Definitief adviespanel fraudewet en bijpassende

1276899
Aan het bestuur van de gemeente Delft
Delft, 9 januari 2013
Advies van het Panel Werk en Inkomen aangaande:
- De nota inzake de fraudewet en de wet huisbezoeken,
- De aangepaste maatregelverordening WWB,
- De aangepaste maatregelverordening IOAW en IOAZ,
- De nieuwe verordening verrekening boete bij recidive.
De nota inzake de fraudewet en de wet huisbezoeken
Het Panel heeft kennis genomen van de nota aangaande de invoering van beide wetten. Met name
de fraudewet (de wet aanscherping fraude en handhaving binnen de sociale zekerheidswetgeving)
geeft reden tot zorg. De hoge boetes die op grond van deze wet moeten worden opgelegd zullen
voor cliënten tot problemen leiden. Het Panel heeft zorg over enige vaagheid in de definitie van
fraude. Het begrip ‘woon- en leefsituatie’ leidde ook tot discussie.
Preventie is een belangrijk onderdeel in het tegengaan van fraude. Het panel adviseert de gemeente
cliënten goed te informeren over de gevolgen van het schenden van de informatieplicht. Met name
ook in persoonlijke gesprekken zal hier aandacht aan besteed moeten worden. Daarnaast moet ook
in andere communicatiemiddelen (Stadskrant, Klantenkrant, folders, website) hier goed en duidelijk
aandacht aan besteed worden. Daarbij wordt ook geadviseerd alle intermediaire organisaties
hierover te informeren, zodat deze ook op hun beurt hun cliënten hierover kunnen voorlichten.
Het panel adviseert daarbij de gemeentelijke organisatie zodanig in te richten dat noodzakelijke
informatie kan worden verstrekt en eventuele boetes en waarschuwingen zorgvuldig en correct
worden opgelegd.
In het kader van het overgangsrecht adviseert het Panel de gemeente op zeer korte termijn cliënten
er op te wijzen dat als zij zelf fraude melden voor 1 februari dit wordt afgedaan op grond van de
oude regels. Deze zijn voor de cliënt en de gemeente gunstiger dan de nieuwe regels.
Het opleggen van boetes is bij het schenden van de informatieplicht onvermijdelijk. Dit is een
wettelijke verplichting. Het Panel is verheugd te zien dat de gemeente, daar waar mogelijk, maximaal
zal inzetten op het geven van een waarschuwing. Belangrijk is dat de gemeente cliënten zo goed en
volledig mogelijk informeert. De wet biedt geen ruimte, maar eigenlijk zou het panel willen zien dat
de gemeente maximaal inzet op het eerst persoonlijk informeren van de cliënt en dat pas bij een
volgende overtreding een waarschuwing of boete wordt opgelegd. Mocht toch een boete opgelegd
moeten worden dan moet dit uiteraard zorgvuldig juridisch verantwoord gebeuren. Het Panel
adviseert de gemeente de wijze van het opleggen van boetes goed in beeld te brengen, te monitoren
en te evalueren.
In de nota wordt aangegeven dat de nieuwe wet mogelijk zal leiden tot extra bezwaarschriften. Het
Panel adviseert ook dit goed te monitoren. De afhandeling van bezwaarschriften is veelal een
langdurig proces. Voorkomen moet worden dat de extra bezwaarschriften leiden tot extra lange
wachttijden.
In het geval van verminderde verwijtbaarheid kan de gemeente besluiten boetes te verlagen of
geheel niet op te leggen. Het Panel vraagt de gemeente voor de beoordeling van de verwijtbaarheid
richtlijnen op te stellen. Voor in deze richtlijnen op te nemen items zijn vanuit het panel
aanbevelingen afgegeven.
De maatregelverordeningen van de WWB, IOAW en IOAZ.
Door de komst van de fraudewet is de maatregelverordening gewijzigd. Tevens zijn enkele
technische wijzigingen aangebracht. Het Panel heeft reeds eerder geadviseerd over eerdere
maatregelverordeningen.
Het Panel erkent dat het opleggen van een maatregel een noodzakelijk instrument kan zijn om een
gedragsverandering bij cliënten re realiseren. Net als in eerdere adviezen over dit onderwerp
herhaalt het Panel haar advies dat het opleggen van een maatregel maatwerk moet zijn.
Verder adviseert het Panel dat ook op dit punt de gemeente het opleggen van maatregelen goed
moet monitoren en evalueren.
Voor wat betreft de invulling van het begrip tegenprestatie en sociale activering in de vorm van
vrijwilligerswerk geeft het Panel aan dat het niet mag leiden tot enige vorm van verdringing op de
arbeidsmarkt.
Het panel zou graag zien dat het leveren van een tegenprestatie beloond wordt en dat een cliënt na
de diverse complexe verrekeningen meer overhoudt dan het toepasselijke sociale minimum. Ook
dient een cliënt beschermd te worden tegen de bureaucratische problemen die hiermee kunnen
samenhangen.
De verordening verrekening boete bij recidive.
Deze verordening is nieuw en heeft betrekking op cliënten waarbij er sprake is herhaald frauduleus
gedrag. Omdat het toepassen van deze verordening er toe kan leiden dat een cliënt en diens gezin
tijdelijk geen betaling ontvangen wordt geadviseerd hier zeer zorgvuldig mee om te gaan en rekening
te houden met mogelijke gevolgen voor de overige gezinsleden, zeker als zij geen weet hadden van
de gepleegde fraude.
Ook hier adviseert het Panel de gemeente maatwerk en een goede monitoring met evaluatie.
R. Diemers,
Secretaris.