chronische darmontsteking

Ik wil de Maag Lever Darm Stichting steunen:
Wilt u meer weten?
❑ Ja, natuurlijk steun ik het belangrijke werk van de
MLDS en stort mijn gift op giro 2737
❑ Ja, natuurlijk steun ik het belangrijke werk van de
MLDS. Ik betaal na ontvangst van uw acceptgiro.
❑ Ik wil de MLDS actief helpen en geef mij op als
collectant. Het kost slechts één keer per jaar maar
2 tot 3 uurtjes in onze Nationale Collecteweek
(derde week van juni).
Wilt u naar aanleiding van deze brochure meer weten,
dan kunt u terecht bij de Maag Lever Darm Stichting
(MLDS). De MLDS wil patiënten met een ernstige ziekte
een beter toekomstperspectief bieden met kans op
genezing. Daarom financiert de MLDS onderzoek, geeft
voorlichting en biedt zorg en ondersteuning aan patiënten en hun organisaties.
DARMONTSTEKING
De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Hebt u specifieke of persoonlijke vragen over uw
maag-, lever- of darmaandoening, bel dan de infolijn:
0900- 20 25 625 op werkdagen van 14.00 tot 17.00 uur.
Ook kunt u een e-mail sturen naar: [email protected]
Ik wil de volgende brochures bestellen:
Maagbrochures:
❑ Brandend maagzuur
❑ Maagklachten
❑ Maagzweer
❑ Slokdarmkanker**
❑ Vraag het je maag
Leverbrochures
❑ Hepatitis
❑ Levercirrose*
❑ Leverkanker*
❑ Voeding bij leveraandoeningen
Darmbrochures
❑ Aambeien*
❑ Coeliakie
❑ Crohn en Colitis
❑ Darmflora
❑ Darmkanker**
❑ Diarree
❑ Dikkedarm poliep
❑ Divertikels
❑ Ontlastingsincontinentie*
❑ Prikkelbare Darm
Syndroom
❑ Verstopping
❑ Pouch**
C HRONISCHE
Kinderen
❑ Buikpijn bij kinderen
❑ Diarree bij kinderen
❑ Rottige buiken boekje
❑ Verstopping bij kinderen
Onderzoek
❑ Colonoscopie
❑ Ercp
❑ Gastroscopie
❑ Proctoscopie
❑ Sigmoïdoscopie
Sondevoeding
❑ Neussonde
❑ Sondevoeding via een
stoma
❑ Sondevoeding bij u thuis
Voeding en spijsvertering
❑ Gezonde spijsvertering
❑ Spijsverteringskolder
❑ Spijsvertering bij ouderen
❑ Voeding bij chronische
MLD-aandoeningen**
Algemeen
❑ MLDS in het kort
Maag Lever Darm Stichting
Postbus 430, 3430 AK Nieuwegein
Telefoon 030 60 55 88 1
Fax
030 60 49 87 1
Internet www.mlds.nl
E-mail [email protected]
Hoe kunt u ons helpen?
Wetenschappelijk onderzoek 40%
Met uw gulle gaven kunnen wij ons
Voorlichting 36%
Eigen fondsenwerving 18%
belangrijke werk voortzetten en hopeZorg 6%
lijk uitbreiden. Duizenden MLD-ers
wezen wij al de weg via onze speciale
infolijn en/of ons brede scala aan
brochures. In de eurometer kunt u zien
dat gemiddeld 40% van onze uitgaven
wordt besteed aan belangrijk medisch
onderzoek. Ook zorg staat bij ons hoog in het
vaandel. Het succes van onze prinses Margriet Huizen
in Groningen (opvanghuizen voor levertransplantatiepatiënten en hun familie) heeft er toe geleid dat we nu
ook in Rotterdam en Leiden tussenthuizen gaan
realiseren. De Maag Lever Darm Stichting knokt.
Zonder subsidie van de overheid, maar gelukkig met
uw financiële steun. Alvast veel dank voor uw support!
* Beschikbaar vanaf 01-01-2003
* * Beschikbaar vanaf 01-06-2003
22
Informatie: www.mlds.nl of 0900 - 2025625
Voeding
18
Praten met een lotgenoot?
18
Hoe verder?
18
Meer weten?
22
Maag Lever Darm Stichting
Antwoordnummer 3141
3430 VP Nieuwegein
Dit is een uitgave van de afdeling voorlichting van de
Maag Lever Darm Stichting.
© Maag Lever Darm Stichting
eerste druk, juni 2002
2
19
Handtekening
16
Hierlangs afknippen
Wat kunt u zelf doen?
✁
- Onderzoek
- Behandeling
:
11
E-mail
Wat kan de (huis)arts doen?
Geboortedatum :
10
:
Wat zijn de oorzaken?
Telefoon
- Bij de ziekte van Crohn
- Bij colitis ulcerosa
- De belangrijkste verschillen
Stichting Voedingscentrum Nederland
Informatielijn: 070 306 88 88 (op werkdagen van 09.00
tot 17.00 uur.)
Internet: www.voedingscentrum.org
:
8
Woonplaats
Wat zijn de klachten?
:
5
Postcode
Wat is een chronische darmontsteking?
- De ziekte van Crohn
- Colitis ulcerosa
:
4
Adres
Hoe werkt de darm?
M/V
3
:
Verhaal van Lidy Hoefnagels
Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging Nederland
(voor lotgenotencontact)
Infolijn: 0346 261 001 (werkdagen van 10.00 tot
14.00 uur)
Crocofoon: 0346 262 553 (werkdagen van 10.00 tot
21.00 uur); hotline voor jongeren tussen 18 en 35 jaar
Wilhelminastraat 45a
3621 VG Breukelen
Telefoon 0346 264 200
Fax
0346 264 974
Internet www.crohn-colitis.nl
E-mail [email protected]
Naam
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave
chronische darmontsteking
Andere belangrijke adressen
Voeding
Een speciaal dieet is in de meeste gevallen niet nodig.
Als u echter veel gewicht hebt verloren, of in periodes
dat de ziekte hevig opspeelt, kunt u het advies inwinnen
van een diëtist. Zij/hij kan beoordelen of uw voeding
voldoende voedingstoffen bevat en een voedingsadvies
geven dat afgestemd is op uw eigen situatie.
In sommige situaties zal de arts adviseren om tijdelijk
sondevoeding te gebruiken. Dit is voeding die via een
slangetje door de neus rechtstreeks in de maag of
dunne darm terecht komt.
Praten met een lotgenoot
Hebt u behoefte aan contact met lotgenoten, neem dan
contact op met de Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging
Nederland. Adresgegevens vindt u achter in deze brochure.
Hoe verder?
Leven met een chronische darmontsteking is niet altijd
makkelijk. Zeker als u net ziek bent, zal het best moeite
kosten om ermee om te gaan. Niet alleen met klachten
zoals pijn en diarree maar ook met gevoelens van
woede en teleurstelling over uw lichaam dat u ‘in de
steek’ laat. Dit is een heel natuurlijk proces dat ieder
mens met een ernstige chronische ziekte doormaakt.
Maar het leven gaat door, ook het uwe. Gelukkig wel.
Mensen met een chronische darmziekte kunnen dan
ook heel oud worden. Mits u goed voor uzelf zorgt en
niet te lang blijft doorsukkelen als u voelt dat het mis
gaat. Ga tijdig naar uw arts, want ontstekingen kunnen
gemakkelijker de kop in worden gedrukt als ze net
opspelen. Dat kan u veel narigheid besparen.
18
De ervaring van Lidy Hoefnagels
‘Op mijn zevenentwintigste kreeg ik opeens
vreselijke buikpijn en diarree,’ zegt Lidy
Hoefnagels. ‘Zo erg, dat ik overdag wel twintig keer naar het toilet moest en ’s nachts
minstens vijf keer uit bed. Slopend! Ik was
zwanger van mijn eerste kindje en dacht
eerst dat het daardoor kwam, maar na een week ben ik toch
maar naar mijn huisarts gegaan. Die raadde me aan het kalm
aan te doen en het even aan te zien. Ik knapte echter niet op,
integendeel, het ging steeds slechter met me en ik viel enorm
af. Toen ben ik doorgestuurd naar het ziekenhuis, waar ik
meteen werd opgenomen en per infuus vloeibare voeding
kreeg toegediend, want ik was te veel verzwakt. Daarna
begon de ellende van darmonderzoeken. Omdat ik zwanger
was werden die zonder verdoving gedaan. Vreselijk! Het deed
helse pijn en ik gilde het uit terwijl de arts de glasvezelbuis
door mijn anus naar binnen duwde. Wat een rotonderzoek!
Ik bleek Crohn te hebben, een chronische darmziekte. Het zei
me niets, maar ik was allang blij dat ze gevonden hadden wat
ik had. Ik kreeg meteen medicijnen waaronder prednison en
daar kreeg ik een vreselijk dik hoofd van. Niet om aan te zien!
Ik heb die hele zwangerschap doorgesukkeld, ziekenhuis in,
ziekenhuis uit. Het was een rottijd, maar uiteindelijk heb ik
- weliswaar per keizerssnee- een mooie zoon gekregen. De
prednison is langzaam afgebouwd en toen ging het een tijd
goed, maar op een gegeven moment was het weer mis. Weer
onderzoeken en toen zeiden ze dat ik waarschijnlijk colitis
ulcerosa had! Eigenlijk wisten ze het niet precies en dat is tot
op de dag van vandaag zo gebleven. De symptomen van beide
ziektes lijken vaak ook erg op elkaar. Enfin, dankzij de medicijnen kan ik redelijk leven met mijn ziekte, al ben ik wel
vaak erg moe. Ik werk nog maar twee dagen per week en dat
is naast mijn moederrol net wat ik aankan. Helaas verzuim ik
vrij vaak, want als de ziekte oplaait, ben ik nergens. Ik hoop
vurig dat er ooit een medicijn wordt gevonden waarmee de
ziekte te genezen is. Dat zou fantastisch zijn!’ •
3
Naar schatting zijn er op dit moment in Nederland
ongeveer 50.000 mensen met een chronische darmontsteking: hiervan hebben 20.000 mensen de ziekte
van Crohn en 30.000 mensen colitis ulcerosa. De ziekte
van Crohn komt iets meer voor bij vrouwen. Colitis
ulcerosa juist iets meer bij mannen. Jaarlijks komen er
ongeveer 2500 nieuwe patiënten bij.
In deze brochure krijgt u meer informatie over de
chronische darmziektes Crohn en colitis ulcerosa.
U kunt lezen wat de klachten zijn, welke onderzoeken
worden gedaan en wat er aan te doen is.
Mocht u na het lezen van deze brochure nog vragen
hebben, neem dan contact op met uw huisarts of bel de
infolijn van de Maag Lever Darm Stichting (telefoonnummer achterin deze brochure).
Werkingdevan
darm
Hoe werkt de darm?
De darm is een belangrijk onderdeel van het spijsverteringsstelsel. Met het spijsverteringsstelsel
worden alle organen bedoeld die samen zorgen
voor de voedselvertering. De darm bestaat uit
twee delen: de dunne en de dikke darm.
In de dunne darm worden belangrijke verteringssappen aan het voedsel toegevoegd, waardoor het voedsel
verteerd kan worden, waarna de
voedingsstoffen aan het bloed
kunnen worden afgegeven. De dunne
massa onverteerbare resten stroomt via
de dunne darm in de dikke darm. De
dikke darm onttrekt water en zouten
aan deze voedselbrij. Wat overblijft is de
ontlasting en deze wordt door het
samentrekken van de dikke darm voortgeduwd
4
naar het laatste deel van de dikke darm, de endeldarm.
Als deze vol is, krijgt u ‘aandrang’, het signaal om naar
het toilet te gaan. Een volwassen mens heeft gemiddeld
100 tot 250 gram ontlasting per dag.
De dikke darm trekt zich één tot enkele keren per dag
krachtig samen, meestal ongeveer een kwartier na de
maaltijd.
Wat
doet
een
chronische darmontsteking
Wat is een chronische darmontsteking?
Een chronische darmontsteking is een ziekte die lange
tijd, vaak levenslang, klachten veroorzaakt. De ernst
ervan verschilt van mens tot mens en het verloop is niet
te voorspellen. De een heeft bijvoorbeeld continue hevige klachten, terwijl een ander er slechts zo nu en dan
een beetje last van heeft. Goede en slechte periodes
wisselen elkaar af. Sommige mensen hebben jarenlang
geen klachten en dan opeens een hevige opleving
ervan. Ook zijn er mensen die één of twee keer klachten hebben en daarna nooit meer. Kortom, een chronische darmontsteking heeft vaak een grillig verloop.
De verzamelnaam die tegenwoordig vaak voor chronische darmontstekingen wordt gebruikt is IBD
(Inflammatory Bowel Diseases). Wanneer we over IBD
spreken bedoelen we de twee meest voorkomende
chronische darmontstekingen, namelijk de ziekte van
Crohn en colitis ulcerosa. Bij beide ziektes is een deel
van de darmen ontstoken en de klachten lijken dan ook
veel op elkaar. Er zijn echter ook verschillen, hoewel die
soms, zoals bij Lidy Hoefnagels, niet altijd even duidelijk zijn. Een van de grote verschillen is dat de ziekte
van Crohn in het hele spijsverteringskanaal kan voorkomen, terwijl Colitis ulcerosa zich per definitie
beperkt tot de dikke darm. De ziekte van Crohn openbaart zich veelal tussen 15 en 30 jaar. Colitis ulcerosa
5
ontstaat vaker bij jonge volwassenen en mensen van
middelbare leeftijd.
De ziekte van Crohn
De ziekte van Crohn kan in het hele spijsverteringskanaal optreden, dat wil zeggen van mond tot anus. In
de meeste gevallen is echter het laatste deel van de
dunne darm en het eerste deel van de dikke darm aangetast. Bij Crohn ontstaan kleine ontstoken plekjes in
de darmwand, zweren genoemd, die soms dieper worden of zich uitbreiden naar andere plaatsen. Gezonde
en zieke stukken darm wisselen elkaar af. Zweren kunnen lange tijd blijven bestaan en vaak plotseling klachten veroorzaken. Ze kunnen echter ook spontaan genezen. Helaas blijft er na genezing altijd littekenweefsel
over, dat de darmwand dikker maakt en de doorgang
vernauwt. De doorvoer van de darminhoud kan zo
gehinderd worden en buikpijn veroorzaken.
Als de klachten ernstig zijn of al lange tijd bestaan, kan
de darmfunctie achteruit gaan. Voedingsstoffen worden
dan niet meer goed opgenomen, met als gevolg vermagering en gebrek aan vitaminen en mineralen. Ook
kunnen bloedingen optreden, waardoor bloedarmoede
ontstaat. Geleidelijk komt de patiënt dan in een slechtere conditie omdat ook de eetlust afneemt. Soms groeien
de zweren door de darmwand heen en kunnen een verbinding maken naar de huid of andere organen, bijvoorbeeld de blaas. Op deze manier ontstaan abnormale
verbindingen tussen de zieke darm en andere organen
of de huid. Deze verbindingen noemen we pijpzweren of
fistels.
Bij de ziekte van Crohn kunnen ook klachten buiten het
spijsverteringskanaal optreden. Voorbeelden zijn oogen huidaandoeningen, galstenen en gewrichtspijn.
Vooral pijnlijke zwellingen van knieën, polsen, ellebogen en enkels komen voor.
6
Colitis ulcerosa
Colitis ulcerosa is net als de ziekte van Crohn een chronische darmontsteking, maar deze ziekte beperkt zich
in principe tot de dikke darm. Dit wordt ook al aangegeven in de naam: colon betekent dikke darm en -itis
betekent ontsteking. De ontsteking begint meestal in de
endeldarm, het onderste deel van de dikke darm en kan
zich later uitbreiden over de hele dikke darm. Bij het
grootste deel van de patiënten is vooral het linkerdeel
(het gedeelte boven de endeldarm) van de dikke darm
aangetast. De ontstoken plekken vloeien samen; er
zitten geen gezonde delen tussen zoals bij Crohn. Ook
bij colitis ulcerosa ontstaan zweren (ook wel ulcera
genoemd) in de darmwand, maar het verschil met
Crohn is, dat ze meer aan de oppervlakte blijven en niet
door de darmwand heen groeien. Fistels en vernauwingen komen vrijwel niet voor.
Colitis ulcerosa kan heel geleidelijk beginnen, maar ook
plotseling. Net als bij Crohn verschilt de ziekte van
mens tot mens. De een heeft vaker en ernstiger klachten dan een ander. Soms blijven de klachten spontaan
weg om opeens weer in alle hevigheid op te laaien.
De meest voorkomende klachten bij colitis ulcerosa zijn
buikpijn en diarree, vaak met slijm en bloed.
Bloedverlies kan weer aanleiding geven tot bloedarmoede.
Soms komen ontstekingen buiten de dikke darm voor.
Circa 10% van de patienten heeft te maken met een ontsteking van de kleine galwegen (primaire scleroserende
cholangitis). Bij hevige ziekte-aanvallen krijgt een kleine
groep mensen soms huid-, oog- en gewrichtsklachten.
7
Klachten
bij
chronische darmontsteking
Wat zijn de klachten?
Naast een aantal symptomen die geregeld bij beide
ziektes voorkomen, zoals buikpijn, diarree en vermoeidheid hebben Crohn en colitis ulcerosa ook verschillende symptomen. Hieronder de klachten op een
rijtje:
Klachten die veel voorkomen bij de ziekte van Crohn:
• verminderde eetlust en vermagering. De ontstoken
darm neemt geen of weinig voedingsstoffen op.
Hierdoor kunnen tekorten aan belangrijke voedingsstoffen ontstaan.
• bloedarmoede door bloedverlies en verminderde opname van ijzer
• (ernstige) vermoeidheid
• dunne ontlasting of diarree, soms met
bloed
• achterblijvende groei bij kinderen
• soms koorts
• wondjes, fistels en abcessen, vaak rond de anus
• vernauwingen in de darm (stenoses). Vernauwingen
kunnen ontstaan door hevige ontstekingsreacties en
door de vorming van littekenweefsel. Op den duur kan
een darmafsluiting (ileus) ontstaan, waarvoor opname
en behandeling in het ziekenhuis noodzakelijk is.
Daarnaast kan de ziekte van Crohn andere klachten
geven, die niet direct in verband staan met de darm.
• pijnlijke, gezwollen gewrichten
• pijnlijke, ontstoken ogen
• pijnlijke, blauwrode bultjes op de huid (erythema
nodosum), meestal van de onderbenen.
• kleine zweertjes (aften) in de mond
• galstenen
8
Klachten die veel voorkomen bij colitis ulcerosa:
• buikpijn, soms met hevige buikkrampen
• diarree, vaak met bloed
• het niet kunnen ophouden van de
ontlasting
• koorts
• verminderde eetlust en soms vermagering
• uitputting
• opgezette buik
Ook bij colitis ulcerosa kunnen buiten de darm klachten
ontstaan. Dit komt echter zelden voor:
• ontstoken ogen, huid, gewrichten en lever
Verschillen tussen de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa:
Ziekte van Crohn:
• Kan overal in het spijsverteringskanaal optreden
maar komt vooral voor op de grens van de dunne
en de dikke darm
• De zweren zijn dieper en er kunnen zich pijpzweren vormen (fistels)
• In de darmen kunnen vernauwingen ontstaan.
• Gezonde en ontstoken plekken wisselen elkaar af.
Colitis ulcerosa:
• Komt alleen voor in de endeldarm en de dikke
darm
• De zweren zijn oppervlakkig en groeien niet door
de darmwand heen.
• Er treden vrijwel nooit vernauwingen op.
• De ontstekingshaard breidt zich aaneengesloten uit
tot een groot ontstoken gebied.
• Vrijwel nooit pijpzweren (fistels)
9
Oorzaken
van
darmklachten
Wat zijn de oorzaken?
De oorzaak van beide darmziektes is nog onbekend.
Wel is duidelijk dat zowel erfelijke als omgevingsfactoren een rol spelen. Verder zijn er vermoedens dat een
ontregeling van het eigen afweersysteem een rol speelt.
Afweersysteem
Normaal gesproken verdedigt het afweersysteem het
lichaam tegen schadelijke indringers, zoals bacteriën
en virussen. Bij deze chronische darmontstekingen is
het afweersysteem in de war en valt als het ware het
eigen lichaam aan; met als gevolg ontstekingen in de
dunne en/of dikke darm.
Erfelijkheid
Erfelijkheid speelt een rol: 5% tot 10% van de familieleden van iemand met een chronische darmontsteking
heeft de ziekte ook. Bij mensen zonder chronische darmziekte is dat percentage lager.
Bacteriën
Mogelijk spelen bepaalde
bacteriën een rol.
Stress
Dat stress alleen een chronische darmontsteking kan
veroorzaken, lijkt niet waarschijnlijk, maar het is wel
een factor die van invloed is op de ernst van de klachten. Stress veroorzaakt immers vaak
klachten aan het maagdarmkanaal.
Wetenschappelijk onderzoek heeft
de invloed van stress op deze ziekten inderdaad aangetoond. Mensen
met weinig stress hebben over het
10
algemeen minder klachten en het verloop van de ziekte
is gunstiger.
Roken
Roken schaadt de gezondheid. Roken is een
risicofactor voor het krijgen van Crohn en
heeft bovendien een negatief effect op het
verloop van de ziekte. Bij mensen die
stoppen met roken nemen de ziekte-aanvallen met maar liefst 40% af! Ook is
bekend dat mensen met Crohn die roken zich
minder goed voelen en vaker geopereerd
moeten worden.
Bij colitis ulcerosa liggen de zaken anders. Hoe het kan
weet men niet, maar roken schijnt bij deze ziekte juist
een beschermend effect te hebben tegen ziekte-aanvallen. Na het stoppen met roken is de kans op het ontstaan van colitis ulcerosa iets verhoogd.
Hulp vragen
Wat kan de (huis)arts doen?
bij de dokter
Als u met uw klachten naar de dokter gaat, verwacht
dan niet meteen te horen wat u mankeert. Het stellen
van de juiste diagnose neemt vaak langere tijd in
beslag. Soms wordt de diagnose gesteld tijdens een
spoedoperatie, bijvoorbeeld vanwege een vermoede
blindedarmontsteking.
Meestal zal de huisarts u doorverwijzen naar een
gastro-enteroloog, een maag-darm-lever specialist.
Deze zal u een aantal vragen stellen om een beeld te
krijgen van uw klachten. Ook zal hij/zij u lichamelijk
onderzoeken. Daarna zal hij/zij enkele onderzoeken
(laten) doen:
11
Onderzoek
Bloedonderzoek
Eerst wordt het bloed onderzocht. Hiermee kan jammer
genoeg niet meteen de diagnose worden gesteld. Wel
kan worden onderzocht of er sprake is van bloedarmoede, van een ontsteking of een slechte voedingstoestand. Als het bloed een laag eiwitgehalte heeft, kan
dit een aanwijzing zijn voor de ziekte van Crohn of
colitis ulcerosa.
Ontlastingsonderzoek
De ontlasting wordt onderzocht om andere infecties uit
te sluiten, bijvoorbeeld een infectie met bacteriën,
wormen of parasieten.
Endoscopie
Om de darm van binnen te bekijken, wordt een endoscopie gedaan. Dit is een onderzoek waarbij een dunne,
soepele glasvezelbuis via de anus in de darm wordt
gebracht. Aan het uiteinde van de buis zit een piepklein
lampje en een kijkertje, waarmee de arts de binnenkant
van de darmwand kan onderzoeken. Bij dit onderzoek
kan ook een stukje weefsel (biopsie) worden weggenomen voor verder onderzoek in het laboratorium. Dit is
het belangrijkste onderzoek voor het opsporen van de
ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. De meeste mensen
vinden dit een vervelend, soms pijnlijk onderzoek. Voor
meer informatie over dit onderzoek, zie onze brochures:
Sigmoïdoscopie en Colonoscopie.
Röntgenonderzoek
Röntgenonderzoek wordt vooral gedaan om de dunne
darm te onderzoeken. Hiervoor wordt contrastvloeistof
in de dunne darm ingebracht door een dunne sonde via
een neusgat. Als dit is gebeurd, worden foto’s gemaakt.
Hierop is te zien of er ontstekingshaarden zijn, of er
sprake is van een vernauwing in de dunne darm en/of
12
er fistels zijn. Voor het maken van de foto’s moet de
darm zo leeg mogelijk zijn, dus krijgt u van tevoren een
laxeermiddel. Van de dikke darm kan ook een röntgenfoto worden gemaakt. Dit wordt een X-colon genoemd.
Voor dit onderzoek wordt via de anus met een kleine
sonde bariumpap in de dikke darm gebracht.
Röntgenstralen kunnen niet door bariumpap heendringen en hierdoor zijn afwijkingen in de dikke darm
op de foto’s goed te zien.
Echografie
Een eenvoudig, pijnloos onderzoek dat wordt gedaan
om te zien of er een ontsteking is buiten de darm en of
de darmwand verdikt is. Voor het onderzoek wordt de
buik ingesmeerd met een gel, waarna de arts met een
apparaatje over uw buik gaat. Het apparaatje zendt
geluidsgolven uit die weer worden teruggekaatst, vandaar de naam ‘echo’. De echo’s worden opgevangen en
omgezet in beelden. Tijdens het onderzoek kunt u
meestal zelf meekijken naar de beelden op een
monitor.
CT-scan
Voor dit onderzoek moet u de dag ervoor contrastvloeistof drinken. Op de dag van het onderzoek moet u op
een smalle tafel gaan liggen die langzaam door een
soort “buis” wordt geschoven. Er worden op deze
manier verschillende dwarsdoorsnede-foto’s van de
buik gemaakt. Hierop is te zien of er fistels of abcessen
in de buik zijn.
Behandeling
Medicijnen
Er zijn helaas nog geen medicijnen die de ziekte van
Crohn of colitis ulcerosa kunnen genezen. Wel zijn er
middelen waarmee de klachten in toom kunnen worden
gehouden. Deze medicijnen remmen enerzijds de ont13
stekingen die er al zijn en daarnaast gaan ze nieuwe
ontstekingen tegen. Ook worden vaak middelen voorgeschreven om bloedarmoede en diarree tegen te gaan.
Geneesmiddelen moeten meestal langere tijd worden
ingenomen. Omdat niet alle medicijnen bij iedereen
direct helpen, kan het soms enige tijd duren voor u een
middel krijgt dat daadwerkelijk helpt. Naast een gunstige werking hebben medicijnen vaak ook minder
plezierige bijwerkingen. Niet iedereen heeft hier evenveel last van. De keuze van een medicijn is afhankelijk
van de soort en de ernst van de ziekte en de plaats
waar de ontstekingen optreden. Er zijn medicijnen die
voornamelijk in de dunne darm werkzaam zijn, andere
juist in de dikke darm. Daarnaast zijn er middelen die
in het hele lichaam werken en andere die op een
bepaalde plaats in het lichaam hun werk doen. Naast
controle naar het verloop van de ziekte wordt bij
gebruik van bepaalde medicijnen bloed afgenomen om
eventuele bijwerkingen op te sporen.
De meeste medicijnen moet u gewoon via de mond innemen. Andere toedieningsvormen zijn: via de anus met
een zetpil of een klysma of via een bloedvat per infuus.
De belangrijkste medicijnen zijn:
Ontstekingsremmers; deze remmen ontstekingen in de
darmen
®
®
• 5-ASA preparaten (o.a. Salazopyrine , Asacol ,
®
®
®
Pentasa , Dipentum , Salofalk )
Krachtige ontstekingsremmers; (corticosteroïden) deze
worden zo kort mogelijk gegeven bij hevige acute aanvallen. Voorbeelden hiervan zijn:
• Prednison. Dit middel heeft helaas veel bijwerkingen
zoals oedeem, een volle-maans-gezicht, acne en botontkalking.
14
®
®
• Budesonide (o.a. Entocort en Budenofalk ). Dit is
een nieuwere ontstekingsremmer, die plaatselijker
werkt en minder bijwerkingen heeft.
Afweeronderdrukkende medicijnen (immunosuppressiva):
®
• Azathioprine (o.a. Imuran ) wordt vooral gegeven om
de duur van het gebruik van prednison te verminderen.
®
• Methotrexaat (o.a. Ledertrexate ) wordt vaak gegeven
in combinatie met een ontstekingsremmer.
®
• Infliximab (o.a. Remicade ). Dit middel wordt
momenteel gegeven als alle andere medicijnen niet
of onvoldoende helpen. Het wordt alleen per infuus
toegediend in het ziekenhuis.
Overige medicijnen
In sommige gevallen, afhankelijk van de klachten,
worden nog andere medicijnen gegeven zoals
• Antibiotica, anti-diarree middelen en vitaminepreparaten
Operatie
Soms is een darmoperatie nodig. Bijvoorbeeld als de
medicijnen niet (meer) helpen of als er sprake is van
een vernauwing of afsluiting.
Bij colitis ulcerosa wordt in de meeste gevallen de hele
dikke darm inclusief endeldarm verwijderd. Soms moet
een (tijdelijk) stoma (kunstmatige uitgang voor de ontlasting) worden aangelegd, maar indien mogelijk blijft
een heel klein stukje endeldarm ‘staan’ waar de dunne
darm aan vastgemaakt wordt. Bij deze operatie wordt
dan een zogenaamde ‘pouch’ aangelegd. Dit is een zakje gemaakt van weefsel van de dunne darm waarin de
ontlasting tijdelijk kan worden opgevangen en op die
manier de functie overneemt van de endeldarm.
Hierdoor voorkomt men dat de ontlasting meteen het
15
lichaam uitstroomt. De ontlasting is wel veel dunner,
waardoor u vaker op een dag naar het toilet moet.
Een nieuwe operatietechniek die sinds kort wordt toegepast is de zogenaamde INRA (Ileo Neo Rectale
Anastomose) techniek. Bij deze operatie wordt de dikke
darm verwijderd. De dunne darm wordt daarna aan de
endeldarm vastgehecht, waarbij tevens het zieke slijmvlies van de endeldarm vervangen wordt door gezond
slijmvlies van de dunne darm.
Bij de ziekte van Crohn wordt meestal alleen het laatste
stuk van de dunne darm en het eerste deel van de
dikke darm verwijderd. De darmuiteinden worden
vervolgens weer aan elkaar gehecht. Bij zeer ernstige
klachten moet vaker operatief ingegrepen worden
waarbij telkens een zo klein mogelijk deel van de darm
wordt verwijderd.
Zowel bij Crohn als bij colitis is het soms nodig om
tijdelijk of blijvend een kunstmatige darmuitgang aan te
leggen: een stoma. Voor veel mensen is dit psychisch
moeilijk aanvaardbaar. Lichamelijk knapt men meestal
snel op als alle ontstekingshaarden zijn verwijderd.
• Eet gezond, gevarieerd en regelmatig. Denk niet: ik
houd toch niets binnen, dus eet ik maar niet. Juist
omdat u diarree hebt, is het nodig om regelmatig en
voldoende te eten en te drinken. Op die manier kunt u
tekorten aan voedingsstoffen en vocht zoveel mogelijk voorkómen. Als u weinig eetlust hebt, eet dan
regelmatig kleinere maaltijden.
1
• Drink tenminste 1 ⁄2 tot 2 liter per dag. Bij ernstige
diarree, om uitdroging te voorkomen, nog meer.
• Neem voldoende rust.
• Probeer spanningen en stressvolle
situaties te vermijden. Stress heeft
immers een negatief effect op
uw ziekte, dus leer ermee
omgaan. Yoga en ontspanningsoefeningen
kunnen hierbij
helpen.
• Probeer regelmatig
te bewegen.
Lichaamsbeweging heeft een positieve uitwerking op
de gezondheid; ook op die van uw darmen.
Zelfhulp
bij
darmklachten
Wat kunt u zelf doen?
U bewijst uzelf een dienst door zo gezond mogelijk te
leven. Dit houdt in:
• Niet roken! Zeker als u Crohn hebt; maar ook bij
colitis ulcerosa, waarbij roken juist iets gunstiger
lijkt. Immers, voor uw algehele gezondheid is het
verstandiger niet te roken.
16
17