Bijlage I: schematisch weergave vragenlijst

Verkeersveiligheidsbeleid op basis van verkeersbeleving
2-665 – Verkeersveiligheidsbeleid op basis van verkeersbeleving
De Nationale Database Subjectieve Verkeersveiligheid
Erik Donkers, VIA.nl
Samenvatting
Verkeersongevallengegevens beschrijven een situatie waarin verkeersdeelnemers terecht zijn
gekomen, een situatie die levensbedreigend is of kan zijn. Juist deze informatie, de basis onder het
Nederlandse verkeersveiligheidsbeleid, is steeds minder toegankelijk. De veiligheidssituatie is
weliswaar sterk verbeterd, maar de verkeersdeelnemer kent en beleeft nog steeds onveilige
situaties. Het Meldpunt Veilig Verkeer biedt hiervoor een platform om dergelijke punten te melden.
VIA.nl brengt de gegevens, naast ongevallen & snelheden, direct in ViaStat waardoor nieuwe
monitoring- en analyse-mogelijkheden ontstaan op basis van de Nationale Database Subjectieve
Verkeersveiligheid. We weten of een probleem te maken heeft met de vormgeving of het gedrag,
voor wie het een probleem vormt, wanneer en wie de veroorzaker is.
Meldpunt Veilig Verkeer
Het Meldpunt Veilig Verkeer, landelijk gestart in maart 2012, bestaat uit een website waar burgers
online meldingen kunnen maken over locaties, waar in hun opinie sprake is van onveilige en/of
onduidelijke verkeersituaties. Dit moet ertoe leiden dat naast Veilig Verkeer Nederland (VVN) ook
wegbeheerders en politie meer inzicht krijgen in de subjectieve onveiligheid en daar gerichter de
maatregelaanpak op kunnen afstemmen. Daarom komen de meldingen van burgers ook beschikbaar
in het verkeerskundig internetplatform ViaStat en de app ViaStat Dashboard als de Nationale
Database Subjectieve Verkeersveiligheid. Wegbeheerders en politie krijgen op deze manier continu
een actueel totaaloverzicht van de meldingen en kunnen hierop ook specifieke analyses uitvoeren,
op zoek naar opvallendheden en (eenvoudig) aan te pakken veiligheidsproblemen.
Vragenlijst binnen het Meldpunt Veilig Verkeer
Om ervoor te zorgen dat het voor wegbeheerders en politie duidelijk wordt welk veiligheidsprobleem
de burgers ervaren, is het van belang dat bij elke melding de goede vragen worden gesteld. De
vragenlijst die burgers invullen bij het maken van een melding dient dus zodanig te zijn dat de
onveiligheidsachtergrond goed naar voren komt.
In deze notitie is beschreven op welke manier de vragenlijst voor het Meldpunt Veilig Verkeer is
vormgegeven en zijn de, hierin gemaakte, keuzes uitgelegd. De vragenlijst zelf is in bijlage I
opgenomen.
Aanpak onveiligheid als uitgangspunt
Het Nederlandse verkeersveiligheidsbeleid heeft een sterke focus op Duurzaam Veilig (DV). Voor
wegbeheerders ligt hier de taakstelling om op de, in beheer zijnde, wegen zoveel mogelijk tegemoet
te komen aan de DV-principes. Hiervoor hebben wegbeheerders globaal een drietal mogelijke
maatregelrichtingen, vaak gevat in de 3 E’s:



VIA.nl
Educatie opleiding & voorlichting;
Engineering infrastructurele vormgeving & gebruik;
Enforcement regelgeving & handhaving.
1
Verkeersveiligheidsbeleid op basis van verkeersbeleving
Wat betreft de vragen, die bij een melding worden gesteld, is het van belang dat deze
maatregelrichtingen door wegbeheerders en politie moeten kunnen worden afgeleid uit de
antwoorden die worden gegeven door burgers. Dit betekent dat een goede vragenlijst – voor burgers
die een melding willen doen van een onveilige/onduidelijke verkeersituatie – zodanig moet zijn dat
eruit blijkt welke maatregelen binnen de maatregelrichtingen het beste aansluiten bij het opgegeven
knelpunt. In de vragenlijst moet dus heel gericht worden gevraagd welke oorzaak het ervaren
knelpunt (volgens de burger) heeft.
Innovatieve vorm van de vragenlijst
Tijdens de eerste cases werd gewerkt met een standaard vragenlijst. Dit bleek echter niet te werken
voor een meldpunt. Een melder heeft een boodschap voor ogen die hij/zij wil vertellen en dat is
compleet anders dan het houden van een onderzoek waarvoor de volgorde van de vragen in principe
niet relevant zijn voor de melder. Om dit op te vangen is een nieuwe vorm ontwikkeld die wel past bij
een meldpunt én het toch mogelijk maakt het merendeel van de antwoorden als statistiek in de
ViaStat database (dus zo min mogelijk tekstvelden) op te slaan en geschikt te maken voor analyses op
grote aantallen.
Voor de vragenlijst is gekozen voor een vorm die het meest lijkt op het opstellen van een kort
verslag: de melding. In de tekst komen telkens keuzemogelijkheden naar voren die de zinnen
compleet maken. De melder kan de beste omschrijving kiezen uit een, vooraf samengesteld,
keuzemenu. De melder kan ‘terug’ gaan in de tekst om aanpassingen door te voeren totdat hij
tevreden is over de opgestelde melding. Het verslagje geeft voor de melder een goed beeld van de
ervaren onveiligheid. Dit verslagje is later nog eens nagelezen kan worden én is uitermate schikt om
te printen, door te sturen of via sociale media door te geven.
Mijn m eldingen
12- 04- 12 21:34
Pieter Bruegellaan en Rembrandtlaan
Locatie
Vught
De melding
Ik maak mijn melding door de ogen van fietsers. Mijn melding gaat over het gedrag op
het kruispunt van de Pieter Bruegellaan en Rembrandtlaan. Deze melding over het
gedrag wordt veroorzaakt door te hard rijden en sluipverkeer. Het te hard rijden
wordt gedaan door snel verkeer in de leeftijdscategorie alle leeftijden. Het sluipverkeer
wordt gedaan door snel verkeer in de leeftijdscategorie alle leeftijden.
Dit gebeurt vooral in het hele jaar op werkdagen gedurende de avondspits (16 - 18
uur).
Status
Toelichting
Vooral als er file staat op de N65.
Melding is geregistreerd
De locatie is beoordeeld als
Onveilig.
Ik ben extra oplettend.
Heeft u al contact gehad over deze locatie?
Nee.
Mijn oplossing
Afrit afsluiten voor personenauto's; het is een 'in geval van nood' aansluiting voor te
hoge vrachtwagens.
Wilt u meer doen?
Ik ben niet bereid mij persoonlijk in te zetten om de verkeersveiligheid van de door mij
gemelde situatie te verbeteren. Indien ik bereid ben mij in te zetten mogen VVN of
overheden mijn persoonsgegevens hiervoor zien en gebruiken.
Figuur: Voorbeeldrapportage van een melding
Disclaimer | Algemene Voorwaarden | Gedragscode
VIA.nl
Deze website is ontwikkeld door VIA.nl in samenwerking met Veilig Verkeer Nederland.
2
Verkeersveiligheidsbeleid op basis van verkeersbeleving
Profiel van de melder
Er is expliciet gekozen om een melding niet anoniem te laten plaatsen. Dit is voor VVN een belangrijk
gegeven aangezien burgerparticipatie bij de verbetering van de verkeersveiligheid een essentieel
onderdeel vormt. Zorgvuldig rekening houdend met de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp),
worden enkele persoonsgegevens gevraagd en opgeslagen. Alleen als de melder daar zelf
toestemming voor geeft, kan de VVN medewerker deze zien. Het password is encrypted en voor
niemand, behalve de melder zelf, te herleiden. De melder geeft zelf actief toestemming om de
gegevens op te slaan in ViaStat en is beschreven wat VIA.nl hiermee doet. Van het profiel van de
melder is voor verkeersveiligheidsonderzoek van belang de leeftijd, man/vrouw, bereidheid tot
vrijwilliger en de woonlocatie. Deze gegevens worden per melding in ViaStat opgeslagen.
Opbouw vragenlijst
De opbouw van de vragenlijst – zoals deze binnen het Meldpunt Veilig Verkeer wordt gehanteerd – is
dusdanig dat de lijn van waar, wat, wie en wanneer wordt gevolgd. Hierbij wordt rekening gehouden
met de omvang van de vragenlijst. Ondanks dat de ‘vragenlijst’ een verhaallijn kent, wordt achter de
schermen een database samengesteld. De informatiebehoefte achter de vragenlijst is gericht op drie
verschillende doelen:
1. Het in multiplechoicevragen ondervangen van zoveel mogelijk meldingen, zodat de melder
zijn zorg goed kan uiten in de vorm van een verslag;
2. Het verzamelen van relevante informatie voor VVN binnen de aanpak: ‘Meldpunt 
Buurtlabel  Buurt in Actie’;
3. Het verzamelen van verkeerskundig relevante informatie voor de wegbeheerder en politie
met als doel de verkeersveiligheid goed in te schatten en daar waar mogelijk/noodzakelijk te
verbeteren via een aanpak op basis van de gegevens uit het meldpunt en gericht op de 3E’s.
De volgende onderdelen worden gevraagd (zie ook bijlage I voor de alle keuzemogelijkheden):
De locatie
Voor het vaststellen van de exacte locatie wordt gebruik gemaakt van een GIS-omgeving en de
kaarten van TomTom (MultiNet). Met een klik op de kaart worden automatisch de locatiegegevens in
de vragenlijst opgenomen: betreft het een kruispunt- of wegvakmelding, de straatnamen,
gemeentenaam en snelheidsregime. Ook wordt de datum van de melding opgeslagen. Het werken in
de GIS-omgeving heeft het voordeel dat eenvoudig de juiste en tijdgebonden locatiegegevens
worden opgeslagen én bovendien het voordeel dat meldingen ‘gestapeld’ kunnen worden. Op deze
manier ontstaat, vergelijkbaar met de ongevallengegevens, een soort ‘black spots’-kaart en zullen
routes en gebieden zich onderscheiden.
Stemmen op een melding
Op het moment dat een melder een locatie wil opgeven die al eerder is gemeld, bestaat de
mogelijkheid om de eerder gemaakte (anonieme) melding te bekijken en te stemmen op de melding
als deze naar mening van de melder voldoet.
De melding, gericht op statistiek
Na het goedkeuren van de locatie wordt de melder gevraagd de melding samen te stellen aan de
hand van de volgende keuzes:
 Vanuit welk perspectief (ogen) wordt de melding gemaakt: hierbij gaat het om de
vervoerswijze die de melder voor ogen heeft bij het maken van de melding.
 Waar richt de melding zich op: het verkeersgedrag en/of de weginrichting van de betreffende
locatie.
VIA.nl
3
Verkeersveiligheidsbeleid op basis van verkeersbeleving



Wat veroorzaakt de melding: afhankelijk of de melding gericht is op het verkeersgedrag of de
weginrichting worden verschillende keuzemogelijkheden aangeboden. Telkens zijn meerdere
oorzaken mogelijk.
Voor de gedragsgerelateerde onveiligheid hebben melders de keuze uit twaalf oorzaken, die
voortkomen uit de vijf gedragsthema’s van Duurzaam Veilig. Deze thema’s bestrijken het
terrein van verkeerseducatie en gaan in op de gedragsknelpunten: onvoldoende probleembesef, onvoldoende strategische veiligheidsoverweging, moedwillige overtredingen,
ongewenst gewoontegedrag en onvoldoende toegeruste beginners. Hierbij zijn de veel
voorkomende gedragsgerelateerde oorzaken opgenomen, zoals die in verschillende gedrag/ergernisonderzoeken en vragenlijsten (al) succesvol zijn gebruikt. Dit ook om de vragenlijst
compact te houden, wat als één van de belangrijkste ervaringen uit het evaluatieonderzoek
van het huidige VVN-meldpunt.
Voor de oorzaakduiding van de onveiligheid die samenhangt met de weginrichting is in de
vragenlijst een keuze uit dertien oorzaken. Deze komen voort uit de belangrijkste onderdelen
binnen de vormgeving en gebruik van de weg en zijn omgeving. Ook hier geldt dat de
keuzemogelijkheden voor de melder niet volledig uitputtend zijn, maar dat deze zijn afgeleid
uit verschillende wegbeeld- en vormgevingsonderzoeken en vragenlijsten waar ze (al)
succesvol zijn toegepast.
Wie veroorzaakt het probleem (zowel bij meldingen over het verkeersgedrag als de weginrichting): keuze uit één of meer vervoerwijzen en leeftijdscategorieën.
Wanneer komt het probleem voor: keuze uit één of meerdere maanden, dagen en
tijdsblokken.
De melding, gericht op detailinformatie
De melder krijgt hier de mogelijkheid zijn gemaakte melding verder toe te lichten. Deze toelichting
van de melder kan van belang zijn bij een locatiegericht onderzoek. De omschrijving van de melder is
per melding apart oproepbaar.
Verkeersveiligheidsscore
Dit onderdeel van de melding gaat in op de gevoelens van de melder, door te vragen hoe hij/zij de
locatie ervaart en hoe hij/zij omgaat met de aangeduide locatie. Dit geeft de wegbeheerder en politie
een beeld van de ernst van de onveilig ervaren verkeersituatie, wat binnen de maatregelafweging
een rol kan spelen. Ook kunnen de reacties van melders (op deze vraag) op één en dezelfde locatie
met elkaar worden vergeleken en beoordeeld op basis van:
 Veiligheidsbeoordeling: op een vijfdelige schaal van ‘zeer veilig’ tot ‘zeer onveilig’.
 Reactie op de locatie: zes mogelijkheden om aan te geven hoe de melder omgaat met de
opgegeven locatie.
Bekendheid van de locatie
De melder wordt gevraagd of hij/zij eerder contact heeft gehad over de gemelde locatie met een
overheidsorgaan. Voor VVN een relevant gegeven in haar contacten met andere overheden.
De oplossing
De melder wordt gevraagd een oplossing voor te stellen. Dit betreft een tekstveld dat bij
detailanalyses een rol kan spelen. Het kan een goed idee bevatten of kan extra informatie geven over
het type melding.
Hierbij is het trouwens niet de bedoeling om een bepaalde verwachting te scheppen bij de melder.
Uiteraard is het de verantwoordelijk van de wegbeheerder en politie zelf om hier goed mee om te
gaan.
VIA.nl
4
Verkeersveiligheidsbeleid op basis van verkeersbeleving
Burgerparticipatie
De melder wordt gevraagd of VVN hem/haar mag benaderen om zich persoonlijk in te zetten bij de
verbetering van de gemelde situatie. Voor de wegbeheerder en politie is dit een indicatie voor de
betrokkenheid en het belang dat de melder aan de melding toekent.
Analysemogelijkheid met vragenlijst
Één van de doelstellingen van het Meldpunt Veilig Verkeer en de vragenlijst die hierbinnen wordt
gebruikt is om wegbeheerders en politie meer inzicht te geven in de subjectieve onveiligheid zoals
die wordt ervaren door burgers. Hierdoor kunnen zij de veiligheidsgerelateerde maatregelaanpak op
afstemmen. Alle meldingen – na openstelling van het Meldpunt Veilig Verkeer – komen beschikbaar
in ViaStat, zodat wegbeheerders en politie continu een actueel totaaloverzicht hebben van de
meldingen en hierop specifieke analyses kunnen uitvoeren.


Deze analyses kunnen aan de hand van de antwoorden op de vragenlijst door wegbeheerders
en politie worden gemaakt op een drietal niveaus, namelijk:
1. Macro-niveau [op gebied van het gehele netwerk / alle onderwerpen], waarbij inzicht wordt
verkregen in het aantal en (oorzaak)type van meldingen op alle wegen en onderwerpen én
op basis waarvan monitoring kan plaatsvinden (met ook de mogelijkheid om dit per
melderprofiel te differentiëren, omdat van de melder ook enkele basis-persoonsgegevens
bekend zijn);
2. Meso-niveau [op het gebied van specifieke routes & trajecten / specifieke onderwerpen],
waarbij inzicht ontstaat in de onderdelen van het wegennet én de onderwerpen waar
bepaalde typen meldingen veel voorkomen én op basis waarvan een selectie/prioritering kan
worden gemaakt richting een maatregelaanpak;
3. Micro-niveau [op het gebied van locatiespecifieke knelpunten / onderwerpen &
doelgroepen], waarbij op basis van de tekstuele invulling door melders gedetailleerd inzicht
ontstaat in de specifiek ervaren onveiligheid op locaties en/of bij doelgroepen (en de daarbij
voorgestelde mogelijke oplossingen).
Een melding objectief in ViaStat en het Dashboard
Omdat subjectieve veiligheid te maken heeft met het gevoel van onveiligheid en voortkomt uit de
individuele risicoperceptie, is het belangrijk dat wegbeheerders en politie zorgvuldig en afgewogen
omgaan met meldingen die worden gemaakt binnen het Meldpunt Veilig Verkeer. De subjectieve
(on)veiligheid is namelijk voor
iedereen anders en het is
daardoor niet direct mogelijk om
zondermeer
een
bepaalde
objectieve waarde te geven aan
één melding. Echter door het
structureel verzamelen van
(subjectieve) meldingen en deze
onder te brengen in één bestand
worden de ‘gevoelens van
gevaar’ meetbaar gemaakt,
objectief. Dit is de rol van
ViaStat Meldingen waarvan het
abonnement
aan
wegbeheerders en politie wordt
aangeboden.
Figuur: voorbeeld grafiek uit ViaStat
VIA.nl
5
Verkeersveiligheidsbeleid op basis van verkeersbeleving
Het streven naar een groot aantal individuele subjectieve meldingen zal bijdragen aan een verdere
objectivering van de meldingen. Om dit te bereiken staan de volgende acties gepland:
 VVN zal gespreid over het hele jaar aandacht vragen voor het Meldpunt; in verschillende
periodes zullen, al of niet gesponsorde acties, worden gekoppeld aan het Meldpunt;
 Met behulp van een koppeling aan sociale netwerken zal het Meldpunt een groter bereik
krijgen;
 Drempel verlaging van het maken van een melding door de inzet van een app voor de
smartphone (iOS & androidOS) waardoor eenvoudiger de beleving van een locatie direct kan
worden vastgelegd;
 Inzicht in de acties die voortkomen uitkomen uit het stappenplan van VVN: ‘Meldpunt 
Buurtlabel  Buurt in Actie’; gewerkt wordt aan een ‘digitale keukentafel’ om bewoners in
een buurt te mobiliseren hun eigen verantwoordelijkheid te nemen en zich in te zetten voor
de verbetering van verkeersveiligheid;
 Gemeenten en politie kunnen
achter het Meldpunt gaan staan
door de link naar Meldpunt op hun
site op te nemen én aandacht te
vragen voor het Meldpunt via de
reguliere berichtgeving in de
lokale (huis-aan-huis) kranten;
 Het ViaStat Dashboard (iOS-app
voor Bestuurders en Raadsleden)
wordt dagelijks geüpdatet met de
recente meldingen en geeft kort
inzicht in de stand van zaken.
Combineren met verkeersgegevens
Bovendien ontstaat binnen ViaStat de
mogelijkheid om andere brongegevens te
koppelen aan de meldingen. Omdat van de
meldingen de exacte locatie bekend is in
een GIS-omgeving kan de koppeling met
andere locatiegegevens (zoals: ongevallen,
snelheidsdata, wegcategorisering, schoolroutes, enz.) worden gemaakt.

Figuur: screenshot app ViaStat Dashboard met aantal
meldingen per gemeente (12 april 2012)
Conclusies/aanbevelingen
Het Meldpunt Veilig Verkeer biedt een unieke mogelijkheid om een Nationale Database Subjectieve
Verkeersveiligheid samen te stellen. Doordat de specifiek ontwikkelde vragenlijst is gericht op
verkeerveiligheid achtergronden en analyses, ondergebracht in een GIS-omgeving, biedt de database
in ViaStat een unieke aanvulling op andere bronbestanden. De app ViaStat Dashboard vormt daarbij
een uniek instrument om Bestuurders en Raadsleden nauw te betrekken bij de gevoelens van gevaar
die leven onder burgers.
VIA.nl
6
Verkeersveiligheidsbeleid op basis van verkeersbeleving
Bijlage I: schematisch weergave vragenlijst
VIA.nl
7
Verkeersveiligheidsbeleid op basis van verkeersbeleving
VIA.nl
8