Tweelingen en andere meerlingen

Tweelingenenandere
meerlingen
DitdocumentbevatvertrouwelijkeinformatievanJijWij.Hetkopiërenen/ofverspreidenvanditdocumentzondervoorgaandschriftelijke
toestemmingvanJijWijisverboden.©JijWijoktober2015.
Inleiding
Eenzwangerschapvanmeerdanéénkindisvoordeaanstaandeouders
meestaleenverrassingenbrengtnaastblijdschapookextravragenen
somszorgenmetzichmee.Vooreendrie-ofvierlingzwangerschap
geldtditnogsterker.Dezefoldergeeftinformatieoversoorten
meerlingen,hetverloopvandezwangerschap,debevallingende
periodedaarna.
Hoeontstaateenmeerling?
Meerlingenontstaanmeestalnabevruchtingvanmeerdereeicellen.
Bijbevruchtingvantweeeicellenontstaateentweeling-zwangerschap;
bijbevruchtingvandrieeicellenontstaateendrielingzwangerschap.
Menspreektdanvaneentwee-eiigeofdrie-eiigemeerling.Een
tweelingzwangerschapkanookontstaandoordatéénbevruchteeicel
zichineenvroegstadiumdeeltintweeofmeervruchtjes.Danspreekt
menvaneeneeneiigetweeling.
Eencombinatieiseveneensmogelijk.Zokanbijvoorbeeldeendrieling
bestaanuiteeneeneiigetweelingeneenderdekinduiteenandere
eicel.
Waardoorontstaateenmeerling?
Demeestespontanetweelingzwangerschappenontstaandoordater,
dooronbekendeoorzaken,tweeeicellenbijdeeisprongvrijkomendie
ookbevruchtworden.Dezeeicellenkunnenuitéén,maarookuittwee
eierstokkenkomen.Bijdezetwee-eiigetweelingenspeelteenzekere
matevanerfelijkheidviadefamilievandevrouweenrol.
2
Dekansopeenspontanetweelingzwangerschapneemttoemetde
leeftijdvandezwangere;zoisdekansophetkrijgenvaneen
tweelingvooreen25-jarigevrouwongeveer1op90envooreen40jarigevrouw1op60.
Hetgrootstisdekansopeenmeerlingbijeenzwangerschapwelkeis
ontstaannaeenvruchtbaarheidsbehandeling.Hierbijstimuleertmen
methormonendegroeivanmeerdereeicellendiespontaanofinhet
laboratorium(IVF-ICSI)bevruchtkunnenworden.
Vanelke1000zwangerschappeninNederlandzijnerongeveer15
eentweelingzwangerschap.
Spontanedrielingzwangerschappenzijnzeldzaam:inNederlandzijn
datergemiddeld20-25perjaar.Demeestezwangerschappenvan
drieofmeerkinderenzijnhetgevolgvanzwangerschap
bevorderendebehandelingen.
Wanneerenhoeontdektmeneenmeerling?
Meestalontdektmeneenmeerlingalvroegindezwangerschapbij
echoscopischonderzoek.Ookkanmenmerkendatdebaarmoeder
snellergroeit.
3
Het“verdwijnen”vaneenvruchtje
Wanneerzeervroegindezwangerschap(bijvoorbeeldvoor7weken)
eenmeerlingwordtgezien,groeitbijzo’n10-20%vande
zwangerschappeneenvandevruchtjesnietdoor.Hetkomtnietnaar
buiten,maarwordtinhetlichaamopgeruimden‘verdwijnt’.Ditkan
metvaginaalbloedverliesgepaardgaan.Bijdebevallingiservaakniets
meervanhetvruchtjeterugtevinden.
Dekansopzwangerschapscomplicatiesishierdoornietgroter
geworden.
Soortenmeerlingen
Ongeveertweederdevanalletweelingenistwee-eiig,eenderdeis
eeneiig.
Indebaarmoederbevindtzichrondhetvruchtwatereenvruchtzak.
Dezevruchtzakbestaatuiteendunbinnenstevlies,hetamnion,en
eendikkerbuitenstevlies,hetchorion.Bijalletwee-eiigeeneenklein
deelvandeeeneiigetweelingen,ontwikkelendevruchtjeszichaltijdin
eeneigenvruchtzakmeteenafzonderlijkeplacenta(moederkoek).Het
tussenschottussenhetvruchtwatervanbeidekinderenisdik,uitvier
lagenvliezenbestaand.Menspreekthiervaneendichoriale
diamniotischetweeling(figuura)(=tweeplacenta’s,twee
vruchtzakken).
4
Bijeeneeneiigetweelingishetookmogelijkdatdevruchtenwelin
apartevruchtzakkenzitten,maaréénbuitenvlies(chorion)enéén
moederkoekdelen.Hettussenschotenkelbestaatuittweedunne
binnenvliezen(amnion).Ditnoemtmeneenmonochoriale
diamniotischetweeling(figuurb(=eenplacenta,tweevruchtzakken).
Slechtszelden(1%)iserbijeeneeneiigetweelinggeentussenschoten
liggenbeidekindereninéénvruchtholte.Ditwordtdaneen
monochorialemonoamniotischetweelinggenoemd(figuurc)(=één
placenta,eenvruchtzak).
Vroegindezwangerschapwordtmetechoscopischonderzoekgekeken
naardedikteendevormvanhettussenschottussendevruchtzakken
enbepaaltmenofheteenbichorialeofmonochorialetweelingis.Dit
isbelangrijkomdatdekansopcomplicatiesbijeenmonochoriale
tweelinggroteris.Laterindezwangerschapisbeoordelingvandedikte
vanhettussenschotmoeilijk.
5
Soortenmeerlingen–vervolg-
Hoewetenwenuofdetweelingéén-oftwee-eiigis?
Tweekinderenvanverschillendgeslachtzijnaltijdtwee-eiig.Wanneer
nadegeboortehetgeslachtvandekindjesgelijkis,zijnertwee
mogelijkheden:dekindjeszijneeneiigoftwee-eiig.Microscopisch
onderzoekvandeplacentaendevliezenkandanuitsluitselgeven.
Ookkanerbloedonderzoekgedaanwordenbijdekinderen.Hetbloed
vanbeidenavelstrengenwordtdanonderzochtopbloedgroepen
resusfactor.Alsdezevanelkaarverschillen,danisdetweelingzeker
twee-eiig.Zijnzehetzelfde,danishetvrijwelzekerdatheteen
eeneiigetweelingis.
Dezwangerschapvaneenmeerling
Zwangerzijnvaneenmeerlingisoverhetalgemeenzwaarderdanvan
eeneenling.Inhetbeginvandezwangerschapisereengroterekans
opklachtenalsmisselijkheid,brakenenmoeheid.Omdatde
baarmoedersnelgroeit,zijnookindeloopvandezwangerschap
klachtenalshardebuiken,bekkenklachtenenslechtslapenniet
ongebruikelijk.
Zwangerschapsstrepenopdehuid(striae)ontstaansnellerdanbijeen
eenlingzwangerschap.
6
Zwangerschapscontroles
Alsjezwangerbentvaneenmeerling,benjeondercontrole
inhetziekenhuisbijdegynaecoloog.Naastdereguliere
controleswordtregelmatigechoscopischonderzoekverricht.Inhet
beginomtypemeerlingzwangerschaptebepalen,daarnaomdegroei
vandebaby’stebeoordelen.
Indieneraanwijzingenzijnvooronvoldoendegroeiwordener
aanvullendecontrolesenmetingenverrichtomhetfunctionerenvan
deplacenta(s)enconditievandekinderentebewaken.Ookwordt
somsdelengtevandebaarmoedermondgemetenominzichtte
krijgenindekansopvroeggeboorte.
Wanneerjezwangerbentvaneenmonochorialetweeling(meteen
dunofafwezigtussenschot),gebeurtvaakrondde18e
zwangerschapsweekuitgebreidechoscopischonderzoekvande
kinderen,omdatbijmonochorialetweelingeneenietsverhoogde
kansopeenaangeborenafwijkingbestaat.
Algemeneadviezen
Bijeenmeerlingzwangerschapgeldtnetalsbijeeneenling,datjeover
hetalgemeenallesmagblijvendoenzoalswerk,sport,seks,fietsen,
autorijden,enzovoorts.Welishetbelangrijkdatjegoedvoorjezelf
zorgtennaarjelichaamluistert.
Bedenkdatjebijeenmeerlingzwangerschapsnellerdanbijeen
eenlingsommigedingenmogelijknietmeerzultkunnendoen.
Somsishetverstandigisomactiviteiten,zoalswerkbuitenshuis,
eerderindezwangerschapaantepassenoftestoppen.Hebjeeen
drukgezinmetandere(kleine)kinderen,overweegdanextrahulpinte
schakelentegenheteindevandezwangerschap.
7
Zwangerschapscomplicaties
Bijeenmeerlingzwangerschapisdekansopcomplicatiesgroterdanbij
eeneenlingzwangerschap.Debelangrijkstecomplicatieszijn
vroeggeboorte,groeiachterstandeneenhogebloeddrukindetweede
helftvandezwangerschap.Eenspecialecomplicatievaneen
monochorialetweelingiseentransfuseur-transfusé-syndroom,ookwel
een‘twin-totwin’-transfusiesyndroomgenoemd.
1.Vroeggeboorte
Degemiddeldezwangerschapsduurbijdebevallingis37wekenbij
eentweeling,34wekenbijeendrielingen31wekenbijeenvierling.
Eenvroeggeboorteismeestalhetgevolgvanspontanevoortijdige
weeën.‘Hardebuiken’diepijnlijkerenregelmatigerzijndannormaal,
bloed-en/ofslijmverliesenvruchtwaterverlieskunnenbetekenendat
debevallingopgangaanhetkomenis.
Somswordendekinderenvroegergeborenomdatdegynaecoloog
hetraadzaamvindtintegrijpen,bijvoorbeeldbijeenernstige
groeiachterstandvanéénofallekinderen.
Medealsgevolgvanvroeggeboortehebbenmeerlingkinderenook
eenlagergeboortegewicht,enisdekansopcomplicatiesensterfte
groter.Zoweegt8%vandetweelingenminderdan1500grambijde
geboorte,vandedrielingenisdatzelfs30%.
2.Hogebloeddruk
Eenhogebloeddrukkomtvakervoorbijeenmeerlingzwangerschap.
Meerinformatievindjeindefolder‘Hogebloeddrukinde
zwangerschap’.
8
3.Groeiachterstand
Tweelingengroeienvaakvanafongeveer32wekenzwangerschap
langzamerdaneenlingenenwegenbijdegeboortedanookvaak
minderzwaardaneenlingenbijeenzelfdezwangerschapsduur.
Alsbijechoscopischonderzoekblijktdateenofmeerkinderen
onvoldoendegroeien,wordendecontrolesfrequenter,somsmet
opnameinhetziekenhuis,omdeconditievandekinderengoedte
bewaken.EchografischkanmetDoppleronderzoekde
placentafunctiewordenbeoordeeldensomswordtmeteenmonitor
(=cardiotocogram/CTG)extrainformatieoverdeconditievande
kinderenverkregen.Wordtdeconditievaneenvandekinderen
zorgelijk,danwordtditmetjebesprokenenisafhankelijkvande
situatieendezwangerschapsduurzaldebevallinginganggezet
wordenofeenkeizersnedewordengepland.Indiende
zwangerschapstermijn<32wekenisen/ofersprakeisvanernstige
groeiachterstandwordje,vaaknaoverlegmetdekinderarts,
verwezennaareenderdelijnsziekenhuis.
Wanneerdezwangerschapsduurminderdan34wekeniseneen
bevallingnodigis,zullenertweeinjectiesmetcorticosteroïden
gegevenwordenomdelongrijpingvandekinderentebevorderen.
9
4.Transfuseur-transfusé-syndroom,of‘twin-totwin’transfusiesyndroom(TTTS)
Ditiseencomplicatiediealleenoptreedtbijmonochoriale
tweelingen.Hetisnormaaldatdezetweelingentijdens
zwangerschapwatbloeduitwisselen;dezeuitwisselingisgewoonlijk
evenwichtig.BijTTTSisdezeuitwisselingechternietinevenwicht:er
stroomtmeerbloedvanhetenekindje(dedonor)naarhetandere
kindje(deontvanger).Hierdoorontstaanproblemenbijbeide
kindjesdieopdatmomentmetelkaardeplacentadelen.Op
onderstaandeafbeeldingziejeeenvoorbeeldvaneenextra
bloedvatverbindingtussendebeidehelftenvandeplacenta.
10
Transfuseur-transfusé-syndroom,of‘twin-totwin’transfusiesyndroom(TTTS)–vervolg–
Hetkindjedatextrabloedkrijgt(deontvanger),heeftvaak
problemen:hethartwordtextrabelastenzalextrabloed
rondpompen.Ineersteinstantieplasthetkindjehierdoormeer
waardoordehoeveelheidvruchtwatertoeneemt.Laterwordthet
hartoverbelastengaathetvochtzichophopeninhetlichaam,
waardoorhetkindjediklijkttezijn(zieafbeelding,kindjea).De
toenamevanhetvruchtwaterveroorzaakteensnellegroeivande
baarmoeder.Demoederervaartditalseenzeerstrakgespannen
buikenhierdoorbestaatereenverhoogdekansopvoortijdige
weeën.Hetanderekindje(dedonor)verliestlangzaambloedaande
ontvanger.Ditkindjezalminderbloedrondpompenwaardoor
minderbloedbijdenierenkomt.Dedonorgaatdaardoorminder
plassen,metalsgevolgdathetvruchtwateromdedonorafneemt.
Opdeechokandeartsdansomshelemaalgeenvliesmeerzienom
dedonor(zieafbeelding,kindjeb).
11
TTTSkomtvoorinvijftotvijftienprocentvandemonochoriale
tweelingzwangerschappenenkanzichopelkmomentinde
zwangerschapvoordoen.Alshetbloedheelsnelvandedonornaarde
ontvangerstroomt,spreektmenvaneenacuteTTTS.Ditiseen
ernstigevorm,maargelukkigookzeldzaam.SymptomenvanTTTSzijn
optesporenmetbehulpvanechoscopischonderzoek.Daarbij
wordendegroeiendehoeveelheidvruchtwatervandekinderen
gecontroleerd.
AlsersprakeisvanTTTSbestaatereenrisicoop:
• vroeggeboorte(doorteveelvruchtwaterentoenemendedruk
opdebaarmoedermond)
• bloedarmoedevandedonor
• hartafwijkingenmetnamebijdeontvanger
• overlijdenvanéénofbeidekindjes.
Alseenvandekindjesindebaarmoederoverlijdt,komenallerlei
stoffenvrijdiehersenbeschadiging,maarookhetoverlijdenvanhet
anderekindjekunnenveroorzaken.Daarnaastkanditanderekindje
ookinlevensgevaarzijndooreenveranderdedrukinhet
bloedvatstelseltenopzichtevandeplacentaenhetoverledenkindje.
IndieneraanwijzingenvoorTTTSwordjeverwezennaareen
academischziekenhuis(Leiden,Leuven)voorbeoordelingen
behandeling.
Doormiddelvaneenlaserbehandelingkunnendeverbindende
bloedvatendichtgemaaktworden.Eenanderemanierisvruchtwater
telatenaflopen.Bijbehandelingblijftdeuitkomstvaneen
zwangerschapmeteenTTTSvaakzorgelijk.Debehandeld
gynaecoloogzaljemeerinformatiehierovergeven.
12
Debevallingvaneenmeerling
Bijeentweelingzwangerschapkunjeinprincipenormaalbevallen,
tenzijdegynaecoloogeenanderadviesgeeft,bijvoorbeeldomdater
groeiachterstandbestaatofeenliggingsafwijking.Bij80%vande
tweelingenligtheteerstekindmethethoofdnaarbeneden,bij60%
liggenbeidekindereninhoofdligging.Zekunnenookinstuit-en/of
dwarsliggingliggen.
Meerinformatievindjeindefolders‘Stuitligging’en‘Keizersnede’.
Debevallingvaneendrielingverschiltperziekenhuisengebeurt
somsvaginaal,somsperkeizersnede.
Bijeenvaginalebevallingzijnernetalsbijeeneenlingzwangerschap
ontsluitingsweeëndieervoorzorgendatdebaarmoedermond
opengaat.Bijvolkomenontsluitingvandebaarmoedermondbegint
deuitdrijvingvanheteerstekind.Alsheteerstekindgeborenis,
controleertdegynaecoloogdeliggingvanhettweedekind.Soms
duurthetevenvoordatdeuitdrijvingsweeënopnieuwopgang
komen.Tijdensdebevallingcontroleertmendeharttonenvanbeide
kinderennauwkeurigdoormiddelvaneenCTG.Pasnadegeboorte
vanhettweedekindwordendeplacenta’sgeboren.
Erontstaanmogelijkextrarisico’svoordekinderenwanneer
tweelingzwangerschappenovertijdraken.Daaromwordtmeestalbij
twee-eiigetweelingengeadviseerddebevallinginteleidenopzijn
laatstbij38weken,bijeeneiigetweelingenuiterlijkbij37weken(zie
ookdefolder‘Inleidenvandebevalling’).
13
Problemenbijeenmeerlingbevalling
Alsgevolgvandegroteuitzettingvandebaarmoederzijnde
ontsluitings-ofuitdrijvingsweeënsomsnietsterkgenoegenishet
nodigdezekrachtigertemakendoormiddelvaneenmedicijn
(oxytocine)datmenviaeeninfuustoedient.Ooknadegeboortevan
dekinderengeeftmenditmiddelomdeuitgerektebaarmoedergoed
telatensamentrekkenenveelbloedverliestevoorkomen.
Somsdaalthettweedekindnietmethethoofdofdestuitinhet
bekkeninblijfthetdwarsliggen.Erzijndandevolgende
mogelijkheden:
• Degynaecoloogprobeertviajebuikhetkindtedraaienzodathet
methethoofdofdestuitbenedenligt
• Degynaecoloogdoetalsnogeenkeizersnede
• Degynaecoloogpaktviadevaginaindebaarmoedereenoftwee
beentjesvanhetkindvastentrekthetkindzovoorzichtignaar
buiten,ditgebeurtmeestalopdeoperatiekamer.
Hetkraambed
Alsdekinderenniettevroeggeborenzijnofeentelaaggeboortegewicht
hebben,kunjenaeenvaginalebevallingvaneentweelingnaarhuis.
Geefalsjekraamzorgaanvraagtalaandatjeeenmeerlingverwachten
bespreekdemogelijkhedenvoorextrahulp.
Indienereenkeizersnedeisverrichtofeenofbeidekinderenmoeten
wordenopgenomen,verblijvenjullieineengezinssuite/couveuzesuiteop
dekraamafdeling.
14
Borstvoeding
Ookeenmeerlingkanborstvoedingkrijgen.
Deverpleegkundigenenkraamzorgzullenjebegeleiden.
Deeersteperiodethuis
Deeersteperiodethuismeteenmeerlingkanergzwaarzijn,hoe
gelukkigdeouderszichookvoelen.Tweekinderen,laatstaandrieof
vier,vragenimmersmeertijdenaandachtdanéén.
Hetlerenkennenvandekinderenenhetopbouwenvaneen
emotionelebandkostmeertijddanbijéénkind.Ookoppadgaanmet
eenmeerlingismeestaleenheleonderneming.Deoudershebbenvaak
weinigtijdmeervoorelkaar,wattotspanningenkanleiden.Hetisdan
ookgoeddeeerstetijdzoveelmogelijkhulpinteroepenbijde
verzorgingvandekinderen;ditkanhulpvanfamilieofvriendenzijn.
Hetisverstandigditaltijdensdezwangerschaptebespreken.Ookis
hetraadzaamdanalcontactoptenemenmetdeverenigingvan
meerlingouders.Naarmatedetijdverstrijktenermeerroutine
ontstaatindeverzorgingvandekinderen,lukthetvaakbeterookecht
vandekinderentegenieten,enookalsechtpaarweertijdvoorelkaar
tevinden.
15
Meerinformatie
•
•
•
•
NederlandseVerenigingvoorOudersvanMeerlingen,Postbus
14,1300AAAlmere;tel.(036)5318054;website
www.nvom.net
DeMeerlingentelefoon(078)6155781
VerenigingvanOudersvanCouveusekinderen,Postbus1024,
2260BALeidschendam;tel.(070)3862535;website
www.couveuseouders.nl
NederlandseVerenigingvoorObstetrieenGynaecologie(NVOG)
http://www.nvog.nl/
Totstandkoming
Dezefolderistotstandgekomeninsamenspraakmetallezorgverleners
aangeslotenbijJijWij.
http://www.jijwij.nl/
VerloskamersElkerliekziekenhuisHelmond:0492-595642
16