taalvarianten engels: brits- en amerikaans

Auteur: Daya Berendse
TAALVARIANTEN ENGELS: BRITS- EN AMERIKAANS
Inleiding
Het Engels is de op twee na meest gesproken moedertaal van de wereld, na Chinees en Spaans, en is
tegenwoordig ook de meest gebruikte wereldwijde lingua franca. Dat houdt in dat er naast de vele
moedertaalsprekers van het Engels ook heel veel mensen zijn die Engels als hun tweede, of zelfs
derde taal hebben, en deze gebruiken om met mensen te communiceren die zelf ook Engels niet als
eerste taal hebben. Verder is Engels ook de belangrijkste internationale taal voor onder andere de
wetenschap, luchtvaart, toerisme en de zakenwereld (dus ook voor mensen die Engels niet als eerste
taal hebben).
Binnen het Engels zijn onvoorstelbaar veel verschillende dialecten en accenten, maar in deze
whitepaper richten wij ons vooral op de verschillen tussen het Brits-Engels (hierna: Brits) en het
Amerikaans-Engels (hierna: Amerikaans). Deze twee taalvarianten worden namelijk in onze
werkpraktijk het meest gezien als ‘standaard’ en als er een vertaling gemaakt of tekst geschreven
moet worden kiest de vertaler/schrijver meestal tussen Brits of Amerikaans, ook al zijn er binnen
deze twee varianten weer behoorlijk veel subvarianten. Bij Vertaalbureau.nl beschouwen wij BritsEngels als de standaard, gezien onze geografische locatie, maar vertalingen naar het Amerikaans
worden ook vaak aangevraagd.
Gedurende de afgelopen eeuwen zijn er tussen het Brits en het Amerikaans steeds meer verschillen
ontstaan. Twee belangrijke historische figuren hebben hier een grote invloed op uitgeoefend: Dr.
Samuel Johnson met zijn A Dictionary of the English Language en Noah Webster met zijn An
American Dictionary of the English Language. Veel van de regels die in deze woordenboeken uiteen
werden gezet worden vandaag de dag nog steeds gebruikt; andere regels zijn nooit doorgevoerd.
Uiteraard is Engels ontstaan in Engeland en vervolgens verspreid over de hele wereld toen de
Engelsen andere landen begonnen te ontdekken en veroveren. Toen Amerika onafhankelijk werd,
werd de drang zich ook taalkundig te onderscheiden groter, en dit is duidelijk te merken aan de
verschillen tussen de geschreven varianten van het Brits en Amerikaans.
UK- en US-Engels: Verschillen in spelling
Voor veel mensen is het duidelijkste verschil tussen Brits en Amerikaans te vinden in de spelling. U
zult waarschijnlijk woorden die eindigen op -our herkennen als Brits en woorden die eindigen op -or
als Amerikaans, bijvoorbeeld bij ‘colour’ vs. ‘color’. Misschien zult u zelfs woorden die op -ise of isation eindigen als Brits herkennen en woorden die op -ize en -ization eindigen als Amerikaans.
Wat dit laatste voorbeeld betreft ligt het verschil echter ingewikkelder, en voldoet de simpele
scheiding tussen het Brits en Amerikaans niet. In een van de varianten van het Brits, genaamd
Oxford-spelling, wordt namelijk ook de ‘z’ gebruikt voor woorden als ‘organize’ of ‘organization’.
Deze spelling wordt toegepast op ongeveer 200 werkwoorden omdat -ize dichter bij de oorsprong –
Griekse werkwoorden die eindigen op -izo – ligt. Woorden die eindigen op -yse, zoals ‘analyse’
worden wél met een ‘s’ gespeld omdat deze van het Griekse werkwoord ‘λύω, lyo’ komen en dus niet
van -izo-werkwoorden. In het Amerikaans worden woorden die eindigen op -yse wel met een ‘z’
gespeld.
Zie hieronder een aantal voorbeelden van spellingsverschillen tussen Brits en Amerikaans:
17 mei 2016
Vertaalbureau.nl
pagina 1 van 7
Auteur: Daya Berendse
Onderwerp
-our / -or
Voorbeeld
Brits
colour
Voorbeeld
Amerikaans
color
-ce / -se
practice
practise
/ practise
-ogue / -og
analogue
analog
Dubbele
medeklinker
cancelled
canceled
Uitzonderingen
Brits
o.a. savory wordt
met -or
geschreven
Over het
algemeen
houden Brits
en
Amerikaans
zich aan
dezelfde
regel: voor
het
zelfstandig
naamwoord ce en voor het
werkwoord se
Uitzonderingen
Amerikaans
o.a. glamour
wordt met -our
geschreven
license en
practice worden
voor zowel het
zelfstandig
naamwoord als
het werkwoord in
die vorm gebruikt
tongue, vague en
league
Dezelfde regel
voor Brits en
Amerikaans:
medeklinker
wordt
verdubbeld
bij het
toevoegen
van een affix
als de
klemtoon op
de laatste
lettergreep
valt. Brits
doet het ook
vaak als de
klemtoon niet
op de laatste
lettergreep
valt.
programme / programme
program
/ program
program
-e- / -ø-
ageing,
likeable
aging, likable
-re / -er
theatre
theater
17 mei 2016
Bijzonderheden
Vertaalbureau.nl
Soms gebruikt
Brits geen dubbele
medeklinkers bij
woorden die met
een ander woord
gecombineerd
worden, ook als
het woord zelf wel
dubbele
medeklinkers zou
hebben (Bijv.: full
+ fill = fulfil (Brits)
/ fulfill
(Amerikaans))
program voor
computerprogramma’s
o.a. usable,
lovable, movable,
notable, solvable
o.a. traceable,
changeable,
knowledgeable
o.a. acre,
massacre
pagina 2 van 7
Auteur: Daya Berendse
Vanwege deze verschillen is het verstandig om een Amerikaanse vertaler in te zetten voor een tekst
die in Amerika gebruikt of gepubliceerd wordt. Dit is echter niet noodzakelijk voor alle soorten
teksten, aangezien Amerikanen altijd zullen begrijpen wat er bedoeld wordt als er Britse spelling
gebruikt wordt. Als de te vertalen tekst dus voor al het Engelstalige publiek bedoeld is, dan kan onze
standaard- -Britse- spelling prima gebruikt worden. Dit geldt alleen voor teksten waar geen (of
weinig) vocabulaireverschillen in voorkomen, zoals beschreven onder het volgende kopje.
UK- en US-Engels: Verschillen in vocabulaire
Een van de minder bekende punten waarop het Brits zich van het Amerikaans onderscheidt is het
vocabulaire. Verschillen tussen de twee taalvarianten op dit vlak zijn ontstaan in de negentiende en
twintigste eeuw, toen nieuwe woorden onafhankelijk van elkaar werden samengesteld. Bijna alle
termen die met de auto-industrie te maken hebben zijn in Engeland bijvoorbeeld anders dan in de
Verenigde Staten, zoals ‘achterbak’, wat in het Brits wordt vertaald als ‘boot’ en in het Amerikaans
als ‘trunk’.
Zie hieronder meer voorbeelden:
Woord
Brits
football
handbag
tap
autumn
bonnet
car park
lorry
motorway
pavement
petrol
barrister
bill
caravan
chips
crisps
curtains
estate agent
CV / curriculum vitae
floor / storey
garden
ground floor
lift
angry
mad
primary school
secondary school
rubbish
tin
tube / underground
advert(isement)
torch
17 mei 2016
Woord
Amerikaans
soccer
purse
faucet
fall
hood
parking lot
truck
highway
sidewalk
gas
attorney / lawyer
check
trailer
fries
(potato) chips
drapes
realtor / real estate agent
resume
floor / story
yard
first floor
elevator
mad
crazy
elementary school
high school
garbage / trash
can
subway
commercial
flashlight
Vertaalbureau.nl
Vertaling
Nederlands
voetbal
handtas
kraan
herfst
motorkap
parkeerplaats
vrachtwagen
snelweg
stoep
benzine
advocaat
rekening (in een restaurant)
caravan
patat
chips
gordijnen
makelaar (in onroerend goed)
CV / curriculum vitae
verdieping
tuin
begane grond
lift
boos
gek
basisschool
middelbare school
vuilnis
blik(je)
metro
reclame
zaklamp
pagina 3 van 7
Auteur: Daya Berendse
happy Christmas
Father Christmas
merry Christmas
Santa Claus
fijne kerst
Kerstman
Er zijn ook woorden die in beide taalvarianten gebruikt worden, maar die ieder een andere betekenis
hebben, zoals ‘bill’ wat in het Amerikaans een ‘biljet’ (‘dollar bill’) of ‘rekening’ kan betekenen, terwijl
het in het Brits alleen een ‘rekening’ betekent (‘biljet’ is ‘note’ in het Brits). In het Amerikaans is een
‘biscuit’ wat in het Brits een ‘scone’ genoemd wordt, terwijl een Britse ‘biscuit’ in het Amerikaans een
‘cookie’ genoemd wordt.
Andere verschillen in vocabulaire komen voor in slang (een sociolect binnen een bepaald
gebied/onder bepaalde groepen mensen), scheldwoorden (waar er uiteraard continu meer van
bedacht worden) en idiomatische uitspraken.
Verschillen in vocabulaire komen voor in allerlei soorten teksten (een woord als ‘petrol’ (Brits) of
‘gas’ (Amerikaans) kan bijvoorbeeld voorkomen in handleidingen voor bepaalde machines of gewoon
in een algemene routebeschrijving waarin staat dat je langs een benzinestation komt, etc.), maar
vooral in juridische teksten (voornamelijk vanwege de verschillende benamingen in rechtssystemen),
financiële teksten en teksten over educatie en de auto-industrie. Het is dan ook verstandig om een
Amerikaanse vertaler in te zetten voor een tekst die in Amerika gebruikt of gepubliceerd wordt, of
zowel een Amerikaanse als Britse vertaling aan te vragen als de tekst voor beide landen gebruikt zal
worden.
UK- en US-Engels: Verschillen in grammatica en interpunctie
Een ander minder bekend verschil zit in de grammatica en interpunctie. In het Brits wordt
bijvoorbeeld liever de verledentijdsvorm -t in plaats van –ed gebruikt ( I dreamt (Brits) vs. I dreamed
(Amerikaans)).
In het Brits wordt ook bij zogenaamde ‘collectieve zelfstandig naamwoorden’ vaak de
meervoudsvorm van het werkwoord gebruikt (al lijkt dit steeds meer aan verandering onderhevig te
zijn), terwijl dat in het Amerikaans juist niet voorkomt. Bijv. “The company’s staff are always on
time.” (Brits) vs. “The company’s staff is always on time.” (Amerikaans) of “The BBC are airing a show
tonight.” (Brits) vs. “The BBC is airing a show tonight.” (Amerikaans). In de meeste gevallen, zo ook in
het eerste voorbeeld in de vorige zin, wordt de meervoudsvorm gebruikt om nadruk te leggen op het
feit dat het zelfstandig naamwoord verwijst naar meerdere mensen of dingen.
Wat betreft de interpunctie gebruikt het Amerikaans altijd een punt achter aanspreekvormen als Mr,
Mrs, Ms en Dr, terwijl het Brits dat niet doet. Ook wordt de zogenaamde Oxford comma in het
Amerikaans vaker gebruikt, al komt deze in het Brits ook steeds vaker voor:
EN mét Oxford comma: I love my parents, Lady Gaga, and Sherlock Holmes
NL: Ik houd van mijn ouders, van Lady Gaga en van Sherlock Holmes
vs.
EN zonder Oxford comma: I love my parents, Lady Gaga and Sherlock Holmes
NL: Ik houd van mijn ouders, die Lady Gaga en Sherlock Holmes heten
UK- en US-Engels: Verschillen in stijl
Er zijn geen formele stijlverschillen tussen de twee varianten, maar het is wel belangrijk om bepaalde
voorkeuren op te merken. Zeker bij het schrijven van marketingteksen kan het juiste gebruik van de
stijl per taalvariant cruciaal zijn voor de doeltreffendheid van de tekst. We raden dan ook aan om
17 mei 2016
Vertaalbureau.nl
pagina 4 van 7
Auteur: Daya Berendse
marketingteksten altijd te laten vertalen door een vertaler die moedertaalspreker is van de
betreffende taalvariant. Als een Amerikaan een Britse marketingtekst vertaalt kan het resultaat nog
wel eens over the top aanvoelen, terwijl een Britse vertaling van een marketingtekst voor een
Amerikaans publiek juist te braaf of formeel kan klinken.
Engels voor Canada
Canadees-Engels is een interessante variant van het Engels. Deze variant heeft namelijk zowel Britse
en Amerikaanse als enkele Canadees-Franse invloeden. Qua uitspraak is Canadees-Engels moeilijk te
onderscheiden van een algemeen Amerikaans accent, maar in geschreven taal worden zowel Britse
als Amerikaanse spellingsvormen gebruikt. Canadees-Engels gebruikt namelijk bijvoorbeeld -our in
woorden zoals colour (zoals in Britse spelling), maar -yze in woorden als analyze (zoals in
Amerikaanse spelling).
Over het algemeen heeft het Canadees-Engels meer gemeen met de Amerikaanse variant (stijl,
vocabulaire, etc.), alleen al vanwege het feit dat Canada en de Verenigde Staten aan elkaar grenzen
en dus meer interactie hebben. Maar op Canadese televisie bijvoorbeeld, zijn zowel Amerikaanse als
Britse shows te zien, en reclames en ander Canadees marketingmateriaal hebben meer gemeen met
het marketingmateriaal van het Verenigd Koninkrijk (gevat, slim, subtiel) dan met dat van de
Verenigde Staten (consumptiementaliteit, over the top).
Veel Canadese vertalers hebben ervaring met Amerikaanse vertalingen of juist met Britse
vertalingen, afhankelijk van hun clientèle. Deze ervaring – en verder de verschillen tussen Brits en
Amerikaans die aangeven of een bepaalde tekst specifiek in een van de taalvarianten vertaald moet
worden – bepaalt of een Canadese vertaler zowel naar het Brits als het Amerikaans kan vertalen. De
voorkeur gaat echter nog altijd uit naar een moedertaalspreker van de specifieke taalvariant dat
gebruikt wordt in het land waar de tekst voor bedoeld is.
Overige taalvarianten van het Engels
Zoals de namen van de taalvarianten al aangeven, wordt Brits vooral gesproken in Groot-Brittannië
en Amerikaans in de Verenigde Staten van Amerika. Binnen deze twee globale vormen van het Engels
bestaan nog vele verschillende dialecten en accenten, maar buiten deze twee varianten zijn er ook
nog vele andere plekken waar een andere vorm van het Engels gesproken wordt.
In de volgende landen is Engels bijvoorbeeld de officiële eerste taal: Canada, Australië, NieuwZeeland, Jamaica, Singapore, de Caraïben, Belize, Ghana, Guyana, Kenia. In onder andere de
volgende landen is Engels een officiële taal, maar niet de eerste taal: Botswana, Kameroen, Federale
Staten van Micronesia, Fiji, Gambia, India, Ierland, Malta, Pakistan, Rwanda, Filipijnen, PapoeaNieuw-Guinea, Zuid-Afrika.
Al deze landen hebben een eigen variant van het Engels – in sommige gevallen is er slechts sprake
van een accentverschil, in andere gevallen lijkt de variant meer op een apart dialect.
Conclusie
De taalvariant die wij als Nederlands vertaalbureau standaard aanbieden is Brits-Engels, zonder
Oxford-komma, aangezien Brits in Europa het meest gebruikt wordt. Hebt u dus een tekst die
vertaald moet worden voor gebruik in Europa, of niet gericht is op een specifiek land en ‘algemeen
Engels’ moet bevatten, dan laten we dit vertalen door een Britse vertaler. Mocht u een tekst hebben
dat specifiek gericht is op Amerika, dan is het verstandig ons een Amerikaanse vertaler in te laten
zetten.
17 mei 2016
Vertaalbureau.nl
pagina 5 van 7
Auteur: Daya Berendse
Hebt u echter een tekst dat internationaal inzetbaar moet zijn (dus zowel in Europa als in Amerika,
etc.), dan raden wij u aan om afhankelijk van de specialisatie van de tekst ofwel alleen een Britse
vertaling te laten maken, ofwel zowel een Britse als een Amerikaanse variant.
Voor de volgende specialisaties raden wij aan om beide varianten aan te vragen: marketing, autoindustrie, educatie, juridisch en financieel.
Bij de volgende specialisaties is dit niet nodig en is een Britse vertaling dus voldoende voor
internationaal gebruik: algemeen, softwarelokalisering en technisch.
In deze laatste categorie is het eventueel mogelijk een extra Amerikaanse spellingscheck uit te laten
voeren om alsnog een variant te onderscheiden die zoveel mogelijk is gelokaliseerd voor Amerika,
zonder dat een volledige hervertaling naar deze taalvariant nodig is.
Schematisch overzicht
Wij onderscheiden Brits-Engels als de ‘standaard’ en Engels voor de Verenigde Staten en Canada als
de ‘substandaarden’. In onderstaande tabel is per tekstspecialisatie weergegeven of een aparte
vertaling in de substandaard noodzakelijk is, of dat een vertaling in de standaard voldoet voor beide
taalvarianten.
Tekstspecialisatie
Vertaling per taalvariant
nodig?
Algemeen
soms
Technisch
nee
Marketing
ja
Softwarelokalisering
nee
Juridisch
ja
Financieel
ja
Medisch
nee
Opmerking
Zakelijke communicatie,
teksten die politieke,
administratieve en wettelijke
systemen beschrijven, teksten
die termen bevatten uit de
auto-industrie
Referenties
Informatie over Samuel Johnson: http://www.britannica.com/biography/SamuelJohnson/The-Dictionary
Informatie over Noah Webster: http://www.britannica.com/biography/NoahWebster-American-lexicographer
Algemene achtergrondinformatie Engels: http://www.britannica.com/topic/Englishlanguage
Spelling: http://www.oxforddictionaries.com/words/british-and-american-spelling
Vocabulaire: http://www.oxforddictionaries.com/words/british-and-american-terms
Grammatica:
http://www.onestopenglish.com/grammar/grammarreference/american-english-vs-british-english/differences-in-american-and-british-englishgrammar-article/152820.article
17 mei 2016
Vertaalbureau.nl
pagina 6 van 7
Auteur: Daya Berendse
Oxford comma: http://www.oxforddictionaries.com/words/what-is-the-oxfordcomma
Canadees: https://en.wikipedia.org/wiki/Canadian_English#Spelling_and_dictionaries
17 mei 2016
Vertaalbureau.nl
pagina 7 van 7