het historische hart

3
1
Het
historische
hart
KLOOSTER VAN DE MINDERBROEDERS
Het klooster, gebouwd in de 17de eeuw en
gerestaureerd in de jaren 1970, herbergt
het MUSEUM VAN HET WAALSE LEVEN.
De nieuwe moderne museumgang nodigt
u uit tot een nieuwe ontdekking van het
leven in Wallonië vanaf de 19de eeuw tot
heden. In een moderne scenografie worden objecten en archiefmateriaal tentoongesteld en oude en hedendaagse
elementen met elkaar vermengd.
Mooie gevels uit de 17de en 18de eeuw stippelen een historische route uit, maaswerk van met elkaar verbonden korte
straatjes en middeleeuwse steegjes.
*Toegang van dinsdag tot en met zondag van 9u30
tot 18u. (+32 (0)4.237 90 50).
4
MULUM
Van de eerste flikkering van Romeinse olielampjes tot onze laatste generatie spaarlampen, het Museum van de Verlichting
laat u de betovering van een fantastische
collectie ontdekken. Meer dan 1.000 thematisch geordende stukken, werpen een
licht op de evolutie van de verlichting: olie, petroleum-, gas- of elektrische lampen.
Samen omvatten de twee stadsgedeelten die hier beschreven worden, nl. het Historische Hart en de Hellingen van
de Citadel, het grootste gedeelte van de oudste van de drie
wijken van Luik in de Middeleeuwen : die van de stadskern.
e la
ée d e
Mus allonn
w
V ie
16
16
Palais Curtius
Ancien Hôtel de
Hayme de Bomal
quai d
ard
-Ba
an
pt
e
ist
qu
p
rue
tte
Ba
20
22
24
Léo
p
old
e
us
N
en
ice
v
eu
aM
BAL (Beaux-Arts Liège Museum)
Dit museum geeft een overzicht van de
kunstvormen (beeldhouwkunst, schilderkunst, tekenkunst) van de XVIde tot de
XXIste eeuw.
e
* Open van dinsdag tot en met zondag van 10 tot
18u. (+32 (0)4.221 92 31).
“SOMZÉ” HUIS
Voornaam herenhuis gebouwd rond 1700
op de plaats van een voormalig kanonikaal huis van Sint-Bartholomeus. Huidige
zetel van Voornaam herenhuis gebouwd
rond 1700 op de plaats van een voormalig kanonikaal huis van Sint-Bartholomeus.
Huidige zetel van een schepenhuis van
de Stad Luik Het gebouw heeft de naam
behouden van zijn vroegere eigenaars, die
er werkplaatsen en een winkel voor de vervaardiging en de verkoop van borstels ingericht hadden.
pon
t de
27
s Ar
che
s
“CURTIUS” HUIS
DE “BATTE”
Prachtige zondagmarkt, die zich over meer
dan 2 km kade uitstrekt op de linkeroever van de Maas (heeft op zondagmorgen plaats).
24
Féronstrée, 92 – 4000 Luik.
Tel : 04 221 92 21
Fax : 04 221 92 22
[email protected]
www.liege.be/tourisme
2 Huis voor Toerisme
26
Place Saint-Lambert, 35 – 4000 Luik.
Tel : 04 237 92 92
Fax : 04 237 92 93
[email protected]
Document ontworpen door het “Echevinat” en de Dienst voor Toerisme.
Verantwoordelijke uitgever : Michel FIRKET, Féronstrée 94 – 4000 Luik
Ontwerp : Christine WIRTGEN- BERNARD
HET STADHUIS
Wordt volgens de traditie La Violette (het
viooltje) genoemd, waarschijnlijk naar
het uithangbord van het huis waar in
de Middeleeuwen de stadsmagistraten
bijéénkwamen. Herbouwd na de brand
van Luik door Karel de Stoute (einde 15de
eeuw) en later, tussen 1714 en 1718, volgens een U-vormig grondplan. Gebouw in
bak- en kalksteen van klassieke stijl.
Binnen : opmerkelijke echt oude decors,
atlanten. De ruimte tegenover de prachtige
achtergevel van het stadshuis is de moeite
waard. U kan er typische Middeleeuwse
steegjes ontdekken.
NEUVICE
Eerste voetgangersstraat van Luik. De gunstige ligging ervan tussen de Markt en de
rivier maakte deze plaats bijzonder aantrekkelijk voor handelaars.
De Sint-Catharinakerk werd herbouwd in
1700 in een door classicisme getemperde
barokstijl. Er bevinden zich onder andere
meubilair en beelden van de Luikse barokschool.
VOORMALIGE KERK SAINT-ANDRE
Opgericht tussen 1765 en 1772 volgens de
plannen van architect Barthélemy Renoz.
Aan het ronde grondplan van deze met
een koepel bekroonde kerk werden verschillende kapellen toegevoegd. Het door
vijf muuropeningen verlichte koor werd
verder ontwikkeld. Sinds 1790 zijn er geen
erediensten meer.
MARKTPLEIN
De oorsprong ervan gaat terug tot het ontstaan van de stad. Tot in de 19de eeuw
was dit plein de stadsmarkt. Dit handelscentrum en toevluchtsoord van de burgerlijke vrijheden was het toneel van de
voornaamste lokale gebeurtenissen en
vandaar werd ze meermaals gedeeltelijk
vernield. De meeste huizen dagtekenen
van de 17de eeuw.
TRADITIEFONTEIN
Herbouwd in 1719. Reliëfs van Georges
PETIT (1879-1958).
Op drie kanten : bronzen bas-reliëfs die
typische aspecten van de Luikse folklore
voorstellen : de marionetten, de “botteresses“ (steenkooldraagsters) en de “cramignons” (volksdansen).
VLEESHALLEN
Opgericht tussen 1544 en 1546. Het blazoen van de gilde van de Mangons (slagers), één van de 32 Goede Ambachten
van Luik, hangt boven de ingang. Heeft
zijn oorspronkelijke bestemming behouden tot in 1981.
Weelderig patriciërshuis, tussen 1600 en
1610 in Maaslandse stijl opgericht door Jean
Curtius, munitieleverancier voor de legers
van de Spaanse koningen. Het maakte oorspronkelijk deel uit van een uitgebreid landgoed dat zich uitstrekte tussen de Maas en
Féronstrée.
19
25
INFORMATIE
18
21
23
28
17
“GRAND CURTIUS”
Uitgebreid museumcomplex m.b.t.
de kunst en de geschiedenis van het
Land van Luik. Het is nu de vereniging
van de collecties van de Musea voor
Archeologie, Sierkunsten en Glas, van
het Wapenmuseum en van het Museum
voor Religieuze en Maaslandse kunst. Het
is samengesteld uit verscheidene gebouwen, waaronder :
*Toegang tot de binnenkoer toegelaten tijdens de
werkuren.
29
HET PERRON
Dit meest beroemde monument van Luik
werd door Jean Del Cour op het einde van
de 17de eeuw bovenop een fontein herbouwd. Bovenop dit symbool van de
Luikse vrijheden staan de Drie Gratiën, die
een dennenappel dragen bekroond door
een kruis (het origineel wordt bewaard in
het Grand Curtius museum).
Geschiedenis van het Perron : in 1468,
ten gevolge van een opstand van de
Luikenaren, liet Karel de Stoute het Perron
overbrengen naar Brugge. In 1478 gaf zijn
dochter Maria van Bourgondië het Perron
terug aan Luik.
HET “SAINT-LEONARD” PARK
Het “Saint-Léonard” park werd onlangs
ingericht daar waar zich vroeger een kom
uitstrekte tot de stadsomwalling van de
13de eeuw. In de 19de eeuw en tot 1980
stond daar de “Saint-Léonard” gevangenis. Het huidige park is een bevoorrechte verbindingspunt tussen de omringende
wijken. Het Carmelietenbos op de aanpalende helling maakt er deel van uit.
De “Trace” van Eugène Savitzkaya (2001)
schetst de geschiedenis van de plek en van
diegenen die er gewoond hebben.
on
ges
eor
e
t-J
ain
ai
la
de
e
off
a
-Lé
int
nt G
23
ert
mb
Sa
nt
Sai
18
eS
de
icht
e Maastr
aG
el
ed
29
eS
lac
ru
nt
Po
du
m
rue
o
la B
e
eri
h
uc
p
rtius
Cu
Grand
ru
é
rch 25
Ma
28
-La
int
21
L
1 Dienst voor Toerisme
*Toegang : zie doopfonds.
po
k
30
du
lace
rue
foru
rue
ruc
s
ur
ne
héo
rée
nst
2
A rc
20
19
ée
ongr
b
Vel
BAL
Mi
27
32
31
1
22
éro
en F
17
Musée d’Ansembourg
rue H
6
2
1
30
ru
11
4
3
ais
Collégiale
Sainte Croix
Ho
sB
e de
31
*Toegang van dinsdag to vrijdag van 9 tot 17u. en
zaterdag van 10 tot 17u. (+32 (0)4.250 93 70).
KERK SAINT-BARTHELEMY
Deze voormalige collegiale kerk werd
gesticht tussen 1010 en 1015 buiten de
stadsomwalling en is kenmerkend voor
de Rijn- en Maaslandse bouwstijl. Ze werd
opgetrokken in kolenzandsteen van het
einde van de 11de eeuw (koor) tot de laatste decennia van de 12de eeuw. In de 18de
eeuw werden twee zijbeuken toegevoegd,
kreeg de westbouw een neoklassiek portaal
en werd de met rocaille stucwerk versierde hoofdbeuk overwelfd. Bezienswaardig
meubilair in Luikse barokstijl. Het interieur
van de westbouw, uitzonderlijk door de tribunes, werd gedeeltelijk in de oorspronkelijke stijl gerestaureerd. Het geheel heeft
het voorwerp uitgemaakt van aanzienlijke
archeologische opgravingswerken.
15
t-Ba
Sain
urs
e
rass
au
hâte
rs-C
rue
HET OOG VAN DE “ARAINE” VAN
RICHONFONTAINE
Sinds de 13de eeuw al en gedurende meer
dan 500 jaar waren de “araines” vernuftig uitgedachte waterlozingssystemen
die in de Luikse steenkoolmijnen werden
gebruikt. Verscheidene van deze “araines”, waaronder dierue
vandu
Richonfontaine,
Palais
voorzagen ook de talrijke stadsfonteinen
van water. Dit weinig voorkomende gerief
baarde grote bewondering bij de reizigers
die door Luik trokken.
* To e g a n gPalais
m e des
t ePrinces-Evêques
en rondleiding.
7
M
LLUUM
MMUU
5
De fontein is het werk van H. Jakubowska (1997)
ARCHEOFORUM
In de ondergrondde het SintLambertusplein vindt men de overblijfselen van de oudste nederzettingen van de
stad : prehistorische sporen, de muren
van een gallo-romeinse villa, de resten van
Middeleeuwse gebouwen, waaronder talrijke overblijfselen van de gothische kathedraal. Dank zij een moderne, didaktische
en ontroerende mise-en-scène kunt U met
verruking naar het verleden terug...
*Toegankelijk van maandag tot en met zaterdag van
10u. tot 12u. en van 14u. tot 17u. En op zondag van
14u. tot 17u.(+32 (0)4.250 23 72).
e
plac
y
m
e
l
rthé
12
10
8
26
SINT-LAMBERTUSPLEIN
Tot de Franse Revolutie, wanneer de
Luikenaren in opstand kwamen tegen
hun prins-bisschop, stond daar één van de
grootste kathedralen van Europa.
De metalen pilaren herinneren aan de buitenmuren van de voormalige kathedraal
en wijzen op de omvang ervan. De plaats
waar de pilaren van de kathedraal stonden
wordt door de vloerbedekking aangeduid.
De openbare plaats die ten gevolge van de
afbraak van de Sint-Lambertuskathedraal
ontstond kreeg in juni 1827 officieel de
naam place Saint-Lambert.
DOOPVONT
In de collegiale kerk Sint-Bartholomeus
bevindt zich één van de wereldmeesterwerken van de Romaanse beeldhouwkunst dat wordt beschouwd als één van
de zeven wonderen van België : een bronzen doopvont (1107-1118) afkomstig van
de Notre-Dame-aux-Fontskerk, de voormalige doopkerk van de stad, en versierd
met prachtige in haut-relief gebeeldhouwde scènes die verband houden met het
doopthema.
DOODLOPENDE STRAATJES
VAN HORS-CHATEAU
Door hun charme en hun karakter vormen deze doodlopende straatjes een
wereld op zichzelf in het hart van de stad.
Zij zijn er getuige van dat in het verleden
alles gemengd was, vermits men naaste eenvoudige huisjes in de doodlopende straatjes schitterende herenhuizen in
Hors-Château aantrof en de wijk naast een
residentiële ook een ambachtelijke functie had. De doodlopende straatjes zijn
beschermd en worden door de inwoners
zelf gerestaureerd. De bezoekers worden
dan ook verzocht de plaatselijke rust te eerbiedigen.
HOF SAINT-ANTOINE
Gebouwencomplex met appartementen en huizen, ontworpen door Architect
Charles Vandenhove (1979). Het sluit aan
bij een groep van constructies uit de 17de
en 18de eeuw in de rue Hors-Château die op
hetzelfde moment werden gerestaureerd.
Het fonteinbeeldhouwwerk dat het plein
versiert en een piramide geïnspireerd door
Collégiale
de Maya
cultuur zijn het werk van Anne en
Patrick POIRIER.
Saint-Barthélemy
13
9
VOORMALIGE SINT-ANTONIUS KERK
Voormalige kloosterkerk van de
Minderbroeders. Schip en koor (13de
eeuw). Barokgevel (midden 17de eeuw).
Interieur versierd met stucwerk (midden
18de eeuw).
Dit gebouw wordt nu gebruikt voor tentoonstellingen en recepties.
es
è
KERK SAINT-GERARD
Voormalige kerk van de ongeschoeide Karmelieten. Tussen 1619 en
1655 gebouwde gevel in barokstijl.
Gerestaureerd portaal (rond 1838), rijkelijk
voorzien van lijstwerk, versierd met hoorns
des overvloeds met bovenaan het wapen
van prins-bisschop Maximilien-Henri de
Bavière (1650-1688). Beeldhouwwerken
van Fr. De Tombay (1808-1872).
15
Escaliers de Bueren
ed
e Li
12
ru
Gar
* Open afhankelijk tentoonstellingen
(+32 (0) 4 222 37 53)
14
32
al
ge - P
DE “BUEREN” TRAPPEN
Dit kunstwerk (1881) is kenmerkend voor
de “doorbraakwegen” die in de 19de eeuw
werden aangelegd en vormt een typische
verbinding tussen de top en de voet van
de helling. De naam ervan gaat terug, hoewel niet op de juiste plaats, tot de mislukte
coup de force van de 600 Franchimontois
en hun leider, Vincent de Bueren, op de
avond van 29 oktober 1468, tegen Karel
de Stoute en Lodewijk XI, die Luik vanaf de
heuvel Sainte-Walburge overvielen.
VOORMALIG KLOOSTER VAN DE
URSULINES
Huis dat vanaf het 2de kwartaal van de 17de
eeuw werd bewoond door de Ursulines,
een kloostergemeenschap die zich uitsluitend toewijdde aan het onderwijs voor
meisjes. Zij gaven hun naam aan één van
de beroemdste doodlopende trappensteegjes van Hors-Château, waarvan het
vertrekpunt wat hoger, aan de overkant ligt.
5
14
rd
na
éo
t-L
ain
2
13
11
DE “DRAPIERS”
Op nr. 68 Hors-Châteaustraat ontvangt de
galerie «Les Drapiers» kunstenaars op het
gebied van beeldende kunst, design, toegepaste kunst, met regelmatig de nadruk
op textiele kunst. Een wereld apart in het
hart van de stad.
8
*Toegang op dinsdag en donderdag van 10u tot
18u. en de eerste twee zondagen van de maand
van 9u30 tot 13u30 (+32 (0)4.223 75 37).
*Toegang tot de eerste binnenplaats.
Hors-Château, onderaan de hellingen van de Citadel, biedt
talrijke mooie voorbeelden van stadsrenovatie met zijn
pittoreske doodlopende steegjes en het Sint-Antoniusplein.
HORS-CHÂTEAU
De mooiste verkeersader van het oude Luik
dankt zijn naam aan het feit dat hij buiten
de eerste stadsmuur (10de eeuw) lag, die
toen niet verder reikte dan het Marktplein.
Pas in de 13de eeuw, met de tweede stadsomwalling, werd hij bij het stadscentrum
ingelijfd. Lakenhandelaars vestigden zich
langs het riviertje dat er bovengronds
stroomde. Zetel van verscheidene markten en van openbare vergaderingen. In de
14de eeuw, hoofdkwartier van de adel en
van kerkelijke instellingen.
JOHANNES DE DOPER-FONTEIN
Het bas-reliëf van Jean Del Cour (16311707), aangebracht in 1667, stelt het
Doopsel van Christus voor. De fontein
onder het beeldhouwwerk bestaat sinds de
Middeleeuwen onder de naam Pisserotteof Pisseroule-fontein. Hij was destijds en
is nu wederom van water voorzien via de
“araine” van Richonfontaine, waarvan men
het oog wat verderop, rue Mère-Dieu, kan
terugvinden.
10
9
S
rc
pa
prINSBISSCHOPPELIJK PALEIS
Het is één van de grootste gotische burgerlijke gebouwen in de wereld. Huidig
justitiepaleis en zetel van de provinciale
overheid.
Vanaf het jaar duizend richt Notger op
deze plaats de eerste residentwoning op
voor de prins-bisschoppen. Onder prinsbisschop Erard de la Marck krijgt het paleis
in 1526 zijn huidig uitzicht. Na 1734 bouwt
men een nieuwe gevel aan het Place SaintLambert. In 1852 wordt de neogotische
vleugel van het Notgerpark toegevoegd.
Het paleis bestaat uit opeenvolgende binnenplaatsen en ontleent zijn plan aan de
Italiaanse Renaissance terwijl de meeste decoratieve elementen gotisch zijn. De
eerste binnenplaats, van gotische renaissancestijl, is omringd door vier galerijen
met gotische gedrukt gebogen gewelven
die rusten op 60 zuilen, allemaal verschillend versierd met gefingeerde menselijke
gelaten en groteske maskers, die getuigen
van de humanistische denkstromingen van
de Renaissance en van de ontdekking van
de nieuwe wereld.
Luik is tussen de Maas en het graf van Sint Lambertus
ontstaan. De lange geschiedenis van de stad kan nog gelezen
worden tussen de stroom en de voet van de heuvelhelling
en tussen de voormalige collegiale Sint-Bartholomeuskerk
uit de 12de eeuw en het hart zelf van de stad met het paleis
van de prins-bisschoppen, het stadhuis, het Marktplein en
het Perron, symbool voor de gemeentelijke vrijheden.
7
6
MONTEFIOREFONTEIN
Waterdraagster van Leopold Harzé (Luik
1831-1893).
Eind 1887 schonk de Dierenbescherming
aan de Stad een fontein-drinkplaats,
met waterstralen voor de voorbijgangers
en, onderaan, kommen voor de dieren.
De echtgenote van ingenieur Georges
Montefiore-Levy besliste dan nog eens
twintig fonteinen te schenken, om in het
stadscentrum te zetten op plaatsen waar
veel voorbijgangers kwamen.
SPACE
Wakker de vlam van de SPACE aan, een
beeldhouwerk van Alain De Clerck om
een publieke collectie van hedendaagse
kunst te ontwikkelen. U zal mischien een
Eurocultuur©-ticket winnen.
Daar kunt u ook bewanderen de gevels van
het gebouw waarin vandaag de kantoren
voor Cultuur en Toerisme gevestigd zijn,
die werden in hun vroegere staat teruggebracht in de jaren 1970 met behulp van elementen afkomstig van een gebouw in de
buurt, dat rond dezelfde tijd gesloopt werd.
ANSEMBOURG MUSEUM
Museum voor decoratieve kunsten. Deze
patriciërswoning (1738), die te danken is
aan de bankier Michel Willems, getuigt
van de geraffineerde levenskunst in Luik
in de 18de eeuw. Zeldzame verzameling
van gebeeldhouwd en ingelegd meubilair, tapijtwerk, lederen wandbekleding
op Cordobaanse wijze, glazen lusters op
Venetiaanse wijze, klokken, ceramiek.
*Toegang van donderdag tot zondag van 10 tot 18u.
(+32 (0)4.221 94 02).
Crédit photographique
© Vincent Botta : 7, 8, 19, A7, A8, B4b, C3a, C4a, C6b, C7b, Nocturne. | © Les Drapiers : 11.
© Luc Gilson : 4, A1—A4, B1, B4, C3b, C4b, C5, C6a, C7a. | © SPACE : 21 | © Archéoforum : 31
© Marc Verpoortern : 1—3, 6, 9, 10, 12—18, 20, 22—30, 32, A5, A6, B2, B3. | © Christine Wirtgen : C2.
VOORMALIG “DE HAYME DE BOMAL”
HERENHUIS
Groot herenhuis uit kalksteen, in neogotische
stijl opgetrokken in 1775 en toegeschreven
aan de Luikse architect Barthélemy Digneffe.
Het gebouw is een merkwaardige getuige van
de levenskunst van die tijd en biedt luisterrijke binnendecoraties. Het heeft twee gevels,
de ene op de Maastrichtkade en de andere
in Féronstrée.
*Toegang op maandag en van woensdag tot en met
zondag van 10 tot 18u. Gesloten op dinsdag (+32
(0)4.221 68 40).