Meleager - Toneelgroep De Appel

Meleager
De zoon van Oineus, koning van Kalydon, en Althaia. Van Meleager wordt verhaald dat hij
verwekt werd door een god, Ares. De Schikgodinnen hadden verkondigd dat Meleager
‘slechts zo lang zou leven als een bepaald stuk hout in de haard onverbrand bleef.’1 Zijn
moeder haalde toen een stuk hout uit de haard en bewaarde het in een kist. Meleager werd
de beste speerwerper van het land. Toen Oineus de godin van de jacht Artemis beledigde
door geen zoenoffers ter ere van haar te plegen, stuurde zij een groot wild everzwijn om zijn
vee en de oogst te vernielen. De dapperste krijgers van Griekenland werden opgeroepen om
op het everzwijn te jagen. Wie het zwijn doodde kreeg de vacht en de slagtanden. Aanwezig
waren o.a. Theseus, Kastor en Polydeuces, Jason, Peleus, Telamon en Iphikles, de broer
van Herakles. Er meldde zich ook een vrouw aan: Atalanta, een maagd toegewijd aan
Artemis en een fantastische jaagster. Zij was de enige dochter van Iasos en Klymene. Iasos
wilde een zoon in plaats van een dochter, daarom liet hij haar achter op een heuvel. Een
berin zoogde haar. Later werd ze gevonden door jagers die haar opvoedden en de kunst van
het jagen leerden. ‘She thus developed an inclination for hunting and manly pursuits, and
took no interest in marriage or the arts of woman.’2 Op een keer, uitgeput van de dorst, riep
ze Artemis aan en sloeg daarbij met haar speer op een rots; daar ontstond een bron helder
water. Met haar vader was ze echter nog steeds niet verzoend. De mannen, waaronder tal
van helden die ook aan de Argonautentocht zouden deelnemen, weigerden samen met een
vrouw te jagen. Meleager verklaarde dat de jacht niet door zou gaan als zij hun bezwaren
niet introkken. Meleager, die getrouwd was met Kleopatra, was verliefd geworden op
Atalanta. Vooral de broers van zijn moeder hadden een gloeiende hekel aan Atalanta.
Tijdens de jacht moest Atalanta al snel gepast van zich afbijten. Twee Kentauren die
deelnamen aan de jacht hadden zich samen met haar afgezonderd van de groep. Ze sloten
haar in en wilden ‘haar allebei om de beurt verkrachten.’3 Atalanta schoot ze allebei neer. Ze
besloot toen aan de zijde van Meleager verder te jagen. Het zwijn doodde twee jagers,
maakte één kreupel en dreef de jonge Nestor een boom in. Jason miste, maar Iphikles
raakte het zwijn met een speer aan de schouder. Telamon en Peleus stormden nu op het
gewonde dier af, maar Telamon struikelde en toen Peleus hem recht hielp zette het zwijn de
tegenaanval in. Toen schoot Atalanta een pijl waarbij ze het dier achter het oor raakte.
Ankaios die haar uitlachte liep met zijn bijl in de aanslag op het dier af. Het dier viel hem aan:
‘het volgende ogenblik lag hij, gecastreerd en met al zijn darmen uit zijn lichaam op de
grond.’4 Ook Theseus wierp zijn speer naar het dier, maar miste. De speer van Meleager trof
het dier in de rechterflank. Meleager dreef zijn speer tot in het hart van het everzwijn, ‘wat
Atalanta hem trouwens niet in dank afnam. Zij had het dier als eerste geraakt met een van
haar pijlen en nog voordat zij de kans kreeg het werk te voltooien stormde Meleager naar
voren en hij stak het beest dood.’5 Meleager stroopte het zwijn en schonk de vacht aan
Atalanta aangezien zij het dier de eerste wond had bezorgd. ‘Zijn ooms waren diep
beledigd.’6 De oudste zei dat als hij de vacht niet wilde, dat die dan aan de meest
achtenswaardige persoon toekwam, en dat was hij zelf als oudste broer van de koning. De
andere broer zei dat niet Atalanta maar Iphikles het everzwijn eerst had verwond. ‘De hevig
verliefde Meleager ontstak in razernij en doodde hen allebei.’7 Toen Althaia haar dode broers
zag, sprak ze een vloek uit over haar zoon. Er brak een burgeroorlog uit waarbij Meleager
nog twee van zijn ooms doodde. ‘Toen gaven de Schikgodinnen Althaia de opdracht het
onverbrande stuk hout uit de kist te halen en op het vuur te gooien.’8 Meleager stierf aan
1
Robert Graves, id., p. 353
Michael Grant & John Hazel, id., p. 58
3
Robert Graves, id., p. 355
4
Robert Graves, id.
5
Imme Dros, id., p. 248
6
Robert Graves, id.
7
Robert Graves, id.
8
Robert Graves, id.
2
helse pijnen; ‘in het bijzijn van zijn zusje, dat na die aanblik nooit meer kon lachen.’9 Dat
zusje was Deianeira. Althaia en Kleopatra verhingen zich en Artemis veranderde de zussen
van Meleager, op twee na, waaronder Deianeira, in parelhoenders. Meleager dwaalde voor
eeuwig rond in de Onderwereld. Hij had bloedverwanten gedood. Atalanta verzoende zich
met haar vader.
Jacob Jordaens, Meleager en Atalanta (eerste helft 17e eeuw)
9
Imme Dros, id., p. 249
Pieter Paul Rubens, De jacht van Meleager en Atalante (17e eeuw)