Hoofdstuk 8 - WordPress.com

Hoofdstuk 8
Risico & informatie
VWO
Wat is risico?
• Wie sport er?
– Heb je dan de kans om
bijvoorbeeld geblesseerd te
raken?
• Wie rent er wel eens in huis?
– Heb je dan de kans dat je per
ongeluk iets omstoot?
• Wie heeft er een telefoon?
– Heb je dan de kans dat je deze per
ongeluk laat vallen en er een barst
in het scherm komt?
Of dat je deze verliest?
RISCO =
Een kans op schade of verlies
Emotionele schade
Financiële schade
Gezondheidsschade
Wie neemt welk type risico?
Risicoavers
• Als je risicoavers bent, wil je graag
risico’s vermijden. Je bent dan een
persoon die graag voor het zekere kiest.
Iemand die zich dus snel verzekert.
Risicozoekend
• Als je risicozoekend bent, neem je graag
risico’s.
Je bent dan een persoon die zich niet
snel verzekert.
• Deze personen kopen ook graag een
kraslot of gaan graag naar het casino.
Wie neemt het risico dat je telefoon kapot kan vallen en je de reparatie zelf moet betalen?
Wie neemt dat risico niet graag?
Waar zie je risico aversie allemaal?
NIET ALLEEN BIJ VERZEKEREN!!
Wanneer je snel geld wilt verdienen met beleggen
(aandelen etc.) moet je veel risico nemen met je geld 
hoger risico, grotere mogelijke winst.
Risicoavers kiest voor een spaarrekening
(met bijv. zeker 0,4% rente)
Risicozoekend kiest voor aandelen
(bijv. een kans 10% winst)
Verzekeren
• Mensen verzekeren zich, zodat ze minder/geen risico lopen.
Hierbij gaat het vaak om financiële risico’s die mensen verzekerd
willen hebben.
• Tegen een betaling (Premie) kunnen mensen zich (gedeeltelijk)
verzekeren tegen zo’n financieel risico.
• De verzekeraar neemt dan het financiële risico over van de
verzekerde (= verzekeren!!!!)
Verzekeren
Betaald premie
Neemt de financiële gevolgen van een
risico over.
Premie = De prijs die je betaalt om jouw risico te verzekeren.
Wat doet een verzekeraar allemaal met de premie?
1
Financiële
schades
betalen.
3
2
Kosten
betalen.
Winst.
Polis
• Als de verzekeraar (VGZ) en de verzekernemer (jijzelf) akkoord gaan,
sluiten ze eigenlijk een contract af.
• Bij de verzekeringswereld heet zo’n contract een polis.
– Wie is de verzekerde  Jij
– Wie is de verzekeringsnemer / verzekeraar Verzekeringsmaatschappij
– Welke schade wordt gedekt en voor welk bedrag (voorwaarden)
Bij sommige verzekeringen zijn de voorwaarden zo onduidelijk dat deze
woekerpolissen genoemd worden.
Bij verzekeren gebeurt dit niet zo vaak, dit zien we meestal terug bij
verzekeringen over beleggen.
https://www.youtube.com/watch?v=kXck_Jd01ds
Hoe bepaal je je risico?
• Vaak maken mensen de volgende afweging:
– Kosten verzekering
– Risico
• Als we dit doen, moeten we het risico wel uitdrukken in geld.
(Anders vergelijk je appels met peren)
Dat kan met de volgende formule:
• Risico = Kans op een voorval * gemiddeld schadebedrag van het voorval
AAN DE SLAG!
Maak opgave: 1 – 2 – 4
Heeft iedereen precies even veel en even vaak risico?
NEE!
Welke onderscheid maakt de verzekeraar?
SLECHTE RISICO’S
• Iemand die slordig met zijn spullen omgaat en daardoor vaak schade moet melden bij de verzekeraar  slecht risico
• Iemand die veel snoept, vaak naar de tandarts moet en zo veel kosten (schade) moet melden bij de zorgverzekeraar
 slecht risico
GOEDE RISICO’S
• Iemand die altijd heel zorgvuldig zijn auto afsluit en geen waardevolle spullen in de auto achterlaat  weinig schade
 goed risico
• Iemand die netjes drie keer per dag haar tanden poetst  weinig schade aan het gebit  goed risico
HET IS VOOR EEN VERZEKERAAR HEEL MOEILIJK OM ERACHTER TE KOMEN OF IEMAND EEN GOED OF EEN SLECHT
RISICO VORMT.
• GOEDE RISICO’S ZIJN WELKOM BIJ VERZEKERAARS (BETALEN GELD MAAR HEBBEN WEING SCHADE)
• SLECHTE RISISCO’S ZIJN NIET ZO WELKOM
(BETALEN OOK GELD MAAR HEBBEN VEEL SCHADE DIE DOOR DE VERZEKERAAR MOET WORDEN
VERGOED)
Wat gebeurt er bij een verzekeraar?
Wat doen verzekerden eigenlijk?
• Eigenlijk verdelen ze de risico’s onder elkaar  Risicospreiding
– Stel iedereen betaalt €300
– Schade van €100  verzekeraar heeft €200 “over”
– Schade van € 500  verzekeraar heeft €200 “tekort”
– Ze gebruiken de €200 die ze bij de andere personen over hadden.
• Solidariteit= De bereidheid van mensen om zich samen met
andere mensen te verzekeren.
– Als dit veel gebeurt, dan hoeft de premie niet omhoog of kan die zelfs
omlaag.
Wat gebeurt er indien de goede risico’s mogen kiezen
of zij zich verzekeren?
Heb je in Nederland de keuze om je te verzekeren?
Verplichte verzekering
• Ziektekosten verzekering (vanaf 18 jaar)
• WA – verzekering
(Indien je een auto hebt)
• Ziektekosten:
– Zo kan de verzekeraar de premie laag
houden en blijft het voor iedereen
betaalbaar.
Vrijwillige verzekering
• Fietsverzekering
• Extra tandarts verzekering
(Aanvullende verzekering)
Nog meer verzekeringen
• Sociale/collectieve verzekeringen
– Zijn verplicht, maar er is geen “aparte” verzekeraar.
Iedereen betaalt premie aan de overheid.
– Verzekeren tegen bijzondere risico’s
• Werkloosheid  WW (werkloosheidswet)
• Arbeidsongeschiktheid  WIA (wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen)
• Langdurige ziekte  AWBZ (algemene wet bijzondere ziektekosten)
Onderscheid binnen de sociale verzekeringen
Hoezo financiële last? 
Financiële lasten:
• ZVW: U betaalt de inkomensafhankelijke bijdrage
Zorgverzekeringswet aan de Belastingdienst.
Deze bijdrage is een bijdrage die u - naast de premie aan de
ziektekostenverzekeraar - betaalt voor de zorgverzekering.
Hoe hoger uw inkomen, hoe hoger uw bijdrage.
• Ook de AWBZ (algemene wet bijzondere ziektekosten) is een
financiële last.
AAN DE SLAG!
Maak opgave: 5 – 7
Heeft iedereen dezelfde informatie?
NEE!
Asymmetrische informatie
• Er is sprake van asymmetrische
informatie als twee partijen niet dezelfde
informatie hebben.
• Bijvoorbeeld koper en verkoper, maar ook
verzekeraar en verzekerde.
• http://www.youtube.com/watch?v=JKGZ
hPUz6ag
EFFECTEN/GEVOLGEN VAN ASYMMETRISCHE INFORMATIE
Averechtse
selectie
Moral Hazard
(= moreel
wangedrag)
Asymmetrische informatie
Hoe gaan we dit tegen?
– Vragenlijsten invullen
– Informatie opvragen bij derden
• Betrouwbaar?..
– Keurmerken
Averechtse selectie
• Averechtse selectie
Het is een proces waarbij de goede
risico’s de verzekering verlaten, de
premies omhoog moeten en uiteindelijk
alleen de slechte risico’s overblijven met
hoge premies.
• Bijvoorbeeld:
• Tweedehands auto’s
• Verzekeringsmarkt:
Denk maar aan het experiment. Wat gebeurde
er met het aantal klanten als we de premie
lieten stijgen?
Kan alleen maar bij
verzekeringen die níet
verplicht zijn.
Voorbeeld averechtse selectie: 1
• Er zijn vier tweedehands auto’s te koop.
• Één van de auto’s is van goede kwaliteit.
De andere 3 niet:
–
–
–
–
€ 6.000
€ 7.500
€ 9.000
€ 5.500
• Welke koop je en waarom?
– De auto van € 9.000 was de enige auto die van goede kwaliteit was.
– Je betalingsbereidheid om een auto te kopen is waarschijnlijk lager dan € 9.000, omdat je
weet dat er slechte tussen kunnen zitten.
– Gevolg: Slechte auto’s worden overgewaardeerd, goede auto’s worden ondergewaardeerd
en verdwijnen uit de markt.
Voorbeeld averechtse selectie: 2
Voorbeeld averechtse selectie:2
Voorbeeld averechtse selectie:2
Schrijf op!! Averechtse selectie =
De goede risico’s verzekeren zich niet (zij vinden de premie te hoog)
de relatief slechte risico’s met relatief veel schade blijven over
Gemiddelde kosten per verzekerde stijgen
Verzekeringspremie omhoog
Goede risico’s verlaten de markt
‘nog slechtere risico’s’ blijven over
Gemiddelde kosten per verzekerde stijgen
Premies stijgen. Etc.
Dit leidt er uiteindelijk toe dat er geen verzekerden overblijven.
Oplossing 1 averechtse selectie: Verplichte
verzekering
• Zorgverzekering verplicht stellen. (Dit is in NL al zo!)
• Slechte/hoge risico’s betalen minder dan zou moeten met hun
risico.
Goede/lage risico’s betalen meer dan zou moeten met hun risico.
• Dit noemen we solidariteit.
Oplossing 2 Averechtse selectie: Premiedifferentiatie
• Premiedifferentiatie
– hoge risico’s betalen dan meer premie dan lage risico’s.
Zo proberen de verzekeringsmaatschappijen goeden risico’s aan te
trekken.
– Om dit onderscheid te kunnen maken, maken
verzekeringsmaatschappijen risicogroepen.
– Mensen met eenzelfde risico worden dan in een zelfde groep gezet.
– https://www.youtube.com/watch?v=ArBvTdQBbn0
AAN DE SLAG!
Maak opgave: 8 – 9
Moral Hazard / Moreel Wangedrag
• Nalatig gedrag/Moral hazard (Vrager)
– Nadat de overeenkomst gedaan is
veranderd één van de partijen zijn gedrag.
Hierdoor komen derden met extra kosten te
zitten.
– Bijvoorbeeld:
• Verzekeringsmarkt: Je bent met je auto
verzekerd, dus ga je roekelozer rijden.
• Je bent gepromoveerd en hebt een vast
contract, dus ga je minder hard werken.
• Je weet dat je klant niet bekend is in de stad
waar jij als taxichauffeur rijdt. Je gaat omrijden,
zodat de klant je meer moet betalen voor het
taxiritje.
Hierdoor ontstaan hogere premies
dan dat eigenlijk nodig zou zijn.
Actueel voorbeeld?
Andere voorbeelden
• https://www.youtube.com/watch?v=5v7TWKlYoN0
• Wanneer in het onderstaande filmpje is er sprake van moral
hazard?
• https://www.youtube.com/watch?v=FpoJVBmzdsw
Oplossingen Moral Hazard
• Moral hazard / Moreel Wangedrag = Nadat de overeenkomst gedaan is veranderd één
van de partijen zijn gedrag. Hierdoor komen derden (verzekeringsmaatschappijen) met extra
kosten te zitten.
• 1) Eigen risico
– Je moet het eerste deel van je kosten zelf betalen.
DUS ga je voorzichtiger om met jezelf of met spullen, om die kosten te voorkomen.
• 2) Bepaalde schades niet of maar gedeeltelijk betalen.
– Bijvoorbeeld comazuipen niet vergoeden.
DUS ga je voorzichtiger om met jezelf of met spullen, om te voorkomen dat je deze kosten
zelf moet betalen.
• 3) No-Claimkorting
– Als je geen ongelukken maakt met je auto, stijgt je korting.
DUS ga je voorzichtiger rijden.
Oplossing 1 moral hazard: Eigen risico
Eigen risico: het deel van de schade dat de verzekerde zelf betaalt
Voorbeeld: eigen risico bedraagt €300.
Er is schade en die bedraagt €1.200.
De verzekerde betaalt zelf €300; de verzekeraar betaalt de overige €900
• Al eerder gezien:
Hoger eigen risico -> Lagere premie
• 2014 -> € 350 eigen risico
2015 -> € 400 eigen risico
Regeling bij Agis voor 2014.
Wanneer zou iemand kiezen voor een eigen risico van €860?
Oplossing 2 moral hazard:
Uitsluiten van bepaalde vergoedingen
• Op het moment dat er schades zijn waar mensen heel duidelijk
zelf iets aan hadden kunnen doen, is het een optie voor een
verzekeringsmaatschappij om deze schades NIET of maar
gedeeltelijk uit te betalen.
– Comazuipen
– Roekeloos gedrag
– Roken (?)
– Drugsgebruik
Oplossing 3 moral hazard: Bonus malus/no claim
• Als je een jaar lang geen schade indient bij de
verzekeringsmaatschappij, krijg je korting op je premie.
• Je gaat dan een trede omhoog.
• Claim je wel schade, dan zak je een of meer treden.
• Hoeveel je zakt verschilt per maatschappij!
Oplossing 3 voor Moral Hazard / Moreel Wangedrag
No-Claim korting: stimuleert voorzichtiger rijgedrag.
Vraag
Iemand die erg risicoavers is,
kiest die wel of niet voor een hoog eigen risico?
Niet, zij willen niet het risico lopen bij schade veel zelf te moeten
betalen.
Zij betalen liever een hogere verzekeringspremie om zo zeker te
weten dat bij schade alles wordt vergoed.
AAN DE SLAG!
Maak opgave: 10 – 11 – 12
HERHALINGSOPGAVEN (BLZ. 194 T/M 197)
1 – 8 – 10 – 12 – 17 – 19 – 24 – 25 – 26 – 28 – 29 – 32 – 33
REKENOPGAVEN (BLZ. 198 - 199)
1 – 3 – 5 – 6 – 7 – 8 –10
Filpjes YouTube
• Filmpjes over:
• Verzekeren
– https://www.youtube.com/watch?v=8I0Bwu_Ok-A
– Start pas echt bij 1 minuut.
• Asymmetrische informative
– https://www.youtube.com/watch?v=i9YWeXnwjD8
• Moral Hazard / Moreel Wangedrag
– https://www.youtube.com/watch?v=ZjrSXDXhUzY
• Averechtse selectie.
– https://www.youtube.com/watch?v=26qrIKImRsg
•
• Kort filmpje over moreel wangedrag (Moral Hazard), averechtse selectie, asymmetrische
informatie.
• https://www.youtube.com/watch?v=DrxAgmTH1VE