Hoe stimuleren we de ondernemer in de werknemer?

Hoe stimuleren we
de ondernemer in
de werknemer?
Een innovatieve samenleving heeft niet alleen nood aan klassiek ondernemerschap,
maar ook aan intrapreneurship, of ondernemerschap binnen bestaande organisaties.
Intrapreneurship maakt het organisaties – zowel bedrijven als non-profits – mogelijk
om effectief te blijven in een snel veranderende omgeving. Een recente studie van het
Flanders DC Kenniscentrum aan Vlerick Business School identificeert en vergelijkt
enkele succes­factoren voor intrapreneurship binnen diverse types organisaties.
© Flanders DC Kenniscentrum aan Vlerick Business School | 1
“Een ondernemende organisatiecultuur
slaagt er zelfs in om werknemers met
minder ondernemende profielen aan te
zetten tot innovatief gedrag.”
Aanpassen aan een veranderende
­omgeving
Grootschalige survey
In onze kennismaatschappij is het cruciaal dat organisaties
met Jana Deprez, Eva Cools en Mathias Cobben van Vlerick
zich aanpassen aan de snel veranderende omgeving. Een-
Business School het ondernemend profiel van werknemers
voudig is dat niet: naarmate een organisatie groeit, wordt ze
in Vlaanderen, de mate waarin organisaties intrapreneurship
trager, bureaucratischer en minder flexibel. Ze onderdrukt
ondersteunen en de mate waarin werknemers nieuwe ideeën
ondernemerschap systematisch.
bedenken, promoten en realiseren.
Nochtans is intrapreneurship noodzakelijk om tot duurzame
Het onderzoek houdt onder meer een grootschalige online
vernieuwing te komen in organisaties: bestaande producten
bevraging in van werknemers uit verschillende types organi-
of diensten worden verbeterd of uitgebreid, nieuwe producten
saties. Voor deze survey selecteerde het Flanders DC Ken-
en diensten worden ontwikkeld. Bovendien verfijnt en verbe-
niscentrum niet alleen zoveel mogelijk personen uit zo divers
tert intrapreneurship interne processen zoals administratieve
mogelijke organisaties, de onderzoekers gingen ook actief op
systemen, productie-, verkoop- en marketingmethoden.
zoek naar onder meer ziekenhuizen, ngo’s, overheidsdiensten
In deze studie onderzoekt Professor Miguel Meuleman samen
en schoolinstellingen om deel te nemen aan dit onderzoek.
Internationale koploper
Dit leverde meer dan 6.000 antwoorden op. Daardoor konden
Hoewel intrapreneurship geen wijdverspreid fenomeen
de werknemers en op het niveau van de organisatie nagaan,
is in innovatiegedreven economieën, blijkt uit recente
maar ook diverse types organisaties vergelijken.
de onderzoekers niet alleen succesfactoren op het niveau van
cijfers van GEM (Global Entrepreneurship Monitor 2011)
dat België (voor Vlaanderen bestaan er geen afzonderlijke
cijfers) behoort tot een duidelijk afgescheiden kopgroep,
Ondernemende werknemers
samen met Finland en Scandinavische landen zoals Dene-
Innovatief werkgedrag – de definitie van intrapreneurship
marken en Zweden. Een verklaring ligt in de hoge mate van
in deze studie – bestaat uit nieuwe ideeën bedenken, ze
werkgelegenheids­bescherming en sociale zekerheid in deze
promoten (anderen binnen de organisatie overtuigen van de
landen: werknemers met veilige banen verkiezen om nieuwe
relevantie ervan) en tot slot ze realiseren.
wegen te exploreren binnen hun bestaande baan, eerder dan
zich te wagen aan zelfstandig ondernemerschap en de risico’s
Werknemers met een proactieve persoonlijkheid staan open
die daaraan verbonden zijn. Intrapreneurship kan dus een
voor verandering, gaan op zoek naar nieuwe kansen, tonen
gedeeltelijk substituut zijn voor het klassiek ondernemer-
initiatief en zijn gemotiveerd om veranderingen tot een goed
schap.
eind te brengen. Proactief gedrag bestaat dan weer uit het
nemen van verantwoordelijkheid en uit strategisch scannen:
© Flanders DC Kenniscentrum aan Vlerick Business School | 2
speuren naar kansen om de organisatie beter af te stemmen
Tot slot moeten werknemers over voldoende tijd beschik-
op de veranderende omgeving. Werknemers met zowel een
ken om over nieuwe zaken na te denken. Bij een te zware
proactieve persoonlijkheid als proactief gedrag vertonen
werkdruk lukt dat niet. Vooral voor het promoten van ideeën
een grotere mate van innovatief werkgedrag. Ze bedenken,
is tijd een belangrijke factor.
promoten en realiseren meer ideeën.
Werknemers verschillen ook in de manier waarop ze infor-
Oud + groot = log?
matie opnemen en verwerken. Werknemers die creatief zijn
Uit de vergelijking van verschillende types organisaties blijkt
en houden van experimenteren, bedenken en promoten meer
dat oudere en grotere organisaties het moeilijker hebben om
ideeën. Maar een innovatieve organisatie heeft behoefte aan
intrapreneurship te stimuleren. Steun van het management
meer. Voor het implementeren van ideeën hebben ze bijvoor-
krijgt er een beduidend lagere score dan in jongere en
beeld ook planners nodig: werknemers die behoefte hebben
kleinere organisaties. Op zich hoeft dit niet te verwonderen,
aan structuur en houden van organiseren en controleren.
gezien jonge en kleine organisaties typisch worden opgericht
door proactieve individuen of teams, die kansen zien in
Ondernemende organisaties
een veranderende omgeving. Toch blijft het stimuleren van
Het profiel van de werknemers is niet de enige succesfactor
organisaties, die in hun drang naar meer efficiëntie interne
voor intrapreneurship, ook de organisatiecultuur speelt een
innovatie lijken te onderdrukken.
intrapreneurship een aandachtspunt voor oudere en grotere
grote rol. Hoe meer die organisatiecultuur intrapreneurship
stimuleert, hoe meer innovatief werkgedrag de werknemers
vertonen. Meer nog: een ondernemende organisatiecultuur
Breek uit jezelf
slaagt er zelfs in om werknemers met minder ondernemende
Een andere bevinding van het onderzoek is de relatief lage
profielen aan te zetten tot innovatief gedrag. Met andere
scores voor strategisch scannen. Strategisch scannen is actief
woorden, hoe ondernemender een organisatiecultuur is, hoe
de buitenwereld verkennen, met het oog op nieuwe kansen
minder het individuele profiel van de werknemers doorweegt.
voor de organisatie. Pas als een organisatie en haar werknemers zich bewust zijn van externe veranderingen kunnen ze
Intrapreneurship stimuleren kan op verschillende manieren.
zich hieraan aanpassen. En dat is nu net het probleem : het
Beslissingsvrijheid laat werknemers toe hun eigen inzichten
lijkt erop dat we te veel met onszelf bezig zijn en daarbij de
te gebruiken in de organisatie en verantwoordelijkheid op te
veranderende buitenwereld uit het oog verliezen. Vooral bij de
nemen. Uit het onderzoek blijkt dat beslissingsvrijheid een
overheid, het onderwijs en de non-profitsector is dit het geval.
sterk positieve impact heeft op de mate waarin werknemers
ideeën genereren en implementeren.
De overheid als buitenbeentje
Steun van het management is dan weer cruciaal bij het
Uit de vergelijking van de sectoren blijkt dat de verschillen
promoten en implementeren van ideeën. Steun van het
tussen de organisatiecultuur en tussen de profielen van de
management kan bestaan uit diverse vormen van financiële
werknemers relatief klein zijn. Toch is er één grote uitzonde-
ondersteuning, maar evengoed uit het op de hoogte zijn van
ring: de overheid. Die is op alle vlakken een buitenbeentje. De
nieuwe ideeën en het snel in de praktijk omzetten van nieuw
respondenten die bij de overheid werken, scoren het laagst
ontwikkelde werkmethoden.
op ondernemend profiel. Ook wat betreft organisatiecultuur
blijft de overheid achterop. De werknemers hier geven zowel
de steun van het management als de beslissingsvrijheid lagere
scores. Wel beschikken ze over meer tijd – al leidt dat niet
meteen tot meer innovatief werkgedrag.
© Flanders DC Kenniscentrum aan Vlerick Business School | 3
Aanbevelingen
Een juiste bedrijfscultuur stimuleert ondernemend gedrag bij
De overheid gaat best een stap verder dan het promoten
werknemers, zelfs als de werknemers een minder onderne-
van het klassieke ondernemerschap. Via campagnes kan
mend profiel hebben. Hier ligt een belangrijke taak weggelegd
ze bestaande bedrijven en organisaties aanzetten tot meer
voor het management. Het moet de werknemers voldoende
intrapreneurship of het volledig benutten van het aanwezige
beslissingsvrijheid geven, een noodzakelijke voorwaarde
potentieel. Niet alleen onderzoek en ontwikkeling verdienen
voor het stimuleren en implementeren van ideeën. Voor
aanmoediging, elk individu kan bijdragen tot een beter
het promoten van ideeën hebben werknemers dan weer
presterende organisatie. Dit bewustzijn kan verspreid worden
behoefte aan steun van het management en voldoende tijd.
via het onderwijs, dat zich niet hoeft te beperken tot het
Dit kan met vrij eenvoudige maatregelen. Zo kan een bedrijf
stimuleren van klassiek ondernemerschap. Best practices rond
werknemers bijvoorbeeld vijf procent van hun tijd aan eigen
intrapreneurship, verzameld en verspreid door de overheid,
projecten laten besteden.
resulteren bovendien in meer bewustzijn en kennis op dit
vlak.
Managers nemen hun organisatie best kritisch onder de loep,
zodat ze de nodige bijsturingen kunnen doen. Dit vraagt
Meten is ten slotte weten: door specifieke doelstellingen te
uiteraard om een aangepaste mindset. Vooral grotere en
formuleren en het werknemersprofiel, de bedrijfscultuur en
oudere organisaties hebben behoefte aan meer intrapreneur-
het aantal nieuwe ideeën expliciet te gaan meten, kunnen de
ship, maar alle organisaties dienen zich bewust te zijn van
acties van de bedrijfsleiding achteraf geëvalueerd worden.
de mogelijkheden. Bovendien moet het voltallige personeel
hierbij betrokken worden. Vernieuwing kan immers uit
onverwachte hoek komen.
Referentie:
Succesfactoren voor intrapreneurship bij diverse types
Organisaties hebben ook nood aan verschillende profielen.
organisaties, door Miguel Meuleman, Eva Cools, Jana
Om een innovatieproces tot een goed eind te brengen, zijn
Deprez en Mathias Cobben (Flanders DC Kenniscentrum
zowel mensen die goed kunnen bedenken als mensen die
aan Vlerick Business School), 2012.
goed kunnen plannen nodig. Door hier bij de rekrutering
rekening mee te houden, kan een organisatie haar innoverend
potentieel verhogen.
Het strategisch scannen van de externe omgeving, waar het
veel organisaties aan ontbreekt, kan aangemoedigd worden
door werknemers buitenlandse congressen te laten bijwonen,
best practices te verspreiden en trends op te volgen, bij
voorkeur binnen formele structuren. Ook de juiste opleiding
kan ondernemerschap bij werknemers stimuleren en hen
bewustmaken van de manier waarop ze kunnen bijdragen tot
innovatie.
© Flanders DC Kenniscentrum aan Vlerick Business School | 4