Overstromingen Thailand 2011
advertisement
1 Overstromingen Thailand 2011 Welke maatregelen kunnen we treffen om de impact van overstromingen in Thailand te verminderen? Teun de Blok Frank Brouwer Michael v/d Zee Toon Wijnen 2 inhoudsopgave Inleiding ............................................................................................................. Blz. 3 Taakverdeling ............................................................................................................. Blz. 4 Deelvraag 1 ............................................................................................................. Deelvraag 2 ............................................................................................................. Deelvraag 3 ............................................................................................................. Deelvraag 4 ............................................................................................................. Hoofdvraag ............................................................................................................ Bronnenlijst ............................................................................................................. Reflecties ............................................................................................................. 3 Inleiding De zware moessonregens blijven Thailand maar teisteren. Al ruim twee maanden is “het land van de glimlach” veranderd in een tranendal. Er zijn al 315 mensen gestorven, de meeste zijn verdronken. Het dodental zal nog gaan stijgen verwachten de autoriteiten. Er zijn ook grote economische oorzaken en gevolgen. Wat zijn de fysisch geografische en sociaal geografische oorzaken en de gevolgen? (Casus Klimaatonderzoek) Om deze casus zo volledig mogelijk te kunnen behandelen hebben we voor de volgende werkwijze gekozen: 3. verschijnselen en gebieden vanuit meerdere dimensies beschrijven en analyseren( natuur, economie, politiek, cultuur) Deze werkwijze wordt gebruikt om een kritische beschouwing te kunnen geven vanuit verschillende dimensies. Denkvaardigheid; verschillende aspecten aan een verschijnsel of gebied onderscheiden en de samenhang daartussen opsporen. De dimensies vertalen zich in de volgende deelvragen: 1. Wat zijn de kenmerken van overstromingen en hoe worden deze veroorzaakt? 2. Wat zijn de fysisch geografische oorzaken en gevolgen van de huidige overstromingen in Thailand? 3. Wat zijn de economische oorzaken en gevolgen van de huidige overstromingen in Thailand? 4. Wat zijn de sociaal geografische oorzaken en gevolgen van de huidige overstromingen in Thailand? Aan de hand van deze deelvragen hebben we de volgende, probleemoplossende hoofdvraag geformuleerd: ‘Welke maatregelen kunnen mensen treffen om de impact van de overstromingen in Thailand te verminderen?’ In dit verslag wordt door het beschrijven van de situatie in Thailand vanuit verschillende dimensies gepoogd te verhelderen op welk gebied (economisch, sociaal of fysische geografisch) welke veranderingen nodig zijn om de gevolgen van een dergelijk natuurverschijnsel in de toekomst te verminderen. 4 Taakverdeling De deelvragen zal door de volgende groepsleden behandeld worden: 1. 2. 3. 4. Frank Toon Michael Teun Het uiteindelijke verslag zal door Teun in elkaar gezet worden, waarvan de Toon de inleiding voor rekening neemt. Michael zorgt voor het PowerPointpresentatie en het groepsproces wordt door Frank beschreven. 5 Wat zijn de kenmerken van overstromingen en hoe worden deze veroorzaakt? Een overstroming is het onder water lopen van land dat normaal gesproken droog is. Een overstroming kan zich op verschillende manieren voltrekken. Een gebied kan overstromen door: langdurige regenval; storm; dooi van ijs of sneeuw in dalen waar het overblijvende water niet weg kan komen en het doorbreken van dijken of andere waterkeringen. In Thailand ligt de oorzaak van de overstromingen in de combinatie van factoren. Er is sprake van een seizoensmoesson. Deze veroorzaakt hevige regenval op het vaste land van Thailand en komt vanuit het zuiden (vanaf de oceaan) Thailand binnen. Dit is een natuurlijke oorzaak waar al eeuwenlang in Thailand sprake van is. De overstromingen worden echter steeds groter van omvang. Ontbossing op berghellingen speelt hierin ook een grote rol. Het water zakt op deze manier niet weg in de grond, maar glijdt in stroompjes van de berghellingen af. Figuur 1. Een rivier in Indonesie waarin het water met hoge snelheid wordt vervoerd en die steeds meer buiten haar oevers dreigt te treden De bodem kan deze grote hoeveelheid niet opnemen. Doordat de hoofdstad Bangkok erg laag ligt en in een overstromingsgebied ligt, is het lastig het water hier af te voeren. De omliggende gebieden liggen niet lager en de oppervlakte van de stad is enorm. De bebouwing bemoeilijkt het wegstromen van het water. Op plekken waar bebouwing is, kan het water niet worden geabsorbeerd. Buitenwijken van Bangkok liggen lager, waardoor hier meer overlast van het water is dan in de andere delen van de stad meer naar het westen toe. Juist Bangkok, de grootste stad in deze regio, is erg laaggelegen en ligt aan het einde van de rivier de Chao Phraya, in een delta die uitmondt in de zee. Over de hele wereld is er een patroon te ontdekken dat er veel grote steden aan laaggelegen kusten aan zee liggen. Ook liggen veel steden gelegen in de delta’s. Redenen hiervoor zijn zowel historisch als economisch. Het is als internationale handelshaven makkelijk vanuit alle werelddelen te bereiken en er Figuur 2. De dooi van een Franse gletsjer zet in. Er is kans op overstromingsgevaar 6 kan vanuit deze plek doorvoerhandel met het achterland worden bedreven. Thailand ligt gesitueerd op het noordelijk halfrond en het grootste gedeelte van het land kent een tropisch moessonklimaat. De zware regens worden veroorzaakt doordat Thailand in het zuiden aan het water ligt. Op zee vindt er veel verdamping plaats omdat de temperaturen erg hoog liggen. Door de stroming van de zee en de wind wordt het water meegevoerd in de wolken en eenmaal bij land aangekomen vindt er regen plaats. De droge periode kenmerkt zich doordat de situatie andersom is. Er is dan een aflandige wind richting de zee wat geen tot weinig water met zich meebrengt. Zulke situaties heb je niet in de gematigdere klimaten zoals in Nederland. Wat wel een overeenkomst is van Bangkok in vergelijking tot andere steden in laaggelegen gebied in een rivierdelta, is dat het landschap vrij vlak is. Dit wordt ervaren als zeer prettig om te bouwen, zowel het bouwen van gebouwen als het aanleggen van infrastructuur. Je komt gemakkelijker van A naar B. Dit houdt in dat snelwegen aan te leggen kun je rechte wegen aanleggen. Ook het aanleggen van waterwegen is tamelijk eenvoudig. Er is namelijk sprake van water in de omgeving, Je hoeft het er dan alleen naar toe te leiden. In bijvoorbeeld gebieden met een meer heuvelachtig landschap wordt dit lastiger. Er zijn meer kustgebieden in de wereld waar grote overstromingen tot rampen hebben geleid met vele slachtoffers. Denk aan New Orleans in de Verenigde Staten, Queensland in Australie en de Tsunami in 2005 die van Banda Atjeh (Indonesie) tot aan Madagaskar werd ervaren. Meest recent is de Tsunami aan de oostkust van Japan. Deze overstroming had veel schade aangericht, in het bijzonder aan een van de kerncentrales van het land die tot ontploffing kwam. Figuur 3. Hier is sprake van een doorbraak van een dijk die het water zou moeten tegenhouden. Steeds als er overstromingen van deze schaal plaatsvinden op de wereld, is de oorzaak te verklaren door: Storm, dooi van ijs of sneeuw in dalen waar het water niet kan wegkomen, langdurige regenval of het doorbreken van waterkeringen te wijten. 7 Wat zijn de fysisch geografische oorzaken van de overstromingen in Thailand? De maanden juli, augustus en september zijn in Thailand gewoonlijk de maanden met de meeste regenval (KNMI, 2011). Een oorzaak hiervan is de ligging van de Inter tropische convergentie zone (ITCZ). Dit is de zone op aarde waar de meeste lucht opstijgt als gevolg van opwarming door instraling van de zon. De door opstijgende lucht in die zone zorgt voor een lagedrukgebied. Lucht stroomt vanuit de hogedrukgebieden boven de Indische en de Stille Oceaan richting het noorden en noordwesten, naar het lagedrukgebied van de ITCZ. Deze warme en vochtige lucht zorgt in zuidoost Azië voor veel neerslag en wordt de zomermoesson genoemd (Strahler & Strahler, 2005). Op de onderste kaart in onderstaande afbeelding geven de blauwe pijltjes de windrichting aan, de onderbroken zwarte lijn de ITCZ en de rode stip Thailand. (Strahler & Strahler, p. 184, 2005) 8 De noordelijke en centrale delen van Thailand hebben van mei tot oktober bovengemiddelde regenval ervaren. De regenval tijdens augustus en september die werd veroorzaakt door een actieve zuidwestmoesson zorgde voor overstromingen in de noordelijke delen. Deze overstromingen strekten zich uit naar het centrale deel van Thailand waardoor de Chao Phrayarivier bij Bangkok overstroomde (Thai Meteorological Department, 2011). Het actieve seizoen van de zuidwestmoesson wordt deels veroorzaakt door het La Niña-verschijnsel. Het La Niña-verschijnsel ontstaat door een sterk ontwikkeld subtropisch hoog in het zuiden van de stille oceaan. De hierdoor versterkte zuidoost-passaatwinden verplaatsen een grotere hoeveelheid warm water van de kust van Peru richting het westen en versterken de eerder genoemde luchtstromen die de moesson vormen (Strahler, 2005). In de augustus- en septemberedities van de ENSO Diagnostic Discussion kondigde het Climate Prediction Center een La Niña-periode aan (Climate Prediction Center, 2011). De oorzaak van de overstromingen in het noorden van Thailand die eind juni plaatsvonden is niet de moesson of La Niña maar het overblijfsel van de tropische orkaan ‘Haima’ (Thai Meteorological Department, 2011). ‘Haima’ ontstond boven de Chinese Zee en trok naar boven om in Vietnam veel schade aan te richten. (NASA, 2011). De resten van de tropische depressie ‘Nock-Ten’ zorgde aan het eind van juli voor stortbuien en overstromingen in het noorden (Thai Meteorological Department, 2011). De klimaatverandering en het bijbehorende broeikaseffect hebben in de twintigste eeuw gezorgd voor een stijging van de gemiddelde zeespiegel van tussen de 10 en 20 cm. Daarnaast groeide gebeurtenissen met hevige neerslag in de tweede helft van de twintigste eeuw met tussen de 2 en 4 procent (IPCC, 2001). Het valt volgens het KNMI niet uit te sluiten dat deze gevolgen van de klimaatverandering de kans op de overstromingen in Thailand vergroot heeft. De regenval is de heftigste in 250 jaar geweest en zal, bij gebrek aan significantie, net zo goed toeval kunnen zijn als dat het een gevolg van de temperatuurstijging is (KNMI, 2011). De klimaatverandering heeft volgens de Climate Impacts Group wel een versterkend effect op het La Niña-verschijnsel, uit analyses van de laatste El Niño/Southern Oscillation gebeurtenissen (ENSO) blijkt dat de La Niña winters in het noordwesten van de Stille Oceaan kouder en natter zijn (Climate Impacts Group, 2011). Op onderstaande afbeelding is ook te zien dat La Niña in 2011 heviger was dan voorgaande jaren. De afwijking in het blauw is hier La Niña. Omdat de bovengemiddelde neerslag in Thailand maar gedeeltelijk door La Niña wordt veroorzaakt is niet te zeggen in hoeverre de klimaatverandering hier daadwerkelijk invloed op heeft. (Earth System Research Laboratory, 2011) 9 Het Bangkok bassin bevindt zich in het zuidelijke deel van de centrale vlakte, het overstromingsgebied van de rivieren Mao Klong, Tha Chin, Chao Phraya en Bang Pakong. De hoogte van dit bassin ligt rond het zeeniveau (Allbrook, 1993), terwijl delen van Thailand in het noorden en noordoosten zich bevinden tussen 200 en 3000 meter hoogte (De Grote Bosatlas, 2003). Wanneer het noorden en noordoosten bovengemiddelde regenval ervaren zal het overtollige regenwater zijn weg naar de zee via dit bassin vinden. (De Grote Bosatlas, 2003) 10 Wat zijn de fysisch geografische gevolgen van de overstromingen in Thailand? Wanneer de stroming van een rivier na een overstroming vermindert, blijft zand en slib achter op het land naast het kanaal van de rivier. Deze stukken land zullen hierdoor ophogen. Daarnaast komt er een mix van mineralen in de bodem die voor een verhoogde vruchtbaarheid van die bodem zorgt (Strahler & Strahler, 2005). 11 Wat zijn de economische oorzaken van de huidige overstromingen in Thailand? De Thaise economie: Thailand heeft een vrijemarkteconomie, dat wil zeggen dat niet alle bedrijven in handen zijn van de overheid. Maar dat er ook zelfstandige bedrijven zijn, geleid door gewone burgers. Hierdoor is de particuliere sector in Thailand ook de belangrijkste economische sector. Het grootste gedeelte van de Thaise bevolking is werkzaam in de landbouw of de visserij. Dit wordt ook wel de primaire sector genoemd. 31 % van de bevolking is werkzaam in de dienstensector en 15% in de industrie. Ondanks het feit dat bijna de helft van de beroepsbevolking van landbouw en visserij afhankelijk is en het merendeel van de export gevormd wordt door landbouwproducten, is het relatieve aandeel van de agrarische sector in de samenstelling van het Bruto Nationaal Product (bnp) afgenomen van 30% in 1970 tot 9,8% in 2003. De dienstensector heeft in het bnp een bijdrage van 46,3% en de industrie 44%. Buitenlandse investeringen hebben in de jaren tachtig een ingrijpend industrialisatieproces in Thailand op gang gebracht, waardoor het land tussen 1987 en 1995 met een gemiddeld groeipercentage van 8,4% de snelst groeiende economie ter wereld had . Het bnp steeg jaarlijks met gemiddeld bijna 10% en het gemiddelde inkomen per hoofd van de bevolking bedroeg in 2002 $1992. De export steeg jaarlijks met 30%. Ook nam het toerisme een hoge vlucht en is al sinds 1982 de belangrijkste bron van buitenlandse inkomsten. De economische expansie betekende echter wel een aanslag op het milieu. In 1997 kwam Thailand in een ernstige economische crisis terecht. De devaluatie van de baht, die onder internationale druk werd doorgevoerd, ontketende een reeks aan gebeurtenissen die sindsdien wordt aangeduid met de Aziatische (monetaire) crisis. De groei stagneerde, bedrijven konden hun schulden niet meer afbetalen en het betalingstekort was vanaf 1995 aanzienlijk toegenomen en daarmee ook de omvang van particuliere buitenlandse leningen. Veel van deze leningen werden geïnvesteerd in de overgewaardeerde onroerendgoedsector, die begin 1997 instortte. De regering van Chuan Leekpai volgde bij haar politiek van economisch herstel de aanwijzingen van het IMF. De banken en financiële instellingen werden gesaneerd en eind 1998 waren de waarde van de baht, de prijzen en de rentevoet opvallend stabiel. Het bbp daalde echter ook in 1998 (met naar schatting 6,5%). In 1999 wezen een aantal ontwikkelingen op economisch herstel. De productie groeide weer (2,6%), de inflatie bleef extreem laag, de baht was stabiel, de export nam toe en overheidsuitgaven en particuliere bestedingen benaderden het oude niveau. Dankzij het economische herstel verdwenen de gevolgen van de financiële en economische crisis van 1997 naar de achtergrond en in juli 2003 betaalde Thailand twee jaar eerder dan voorzien zijn schuld bij het IMF af. Onder andere hierdoor staat Thailand niet op de Donor Aids Charts (DAC)-lijst van de Verenigde Naties en is daarmee officieel geen ontwikkelingsland. Ook de Wereldbank heeft geen steunprogramma meer in Thailand. De Thaise regering heeft zelfs officieel verkondigd geen prijs te stellen op het ontvangen van ontwikkelingshulp. Toch is er nog armoede in Thailand, met name in het hoge noorden, noordoosten en de meest zuidelijke provincies. Het economische beleid van de regering-Thaksin is gericht op vergroting van de economische groei door stimulering van de binnenlandse vraag, bedoeld om minder afhankelijk te worden van externe invloeden. Voor een land dat tot nu toe altijs sterk afhankelijk was van export en buitenlandse investeringen zal dat niet meevallen. Met veel overheidsgeld tracht men de binnenlandse 12 consumptie op te krikken. En andere doelen zijn plattelandsontwikkeling en het verbeteren van de levensstandaard van het arme deel van de bevolking. Op 1 januari 1993 werd door de zes oprichters van de Association of South East Asian Nations (ASEAN), Thailand, Indonesië, Singapore, Maleisië, Filippijnen en Brunei, de ASEAN Free Trade Area (AFTA) opgericht. De doelstelling was om in 2003 een open markt van ca. 450 miljoen consumenten te creëren. Later besloten de lidstaten de toezegging voor tariefafbraak voor de meeste productsoorten al in 2002 te laten ingaan. De economische oorzaken van de huidige overstromingen in Thailand Doordat de Thaise overheid zich nauwelijks bemoeit met de economie kunnen particulieren of multinationals overal een fabriek bouwen. Dit kan dus ook gebeuren op plaatsen die zeer gevoelig zijn voor overstromingen. De overheid in Thailand is vooral gericht op het verstevigen van de sterke economische positie. Deze economische positie is de afgelopen jaren alleen maar verbeterd, en natuurlijk doet de Thaise overheid er alles aan om economische groei te stimuleren. Thailand heeft wel vaker last van overstromingen, meestal zijn deze echter seizoensgebonden. Op dit moment zijn er al maanden achter elkaar overstromingen. En dit maal is ook Bangkok zwaar getroffen door de overstromingen. De economische oorzaken voor de overstromingen zijn echter lastig te vinden, of beter gezegd, er zijn er niet zoveel. Waterbeheer Een economische oorzaak is dat er niet genoeg geld is gestopt in de versteviging en ophoging van dijken. Het waterbeheer is dus niet optimaal. De Thaise overheid laat de rivieren gewoon stromen, ze leggen bijvoorbeeld geen gebieden aan die bij hoog water gecontroleerd zouden kunnen overstromen. Bij de recente overstromingen braken dan ook talloze dijken door waardoor vrijwel heel Bangkok, en natuurlijk een groot gebied elders in Thailand onder water kwamen te staan. Een andere economische oorzaak is de ontbossing. Nog steeds wordt in Thailand op grote schaal bos gekapt, vaak nog illegaal ook. Als deze bomen worden gekapt dan wordt er veel minder water vastgehouden in de bodem, dus de kans op aardverschuivingen is veel groter. Omdat Thailand veel geld vangt aan de export van hout, blijft het land natuurlijk bos kappen. Het is dus duidelijk dat de overheid meer geld had moeten besteden aan de versteviging van dijken en andere waterkerende bouwwerken. Verder is het ook zo dat een groot gedeelte van de bevolking nogal arm is. De huizen zijn niet al te stevig, en soms zijn mensen gaan wonen op plaatsen die overstromingsgevoelig zijn. Je zou dus kunnen zeggen dat deze mensen het over zichzelf afroepen. Echter vaak kunnen ze niet anders dan op deze plaatsen te gaan wonen omdat ze simpelweg niet meer geld hebben. 13 Wat zijn de economische gevolgen van de overstromingen in Thailand? Naarmate de overstromingen in november en december afnamen bleek hoeveel schade er is geleden door al het water. Natuurlijk is het ook zo dat enorm veel mensen hun huis kwijt zijn geraakt, of in ieder geval hebben ze enorme schade geleden door de overstromingen. Vele bezittingen zijn verloren gegaan, en op sommige plaatsen is de ellende op dit moment nog bezig. Het dodental van de overstromingen in Thailand staat inmiddels boven de 600. En aangezien de problemen voorlopig nog niet helemaal voorbij zijn zou dit aantal nog wel eens veel verder kunnen oplopen. Harde schijven Veel grote bedrijven krijgen hierdoor te maken met grote verliezen en schade aan gebouwen in hun bezit. Er wordt onder andere verwacht dat de grote Thaise productie van harde schijven terug zal lopen tot eind dit jaar met 30%, en dat de uiteindelijke problemen nog zes maanden kunnen gaan duren. Veel leveranciers van harde schijven kunnen nu voor hun klanten niet meer voorzien in harde schijven. Doordat de fabrieken onder water liepen is in veel van deze fabrieken de productie dan ook (tijdelijk) opgeschort. Ongeveer 60 % van de harde schijven wordt in Thailand geproduceerd. Nu deze productie terug neemt zullen de voorraden slinken, en de prijzen stijgen. Door deze productieterugname krijgen ook internetbedrijven met zelfgebouwde servers, zoals Facebook en Google, maar ook bijvoorbeeld het elektronicaconcern Sony, met productieproblemen te maken. Hewlett-Packard kreeg hierdoor veel meer bestellingen dan gewoonlijk, omdat de internetbedrijven niet zelf hun servers in elkaar konden zetten door het gebrek aan harde schijven. Ook Honda en andere grote internationale ondernemingen dreigen (groot) verlies te lijden, daar hun fabrieken in Thailand ernstige schade opliepen door het water. Honda Honda, een Japanse autofabrikant heeft zijn winstverwachtingen voor het boekjaar ingetrokken na de hevige overstromingen in Thailand. Een Honda fabriek in Ayutthaya ligt sinds oktober stil. Vorig jaar rolden in Thailand 170000 honda’s van de band. De kwartaalcijfers die Honda produceerde in Oktober 2011 leverden geen goed nieuws op. Het bedrijf zag de winst het afgelopen kwartaal met tweederde verminderen tot 52,5 yen. Dit is omgerekend 495 miljoen euro. De omzet van Honda daalde met 16% tot 1,9 biljoen yen. Deze slechte resultaten werden vooral veroorzaakt doordat de productie vertraging opliep door gebrek aan onderdelen. Rijst Het Thaise ministerie van landbouw schat de schade door de overstromingen op 10 miljoen rai aan landbouwgronden. Waarvan 8 miljoen aan rijstvelden. Dit veroorzaakt natuurlijk een productievermindering en stijgende prijzen. Omdat er minder aanbod is, maar nog een even grote vraag. Dit heeft natuurlijk ook negatieve gevolgen voor de Thaise boeren, die nu veelal maar een keer kunnen produceren dit jaar, in plaats van de gebruikelijke twee keer per jaar. 14 Thailand heeft in 2011 niet veel minder rijst geëxporteerd dan het jaar ervoor, echter de prijs is wel gestegen. Dit beïnvloed de afzet in ieder geval niet, want de vraag naar Thaise rijst blijft onverminderd hoog. De Thaise overheid belooft na de overstromingen de boeren gratis rijst om te verbouwen. Maar de meeste boeren weten niet zeker of ze überhaupt nog wel een doorstart gaan maken als boer. Het is maar de vraag of ze er nog iets mee kunnen terugverdienen. Toerisme Natuurlijk voelt ook de toeristische sector van Thailand de gevolgen van de overstromingen. Populaire bestemmingen in het zuiden van Thailand hebben dan weliswaar niets met de overstromingen te maken gehad, maar toch hebben veel toeristen uit voorzorg hun reis geannuleerd. Dit had niet alleen economische oorzaken, ook het roerige politieke klimaat van een aantal jaren terug, en demonstraties tegen de regering hebben het vertrouwen van toeristen om naar Thailand te komen doen dalen. Gevolgen buiten Thailand Zoals eerder genoemd zijn er bijvoorbeeld tekorten aan Thaise harde schijven, tekorten aan Thaise rijst en natuurlijk aan meer producten. Maar bij de bovengenoemde producten is het ook zo dat deze uit meerdere landen te halen zijn. Oftewel, er is wel een tekort, maar er zijn ook andere landen die bijvoorbeeld harde schijven produceren. Dus dit tekort aan Thaise producten is veelal wel op te vangen. Wereldbank: Volgens de Wereldbank moet Thailand de komende jaren ruim 174 miljoen baht investeren in de economie, om deze weer op peil te trekken. Een van de grootste herverzekeraars ter wereld: Swiss Re schat de schade van de overstromingen tot nu toe op minimaal 6 miljard dollar. 15 Wat zijn de sociaal geografische oorzaken van de overstromingen in Thailand? Watermanagement Zoals eerder aangetoond, heeft Thailand geleden onder de zwaarste regenval in decennia. Er wordt dan ook vaak gewezen naar de onverbiddelijke natuur en geroepen dat een ramp als deze niet te voorkomen was. Maar enig onderzoek toont aan dat er wel degelijk menselijke oorzaken aan ten grondslag liggen. Slecht watermanagement door de Thaise regering is hiervan één van de belangrijksten. Smith Dharmasaroja, voormalig directeur van het Thais Meteorologisch Instituut zei hier het volgende over: “They miscalculated the water levels and did not discharge water from the dams early enough in the rainy season,” he said. “The dams are almost full now, so they discharge the water at the same time, and all the discharge water comes down to the low-lying areas.” (1) Op het moment dat Thailand zwaar gebukt ging onder zware regenval, zaten alle grote stuwmeren van het land al bomvol. We spreken hier van enorme waterreserves. Dit is te illustreren met de volgende quote uit de Bangkok Post van 6 oktober 2011: “The discharge rate at the Bhumibol Dam in Tak province has risen from 60 million cubic metres to 100 million cu m of water per day. The flow runs at about 1,200 cu m per second.” Figuur 4. Bomvol stuwmeer bij Bhumibol Dam. (2) Het gaat hier om de grootste van 11 grote stuwmeren die op dat moment tot de nok toe gevuld waren en die deels geleegd moesten worden om een nog veel grotere ramp te voorkomen. Een snelle rekensom leert dat deze ene dam destijds in één dag ongeveer 8 á 9 keer de volledige inhoud van het Sneekermeer in het achterland loosde. (3) Vanwege het Aw-klimaat in Thailand, gekenmerkt door een duidelijke droogteseizoen (4), moeten deze stuwmeren gevuld zijn om de landbouw tijdens de droge periode van irrigatiewater te voorzien. Tevens is het land afhankelijk van deze stuwdammen vanwege de hydro-elektriciteit die zij leveren. In 2002 zorgde hydro-elektriciteit voor 6,6% van de totale energie die EGAT (Electricity Generating Authority of Thailand), een staatsbedrijf, leverde (5). Achteraf lijkt het niet moeilijk om te constateren dat hier een grove inschattingsfout gemaakt is, maar misschien is het goed om te achterhalen in hoeverre het mogelijk was om een goede inschatting van de verwachte regenval te maken. In een artikel van Businessweek (6) valt te lezen dat de apparatuur waarmee het Thais Meteorologisch Instituut haal weersverwachtingen doet niet meer up-to-date was en dat in 2009 nog een aanvraag is gedaan voor nieuwe temperatuur waarmee regenval beter voorspeld kan worden. Het prijskaartje van $130.000.000 was de Thaise regering 16 destijds te gortig. De huidige directeur van dit instituut, Somchai Baimoung, zegt er in hetzelfde artikel het volgende over: “If we can get this new system, it can help people. No one expected rainfall would be this much. Right now our system, including hardware and software, is obsolete.” Ontbossing Naast het slechte watermanagement mag ook ontbossing op grote schaal worden aangewezen als boosdoener. In de tweede helft van de vorige eeuw heeft het land een enorm deel van haar wouden verloren ten faveure van de economische ontwikkeling van het land. (7) Bestond Thailand in 1945 nog voor 61% uit bosland, heden ten dage is dat percentage terug gelopen tot een magere 26%. (8) Vooral in de jaren ’70 van de vorige eeuw heeft het land een hoop van haar groen verloren. De goede prijs voor het hoogkwalitatieve mahonie- en teakhout die de bossen rijk waren, Figuur 5. Visueel overzicht van de ontbossing in de motiveerden grote internationale afgelopen decennia in Thailand en haar buurlanden. houtleveranciers tot kappen op grote schaal. Ook werd er in die periode vanuit de regering aangestuurd op uitbreiding van de landbouw richting het noorden van het land, dat tot dan toe nagenoeg onaangetast was. De grond bleek enorm vruchtbaar en landbouwpioniers profiteerden aanzienlijk van hun rijke oogsten. De boeren wilden meer en meer boeren wilden die kant op. De ontbossing leek door dit versterkte effect niet te houden. In de jaren die volgden, verzadigde de markt aanzienlijk doordat veel boeren dezelfde producten verbouwden. Om de lagere prijzen voor hun producten te compenseren, breidden de boeren hun productie uit. Voor deze productie hadden zij meer land nodig. De eens zo weelderige groene flanken van de heuvels in het noorden van het land waren gedegradeerd tot landbouwfabrieken. Zonder bomen werd vocht niet meer vast gehouden en de Thaise gingen steeds vaker gebukt onder enorme droogte die hun productie in gevaar bracht. Ook kreeg het land steeds vaker te kampen met modderstromen die direct gevaar vormden voor de bevolking. Dieptepunt waren de modderstromen en overstromingen die het land teisterden in 1988. De gevolgen destijds zijn te vergelijken met die van het noodweer van afgelopen jaar. Na de ramp in 1988 besloot de Thaise regering de commerciële houtkap binnen haar landsgrenzen te verbieden. (9) De grote houtkapbedrijven weken door de maatregelen uit naar gebieden net over de grens. In Cambodja, Laos en Myanmar (voormalig Birma) werd gewoon doorgekapt. Vervolgens werd de oogst geëxporteerd naar Thailand, waarbij het leger en de regering een oogje toeknepen. Processen als bodemerosie, droogte hebben geen benul van politieke grenzen, dus, hoewel minder, bleef Thailand kampen met deze problemen. 17 De menselijke maat Een natuurramp is pas een ramp als het een directe bedreiging vormt voor (veel) mensen. Een greep in het nieuwsarchief van nos.nl leert dat de berichtgeving pas echt op gang kwam toen het water een bedreiging ging vormen voor de metropool Bangkok. (10) Dat is ook niet zo vreemd. Bangkok is veruit de grootste stad van het land. Een echte primate city. De volledige agglomeratie heeft ongeveer 15 miljoen inwoners, dat is bijna een kwart van de volledige bevolking van het land. (11) De paniek was dan ook groot toen de stad verzwolgen dreigde te worden door het oprukkende water. Bangkok heeft niet meest ideale ligging. Het ligt aan de monding van de Chao Phraya rivier op zo’n twee meter boven zeeniveau. Dit maakt het, gezien het profiel van het land, een soort afvoerputje. Figuur 6. Links, november 2011. Rechts, november 2008. Op het bovenstaande plaatje is duidelijk te zien dat water stromend uit het hogere noorden zich verzamelt rond Bangkok. 18 Wat zijn de sociaal geografische gevolgen van de overstromingen in Thailand? Menselijke slachtoffers Naast aanzienlijke economische schade, hebben de overstromingen in Thailand ook menselijke slachtoffers geëist. Aan het einde van het vorige kalenderjaar stond het officiële dodental op 790. In totaal hebben 12,8 miljoen mensen – ongeveer een 5e van de totale bevolking – directe gevolgen gemerkt. (12) Modderstromen in het noorden van Thailand, veroorzaakt door de Figuur 7. Veel slachtoffers door verwoestende modderstrom in de provincie Phetchabun in juli 2011. kaalkap op de flanken van heuvels in het noorden van Thailand zijn een grote boosdoener in dit verhaal. Op 11 augustus van 2011 maakte alleen al één modderstroom in Noordelijke provincie Phetchabun 120 dodelijke slachtoffers en liet meer dan duizend mensen dakloos achter. (13) Ook een flink aantal mensen hebben de dood gevonden door elektrocutie. Op het moment dat het dodental op 384 stond, waren volgens officiële rapporten 17 mensen hieraan overleden. Onofficiële tongen beweerden destijds dat aantal veel hoger, wellicht wel 50, lag. (14) Aangezien er op dit moment twee maal zoveel officiële doden zijn, mag worden aangenomen dat het dodental door elektrocutie wel eens rond 100 zou kunnen liggen. Politieke gevolgen De overstromingen in Thailand en de bedreiging voor Bangkok die daardoor ontstond, heeft een oud debat nieuw leven ingeblazen. 20 leden van het Thaise huis van afgevaardigden hebben in november 2011 een motie ingediend om de hoofdstad van het land te verhuizen. (15) Zoals eerder aangegeven ligt Bangkok in het deltagebied van de grootste rivier van het land is hierdoor bijzonder kwetsbaar. Ook daalt de stad met ongeveer 20cm per jaar. Een studie van het OECD (The Organisation for Economic Co-operation and Development) laat zien dat Bangkok in 2070 één van tien wereldsteden zal zijn die het meest bedreigd zullen worden door water. (16) 19 Beantwoorden hoofdvraag ‘Welke maatregelen kunnen mensen treffen om de impact van de overstromingen in Thailand te verminderen?’ Er is natuurlijk een groot verschil in kunnen en willen. Zoals ons onderzoek heeft aangetoond vaart Thailand wel bij het huidige economische beleid. Omdat Thailand een vrijemarkteconomie is met weinig bemoeienis van de overheid, komt het geregeld voor dat bedrijven zich vestigen op plaatsen die economisch strategisch zijn, maar wel het risico gelopen getroffen te worden tijdens extreme overstromingen zoals we die het afgelopen jaar gezien hebben. De Thaise regering heeft hier ook gegokt en niet willen investeren in adequate dijkversteviging en weersverwachtingapparatuur waarmee een accurate voorspelling gedaan had kunnen worden. Deze investering hadden de Thaise overheid honderden miljoenen euro’s gekost, maar de totale schade van de overstromingen in 2011 wordt inmiddels geschat op ruim 45 miljard dollar. Hoewel er in 2011 exceptioneel veel regen is gevallen in een periode waarin het normaal gesproken droog is, mag de regering er niet van uitgaan dat het hier om een uitzondering gaat. Juist op dit moment, nu het land zo diep in de buidel moet tasten om de schade te herstellen, moet het ook investeren in watermanagement, meetapparatuur en een goede dijkinfrastructuur. Wellicht zou (betere) samenwerking met Nederlandse specialisten uitkomst bieden. In ons land zit natuurlijk een immense know how op het gebied van waterbestrijding. Nu de landbouw in het land sterk terrein verliest ten opzichte van de industriële- en dienstensector en dat, gezien de ontwikkeling van andere landen op dat terrein, waarschijnlijk zal doorzetten, zou de regering er aan kunnen denken om het land, waar mogelijk, haar bos voor een deel terug te geven. Ook zou het een stuk strenger kunnen zijn in het voorkomen van illegale houtkap en het importeren van hout . Misschien zou het kunnen investeren in alternatieve producten. 20 Bronnenlijst Thailand totaal.nl (2011). Thailand, het land van mogelijkheden! Geraadpleegd op 17 December 2011, http://www.thailandtotaal.nl/wpcontent/uploads/2011/09/thailand_overstromingen_phichit_straatbeeld.jpg Khun Peter (2011). Toeristische sector Thailand voelt gevolgen overstromingen, Geraadpleegd op 17 December 2011, http://www.thailandblog.nl/toerisme/toeristische-sector-thailand-voelt-degevolgen-van-de-overstromingen/ © ANP (2011). Dodental overstromingen Thailand boven vierhonderd. Geraadpleegd op 15 December 2011, http://www.nu.nl/buitenland/2657073/dodental-overstromingen-thailandboven-vierhonderd.html © ANP (2011). Delen centrum Bangkok overstroomd. Geraadpleegd op 15 December 2011, http://www.almerevandaag.nl/nieuws/buitenland/article11878771.ece/Delen-centrum-Bangkokoverstroomd Arie Verrijp / Geert Willems (2011). Economie en Toerisme. Geraadpleegd op 10 Januari 2012,http://www.landenweb.net/thailand/economie/ GSE (2012). Thailand en harde schijven. Geraadpleegd op 12 Januari 2012, http://www.gse.nl/thailand-en-harde-schijven.html Khun Peter (2011). Honda: minder winst door overstromingen in Thailand. Geraadpleegd op 11 Januari 2012, http://www.thailandblog.nl/economie/honda-minder-winst-overstromingen-thailand/ © ANP (2011). Honda trekt winstverwachting in. Geraadpleegd op 12 Januari 2012, http://www.nu.nl/beurs/2655230/honda-trekt-winstverwachting-in.html Dick van der Lugt (2011). Schade aan rijst door overstromingen kan oplopen tot 7 mln ton. Geraadpleegd op 13 Januari 2012, http://www.thailandblog.nl/economie/schade-rijst/ John Sarbach (2011). Thaise rijstproductie ligt totaal in puin. Geraadpleegd op 14 Januari 2012, http://www.thailandblog.nl/nieuws/rijs-ui/ Redactie Nos (2011). Thailand begint schoonmaak na overstromingen. Geraadpleegd op 14 Januari 2012, http://nos.nl/video/315936-thailand-begint-schoonmaak-na-overstromingen.html 1. http://asiancorrespondent.com/67239/why-was-so-muchn-water-kept-in-the-dams/ 2. http://climaterealityproject.org/2011/10/19/a-lesson-from-the-thai-floods-2/ 3. http://www.waterforum.net/nieuws/2149-waterschap-opent-bezoekerscentrumwoudagemaal 4. strahler, pag. 252 5. http://www.eppo.go.th/doc/NIO-EnergyAndNaturalResource2003.html6 6. http://www.businessweek.com/news/2011-10-16/-obsolete-weather-radar-blamed-as-fulldams-worsen-thai-floods.html7 7. http://www.youtube.com/watch?v=OOT5vhNrwnA&feature=related 8. http://dewita.wordpress.com/2011/10/22/deforestation-thai-floods-and-supply-chain/ 9. http://www.wsws.org/articles/2001/sep2001/thai-s04.shtml 10. http://nos.nl/zoeken/?s=overstroming%2520thailand&sort=2&p=8 11. http://en.wikipedia.org/wiki/Bangkok 21 12. 13. 14. 15. 16. http://nl.wikipedia.org/wiki/Overstromingen_in_Thailand_eind_2011 http://www.wsws.org/articles/2001/sep2001/thai-s04.shtml http://www.bangkokpost.com/news/local/264220/more-than-50-electrocuted-during-flood http://www.bangkokpost.com/breakingnews/266403/pt-mps-to-propose-new-capital-city http://www.bangkokpost.com/business/economics/268201/high-time-for-building-a-newcapital Climate Impacts Group (2011, 1 januari). Climate Impacts in Brief. [Rapport] Opgevraagd van http://cses.washington.edu/cig/pnwc/ci.shtml Climate Prediction Center Internet Team (2011, 8 december). ENSO Diagnostic Discussion. [archief] Opgevraagd van http://www.cpc.ncep.noaa.gov/products/expert_assessment/ENSO_DD_archive.shtml Houghton, J.T., Ding, Y., Griggs, D.J., Noguer, M., Linden, P.J. van den, Dai, X., Maskell, K. & Johnson, C.A. (2001). Climate Change 2001: The Scientific Basis. Intergovernmental Panel on Climate Change. Opgevraagd van http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/pdf/WG1_TAR-FRONT.pdf KNMI (2011, 17 oktober). Klimaat. Seizoensverwachtingen. [persbericht] Opgevraagd van http://www.knmi.nl/waarschuwingen_en_verwachtingen/seizoensverwachting/ KNMI (2011, 2 december). Overstromingen in Thailand. [artikel] Opgevraagd van http://www.knmi.nl/cms/content/102581/overstromingen_in_thailand Rob Gutro (2011, 24 juni). Hurricanes/Tropical Cyclones. [persbericht] Opgevraagd van http://www.nasa.gov/mission_pages/hurricanes/archives/2011/h2011_Haima.html Strahler, A. & Strahler, A. (2005). Physical Geography. New Jersey: John Wiley & Son, inc. Thai Meteorological Department (2011, 2 november). Rainfall and severe flooding over Thailand in 2011. [rapport] Opgevraagd van http://www.tmd.go.th/en/event/flood_in_2011.pdf Wolter & Timlin, (2011, 7 december). Multivariate ENSO index (MEI). [Webartikel] Opgevraagd van http://www.esrl.noaa.gov/psd/enso/mei/#comparison 22 Reflecties Teun de Blok Individueel Dit onderzoek viel voor mij samen met een niet zo’n heel fijne periode. Een periode – die ongeveer tot oud & nieuw liep – waarin ik niet heel productief heb kunnen zijn voor school. Uiteindelijk vind ik dat het werk dat ik geleverd heb binnen de groep naar behoren is. Voor het beantwoorden van mijn deelvraag (sociaal geografische oorzaken en gevolgen) heb ik erg veel bronnen geraadpleegd, omdat er buiten journalistieke bronnen niet heel veel over te vinden was. Groepsproces Ik vond dat wij tijdens de proefcasus en de echte casus als groep goed hebben samengewerkt. In beide gevallen is het wel last minute werk geweest. Dat wil zeggen dat we er de zondag voor de maandag van de presentatie er nog mee bezig zijn geweest. Dit is uiteindelijk een zwakte gebleken, omdat de communicatie via e-mail en telefoon minder vlekkeloos liep dan face-to-face. De directe communicatie binnen de groep verliep heel prettig en iedereen heeft een even groot aandeel in het onderzoek gehad. Dat hebben we goed verdeeld. Ook heeft iedereen de kans gekregen een bijdrage te leveren in het creatieve respect. Hierin werd naar elkaar geluisterd waardoor we echt samen tot dit product gekomen zijn. 23 Toon Wijnen Individueel Voor het klimaatonderzoek hebben we een casus in deelvragen opgesplitst. Ik heb één van die deelvragen behandeld. De afspraak na de eerste bijeenkomst was om de deelvraag grotendeels af te hebben. Dit is voor mijn gevoel goed gegaan, ik had de volgende bijeenkomst het meeste van mijn deelvraag behandeld, zodat ik er (met feedback van groepsgenoten en docent) nog verder aan kon werken. Er was goed informatie te vinden over mijn deelvraag, ik had dus weinig moeite met het behandelen en beantwoorden van de deelvraag. Mijn aandeel in de groep was de ene keer groter dan de andere. Ik was niet aanwezig wanneer de deelvragen geformuleerd werden maar heb wel meegewerkt aan het bedenken van de hoofdvraag. Er werd ook afgesproken elkaar feedback te geven. Dit heb ik eigenlijk niet gedaan. De stukken van de groepsleden werden via de mail of een bijeenkomst doorgenomen. Ik heb eigenlijkgeen van de groepsleden feedback over zijn stuk gegeven. Dit zal ik de volgende keer wel moeten doen. groepsproces Hoewel er opdracht werd gegeven tot het aanwijzen van een voorzitter en een notulist hebben we als groep vrijwel altijd zonder die rollen gefunctioneerd, ook wanneer ze wel aangewezen werden. Er was een vrij regelmatige verhouding, waarbij een aantal groepsleden een klein beetje meer voortouw namen dan de anderen. De natuurlijke manier van leiderschap van de één, de inbreng van suggesties of kritiek van de ander en het serieus nemen van de inbreng van elkaar heeft ervoor gezorgd dat we als groep makkelijk afspraken konden maken. Een sterk punt van eigenlijk elk groepslid vond ik het geven en ontvangen van feedback. Uit de manier waarop ieder serieus met feedback omging bleek de motivatie om een goed product af te leveren. Een ander punt wat hieraan bijdroeg is de extra afspraken die we maakten, om het proces in de gaten te houden en eventueel bij te sturen. Een keer verliep dat echter minder goed, toen maar twee van de vier groepsleden op kwam dagen zonder dat de afwezigen bericht van hun absentie gaven. Los van de beoordeling op het uiteindelijke product is de samenwerking succesvol geweest. 24 Michael van der Zee individueel Voor klimaatonderzoek hebben wij als groepje onderzoek gedaan naar de recente overstromingen in Thailand. We hebben eerst een hoofd en deelvragen bedacht, waarna we deze verdeeld hebben onder de groepsleden. Ik heb onderzoek gedaan naar de economische oorzaken en gevolgen van de overstromingen in Thailand. We hebben als groep een mooie planning aangehouden wanneer iets af zou zijn, en ook ik heb me hier aan gehouden. Daarom ben ik ook blij met het antwoord wat ik heb kunnen vinden op mijn deelvraag. Ik moet wel zeggen dat ik informatie over de economische oorzaken vrij lastig kon vinden. Ik heb hierbij dan ook minder tekst, dan bij de gevolgen. Over de economische oorzaken was genoeg informatie te vinden. Met ook nog eens ‘mooie’ voorbeelden van producten die door de overstromingen niet meer geleverd en/of geproduceerd konden worden. Al met al heb ik het gevoel dat ik best een mooi deel aan ons onderzoek heb bijgedragen. Groepsproces Ik vond het groepsproces heel soepel lopen. Iedereen had in ons groepje eigenlijk dezelfde positie. De ene bijeenkomst was iemand eens wat vaker aan het woord, een andere bijeenkomst weer iets minder. Maar over het algemeen kunnen we volgens mij alleen maar tevreden zijn over ons groepsproces. Ik heb dan ook het gevoel dat iedereen zijn best heeft gedaan voor ons onderzoek, iedereen heeft ook eigenlijk evenveel werk gedaan. Ik ga er dan ook vanuit dat onze presentatie morgen helemaal goed gaat komen. We hebben elkaar nuttige feedback gegeven, op een democratische manier overlegd over wat nu precies de beste manier was om iets op te schrijven, of om dingen uit te zoeken. Al met al kan ik eigenlijk alleen maar positief zijn over ons groepsproces.
