Obductie - Zuyderland

Obductie
Onderzoek na overlijden
Inleiding
Als iemand overlijdt kunnen artsen niet altijd verklaren wat er precies met hem of
haar aan de hand was. Onderzoek van de overledene kan helpen om beter te
begrijpen wat er is gebeurd. Voor veel nabestaanden is het zwaar om in zo’n
verdrietige tijd goed te overzien wat een dergelijk onderzoek inhoudt. In deze
brochure proberen wij u uitleg te geven over obductie. Er bestaan verschillende
namen voor onderzoek na overlijden: autopsie, lijkschouwing, obductie, postmortaal
onderzoek. In deze brochure hanteren wij de term obductie.
Wat is een obductie?
Een obductie is een uitgebreid onderzoek van een overledene. Zowel de buitenkant
als de binnenkant van het lichaam worden hieraan onderworpen. Er is bij het
overlijden van een patiënt niet altijd een juiste doodsoorzaak aan te geven. Er blijven
vaak onzekerheden bestaan, die alleen door middel van zo’n uitgebreid onderzoek
kunnen worden opgehelderd. Hoe een obductie precies in zijn werk gaat, wordt
verderop in deze brochure beschreven.
Voor wie kan onderzoek na overlijden belangrijk zijn?
Voor de nabestaanden
Wanneer de oorzaak van overlijden niet duidelijk is, kan dit bij nabestaanden leiden
tot gevoelens van onzekerheid. Ze hebben veel vragen: ‘Wat is er gebeurd? Was hij of
zij ziek en om welke ziekte ging het? Hebben andere familieleden mogelijk ook de
ziekte? Is de behandeling wel goed geweest? Zijn er onverwachte complicaties
opgetreden?’. Een onderzoek na overlijden kan een antwoord geven op deze vragen.
Heel af en toe blijkt dat de overledene een erfelijke aandoening had. Voor ouders kan
die informatie over erfelijkheid meespelen bij het krijgen van meer kinderen.
Daarnaast kan de informatie die een obductie oplevert een zinvolle bijdrage leveren
aan de verwerking van het verlies van iemand die zeer plotseling is overleden.
Bij ieder overlijden wordt vooraf aan de familie toestemming voor obductie gevraagd.
Daarop zijn een aantal uitzonderingen. Bijvoorbeeld een niet-natuurlijke dood.
In zo’n geval bepaalt de officier van justitie of er een obductie wordt verricht.
In het hoofdstuk ‘Wel of geen toestemming?’ wordt hierop verder ingegaan.
| patiënteninformatie
2
Voor de behandelend arts
Een obductie is de laatste en zeer belangrijke mogelijkheid om te achterhalen aan
welke ziekte iemand leed en wat de echte doodsoorzaak was. Voor de arts die een
dergelijk onderzoek aanvraagt is het belangrijk te weten of zijn diagnose en
behandeling goed waren en/of er nog onverwachte complicaties zijn opgetreden. Het
verrichten van obducties is tevens een belangrijke methode voor arts en ziekenhuis
om de kwaliteit van de behandeling te toetsen. Dit kan verandering van beleid tot
gevolg hebben.
Zijn er nadelen verbonden aan een obductie?
Een obductie heeft tot gevolg dat de overledene doorgaans een halve dag later naar
huis of naar het rouwcentrum komt. De familie of de begrafenisondernemer kan
hierover het best contact opnemen met het mortuarium van het ziekenhuis.
De procedure vertraagt de begrafenis of crematie echter niet!
Nabestaanden zijn vaak bang dat het lichaam door het onderzoek beschadigd wordt.
Deze angst is ongegrond. Als de overledene na obductie is opgebaard, zijn de sporen
van het onderzoek niet zichtbaar.
Wie doet een obductie?
Een obductie wordt verricht door een patholoog. Een patholoog is evenals een
internist of chirurg een medisch specialist. Hij wordt door de behandelend specialist
of de huisarts ingeschakeld en rapporteert aan hen zijn bevindingen.
Wel of geen toestemming?
Toestemming
Een obductie gebeurt uitsluitend met toestemming van de nabestaanden van de
overleden patiënt.
Onder nabestaanden wordt verstaan:
 de echtgeno(o)t(e) van de overledene;
 de levensgezel van de overledene;
 de naaste aanwezige bloedverwanten;
 de aanwezige meerderjarige erfgenamen;
 personen die op een andere manier verantwoordelijk zijn.
De behandelend specialist vraagt de nabestaanden dus om toestemming voor zo’n
onderzoek. Dit gebeurt tijdens een gesprek. Een verzoek voor weefsel- en/of
orgaandonatie kan eveneens worden gedaan door de behandelend arts.
| patiënteninformatie
3
Voor onderzoek van de hersenen wordt apart toestemming gevraagd. Het onderzoek
van de hersenen kan niet worden afgerond tijdens de obductie.
Incidenteel kan het voorkomen dat ook andere organen in hun geheel aanvullend
moeten worden onderzocht. Bij toestemming voor obductie stemt u hiermee in.
Omdat er met een obductie altijd enige haast geboden is, kan er helaas niet lang
bedenktijd gegeven worden.
Hoe nemen nabestaanden een goede beslissing?
Veel nabestaanden vinden het moeilijk om toestemming te geven voor obductie. Zij
beseffen dat onderzoek belangrijk kan zijn, maar zien er tegenop dat daarvoor nog
een onderzoek of operatie van de overledene moet plaatsvinden. Voor anderen is het
belangrijk wat hun geloof zegt over het schenden van het lichaam en het
voortbestaan na de dood. Vaak wordt de beslissing voor de nabestaanden
vergemakkelijkt indien de overledene reeds tijdens zijn leven zijn standpunt ten
aanzien van obductie kenbaar heeft gemaakt.
Wanneer is er geen toestemming nodig?
Als de patiënt (zestien jaar of ouder) een verklaring heeft ondertekend, waarin hij/zij
om obductie vraagt of hiervoor toestemming geeft, is er geen toestemming van de
nabestaanden nodig.
Dit geldt ook in geval van een gerechtelijke sectie, omdat deze plaatsvindt op last van
de officier van justitie. In die gevallen waarin geen toestemming van de
nabestaanden wordt vereist, legt de arts uit waarom dit niet het geval is.
Hoe verloopt een obductie?
Een obductie duurt één à twee uur. De behandelend arts is hierbij meestal aanwezig.
Eerst bekijkt de patholoog het lichaam zorgvuldig. Eventueel maakt hij foto’s.
Vervolgens maakt hij het lichaam open. Dit is te vergelijken met een operatie.
Sommige organen worden uit het lichaam genomen en hiervan worden stukjes
(biopten) genomen. Deze worden later onderzocht onder de microscoop. Ziekten of
afwijkingen worden zo vastgesteld. De organen worden uiteraard weer in het lichaam
teruggeplaatst. Gezicht, armen en benen blijven volledig intact. Na het uitnemen van
de organen zorgt de patholoog ervoor dat nauwelijks zichtbaar is dat het lichaam
geopend is geweest.
Wat gebeurt er na de obductie?
De overledene wordt na de obductie naar het mortuarium van het ziekenhuis
gebracht. De begrafenisondernemer kan de overledene naar een mortuarium elders
of naar het huis van de nabestaanden brengen. De nabestaanden kunnen dan op hun
manier afscheid nemen van de overledene.
| patiënteninformatie
4
Uitslag
Het obductieverslag van de patholoog is doorgaans zes weken na het overlijden van
patiënt volledig. De behandelend arts bespreekt met de nabestaanden de resultaten
van het onderzoek. De nabestaanden maken hiervoor zelf een afspraak.
Vragen
Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen over obductie, dan kunt u contact
opnemen met de behandelend arts. Wilt u meer Informatie over erfelijkheid dan kunt
u terecht bij het klinisch genetisch centrum van het Academisch ziekenhuis
Maastricht (AzM).
| patiënteninformatie
5
Zuyderland Medisch Centrum
Locatie Brunssum (045) 527 99 99
Locatie Heerlen
576 66 66
Locatie Kerkrade
545 09 11
Mortuariumbeheerder (CMO)
(015) 219 88 24 (24 uur per dag)
102663
Centrum voor erfelijkheidsvoorlichting
Academisch ziekenhuis Maastricht
(043) 387 58 55
© 02-2016
www.zuyderland.nl