PowerPoint-presentatie

MFO Nieuw Gent UZ
07/01/2016
AP Bart De Craene en Katrien De Loof en HA Ellen Van Leeuwen
Aanleiding inhalatietherapie
• Onderzoek
• COPD (BE 2010, n 555)
• 48% Niet therapietrouw
• 21% Fouten bij inhalatie techniek
• Astma (EU 2000)
• 50% symptoomvrij Inhalatoren kunnen per fabrikant verschillen.
• Diverse hulpmiddelen (zoals voorzetkamers) zijn niet universeel toepasbaar.
• Goede voorlichting en instructie zeer belangrijk voor juiste toepassing
inhalatiemedicatie. Regelmatige controle van inhalatietechniek is
nodig, ook bij langdurige gebruikers.
Overzicht
• Inleiding
• 5 Casussen
• Beslisboom inhalatoren
• Bespreking inhalatoren en praktische tips
• In de praktijk …
• Casus 1
• Casus 2
• Afspraken apothekers en huisartsen Nieuw Gent
• Tabakoloog
Bespreking casussen
• 1- 2 Huisartsen en apothekers per casus
• Focus op beleid inhalatiemethode, niet op productkeuze
• Keuze uit
1. een dosisaerosol zonder voorzetkamer (VZK)
2. een dosisaerosol met voorzetkamer
3. een ademgestuurde dosisaerosol
4. een poederinhalator
5. een vernevelaar
Casus 1
Bij Michiel, 23 jaar, stelt u de diagnose astma. Hij heeft maar af en toe last
van benauwdheid, meestal bij inspanning. U besluit om salbutamol voor te
schrijven.
U kiest als inhalator:
1. een dosisaerosol zonder voorzetkamer
2. een dosisaerosol met voorzetkamer
3. een ademgestuurde dosisaerosol
4. een poederinhalator
5. geen voorkeur
Casus 2
Hans, 5 jaar, is bij u bekend met piepende ademhaling en gebruikt hiervoor
salbutamol. Tot nu toe schreef u hem inhalatietherapie voor via een dosisaerosol
met voorzetkamer en mondstuk. Zijn moeder vindt het lastig om Hans steeds zijn
voorzetkamer met mondstuk mee te geven naar school. Zij vraagt of er een andere
oplossing mogelijk is.
U kiest als inhalator:
1. de huidige toedieningsvorm, een dosisaerosol met voorzetkamer en mondstuk
2. een dosisaerosol met voorzetkamer, zonder mondstuk
3. een ademgestuurde dosisaerosol
4. een poederinhalator
5. geen voorkeur
Casus 3
Omar, 14 jaar, gebruikt voor zijn astma salbutamol inhalatiepoeder (Diskus).
Vanwege aanhoudende klachten (niet veroorzaakt door een verkeerde
inhalatietechniek), besluit u een inhalatiecorticosteroïd voor te schrijven.
U kiest als inhalator:
1. een dosisaerosol zonder voorzetkamer
2. een dosisaerosol met voorzetkamer
3. een ademgestuurde dosisaerosol
4. een poederinhalator
5. geen voorkeur
Casus 4
Odette, 85 jaar, heeft lichte seizoensgebonden astmatische klachten en
last van tremor als gevolg van de ziekte van Parkinson.
U kiest als inhalator:
1. een dosisaerosol zonder voorzetkamer
2. een dosisaerosol met voorzetkamer
3. een ademgestuurde dosisaerosol
4. een poederinhalator
5. geen voorkeur
Casus 5
Karel, 75 jaar, heeft een ernstige vorm van COPD. Hij geeft aan al na enkele
stappen 'buiten adem' te zijn. Als gevolg van artrose en slechtziendheid heeft
hij moeite met zijn fijne en grove motoriek.
U kiest als inhalator:
1. een dosisaerosol zonder voorzetkamer
2. een dosisaerosol met voorzetkamer
3. een ademgestuurde dosisaerosol
4. een poederinhalator
5. een vernevelaar
6. geen voorkeur
Casus 1
• Voldoende handlong coördinatie
• Voldoende inhalatiekracht
• Bij goed gebruik geen verschil tussen poederinhalator of dosisaerosol
Casus 2
• <5jaar: dosisaerosol met VZK en neusmondmasker
• 5-7jaar: dosisaerosol met VZK en mondstuk
• >7jaar: poederinhalator of dosisaerosol zonder VZK of
ademgestuurde doseeraerosol
Casus 3
• Bij goede handlong coördinatie en voldoende inademingskracht
• Zowel poederinhalator als dosisaerosol (ademgestuurd of met VZK)
• 1 type inhalator
Casus 4
• Voldoende inademingskracht maar niet voldoende coördinatie
• Poederinhalator
• Dosisaerosol met VZK of ademgestuurd
• Ook verminderde inademingskracht:
• Dosisaerosol met VZK of ademgestuurd
Casus 5
• Onvoldoende inademingskracht en onvoldoende coördinatie
• Dosisaerosol met VZK of ademgestuurd
• Vernevelaar
Keuze maken
• Doel: zoveel mogelijk werkzame stof in de longen krijgen
• Longdepositie: bepaald door
• Doseeraerosol: hand-long coördinatie
• Autohaler: onvoldoende inademingskracht en verminderde hand longcoördinatie
• automatisch afvuren bij starten inademing, adem 5sec kunnen inhouden
• VZK: onvoldoende inademingskracht en onvoldoende hand longcoördinatie
• VZK met neusmondmasker: bij geen actieve inademing via mondgedeelte VZK (CVA, delier,..)
• Poederinhalator: kracht en snelheid inademing
• Bij correct gebruik even effectief
• www.inhalatorgebruik.nl
Stappenplan
Aandachtspunten Inhalatorgebruik
Overzicht inhalatoren
kortwerkende beta2-mimetica (SABAs)
langwerkende beta2-mimetica (LABAs)
corticosteroiden
combinatiepreparaten (LABA + corticoïd)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Airomir
Novolizer salbutamol
Salbutamol Sandoz
Ventolin
Beclophar
Budesonide Easyhaler
Flixotide
Miflonide
Novolizer budesonide
Pulmicort
QVAR
•
•
•
•
•
•
•
Foradil
Formagal
Formoair
Novolizer Formoterol
Onbrez
Oxis
Serevent
Bufomix
Flutiform
Inuvair
Relvar
Salmeterol / Fluticasone Cipla
Seretide
Symbicort
Kortwerkende muscarine-antagonisten
(SAMAs)
Langwerkende muscarine-antagonisten
(LAMAs)
•
•
•
•
•
Atrovent
Bretaris Genuair
Incruse
Seebri Breezhaler
Spiriva
combinatiepreparaten (beta2-mimeticum + muscarine-antagonist)
Kortwerkend
Langwerkend
•
•
•
Duovent
Anoro
Ultibro breezhaler
Overzicht inhalatoren
Gebruiksaanwijzing
dosisaerosol
(pMDI)
langzaam en diep
droog poeder
inhalator (DPI)
snel, diep en lang
Gebruiksaanwijzing
dosisaerosol
(pMDI)
langzaam en diep
zittend
droog poeder
inhalator (DPI)
snel, diep en lang
zittend of
staand
Gebruiksaanwijzing
AANDACHTSPUNTEN
Hoge dispositie in mond
Cold freon effect
Rechtop zitten, hoofd licht
achterover buigen!
Coordinatie
Schudden!
Meestal geen teller,
resterende dosissen?
Reinigen!
Controle?
Autohaler:
•
•
•
activatie
luchtgaatjes open houden!
blijven inademen na klik
AANDACHTSPUNTEN
Rechtop zitten, hoofd licht
achterover buigen!
Schudden!
Meestal geen teller,
resterende dosissen?
1 puff per keer!
Reinigen (pMDI & VZK)!
Prijs voorzetkamer*
•
•
Vortex (33 EUR)
A2A spacer (25 EUR)
•
Aerochamber (21 EUR)
•
•
Volumatic (12 EUR)
Zerostat Spacer (10 EUR)
Compatibel?
•
Salbutamol Sandoz vs.
Volumatic & Zerostat
*prijsvoorbeelden voorzetkamers volwassenen
AANDACHTSPUNTEN
Inhalatiekracht!
(On)nauwkeurigheid tellers
Reinigen!
Vochtgevoelig!
Problemen bij uitademen in
device.
Turbohaler: eerst R dan L!
Diskus:
•
•
volledig openen!
dosisklepje!
Drager stabiliteit
•
o.a. Symbicort
AANDACHTSPUNTEN
Inhalatiekracht!
(On)nauwkeurigheid teller
Reinigen!
Vochtgevoelig!
•
droge handen bij handihaler,
aerolizer en breezhaler!
Problemen bij uitademen in
device.
Voldoende hard duwen!
Novolizer:
•
•
risico op blokkeren
stop inademen na klik
Handihaler, aerolizer,
breezhaler:
•
•
1 keer duwen, 2 keer inhaleren!
controle!
Respimat
AANDACHTSPUNTEN
Moeilijkheden bij klaarmaken inhalator (ouderen!)
Coördinatie – luchtgaten!
AANDACHTSPUNTEN
Inhalatiekracht!
Volledig openen!
Houding handen om device
Luchtgaatjes open houden!
Blijven inademen na klik
AANDACHTSPUNTEN
Inhalatiekracht!
Volledig openen!
Houding handen om device
Luchtgaatjes open houden!
Richtlijn inhalatietherapie bij kinderen
• <5jaar: dosisaerosol met VZK en neusmondmasker
• 5-7jaar: dosisaerosol met VZK en mondstuk
• >7jaar: poederinhalator of dosisaerosol zonder VZK of
ademgestuurde aerosol
En nu in de praktijk…
Casus 1
Marc, 58jaar, met astma is bij de apotheker. Hij is ontevreden over de
behandeling. Hij gebruikt een Seretide discus 2x/dag en een Duovent
doseeraerosol tot 6x/dag.
Het werkt niet…
De apotheker vermoedt problemen…
Je wil de inhalatietherapie verbeteren.
Mogelijke oorzaken
• Doeltreffendheid van de behandeling?
• Inhalatietechniek correct?
• Therapietrouw?
 Teveel bijwerkingen ervaren
 Angst voor bijwerkingen of gevolgen op lange termijn
 Noodzaak behandeling niet inzien
 Vergeten innemen
 Geen medicatie meer
• Roken?
…
Richtlijnen COPD enAstma APB Ugent 2012, Astma
Astma Controle Test
Inhalatietechniek nagaan: demotoestellen
Therapietrouw nagaan (medicatiehistoriek of
MARS vragenlijst)
Hoe kunnen we dit in Nieuw Gent toepassen?
• Afspraken voor taakverdeling huisartsen en apothekers
Tabakoloog in UZ-Nieuw Gent
• Informatiesessie bewoners in Nieuw Gent UZ
• Drie sessies: gratis, niet vooraf inschrijven
• Dinsdag 26/1/16 van 19 tot 20u
• Dinsdag 23/2/16 van 10 tot 11u
• Dinsdag 29/3/16 van 19 tot 20u
• Info via UGC Nieuw Gent
• Folders en affiches te verkrijgen
Casus 2
• Lenie, 15jaar, heeft astma. Dit is recent flink toegenomen. De huisarts
heeft nu een Budesonide Easyhaler voorgeschreven die ze elke dag
moet gebruiken. Ze komt de Easyhaler voor de eerste maal afhalen.
• Wat is je beleid als apotheker bij een eerste aflevering?
• Wat wil de huisarts?
• Na 6weken komt ze terug met een nieuw voorschrift.
• Wat is je beleid als apotheker bij een herhaalde aflevering?
• Wat wil de huisarts?
Hoe kunnen we dit in Nieuw Gent toepassen?
• Afspraken voor taakverdeling huisartsen en apothekers
MFO in Nieuw Gent
• Erkende MFO programma’s: medicatieschema’s uitwisselen (Planning
zomer 2016)
• Voorstel
• Sessie zomer 2016: deel medicatieschema’s en deel opvolging inhalatiebeleid
• Volgend jaar nieuw thema.
• Streven naar 2x/jaar MFO.
• Bedankt voor de aandacht!
• Bronnen
•
•
•
•
NHG ASTMA 2015
NHG COPD 2015
Longalliantie Nederland. www.Inhalatorgebruik.nl
Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik 2015. FTO inhalatiemedicatie bij
COPD en ASTMA.
• APB 2012. Apotheekrichtlijnen in de praktijk ASTMA en COPD
• Belgische Vereniging Pneumologie Verpleegkundigen
• UZ Gent, dienst spirometrie.
Ter info Principes bij inhalatietherapie
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Match tussen inhalator en fysieke mogelijkheden patiënt
Inhalator met teller of dosisindicator
Uniformiteit van inhalator: geen poederinhalator en dosisaerosol door elkaar
Combinatiepreparaat ipv 2 inhalatoren
Dosisaerosol in combinatie met VZK of ademgestuurde inhalator tenzij adequaat
gebruik van doseeraerosol
Gebruik bij benauwdheid een dosisaerosol met VZK
Poederinhalator multidose heeft voorkeur op singledose
Controleer inhalatietechniek en herhaal
Correct gebruik inhalator heeft meer effect op longdepositie en klachten dan
verschil in inhalator op zich
Taakverdeling huisarts en apotheker
• Informatie ziektebeeld
• Keuze medicatie en inhalatiesysteem
• Eerste inhalatie instructie
• Controle inhalatietechniek
• 6 weken
• 3 maanden
• 1 jaar
• Voorlichtingsmateriaal inhalatiesysteem en medicatie
• Jaarlijkse vervanging poederinhalator en voorzetkamer
• Wat bij drukte? Wat indien de patiënt de medicatie niet zelf ophaalt?
Voorbeeld Afspraken
• Bij gelijke geschiktheid van poederinhalator krijgen patiënten een
multidose poederinhalator
• Bij gelijke geschiktheid krijgen patiënten een inhalator met teller of
dosisindicator
• Patiënten met astma of copd vanaf 75 jaar gebruiken een
doseeraerosol ipv poederinhalator
• Alle patiënten met doseeraerosol gebruiken een voorzetkamer tenzij
adequaat gebruik van doseeraerosol