Westerse leefstijl en borstkankerrisico

Westerse leefstijl en borstkanker
Dr. Evelyn Monninkhof
Julius Centrum
UMC Utrecht
Borstkanker - cijfers
-
Meest voorkomende kankersoort bij vrouwen
-
Nederland behoort tot de landen waar
borstkanker het meeste voorkomt:
- 1 op de 8 vrouwen
- 15.000 vrouwen per jaar diagnose
- 3200 vrouwen per jaar overlijden aan de ziekte
(vergelijk: ± 660 verkeerdoden per jaar, 2011)
-
Doodsoorzaak nr.1 vrouwen 35-55 jaar
Borstkanker – wereldwijd
Verschillen binnen Europa
Verschillen in voorkomen borstkanker
• Borstkanker komt dus overal ter wereld voor, maar het risico er
op is sterk afhankelijk van waar je woont
Hoe kan dit?
• Onderzoek bij migranten
• Verschillen met name door omgeving en leefstijl
• Niet door etnische of genetische verschillen
Migrant studies
Voorbeelden
• Twee studies uit de jaren 90
• Poolse en Italiaanse die verhuizen naar Australië
• Hoger borstkankerrisico na verhuizing
• Studie onder Japanse vrouwen
• Verhuizing van Japan naar de VS
• Borstkankercijfers in gemigreerde Japanse vrouwen 2X zo hoog
als van de vrouwen die in Japan gebleven waren
→ Toename in borstkanker te snel om door genetische veranderingen
veroorzaakt te worden
Verschillen door westerse leefstijl?
Bekende risicofactoren borstkanker o.a.:
• Geen kinderen krijgen
• Op late leeftijd kinderen krijgen
• Geen of korte tijd borstvoeding geven
Hogere blootstelling aan vrouwelijke geslachtshormonen en
geen/late differentiatie van borstweefsel
Cijfers Nederland
Kinderloosheid:
• Van de vrouwen die zijn geboren in de periode 1960-1964 heeft
één op de vijf geen kinderen (CBS, 2010)
Leeftijd moeder bij geboorte eerste kind:
• In 1980 25,6 jaar en in 2011 29,4 jaar (CBS, 2011)
• Nederlandse moeders horen samen met Spaanse, Zweedse,
Ierse en Italiaanse moeders tot de oudste in de wereld (CBS, 2010)
Borstvoeding:
• Na 6 maanden 35% (WHO, 2012)
• Het % borstgevoede baby’s is laag vergeleken met
andere EU-landen (WHO, 2012)
Meer borstkanker door westerse leefstijl?
Vroegere eerste ongesteldheid……….
• Risicofactor borstkanker
• Langere blootstelling aan
geslachtshormonen
From: J.M. Tanner Nature 243: 95-96 (1973)
Meer borstkanker door westerse leefstijl?
Alcohol
• 7-9% hoger risico op borstkanker per glas per dag
• Vrouwelijke geslachtshormonen en DNA schade
• Europeanen zijn de grootste drinkers ter wereld
• Relatief veel vrouwen in Nederland drinken alcohol (74%)
• “Binge” drinken bij jongeren
Meer borstkanker door westerse leeftstijl?
Overgewicht/obesitas
• Risicofactor borstkanker na de menopauze
→ Vetweefsel na menopauze belangrijkste bron geslachtshormonen
• 6% van de borstkankers in Nederland te wijten aan overgewicht
Obesitas cijfers volwassen in de VS
BRFSS, 1990
No Data
<10%
10%–14%
Obesitas cijfers volwassenen in de VS
BRFSS, 2011
15%–<20%
20%–<25%
25%–<30%
30%–<35%
≥35%
Meer borstkanker door westerse leeftstijl?
Lichaamsbeweging
• Actieve vrouwen 20-40 % minder kans op borstkanker dan
vrouwen die heel weinig bewegen
→ Preventie van overgewicht, verlaging geslachtshormonen en
insuline
• Steeds minder lichaamsbeweging in westerse landen
• Meer zitten (gem 7 uur per dag in NL)
• 40% Nederlandse vrouwen beweegt onvoldoende
• Richtlijn gezond bewegen
Lichamelijke inactiviteit wereldwijd
(>15 jaar) in mannen (A) en vrouwen (B)
Hallal. Lancet 2012
Minder borstkanker: wat te doen?
Preventiemogelijkheden beperkt
• Eerder kinderen krijgen (maatschappij)??
• Borstvoeding geven
• Minder alcohol
• Meer bewegen
• Gezond gewicht
1 op de 5 borstkankers voorkomen
Einde
VRAGEN