Salmonellose bij pluimvee

Salmonellose bij pluimvee
Informatie over de ziekte en de procedures van
de NVWA voor dierhouders
Salmonellose bij dieren
De salmonellabacterie kan salmonellose bij dieren veroorzaken en komt wereldwijd voor.
Salmonellose is een zoönose en overdraagbaar van dier op mens. Bij de mens kan de
bacterie darminfecties veroorzaken. De bacterie komt voor bij (landbouw)huisdieren
bijvoorbeeld bij kippen, varkens, koeien en knaagdieren, maar ook bij reptielen en
volièrevogels. Als legkippen besmet zijn, kan de bacterie ook in verse eieren voorkomen.
Overdragen van de bacterie
Dieren kunnen van nature salmonellabacteriën in hun darmen hebben. Via de mest van
besmette dieren kan de bacterie terechtkomen op het land of in het water. Zo kan salmonella op voedsel terechtkomen. Bijvoorbeeld wanneer groenten en fruit worden besproeid
met water waar de bacterie in zit. Bij de slacht van een dier kan de bacterie vanuit de darmen
of vanuit de omgeving (het slachthuis) op het vlees terechtkomen.
Ziekteverschijnselen bij dieren
Dieren kunnen drager zijn van de salmonellabacterie. Zij worden daar zelf meestal niet ziek
van. Soms worden zij er wel ziek van. Dan vertonen zij min of meer dezelfde verschijnselen
als de mens, zoals koorts, diarree, gewrichtsontsteking of bloedinfecties. Jonge kuikens
kunnen overlijden als gevolg van de infectie.
Monitoring
Om besmetting met en verspreiding van salmonella te voorkomen, moeten pluimvee­
bedrijven met vermeerderingsdieren, vleeskuikens, vleeskalkoenen en/of legkippen
onderzoek (laten) uitvoeren naar de mogelijke aanwezigheid van salmonella op het bedrijf.
Ook diervoeders en levensmiddelen worden hierop gecontroleerd. In het Warenwetbesluit
Bereiding en behandeling van levensmiddelen en in de Europese Verordening microbio­
logische criteria is bepaald of een product salmonella mag bevatten, en hoeveel.
Hygiëne
Om besmetting met salmonella te voorkomen, moeten levensmiddelenbedrijven(productie
bedrijven) en verwerkingsbedrijven voldoen aan Gidsen voor de goede praktijk en/of
Hygiënecodes (HACCP). Dat geldt voor boerderijen, bedrijven in veevoer, levensmiddelen en
de detailhandel.
Salmonellose bij mensen
Overdracht ziekte van dier naar mens
Meestal raakt de mens besmet door het eten van onvoldoende verhitte eieren, rauwe
vleesproducten en/of voedingsmiddelen die hiermee zijn bereid of in aanraking zijn
gekomen (kruisbesmetting). Ook direct contact met de mest van dieren kan een besmetting
bij de mens veroorzaken.
Ziekteverschijnselen bij de mens
Na een besmetting met salmonella duurt het meestal 1 à 2 dagen voordat iemand ziek
wordt. Klachten kunnen zijn diarree, buikpijn en koorts. Hoofdpijn en spierpijn kunnen
ook voorkomen. Bent u eenmaal ziek, dan duurt het meestal 2 tot 7 dagen voor u weer beter
bent. Bij heftige diarree lopen vooral risicogroepen de kans op uitdroging. Risicogroepen
voor salmonellabesmetting zijn oudere mensen, jonge kinderen, zwangere vrouwen en
mensen met een verminderde weerstand.
Maatregelen om besmetting te voorkomen
• Was uw handen steeds zorgvuldig.
• Gebruik schoon gereedschap en schone hand- en vaatdoeken.
• Eet geen gerechten waar rauwe eieren in zitten zoals bavaroise, mousse of zelfgemaakte
mayonaise.
• Eet gekookte of gebakken eieren alleen als het eiwit en eigeel gestold zijn.
• Ontdooi vlees in de koelkast, niet op het aanrecht.
• Zorg dat gekookt eten niet opnieuw besmet raakt.
• Leg geen eten op de snijplank waar net rauw vlees of kipfilet op heeft gelegen.
• Bewaar het rauwe eten apart van het gekookte eten.
Behandelen van de ziekte
Mensen kunnen andere mensen besmetten. Wie salmonellose heeft, kan veel vocht
verliezen door diarree en/of overgeven. Pas dus op voor uitdroging! Zorg dat u geen andere
mensen of dieren besmet. Wanneer u bent besmet, scheidt u de bacterie uit met de
ontlasting. Goede hygiëne is belangrijk, zoals zorgvuldig en met zeep uw handen wassen na
toiletbezoek. De klachten gaan meestal vanzelf over. Bij ernstige klachten neemt u contact
op met uw huisarts, zeker als het om een persoon gaat die behoort tot 1 van de risico­
groepen. Alleen ernstig zieke patiënten moeten behandeld worden. Hierbij is het belangrijk
om voldoende vocht en mineralen te geven. Soms wordt een antibioticum voorgeschreven.
Afhandelingsprocedure verdenking bij
pluimvee door NVWA
In de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren (GWWD) staat dat salmonella gemeld en
bestreden moet worden. De NVWA voert deze bestrijding uit.
Melding
Als u of uw dierenarts salmonellose vermoedt op uw bedrijf, moeten u én uw dierenarts
dit melden aan de NVWA via telefoonnummer 045-5463188.
Ook een laboratorium moet melden wanneer een testuitslag salmonella aantoont.
Officiële verdenking
Bij een officiële verdenking treft de NVWA wettelijke maatregelen om verdere verspreiding te voorkomen. De veehouder is verplicht om aan deze maatregelen mee te werken.
Uw stal krijgt de status verdacht totdat er bewijs is dat uw dieren niet besmet zijn met
salmonella.
Afhandeling verdenking
Na een melding van salmonella onderzoekt de NVWA onmiddellijk of de dieren daad­
werkelijk salmonellose hebben.
De dierziektedeskundige van de NVWA komt naar de locatie van de verdachte dieren.
De dierziektedeskundige beoordeelt of er dieren met klinische ziekteverschijnselen
aanwezig zijn en telt de aanwezige dieren (ook andere diersoorten). De dierziekte­
deskundige vraagt of de betrokken mensen ziek zijn en verzamelt materiaal voor
onderzoek. Dit materiaal wordt voor onderzoek opgestuurd naar het laboratorium van
de NVWA en de GD.
Uitslagen/ bevindingen
De eerste resultaten van het onderzoek zijn na 7 à 10 werkdagen bekend. De NVWA brengt
u hiervan op de hoogte. Bij een goede testuitslag (geen salmonella aangetoond), heft de
NVWA de verdenking op. De opgelegde maatregelen vervallen. Bij een slechte testuitslag
krijgen uw dieren de status ‘besmet’.
Maatregelen
Verdenking
U ontvangt van de NVWA, een brief over de verdenking en de te treffen maatregelen.
De GGD en de gemeente waar de verdachte dieren zijn aangetroffen, krijgen een kopie
van deze brief. Tijdens de verdenkingsfase mag u geen dieren en/of eieren en mest van
het ‘verdachte’ bedrijf aan- of afvoeren.
Besmetting
Als uit het onderzoek blijkt dat uw dieren besmet zijn met salmonella, brengt de NVWA
u daarvan op de hoogte. Ook geeft de NVWA aan welke maatregelen de dierhouder nog
meer moeten nemen.
Kosten
De inzet van de dierziektedeskundige en het laboratoriumonderzoek zijn bij vermeerderingsbedrijven niet voor rekening van de houder. De houder van een legpuimvee­
bedrijf betaalt een eigen bijdrage voor een aangevraagd verificatieonderzoek. Meer
informatie vindt u op de website van de NVWA.
Vragen en meer informatie
Heeft u nog vragen of wilt u meer informatie? Raadpleeg de website van de NVWA
(https://www.nvwa.nl/onderwerpen/dieren-dierlijke-producten/dossier/pluimvee/
monstername-zoonotische-salmonella/aanpak-afhandeling-zoonotische-salmonellabij-pluimvee-2016).
Tijdens kantooruren kunt u contact opnemen met de NVWA via telefoonnummer
via 0900-0388.
Voor vragen over uw eigen gezondheid in verband met salmonellose kunt u de
GGD in uw regio raadplegen (www.ggd.nl).
Meer informatie
Meer informatie over salmonella leest u op de website van:
RIVM:
http://www.rivm.nl/Onderwerpen/S/Salmonellose
Voedingscentrum:
http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/salmonella.aspx
Deze brochure is het resultaat van de
samenwerking tussen de NVWA,
de GGD Utrecht en het RIVM.
Nederlandse Voedsel- en
Warenautoriteit
Catharijnesingel 59
3511 GG Utrecht
Postbus 43006
3540 AA Utrecht
t (088) 223 33 33
f (088) 223 33 34
[email protected]
www.nvwa.nl
augustus 2016