Matteo Ricci - Bart Jan de Graaf

HET TIJDPERK VAN DE
VERLICHTING
De ontdekking van vele werelden
Lemuel Gulliver: 16 jaar en 7 maanden onderweg…
Lilliput en Blefescu →
Brobdingnag →
Laputa, Balnibarbi, Luggnagg,
Glubbdubdrib en Japan →
Houyhnhnms →
1699 – 1702
1702 – 1706
1706 – 1710
1710 – 1715
Gulliver’s Travels (1726)
Gulliver in Brobdingnag, Richard Redgrave (1836). Victoria and Albert Museum, Londen
‘Zo heb ik dan, waarde lezer…
… mij strikt aan de waarheid te houden’
1726
1516
1638
1623
1668
Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen
Ierse monniken (Sint Brandaan, ca. 484-577)
Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen
Vikingen (789-1100)
Kaart van de Vikinggebieden in de 8e (donkerrood), 9e (rood), 10e (oranje)
en 11e (geel) eeuw
Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen
Kruistochten (1096-1272)
Marco Polo (1254-1324)
Odoric van ordenone
(missionaris † 1331)
Niccolò da Conti
(Venetiaanse koopman 1395-1469)
Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen
Mongoolse Rijk (1206-1294)
Dzjengis Khan (1162-1227)
De route die Van Rubroeck tussen 1253-1255 volgde
Willem van Rubroeck;
Vlaamse franciscaan en ontdekkingsreiziger
(ca. 1210 tot 1270)
In de voetsporen van Giovanni Da Pian del
Carpine en Nicolas Ascelin (1245) en André de
Longjumeau (1249)
Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen
Pape Jan;
priester Johannes, priester-koning, presbyter of prester Johannes
→ legendarische middeleeuwse 'koning van Indië', heerser over een groot
en machtig christelijk rijk in het oosten van Azië (en Afrika)
15e eeuw: Portugal ontdekt de wereld
Hendrik de Zeevaarder (1394-1460)
15e eeuw: Portugal ontdekt de wereld
Vanuit India worden de Molukken, China en Japan ontdekt
15e eeuw: Spanje volgt…
15e eeuw
1424 - Het eiland Madeira wordt door de Portugezen ontdekt
1432 - Portugese zeelieden ontdekken de Azoren in de Atlantische Oceaan
1434 - De Portugezen varen voor het eerst voorbij Kaap Bojador, een kaap die men voorheen niet voorbij durfde
te varen uit angst voor diverse legenden
1435 - Op de westkust van de Sahara wordt de Rio de Oro ontdekt door Afonso Gonçalves de Antona Baldaya
1436 - De Portugese kapitein Baldaya rondt Kaap Blanco
1443 - Portugezen zeilen voorbij de Sahara en ontdekken dat er ten zuiden daarvan weer vruchtbare kusten te
vinden zijn
1444 - Dinis Dias ontdekt de Cabo Verde. Eerste handelsposten gesticht
1450 - Alvise Cademosto ontdekt de onbewoonde eilanden van de archipel Kaapverdië
1458 - Diogo Gomes vaart de golf van Guinee binnen en ontdekt de kust van Guinee
1469 - Portugezen ontdekken de kust van het huidige Ghana
1469 - Fernando Poo ontdekt zijn gelijknamige eiland voor de kust van Midden-Afrika
1471 - Fernao Gomes is de eerste Europeaan die de evenaar passeert
1475 - Sao Tomé en Principe worden ontdekt door de Portugezen
1482 - Diogo Cão ontdekt de monding van de Kongo
1485 - Diogo Cão verkent de kust van het huidige Namibië tot Kaap Kruis
1488 - Bartolomeu Dias rondt Kaap de Goede Hoop, Afrika’s zuidelijkste punt
1489 - Pêro da Covilhã bereikt als eerste Europeaan Madagaskar
1492 - Christoffel Columbus ontdekt Amerika. Hij landt op de Bahama's
1492 - Columbus ontdekt de grote eilanden Cuba en Hispaniola
1493 - Pêro da Covilhã bereikt Abessinië
1493 - Op zijn tweede reis ontdekt Columbus de Kleine Antillen
1494 - Columbus ontdekt de eilanden Puerto Rico en Jamaica
1497 - John Cabot ontdekt Newfoundland een deel van Noord-Amerika
1498 - Columbus ontdekt de eilanden Trinidad en Tobago en de monding van de Orinoco
1498 - Vasco da Gama ontdekt de zeeweg naar Indië via de Indische Oceaan
1499 - Amerigo Vespucci verkent de Venezolaanse kust en het eiland Curaçao
16e eeuw
1500 - Amerigo Vespucci verkent verder de Zuid-Amerikaanse kust en ontdekt de monding van de Amazone
1500 - Brazilië wordt door de Portugees Pedro Álvares Cabral ontdekt
1500 - Diogo Dias, kapitein op de vloot van Cabral vaart langs Madagaskar
1500 - Gaspar Corte Real ontdekt de zuidpunt van het eiland Groenland
1501 - Vespucci verkent de oostkust van Zuid-Amerika tot Cabo Frio op 23°Z
1502 - Christoffel Columbus ontdekt het vasteland van Midden-Amerika, het huidige Costa Rica
1502 - Vasco da Gama ontdekt op zijn tweede reis de Seychellen
1503 - Juan de Bermudez (Juan de Bermúdez) ontdekt de Bermuda-eilanden
1505 - Lourenço de Almeida, zoon van de Portugese onderkoning Francisco de Almeida, ontdekt het eiland Ceylon
ten zuiden van Indië
1505 - Pedro Mascarenhas ontdekt de eilanden Réunion en Mauritius in de Indische Oceaan
1508 - De Spanjaarden ontdekken dat Cuba een eiland is
1509 - Eerste Portugese expeditie naar het schiereiland Malakka
1510 - John Cabot ontdekt de oostkust van Noord-Amerika
1511 - Jerónimo de Aguilar en Gonzalo de Guerrero stranden in Yucatán
1512 - De Portugees Francisco Serrão bereikt als eerste de zogenaamde Specerijeilanden, (Molukken)
1513 - Vasco Núñez de Balboa bereikt als eerste Europeaan de Stille Oceaan
1513 - Juan Ponce de León ontdekt het Noord-Amerikaanse schiereiland Florida
1516 - De Rio de la Plata in Zuid-Amerika wordt ontdekt door Juan Díaz de Solís
1517 - Francisco Hernández de Córdoba verkent de kust van het schiereiland Yucatán
1518 - Hernando de Grijalva verkent de Mexicaanse golfkust
1519 - Spaanse Conquistadores ontdekken het eiland Barbados
1519 - Pinedo verkent de noordkust van de Golf van Mexico
1519 - Hernán Cortés ontdekt de hoofdstad van het Azteekse rijk, Tenochtitlan
1520 - Ferdinand Magellaan ontdekt de, later naar hem vernoemde, zeestraat naar de Stille Oceaan
1522 - De Victoria, een schip van Magellaans vloot, bereikt onder leiding van Juan Sebastián Elcano Spanje.
Eerste reis om de wereld.
16e eeuw (vervolg)
1522 - d’Avila verkent het huidige Nicaragua in Midden-Amerika
1524 - Het eiland Manhattan wordt ontdekt door Giovanni da Verrazzano
1524 - Hernán Cortés ontdekt Honduras
1526 - De Portugezen ontdekken het eiland Nieuw-Guinea
1527 - Het huidige Paraguay wordt verkend door Spaanse ontdekkingsreizigers
1529 - Spaanse avonturiers ontdekken de Marshalleilanden in de Stille oceaan
1532 - Francisco Pizarro ontdekt het uitgestrekte Incarijk in het westen van Zuid-Amerika
1533 - Fortún Ximénez bereikt Neder-Californië
1533 - Hernando de Grijalva ontdekt de Revillagigedo-eilanden
1534 - Jacques Cartier ontdekt de Saint Lawrencerivier
1535 - Fray Tomás de Berlanga ontdekt bij toeval de Galápagoseilanden
1540 - García López de Cárdenas ontdekt de Grand Canyon in Noord-Amerika
1541 - De monding van de Mississippi wordt ontdekt door Hernando de Soto
1542 - Francisco de Orellana vaart de Amazone af en steekt Zuid-Amerika over
1543 - Ruy López de Villalobos ontdekt de Bonin-eilanden ten zuidwesten van Japan
1553 - Hugh Willoughby ontdekt Nova Zembla
1565 - Andrés de Urdaneta ontdekt de oostwaartse zeilroute over de Grote Oceaan tussen de
Filipijnen en Nieuw-Spanje
1567 - Alvaro de Mendaña de Neira ontdekt de Salomonseilanden en Tuvalu in de Stille Oceaan
1574 - Ten westen van Chili wordt de Juan Fernández-archipel ontdekt
1576 - Martin Frobisher (her)ontdekt de zuidkust van Groenland
1578 - Francis Drake komt tot de conclusie dat Vuurland een eiland is
1592 - John Davis ontdekt de Falklandeilanden
1596 - Willem Barentsz (her)ontdekt Spitsbergen en Nova Zembla
1595 - De Spanjaard De Queirós ontdekt de Santa-Cruz eilanden, de Nieuwe Hebriden
17e eeuw
1606 De Nederlandse Willem Jansz ontdekt Australië. Hij landt op Kaap York
1611 Hendrik Brouwer ontdekt een snellere route naar Java door vanaf de Kaap
de Goede Hoop pal oostwaarts te varen
1622 Een Nederlands schip ontdekt Kaap Leeuwin de zuidwestpunt van Australië
1623 Jan Carstensz ontdekt Arnhemland, een deel van Noord-Australië
1627 De Hollandse kapitein François Thijssen ontdekt de zuidkust van Australië
1642 Abel Tasman ontdekt Van Diemens Land, Tasmanië
1643 Nieuw-Zeeland wordt ontdekt. Tasman denkt aan het onbekende Zuidland
1643 De Nederlander Abel Tasman ontdekt het grote Zuidzee-eiland Fiji
1678 La Salle ontdekt de Niagarawatervallen in Noord-Amerika
18e eeuw
1722 De Nederlander Jacob Roggeveen ontdekt Samoa en Paaseiland
1728 Vitus Bering ontdekt de zeestraat tussen Azië en Noord-Amerika
1741 De Russische ontdekkingsreiziger Vitus Bering ontdekt het vasteland van Alaska
1743 Christmaseiland ten noordoosten van Australië ontdekt door de Brit William Mynors
1762 Tahiti wordt ontdekt door de Franse zeevaarder Bougainville
1769 De Brit James Cook ontdekt dat Nieuw-Zeeland wel degelijk een eiland is
1770 Cook ontdekt Botany Bay op de vruchtbare zuidoostkust van Australië
1772 James Bruce ontdekt het Tanameer in het binnenland van het huidige Ethiopië
1773 Cook passeert als eerste mens de Zuidpoolcirkel
Vereenigde Oostindische Compagnie (1602 – 1799)
Het reisverhaal: hausse aan reisverhalen en –boeken v.a. ca. 1680
‘In zijn merkwaardige relaas over de Staten van de Groot
Mogol verzekert de heer Bernier ons…’
‘De reizen van de heer Tavernier leren ons…’
‘De verhalen over China leren ons…’
‘Volgens het verslag van Pietro della Valle houden de
Perzen…’
‘Het relaas van de heer Rycaut heeft zoveel opzien
gebaard dat u het wel moet kennen…’
‘Wat zult u mij antwoorden als ik ter bestrijding van uw
standpunt de atheïstische volken noem waarvan Strabo
spreekt en de volken die moderne reizigers in Afrika en
Amerika hebben ontdekt’
↓
BETREKKELIJKHEID
De wijze Egyptenaar…
‘… als men de schoonheden ontdekte die het
land van Thebe in zijn woestijnen bevat en
onze architectuur verrijkte met wat Egypte
heeft uitgevonden?’
(1627 - 1704)
De wijze Egyptenaar…
Jean Terrasson
(1670 - 1750)
Jean Chardin
(1643-1713)
Antoine Galland (1704 – 1712)
1721 (Usbek en Rica)
Matteo Ricci (1552 - 1610)
Ferdinand Verbiest (1623 - 1688)
‘Ritenstrijd’ (ca 1645 – 1742)
Matteo Ricci, De Christiana
expeditione apud Sinas suscepta ab
Societate Jesu (1615)
1687
Philippe Couplet
(1623 - 1693)
(1655–1728)
1696
‘Wij vergissen ons evenzeer, omdat de vooroordelen die we uit
onze kinderjaren hebben meegekregen, ons beletten te
overwegen dat de meeste menselijke handelingen op zich om
het even zijn, en eigenlijk geen andere betekenis hebben dan die
welke de volken eraan hebben willen geven toen zij ze invoerden’
De Edele Wilde…
‘Adario de wilde…
… en waardigheid terug te vinden’
(1666-1716)
1726
1516
1638
1623
1668