescursus tweede jaar Module 4 Pathologie Vrijdag 28 september 2012 Zaterdag 29 september 2012 Module 5 Voedingsmanipulaties Nutritionele Biochemie vijfde jaar Module 16 Module 17 Het koolhydraatmetabolisme bepaalt de homeostase in en rond de cel Membraanstructuur en haar eigenschappen bepalen de homeostase in de cel Module 18 Orthomoleculaire metabole interacties Zaterdag 6 oktober Zaterdag 13 oktober Vrijdag 25 oktober Zaterdag 17 november Zaterdag 24 november Zaterdag 1 december Zaterdag 8 december Module 1 Inleiding tot de Orthomoleculaire geneeskunde Deel 1 Deel 2 Zaterdag 23 februari 2013 Zondag 24 februari 2013 Module 2 Orthomoleculaire voeding in 4 delen Deel 1 Deel 2 Deel 3 Deel 4 Nieuwe Denkwijze Zaterdag 2 maart 2013 Orthomoleculaire Voeding Zaterdag 9 maart 2013 Supernutritie Zaterdag 16 maart 2013 Verstandig gebruik supplementen Zaterdag 23 maart 2013 Module 3 Orthomoleculaire Terreinen in 4 delen Deel 1 Deel 2 Deel 3 Deel 4 Inflammatoir Terrein: eicosanoïden Zaterdag 20 april 2013 Oxidatie-reductie: vrije radicalen Zaterdag 27 april 2013 Immuniteitsterrein Zaterdag 4 mei 2013 Basisbioregulatie Terrein Zaterdag 25 mei 2013 Exprescursus Module 2 & 3 (seminarie eerste jaar) 2013 Module 2 Vrijdag 27 september 2013 Module 3 Zaterdag 28 september 2013 Alle lessen gaan door in de Larenhoeve, Kerkstraat 103, 9270 Laarne Cursussen: 9:00 - 18:00 u. Bescherm uw gezin met de juiste probiotica INFANT’S BLEND CHILDREN’S BLEND ADULT’S BLEND ADVANCED ADULT’S SUPER 8 HI-POTENCY SUPER 5 ZUIGTABLET Voor zuigelingen en Voor kinderen Voor volwassenen Voor senioren Om gistoverwoekering in de Voor een goede mond- peuters 0-5 jaar 5-15 jaar 16-60 jaar 60 plus darmen tegen te gaan en darmhygiëne UW DARMFLORA IN BALANS MET DE JUISTE GOEDE BACTERIËN In onze darmen leven meer dan 400 soorten en in totaal meer dan 100.000 miljard bacteriën. De totale bevolking noemen we de darmflora. Daaronder zitten zowel ‘nuttige’ als ‘schadelijke’ bacteriën. Zodra die ‘schadelijke’ of ‘ziekmakende’ bacteriën de overhand krijgen, is het delicate evenwicht verstoord en worden we ziek. Diverse factoren kunnen het aantal nuttige bacteriën drastisch verminderen: leeftijd, stress, slechte eetgewoonten, alcoholgebruik en te weinig beweging. Ook een bevalling met een keizersnede, chloorhoudend drinkwater, bacteriële infecties en het gebruik van vele medicijnen zoals o.a. antibiotica doen irritaties zoals gasvorming en een opgeblazen gevoel ontstaan. Onderzoek toont het belang van supplementering met de juiste probiotica aan. Een consequent gebruik versterkt het immuunsysteem, produceert antioxidanten, verbetert de opname van de voeding door de verhoogde afbraak en opname van vitaminen, mineralen en aminozuren én synthetiseert de B vitaminen die noodzakelijk zijn voor een gezond zenuwstelsel. Probiotica zijn heilzame, nuttige bacteriën die voorkomen in het spijsverteringskanaal, waarbij hun effectiviteit afhangt van de juiste samenstelling en concentratie. Die zijn bij zuigelingen, peuters en kleuters verschillend van volwassenen of senioren. Daarom heeft Dr. Udo Erasmus nu voor elke leeftijd en conditie een specifieke probiotica ontworpen. VERKRIJGBAAR IN DE BETERE NATUURVOEDINGSWINKEL OF APOTHEEK. UDO’S CHOICE® PROBIOTICA • verbeteren de weerstand tegen slechte bacteriën • optimaliseren de spijsvertering • verbeteren de opname van vitaminen, mineralen en aminozuren • bevorderen een regelmatige stoelgang • verhinderen de woekering van gisten en schimmels • versterken de immuniteit voor meer informatie over de probioticaproducten Ojibwa-De Roeck+32 (0)52 48 43 00 www.ojibwa.be | www.gezondevetten.be
