Het belang van een goede zuur/base

Fazantenkamp 148, 3607 CG Maarssen
0346 830 260, [email protected]
Het belang van een goede zuur/base-balans in het lichaam
Inleiding
Dit document is bedoeld om inzicht te geven in het belang van een goede zuur/base-balans in het lichaam,
en in wat je er relatief eenvoudig aan kunt doen.
In de reguliere gezondheidszorg krijgt dit onderwerp om diverse redenen zeer weinig aandacht, in de
complementaire zorg des te meer. In het verre oosten wordt wel eens gesteld dat er slechts twee soorten
ziektes zijn: verzuring en infecties. Verzuring is een voedingsbodem voor tal van aandoeningen, van chronische vermoeidheid, jicht, reuma, schimmels, kalknagels en botontkalking tot depressies, niet-zwangerkunnen-worden en zelfs ook een verhoogd risico op hartinfarcten, herseninfarcten en kanker.
Zuur/base-balans
De zuur/base-balans betreft de pH-waarde in het lichaam. Chemisch gezien geldt: 1 = zeer zuur; 7 = neutraal; 14 = zeer basisch.
Per lichaamsdeel kan die waarde verschillen. Het bloed dient 7,4 te hebben, en het lichaam regelt dat ook
nauwgezet binnen een bandbreedte van +/- 0,05. Urine zit tussen 5,0 en 8,5 afhankelijk van het moment
van de dag. Speeksel hoort tussen 6,5 en 7,2 te zitten, afhankelijk van het moment van de dag en wat er
kort daarvoor is genuttigd. De maag heeft een pH-waarde tussen 1,2 en 3,0. De zuurgraad heeft onder
andere effect op:
 De kwaliteit van de eiwitmoleculen (en daarmee op bijvoorbeeld celbestanddelen en doorlaatbaarheid
van membranen).
 De werkzaamheid van enzymen en hormonen (waardoor bijvoorbeeld de darmwerking en voedingsopname verslechteren).
 De effectiviteit van het immuunsysteem.
Bij extreme pH-waarden (onder de 4,4) kunnen kwetsbare weefsels beschadigd raken, zoals in de nieren.
Voor de maag geldt dit overigens niet omdat die door een dik slijmvlies wordt beschermd.
Regulatiemechanismen en buffersystemen
Het lichaam doet zijn uiterste best om de pH-waarde in met name het bloed zo constant mogelijk te houden. Via de longen wordt zo nodig extra koolzuur uitgeademd, en via de nieren kunnen vijf verschillende
biochemische mechanismen worden aangesproken om extra zuren uit te scheiden (mits voldoende water
wordt gedronken). In beperkte mate kan ook via de huid extra zuur worden geloosd (zuur-ruikende transpiratie!).
De maag en de lever beïnvloeden de pH-waarde middels hun biochemische functies.
Zuur-buffering kan plaats vinden in het skelet (hetgeen kan leiden tot extra botontkalking), in diverse
bindweefsels en enigszins in de eiwitlichaampjes in de cellen.
Oorzaken van verzuring

Voedingspatroon: te weinig groenten en te veel koolhydraten, vlees/eiwitten, koffie en andere verzurende producten. Zie verderop voor een uitgebreid overzicht van voedingsmiddelen.
 Stress: zowel directe invloed daarvan op de stofwisseling (meer anaërobe verbranding) als indirecte
invloed vanwege andere leef- en voedingspatronen.
 Gebrek aan lichaamsbeweging, waardoor afvalstoffen onvoldoende worden afgevoerd en organen
min of meer gaan verstoppen en uiteindelijk verzuren.
Ook te weinig water drinken kan leiden tot een ophoping van afvalstoffen, en verzuring.
In de praktijk lijkt het lichaam vaak lange tijd vrij goed om te kunnen gaan met verzuring, maar op middelbare leeftijd ontspoort dat nogal eens door volgeraakte buffers, door veranderingen in de hormoonBelang van zuur/base-balans
pagina 1
Fazantenkamp 148, 3607 CG Maarssen
0346 830 260, [email protected]
huishouding, door het wegvallen van menstruatie (hetgeen maandelijks tal van afvalstoffen wegwerkte),
door langzaam verminderde lichaamsbeweging, en wellicht ook door extra stress in deze levensfase.
‘Ach, het is de leeftijd’ wordt dan vaak gezegd, en daarmee worden uit onwetendheid impliciet de gevolgen van verzuring geaccepteerd. Vanzelfsprekend kan verzuring ook eerder optreden.
Indicatoren van verzuring
Oppervlakkige signalen van verzuring zijn tandcariës, een wit-uitgeslagen tong, brandend maagzuur, jicht,
doffe/zwakke nagels, kalknagels, doffe haren (of zelfs haaruitval), zuur-ruikende transpiratie, en soms ook
winterhanden/voeten, frequente dunne ontlasting, en migraine.
Een betere indicatie kan worden verkregen middels
lakmoesstrookjes (100 strips voor een paar euro) in
urine of speeksel. Urine is betrouwbaarder doch
bewerkelijker om te meten, mede ook omdat de
pH-waarde sterk afhankelijk is van het moment op
de dag en van hetgeen is gegeten en gedronken. In
het schema zijn de wenselijke pH-waarden in de
urine weergegeven, met 5 meetpunten op een dag
(voor ontbijt, na ontbijt, voor lunch, na lunch,
voor diner dan wel ’s avond laat).
Speeksel is vooral gemakkelijk, zeker om even snel
te scannen wie er last van zou kunnen hebben.
Onder de 6,5 is verdacht, en onder de 6,0 is een
duidelijke indicatie van verzuring (aannemende dat
kort daarvoor geen koffie, frisdrank of zure dingen zijn genuttigd).
Ontzuren
In deze maatschappij is het bepaald niet eenvoudig om een goede zuur/base-balans te handhaven. Gemak,
‘lekker eten = gezellig’ en ‘dat moet ook nog’ zijn toch wel onderdelen van de westerse cultuur. In het
bovenstaande (bij ‘Oorzaken’) zijn de belangrijkste voorwaarden voor ontzuring eigenlijk al genoemd.
Wat kun je echter verwachten van het proces van ontzuren? Binnen een week meer energie en helderheid
vanwege het andere voedsel op zich. Binnen 1 tot 2 maanden (het begin van) meer fitheid, meer psychische veerkracht, betere spijsvertering en betere bloedcirculatie (oftewel minder last van koude handen/voeten en hoofdpijn). Op langere termijn een beter immuunsysteem, betere huid/haar/nagels, minder
cariës, minder last van chronische klachten en minder botontkalking.
Dit alles natuurlijk sterk afhankelijk van de beginsituatie.
Complicaties bij ontzuren – afvalstoffen, darmflora, schimmels
Bij een langdurig flinke verzuring zijn er vaak complicaties waardoor het ontzuren lastiger of zelfs bijna
onmogelijk wordt. Deze complicaties dienen dan tegelijk te worden aangepakt, ter voorkoming van dat
het ontzuren jaren gaat kosten.
 Vrijwel altijd zijn er teveel afvalstoffen. Ontgiftingskuren bestaan er in allerlei vormen, met prijzen van
enkele tientjes tot enkele honderden euro’s. Bij voorkeur iets te nemen dat zowel ontgift als voorziet
in allerlei mineralen. Liefst ook iets dat weefselherstellend werkt.
 Als stress een medeoorzaak is van de verzuring (hetgeen vaak het geval is) dan zijn er meestal tekorten
aan Zink, Magnesium, vitamine B5, vitamine B12, foliumzuur, vitamine C en waarschijnlijk nog wel
een paar. Een orthomoleculair therapeut kan hier duidelijkheid over geven.
 Vrijwel altijd is de darmflora aangetast, waardoor de voedingsopname niet meer optimaal kan zijn. Dit
dient te worden verbeterd met probiotica, oftewel toevoegen van de ‘goede bacteriën’. Niet middels
de aangezoete (!) fruit- of yoghurtdrankjes. Goede probiotica kost 25,- tot 50,- per maand, gedurende
minstens enkele maanden. Er zijn vele soorten ‘goede bacteriën’, en van persoon tot persoon verschilt
Belang van zuur/base-balans
pagina 2
Fazantenkamp 148, 3607 CG Maarssen
0346 830 260, [email protected]


het welke het belangrijkst zijn. Middels een gericht ontlastingsonderzoek kan worden vastgesteld welke
maatregelen precies nodig zijn. Ondersteunend aan probiotica is het eten van veel groenten omdat de
vezels daarin een voedingsbodem zijn voor de goede bacteriën.
Nogal eens is ook de darmwand beschadigd geraakt (‘lekke darm’), waardoor bacteriën, virussen, parasieten, schimmels/gisten en ook allerlei ongewenste eiwitten gemakkelijker binnen kunnen komen en
het immuunsysteem zwaar belasten. NB: goede darmen zijn in dat opzicht vele malen belangrijker dan
een schone huid. Chronische klachten als reuma, astma, artritis en allergieën worden vaak veroorzaakt
doordat het lichaam heftig reageert op binnengedrongen vreemde eiwitten!
Herstel van een beschadigde darmwand vergt een gerichte aanpak middels aangepaste voeding en
wellicht ook wat supplementen.
Nogal eens zitten er te veel microben in het lichaam, met Candida (een gist) als bekendste. Niet alleen
hebben ze een ‘verstoppend’ effect, ook scheiden ze toxines af waar je depressief van kan worden
(vooral vrouwen). Het ontdoen van schimmels vergt hetzij een langdurig suiker- en gist/schimmelvrij
dieet (1½ tot 2 jaar) hetzij een gespecialiseerde aanpak middels bijvoorbeeld bioresonantie, fytotherapie of homeopathie in combinatie met een soortgelijk dieet van 3 tot 12 maanden.
Eventueel aanwezige parasieten en ongewenste bacteriën vergen een gerichte aanpak, hetgeen kan uiteenlopen van twee pilletjes van € 1,60 tot een traject van enkele maanden.
Vuistregels
Basevormende voeding
 Houdt rekening met de pH-impact van voedingsmiddelen. Zie tabel verderop.
 Het Hay-dieet geeft een goede invulling. Een aantal componenten: 4x zoveel basevormend als zuurvormende voeding (in gewicht uitgedrukt); geen eiwitten en koolhydraten tijdens dezelfde maaltijd
gebruiken; ’s middags meer eiwitten en ’s avonds meer koolhydraten.
Stressreductie
 Deels niet in eigen hand natuurlijk, maar probeer te zien waardoor je stress krijgt en vraag je af of je
houding/reactie wel zo nodig is.
 Mediteer minstens eenmaal per dag. Een paar minuten focussen op je ademhaling is al genoeg, en kan
zelfs op het toilet. Probeer dan ook na te gaan wat er op dat moment belangrijk is voor je.
Lichaamsbeweging
 Minstens een half uur per dag wandelen, fietsen en dergelijke. Liefst ook rek- en strekoefeningen voor
torso en nek.
Voldoende water drinken
 0,3 liter per 10kg lichaamsgewicht doet afvalstoffen voldoende uitscheiden en het bloed optimaal
doen zijn qua viscositeit (waardoor vaak ook wat meer energie).
Overig
 Antibiotica dient alleen in uiterste nood te worden gebruikt, omdat dat de darmflora ernstig aantast.
Vaak zijn er prima middelen in de hoek van homeopathie of fytotherapie.
Bronnen
Er zijn op internet zo langzamerhand tal van websites te vinden over dit onderwerp. Zoek zelf maar naar
aspecten waar je meer over wilt weten. Ook kun je mij mailen met een vraag.
Een aardig boekje is ‘Het zuur-base-evenwicht in uw lichaam herstellen’, door Dr Eva-Maria Kraske, uitgegeven bij Deltas, ISBN 90-447-0625-X. Breed aangevlogen, en compact en helder geschreven.
Overzicht voedingsmiddelen – ontzurende invloed
In onderstaande tabel staat de (relatieve) invloed vermeld van een aantal voedingsmiddelen, op basis van
gewicht. De getallen zijn indicatief, en verschillen nogal eens per informatiebron.
‘+’ (groen) betekent dat het ontzurend/basevormend is. NB: dit staat los van hoe gezond het product is
met betrekking tot aantal calorieën, vitaminen/mineralen, vezels, schimmelbelasting, etc.
Belang van zuur/base-balans
pagina 3
Fazantenkamp 148, 3607 CG Maarssen
0346 830 260, [email protected]
Groenten
aardappelen
+7
aardperen
– 10
andijvie
+ 10
artisjok
–5
asperges
–1
augurken
+ 39
avocado
+ 11
bieslook
+10
bieten (rode)
+ 12
bleekselderij
+8
bloemkool
+8
boerenkool
+ 10
brandnetels
+ 10
broccoli
+4
bruine bonen
–4
champignons
+5
doperwten
+3
grauwe erwten+ 49
kapucijners
–4
kiemen
+ 18
kikkererwten
–3
komkommer + 30
knoflook
+ 10
knolselderij
+ 11
kool (groene)
+3
kool (rode)
+4
kool (savoje)
+3
kool (spits)
+13
kool (witte)
+8
koolraap
+ 10
koolrabi
+6
linzen
– 10
mierikswortel
+3
paprika
+5
pastinaak
+9
peterselie
+9
peultjes
+3
pompoen
+3
postelein
+ 10
prei
+6
raapstelen
+7
radijs
+5
rammenas
+ 40
schorseneren
+5
selderij
+ 11
sla
+5
snijbonen
+7
sojabonen
+ 35
sojakaas tofu
+4
sperziebonen
+ 12
spinazie vroeg + 8
spinazie laat + 25
spruitjes
– 12
tomaten
+13
uien
+3
veldsla
+ 14
Belang van zuur/base-balans
venkel
witte bonen
witlof
wortelen
+4
–2
–2
+ 10
Vruchten
aardbeien
+3
abrikozen
+ 35
ananas
+3
appelen
+1
bananen
+6
bessen (aal-)
+2
bessen (bos-)
+9
bessen (stekel-) + 9
bessen (St Jans-) + 9
bessen (zwarte) + 2
bramen
+8
citroenen
+ 10
dadels
+8
druiven
+3
frambozen
+6
grapefruits
+ 10
kersen
+7
kokos
+7
krenten
+5
kruisbessen
+6
mandarijnen
+6
meloenen
+8
papaja’s
+5
passievruchten + 8
peren
+3
perziken
+8
pruimen
+5
rabarber
+ 10
rozijnen
+ 25
sinaasappels
+9
vijgen, gedroogd+ 28
Noten
amandelen
cashewnoten
hazelnoten
kastanjes
pinda's
walnoten
–1
–2
–2
+ 12
– 10
–8
Zuivelproducten
eieren
– 25
eigeel
– 10
kaas
– 10
kaas mager
–5
kaas vet
– 19
karnemelk
+2
kwark
+3
margarine
–7
melk
+2
mek (magere)
+4
room
roomboter
yoghurt
Vlees en vis
aal
gehakt
ham
haring
kabeljauw
kalfsvlees
kip
lever
leverpastei
oesters
paling
schelvis
rundvlees
spek/vet
varkensvlees
zalm
–3
+2
–2
–7
– 20
– 20
–3
–4
– 36
– 25
– 10
– 20
–5
– 30
– 16
– 25
– 50
– 25
–3
Graanproducten
brood volkoren – 7
brood wit
–2
gerst
–9
gerstemeel
– 20
gierst
–9
haver
– 10
havervlokken
– 19
mais
+2
rijst wit
– 15
rijst zilvervlies – 18
rogge
– 11
roggemeel
– 16
tarwe
–8
tarwemeel
–5
Diversen
alcohol
–?
bier
–9
cacao
–5
chocolade
–?
cola
–?
honing
+3
koffie
–8
kelp
–5
mayonaise
– 42
oliën
– 35
olie plant.
– 12
olijven
+3
paardebloem + 20
rietsuiker (ongeraff)+ 9
wijn
–3
pagina 4