Luchtweg / benauwdheidsklachten bij kinderen.

Kindergeneeskunde
Luchtweg / benauwdheidsklachten
bij kinderen.
Hoe is het vandaag met je benauwdheid?
Heel Erg
Erg
Goed
Heel Goed
Inleiding
In deze folder staat informatie over hoe u benauwdheidsklachten bij uw kind
herkent en wat u daar aan kunt doen. Wij willen u zo goed mogelijk informeren
over luchtwegklachten / astma:
• welke prikkels of uitlokkende factoren een benauwdheidsaanval bij uw kind
kunnen uitlokken
• hoe u bij uw kind (d.m.v. lichaamssignalen) een benauwdheidsaanval zo goed
mogelijk kunt herkennen
• wanneer u welke medicijnen geeft en hoeveel.
Inhoudsopgave
1. Wat is benauwdheid
2. Wat is Astma
3. Wat zijn de uitlokkende prikkels & factoren
4. Lichaamssignalen herkennen
5. Welke medicatie wanneer
6. Medicatieschema bij beginnende benauwdheid (=blauwe puf)
7. Medicatieschema bij acute benauwdheid (= blauwe puf)
8. Afbouwschema Salbutamol (= blauwe puf) ná ziekenhuisopname
9. Controle
10. De kinderlongverpleegkundige van het SKB
11. Vragen?
1/11
1. Wat is benauwdheid
Met gezonde longen gaat ademen vanzelf. Bij benauwdheid is er een gevoel
van luchttekort. Dit kan een beangstigend gevoel zijn. Benauwdheid komt
meestal door een verkoudheid of griep. Als uw kind regelmatig (ernstig)
benauwd is, kan er sprake zijn van astma.
2. Wat is Astma
Astma is een chronische ontsteking van de luchtwegen. Kenmerkend zijn de
aanvallen van benauwdheid, piepende ademhaling en/of hoesten. Dit komt
omdat de spieren rond de luchtwegen verkrampen, de slijmvliezen opzwellen
en in de luchtwegen slijmvorming kan ontstaan. De lucht komt er daardoor
slechter doorheen. Dat maakt het ademhalen moeilijk.
De diagnose astma is bij jonge kinderen niet goed vast te stellen omdat de
longen nog niet uitgerijpt zijn. Jonge kinderen kunnen wel dezelfde klachten
hebben als bij astma welke gepaard gaan met virusinfecties, we noemen dit
peuterastma. Vaak gaan deze benauwdheidsklachten bij jonge kinderen weer
over als de virusinfecties afnemen.
Of uw kind astma heeft, is vast te stellen door een gesprek met de (kinder)arts,
lichamelijk onderzoek en eventueel nog met een longfunctieonderzoek. Tijdens
dit onderzoek moet uw kind o.a. hard uitblazen. Jonge kinderen kunnen dit
meestal nog niet goed. Vanaf ongeveer zes jaar is astma duidelijk vast te
stellen. Als bij uw kind de diagnose astma is gesteld, weet u dat dit chronisch
is. De klachten zullen echter soms meer en soms minder optreden.
3. Wat zijn de uitlokkende prikkels & factoren
Virale luchtweginfecties zoals een neusverkoudheid, zijn in 70 tot 80 % van de
gevallen de veroorzaker van een benauwdheidsaanval, soms in combinatie met
allergische of niet- allergische prikkels.
Luchtweginfecties
Griep en/ of verkoudheid
Allergische prikkels
• Huisstofmijt
• Schimmels:
o Schimmels/vocht in huis
• Hooikoorts:
o Bomen/struiken
o Gras
o Onkruid
o Bloemen
• Huisdieren:
o Kat
o Hond
o Konijn
o Cavia
o Vogel, etc
• Overig:
o Voedsel: o.a. noten
o Geneesmiddelen
2/11
Niet – allergische prikkels
• Bepaalde prikkelende stoffen in de lucht:
o Sigarettenrook
o Uitlaatgassen
o Deodorant / haarlak / parfum
o Schoonmaakmiddelen
o Baklucht
o Verflucht
• Weersomstandigheden, zoals:
o Wind
o Kou
o Mist / vochtig weer
• Inspanning / emotionele prikkels, zoals:
o Sporten
o Stress
o Verdriet
4. Lichaamssignalen herkennen
Ieder kind geeft andere signalen af wanneer het benauwd is. Het is belangrijk te
ontdekken welke signalen uw kind afgeeft als het benauwd is. U kunt dan op tijd
maatregelen treffen. Houd er wel rekening mee dat de signalen per moment
kunnen wisselen, ook in hevigheid.
Hieronder staan lichaamssignalen beschreven die voortekenen kunnen zijn
van benauwdheid bij uw kind. Bespreek samen met de kinderarts of kinderlongverpleegkundige welke signalen bij uw kind van toepassing zijn en kruis
deze aan.
Ademhaling
piepende of
brommende ademhaling
Bij ernstige benauwdheid
intrekkingen van de
borstkas tussen de
ribben en/of in de hals bij
inademen
Houding
kromme rug
(ineengedoken houding)
Neus
verstopte neus
ademhaling gaat sneller
ademen gaat zwaarder
uw kind spreekt met
weinig woorden. Kan
maar 1 of 2 woorden
zeggen tussen twee
ademteugen
de neusgaten verwijden
zich bij het inademen
(neusvleugelen)
opgetrokken schouders
gespannen
snotteren
zit vol (zowel verstopt
als snotteren)
Mogelijke signalen die ook met benauwdheid te maken kunnen hebben zijn:
hoofdpijn
keel zit dicht / pijn
buikpijn / geen eetlust
huid is droog / jeukt
ogen tranen / jeuken of andere allergische klachten
3/11
Zodra de bij uw kind bekende lichaamssignalen van beginnende benauwdheid
optreden, start u meteen met het toedienen van Salbutamol volgens het
medicatieschema bij beginnende benauwdheid, zie hoofdstuk 6 in de folder.
Zodra acuut meerdere heftige lichaamssignalen optreden bij uw kind, start u met
het toedienen van Salbutamol volgens het medicatieschema bij acute
benauwdheid, zie hoofdstuk 7 in deze folder.
5. Welke inhalatie medicatie wanneer
Kortwerkende luchtwegverwijders (blauwe puf)
Salbutamol, Ventolin, Airomir, Bricanyl
Werking:
• geven verwijding van de luchtwegen en daardoor “meer” lucht
• werken snel, na 5 à 10 minuten
• werking houdt 4-6 uur aan
Gebruik:
• bij benauwdheid
• vóór inspanning (als er sprake is van inspanningsklachten)
• indien uw kind een poederinhalator (bijv. Diskus of Turbuhaler) gebruikt, is het
advies om (in overleg met uw behandelend arts, kinderlongverpleegkundige) bij
acute ernstige benauwdheid een dosisaerosol met voorzetkamer te gebruiken,
aangezien dit laatste minder moeite kost om te inhaleren.
Bijwerkingen kunnen zijn:
Cariës (tandbederf), trillen van de handen, onrust, hyperactiviteit, hartkloppingen,
versnelde hartslag.
Ontstekingsremmers (rode/bruine puf)
Flixotide, Qvar, Pulmicort etc.
Ook wel inhalatiecorticosteroïden of luchtwegbeschermers genoemd
Werking:
• voorkomt ontsteking in de luchtwegen of vermindert dit
• vermindert de prikkelbaarheid van de luchtwegen
• voorkomt voor een belangrijk deel beschadigingen van de luchtwegen
• werking treedt op na 3 tot 4 weken bij dagelijks gebruik
Gebruik:
• twee keer per dag, ’s morgens en ‘s avonds op vaste tijdstippen tenzij anders
afgesproken
• dagelijks gebruiken als onderhoudsmedicatie
• blijven gebruiken, ook als er géén klachten zijn (klachten blijven namelijk
weg omdat de medicijnen dagelijks gebruikt worden)
Bijwerkingen kunnen zijn:
Cariës, schimmelinfectie in/om de mond, heesheid.
4/11
Attentie
Bij gelijktijdig gebruik van zowel luchtwegverwijders als
ontstekingsremmers:
eerst luchtwegverwijders (blauwe puf) inhaleren en pas daarna de
ontstekingsremmers (rood/bruine puf) inhaleren.
Langwerkende luchtwegverwijders
Serevent, Foradil, Atimos etc.
Werking:
• zorgen voor een langdurige verwijding van de luchtwegen
• werken tot circa 12 uur
Gebruik:
• twee keer per dag, op vaste tijdstippen, volgens voorschrift
• vaak in combinatie met ontstekingsremmers (rood/bruine puf) (evt. als
combinatiemedicijn)
Combinatiemedicijnen (paarse puf)
Seretide (combinatie van Flixotide en Serevent), Symbicort (combinatie van
Pulmicort en Oxis), Foster (combinatie van Beclometason en Oxis), Flutiform.
Werking:
Bevatten zowel een ontstekingsremmer als een luchtwegverwijder
Gebruik:
twee keer per dag, op vaste tijdstippen, volgens voorschrift
Bijwerkingen kunnen zijn:
Cariës, schimmelinfectie in/om de mond, heesheid.
De medicatie kan op verschillende manieren worden gebruikt. Hiervoor krijgt u
instructies door de kinderlongverpleegkundige.
Bijwerkingen voorkomen
Ter voorkoming van bijwerkingen is het belangrijk ná het puffen:
• goed de mond te spoelen
• een slok water te drinken
• iets te eten
• de tanden te poetsen
5/11
6. Medicatieschema bij beginnende benauwdheid, (=blauwe puf)
“Salbutamol - zo - nodig - schema”. U start met dit medicatieschema als uw kind
bekende lichaamssignalen afgeeft die het voorteken zijn van benauwdheid.
Start met 2 blauwe pufs
Afname klachten na 10-15 min?
Nee
Start acuut schema (volgende pagina)
Ja
Om de 3 uur 2 pufs (gedurende
24 uur) en ‘s nachts alleen als Uw
kind wakker is.
Afname klachten?
Nee
Neem contact op met huisarts.
Ja
4 x daags 2 pufs (gedurende 24
uur) en ‘s nachts alleen als Uw
kind wakker is.
Afname klachten?
Nee
Neem contact op met huisarts.
Ja
2 x daags 2 pufs (gedurende 24
uur).
Afname klachten?
Nee
Neem contact op met huisarts.
Ja
Daarna: stop (en eventueel zo
nodig geven).
Tenzij anders afgesproken.
Attentie bij gebruik van een voorzetkamer:
Voor 2 pufs geldt: eerst 1 puf (dan 5-10x in en uit ademen), daarna
opnieuw schudden en dan pas de tweede puf (en weer 5-10x in en
uit ademen).
6/11
Voorzetkamer
met mondkap
Voorzetkamer
met mondstuk
Attentie bij gebruik van een voorzetkamer:
Voor 2 pufs geldt: eerst 1 puf (dan 5-10x in en uit ademen), daarna
opnieuw schudden en dan pas de tweede puf (en weer 5-10x in en
uit ademen).
7/11
7. Medicatieschema bij acute benauwdheid(= blauwe puf)
“Salbutamol – acuut – schema”. Zodra acuut meerdere heftige lichaamssignalen
optreden bij uw kind, start u met het toedienen van Salbutamol volgens
onderstaand schema.
Om de 15 minuten 2 blauwe pufs a 15
minuten.
Herhaal dit maximaal 3 x.
Afname klachten?
Nee
Neem contact op met huisarts.
Ja
Om het uur 2 pufs.
Herhaal dit maximaal 3 x.
Afname klachten?
Nee
Neem contact op met huisarts.
Ja
Om de 3 uur 2 pufs, gedurende 24 uur (‘s
nachts alleen als Uw kind wakker is).
Afname klachten?
Nee
Neem contact op met huisarts.
Ja
4 x daags 2 pufs, gedurende 24 uur (‘s nachts
alleen als Uw kind wakker is).
Afname klachten?
Nee
Neem contact op met huisarts.
Ja
2 x daags 2 pufs, gedurende 24 uur (‘s nachts
alleen als Uw kind wakker is).
Afname klachten?
Nee
Ja
Stop (eventueel zo nodig geven), tenzij anders
afgesproken
8/11
Neem contact op met huisarts.
8. Afbouwschema Salbutamol (= blauwe puf) ná ziekenhuisopname
Dag 1&2: 4 x daags 2 pufs: +/- 08.00 – 12.00 – 16.00 – 20.00
Dag 3&4: 3 x daags 2 pufs: +/- 08.00 – 14.00 – 20.00
Dag 5&6: 2 x daags 2 pufs: +/- 08.00 – 20.00
Vanaf dag 7 Stop Salbutamol.
Attentie:
Voor alle dagen geldt: als uw kind wakker is mag u uw kind ook eventueel ’s nachts
bij klachten 2 pufs Salbutamol geven.
Vanaf dag 7 hoeft u dit medicijn alleen nog te puffen bij uw kind, indien hij of zij
opnieuw klachten heeft. Wees hierbij alert op lichaamssignalen en uitlokkende
prikkels!
Heeft u het gevoel dat uw kind onvoldoende opknapt? Neem dan contact op met
uw huisarts.
Meer informatie
Informatie over astma (bij kinderen) kunt u lezen op de website van het Longfonds:
www.longfonds.nl
Informatie met gebruiksaanwijzingen en instructiefilmpjes van uw inhalator:
www.inhalatorgebruik.nl
9. Controle
Als uw kind weer naar huis gaat, krijgt u een afspraak mee voor controle bij de
kinderarts en kinderlongverpleegkundige. Mogelijk blijft uw kind een langere tijd
onder controle bij de kinderarts en/of kinderlongverpleegkundige. Wij verzoeken u
bij iedere controle de pufjes en voorzetkamer die uw kind gebruikt, mee te
brengen.
U krijgt minimaal twee afspraken met de kinderlongverpleegkundige. Of daarna
nog een afspraak nodig is hangt af van de noodzaak en uw eigen behoefte of die
van uw kind. Ook is telefonisch overleg mogelijk.
Praktische tips ter voorbereiding op uw afspraak bij de kinderarts en / of
kinderlongverpleegkundige:
Om zo goed mogelijk voorbereid op de afspraak te komen, is het belangrijk dat u
aan de volgende zaken denkt:
• Als uw kind inhalatiemedicijnen of andere medicatie heeft, wilt u deze dan
meenemen naar uw afspraak.
• Heeft u of uw kind al vragen over astma of luchtwegproblemen dan kunt u
deze thuis opschrijven en meenemen naar uw afspraak.
• Meenemen van het individuele zorgplan
9/11
10 De kinderlongverpleegkundige van het SKB
De kinderlongverpleegkundige is een verpleegkundige die gespecialiseerd is in
astma en luchtwegproblemen bij kinderen. De klachten die hierbij kunnen
optreden, zijn bijvoorbeeld hoesten en kortademigheid. De behandeling bij
astma en luchtwegproblemen kan ingrijpend zijn. Steun kan daarom belangrijk
zijn voor u en uw kind. De kinderlongverpleegkundige kan u deze steun bieden.
Zij kan u:
• Uitleg geven over het ziektebeeld
• Vertellen in welke omstandigheden de klachten ontstaan of blijven bestaan
• Informeren over wat u moet doen bij een benauwdheidsaanval
• Vertellen hoe de medicijnen werken en hoe de inhalator moet worden
gebruikt
• Informeren over de maatregelen die u kunt nemen in uw huishouden
• Adviseren hoe u kunt omgaan met reacties uit uw omgeving
• Adviseren of verwijzen naar instanties als u wilt stoppen met roken
• Ondersteuning geven bij opvoedingsvragen
• Over al deze onderwerpen en natuurlijk uw eigen vragen kan de kinderlongverpleegkundige met u praten. Daarnaast heeft de
kinderlongverpleegkundige regelmatig contact met de kinderarts of indien
nodig met een andere specialist.
11. Vragen
Heeft u nog vragen of behoefte aan meer informatie, neemt u dan gerust contact
op met de polikliniek Vrouw/kind of de Kinderlongverpleegkundige.
U kunt de polikliniek Vrouw/kind bereiken van maandag tot en met vrijdag van
8.30 – 12.15 en van 13.15 – 16.30 uur op telefoonnummer 0543 54 43 50.
Via de secretaresses van de polikliniek is ook een afspraak te plannen bij de
Kinderlongverpleegkundige.
Uiteraard kunt u ook contact opnemen met uw huisarts.
Toestemming voor een behandeling door kind en/of ouders
Volgens de WGBO (Wet Geneeskundige Behandelovereenkomst) mag een
behandeling alleen worden uitgevoerd als daar toestemming voor is gegeven door
kind en/of ouders. Wie deze toestemming geeft is afhankelijk van de leeftijd van
het kind.
Om toestemming te kunnen geven moet een kind of jongere en zijn/haar ouders de
informatie van de behandelaar krijgen. Deze bespreekt in begrijpelijke taal:
• het doel en de aard van het onderzoek of behandeling
• de te verwachten resultaten
• de mogelijke risico’s
• eventueel alternatieve behandelingen.
Kinderen jonger dan twaalf jaar
• aan jou èn aan je ouders moet worden verteld wat er aan de hand is en wat er
aan kan worden gedaan
• het zijn je ouders die toestemming moeten geven voor een onderzoek of
behandeling.
Jongeren van twaalf tot en met vijftien jaar
• zowel jijzelf als je ouders hebben recht op informatie
• zowel jijzelf als je ouders mogen in je medisch dossier kijken
• zowel jijzelf als je ouders moeten toestemming geven voor een onderzoek of
behandeling
10/11
•
wanneer jij en je ouders van mening verschillen, geeft jouw mening meestal de
doorslag. De behandelaar moet dan wel zeker weten dat je alle informatie goed
hebt begrepen.
Jongeren van zestien en zeventien jaar
Vanaf 16 jaar is de beslissing aan jou:
• alleen jij hebt recht op informatie;
• alleen jij beslist of je een behandeling wilt of niet;
• alleen jij mag je medisch dossier inzien.
Als je dat fijn vindt, mogen je ouders ook geïnformeerd worden en meebeslissen.
Meer over toestemming en informeren
Naast rechten, heb je als patiënt ook plichten. Je moet de zorgverlener altijd
voldoende informeren, zodat deze een goede diagnose kan stellen. Meer
informatie over deze rechten en plichten voor ouders, patiënten en hulpverleners
vind je op:
• www.jadokterneedokter.nl
• www.kindenziekenhuis.nl (van Stichting Kind en Ziekenhuis)
En in de folder ‘De rechten en plichten van de patiënt’, verkrijgbaar op de afdeling
en bij Patiënteninformatie in de centrale hal.
Geheimhouding en recht op privacy
Alle medewerkers van ons ziekenhuis, dus ook artsen en verpleegkundigen,
hebben een geheimhoudingsplicht. Alleen als u schriftelijk toestemming geeft,
mogen zij gegevens aan derden verstrekken. Degenen die bij de behandeling van
uw kind betrokken zijn, mogen onderling gegevens opvragen en uitwisselen als dat
voor de behandeling van uw kind nodig is.
Het recht op privacy houdt nog meer in. Alle (para)medische, verpleegkundige en
verzorgende handelingen moeten worden uitgevoerd zonder dat anderen dat
kunnen zien. Een vertrouwelijk gesprek met een zorgverlener dient in een aparte
ruimte gevoerd te worden. Wij doen ons best om deze afspraken na te komen.
Meer informatie staat in de folder ‘De rechten en plichten van de patiënt’
verkrijgbaar op de afdeling.
Tot slot
Wij zouden het op prijs stellen, als u uw ervaringen wilt delen op de volgende
website: www.zorgkaartnederland.nl
Adresgegevens SKB
Streekziekenhuis koningin Beatrix
Bezoekadres:
Beatrixpark 1
7101 BN Winterswijk
Postadres:
Postbus 9005
7100 GG Winterswijk
T 0543 54 44 44
F 0543 52 23 95
E-mail [email protected]
Website www.skbwinterswijk.nl
________________________________
foldernummer: kin 689 versie juni 2015
11/11