Leven in een steeds lichtere wereld - NIOO-KNAW

Leven in een steeds lichtere wereld
Effecten van nachtelijk kunstlicht op de Nederlandse natuur
Maaike de Jong 9 mei 2016
(1) Introductie nachtelijk kunstlicht
(2) Het Licht op Natuur project
(3) Resultaten broedvogels
(a) Timing van broeden & fitness
(b) Nachtelijke activiteitspatronen
(4) Resultaten zoogdieren
(a) Vleermuizen
(b) Bosmuizen
(5) Afsluiting en vragen / discussie
(1) Introductie nachtelijk kunstlicht
(2) Het Licht op Natuur project
(3) Resultaten broedvogels
(a) Timing van broeden & fitness
(b) Nachtelijke activiteitspatronen
(4) Resultaten zoogdieren
(a) Vleermuizen
(b) Bosmuizen
(5) Afsluiting en vragen / discussie
Foto André Kuipers vanuit ISS  Afgelopen 60 jaar: enorme stijging van lichtvervuiling
 2/3 van de wereldbevolking leeft waar kunstlicht altijd sterker is dan natuurlijk licht
 70% van USA en 50% van EU kan de Melkweg niet meer met het blote oog zien
Cinzano et al. 2001
 Evolutie: synchronisatie van gedrag
 Voor vele dieren is licht één van de belangrijkste gegevens om hun activiteit op te timen
 Kunstlicht verandert de natuurlijke licht donker cyclus  Enkele korte termijn effecten op gedrag zijn bekend
 Maar wat zijn uiteindelijk effecten op populatie niveau?
H.A. Macpherson 1897
M.E. Clarke 1912
 Huidige omslag naar LED verlichting
 Minimaliseren negatieve gevolgen verlichting?
Poot et al. 2008
(1) Introductie nachtelijk kunstlicht
(2) Het Licht op Natuur project
(3) Resultaten broedvogels
(a) Timing van broeden & fitness
(b) Nachtelijke activiteitspatronen
(4) Resultaten zoogdieren
(a) Vleermuizen
(b) Bosmuizen
(5) Afsluiting en vragen / discussie
Het Licht op Natuur project
experimenteel
verschillende
spectra
veel soortgroepen
lange‐termijn
effecten
25 m.
25 m.
150 - 250 m.
25 m.
 Iedere locatie ca. 16 ha
 Random verdeling behandelingen
 Eén donker jaar, waarna lampen aan (1) Introductie nachtelijk kunstlicht
(2) Het Licht op Natuur project
(3) Resultaten broedvogels
(a) Timing van broeden & fitness
(b) Nachtelijke activiteitspatronen
(4) Resultaten zoogdieren
(a) Vleermuizen
(b) Bosmuizen
(5) Afsluiting en vragen / discussie
 36 nestkasten per site
25 m.
25 m.
150 - 250 m.
25 m.
 36 nestkasten per site
25 m.
25 m.
150 - 250 m.
25 m.
 36 nestkasten per site
 Focus op koolmezen & bonte vliegenvangers
25 m.
25 m.
150 - 250 m.
25 m.
 36 nestkasten per site
 Focus op koolmezen & bonte vliegenvangers
 Data van broedseizoen 2013 & 2014
25 m.
25 m.
150 - 250 m.
25 m.
 Seizoenstiming: legdatum eerste ei
 Reproductief succes (fitness): aantal uitgevlogen jongen
 2013: koolmezen zijn vroeger in wit en groen licht
 2014: geen verschillen  2013 & 2014: geen effect op bonte vliegenvangers  Beide jaren geen effect op aantal uitgevlogen jongen
(1) Introductie nachtelijk kunstlicht
(2) Het Licht op Natuur project
(3) Resultaten broedvogels
(a) Timing van broeden & fitness
(b) Nachtelijke activiteitspatronen
(4) Resultaten zoogdieren
(a) Vleermuizen
(b) Bosmuizen
(5) Afsluiting en vragen / discussie
 Radio telemetrie
 ± 9 koolmezen per site
 maart‐april 2014
 Slaapplaats en nachtelijke activiteit
slapen in het donker
‘slapen’ dichtbij het witte licht
 Meer nachtelijke activiteit in wit licht
Voorlopige conclusies broedvogels:
Nachtelijk kunstlicht…  …heeft effect op gedrag van vogels
 …vervroegt broeden in sommige gevallen
 Verschillende effecten bij verschillende lichtkleuren
 Effecten op langere termijn? Populatie niveau? Mechanismen?  Meer jaren velddata en laboratorium studies zijn nodig!
(1) Introductie nachtelijk kunstlicht
(2) Het Licht op Natuur project
(3) Resultaten broedvogels
(a) Timing van broeden & fitness
(b) Nachtelijke activiteitspatronen
(4) Resultaten zoogdieren
(a) Vleermuizen
(b) Bosmuizen
(5) Afsluiting en vragen / discussie
Kim Ferguson
Pipistrellus activity
<0.0001
4.5
Myotis / Plecotus activity
0.5
0.0
4.0
model estimates
model estimates
<0.0001
<0.005
3.5
3.0
<0.05
2.5
-0.5
-1.0
-1.5
=0.57
-2.0
dark
white
green
dwergvleermuizen
red
dark
white
green
lichtschuwe soorten
red
(1) Introductie nachtelijk kunstlicht
(2) Het Licht op Natuur project
(3) Resultaten broedvogels
(a) Timing van broeden & fitness
(b) Nachtelijke activiteitspatronen
(4) Resultaten zoogdieren
(a) Vleermuizen
(b) Bosmuizen
(5) Afsluiting en vragen / discussie
20.000 foto’s per jaar
Wood mouse activity (model estimates)
25
20
15
10
5
0
dark
Spoelstra et al. 2015 Phil. Trans. B
white
green
red
Voorlopige conclusies overige soortgroepen:
 zeer sterke effecten op vleermuizen, rood licht trekt
minder aan maar verjaagt ook lichtchuwe soorten
 zeer sterke effecten op muizen, alle kleuren
Wordt vervolgd!
www.lichtopnatuur.org