Pesten op school

Pesten op school
Marjan Hoving
10 maart 2007
Waar hebben we het over?
Pesten is systematisch psychisch, fysiek
en/of seksueel geweld van een leerling of
een groep leerlingen ten opzichte van één
of meer leerlingen, die niet (meer) in staat
is/zijn zichzelf te verdedigen.
Plagen
•
•
•
•
•
•
Gelijkwaardige partijen
Soms, niet structureel
Hoort bij opgroeien
Word je ‘hard’ van
Kan je om lachen
Doe je terug
Pesten
•
•
•
•
•
•
Ongelijkwaardige partijen
Structureel
Hoort helemaal niet bij opgroeien
Berokkent schade, ook voor later
Levert veel verdriet op
Heb je geen verweer tegen
Vormen van pesten
• Direct contact
– Slaan, schoppen, schelden
– Spullen stukmaken, afpakken
– Bijnamen gebruiken
– Negeren, uitsluiten
– Bedreigen, afpersen
– Betasten, aanranden
Zichtbaar, ook voor anderen,
wie pest/wordt gepest
Vormen van pesten (2)
• Indirect contact (digitaal pesten)
– D.m.v. SMS of MMS
– D.m.v. E-mail
– D.m.v. Internet
– D.m.v. chat
Anoniem, harder, frequenter
Cijfers
1992 (!):
• 385.000 kinderen
• 1:4 in primair onderwijs
• 1:12 in voortgezet onderwijs
• Groep 6, 7 en 8, Klas 1, 2 en 3
De feiten (1)- 2005:
• 20% kinderen (PO) en 35% jongeren (VO)
wel eens gepest via e-mail of SMS
• 20% last van pesten en schelden tijdens
chatten (chatbox en MSN)
• 10% geconfronteerd met seksuele
toespelingen tijdens chatten
De feiten (2)- 2005
• 87% leerlingen (PO en VO) geven aan op
internet ‘wel eens vervelende dingen mee
te maken’
• 18% 14-jarigen heeft tijdens chatten wel
eens telefoonnummer aan ander gegeven.
20% van deze groep kreeg vervolgens
‘vervelende ervaring’.
De nieuwste feiten 2006 (1):
• Pesten in het echte leven komt vaker voor
dan online pesten
• Risicofactoren voor online gepest worden:
de mate waarin men zelf online pest, en
de mate waarin men in het echte leven
gepest wordt.
De nieuwste feiten 2006 (2):
• Het risico op online pesten is groter voor
jongens dan voor meisjes en groter voor
vmbo-leerlingen dan voor havo en vwoleerlingen
De nieuwste feiten 2006 (3):
• Online gepest worden levert minder
gevoelens van eenzaamheid op dan
gewoon pesten.
• De combinatie van gepest worden in het
‘echt’ en online zorgt voor grootste
psychosociale problemen
De nieuwste feiten 2006 (4):
• jongeren die in het echte leven gepest
worden internetten intensiever (o.a. om de
eenzaamheid te verdrijven). Echter!
Hoe intensiever er ge-internet wordt, des
te groter het risico op online pesten.
Onderzoek naar Cyberpesten
(Vlaanderen, eind 2005):
• Sterke band cyberpesten en klassiek
pesten
• Alleen bij jongeren die alleen cyberpesten
sprake van rolverandering
• Bij gebrek aan betrokkenheid en
deskundigheid van ouders meer risico op
pestgedrag
• Jongens vaker dader dan meisjes
Psychologische mechanismen:
• ‘samenzwering om te zwijgen’
• ‘omstandersdilemma’
• Zondebok/ ‘blame the victim’
Aanpak
• Voorwaarden:
– Erkennen van het probleem door docenten,
ouders, pesters, slachtoffers, zwijgende
meerderheid.
– Preventieve maatregelen treffen: met ouders
en leerlingen over hebben en spelregels
formuleren.
– Als het zich (toch) voordoet, als
docent/mentor aandacht aan besteden en
duidelijk stelling tegen nemen.
Aanpak (2)
Als pesten niet verdwijnt:
– Vertrouwenspersoon inschakelen voor
slachtoffer.
– Docent/mentor, schoolleiding, schoolbestuur
aanspreken.
– Klacht indienen.
Aanpak (3)
• Vijfsporenbeleid
– Hulp voor kind/jongere, die wordt gepest
(advies, begeleiding, assertiviteitstraining.
– Hulp voor pester: sociale vaardigheidstraining
of cursus agressiehantering.
– Hulp voor zwijgende meerderheid:
mobiliseren.
– Hulp voor leerkracht; achtergrond informatie,
manieren om te voorkomen/stoppen.
Aanpak (4)
– Hulp voor ouders; achtergrondinformatie en
advies.
Instrumenten
• Teamtraining
• Ouderavond
• Nationaal Onderwijsprotocol Tegen
Pesten/ brochure Digitaal Pesten
• Theater, toneelvoorstelling, rollenspel,
video’s
• Gedragsregels/omgangsvormen opstellen
met klas (en deze consequent uitvoeren!)
Stellingen (1)
 Laat het onderwerp rusten als niet
wordt gekozen voor een beleidsmatige
en structurele aanpak waar alle partijen
bij worden en blijven betrokken!
 Een themaweek voor leerlingen, een
losse ouderavond, alleen een musical of
toneelstuk, het berokkent meer schade
dan dat het oplevert!
Stellingen (2)
Het is voor de school nauwelijks mogelijk
om een succesvol anti- digitaal- pestbeleid
te ontwikkelen en uit te voeren.
Stellingen (3)
Leerlingen mogen op school niet
(onbeperkt) gebruik maken van internet-,
GSM en andere digitale diensten. Dat
geeft ouders en docenten meer ruimte tot
controle en sturing.
Stellingen (4)
Digitaal pesten is een afzonderlijk
probleem en staat los van het
zogenaamde ‘klassieke pesten’.
Vanuit oogpunt van preventie is dan ook
een aparte aanpak noodzakelijk van
digitaal pesten en ‘klassiek’ pesten (d.w.z
‘los’ van elkaar).