Vlaamse populaire muziek: Een overzicht van de

Vlaamse populaire muziek: Een overzicht van de
sector
Steunpunt Media
Dr. Nathalie Claessens
Versie: 02.04.2014
1
Inhoud
1
Inleiding ........................................................................................................................................... 4
1.1
Het culturele en economische belang van muziek.................................................................. 4
1.2
Probleemstelling...................................................................................................................... 5
1.3
Definities.................................................................................................................................. 6
1.3.1
Schlagermuziek ................................................................................................................ 6
1.3.2
Levenslied ........................................................................................................................ 7
1.3.3
Volkspop .......................................................................................................................... 7
1.3.4
Vlaamse populaire muziek .............................................................................................. 7
1.4
2
3
Van Schlager naar Vlaamse populaire muziek ........................................................................ 9
Methode ........................................................................................................................................ 10
2.1
Internet Search & Documentenanalyse ................................................................................ 10
2.2
Interviews .............................................................................................................................. 10
2.3
Nationale bank ...................................................................................................................... 11
Resultaten...................................................................................................................................... 12
3.1
Vlaamse muziekcontext ........................................................................................................ 12
3.2
Waardeketen Vlaamse populaire muziek ............................................................................. 12
3.2.1
3.3
Waardecreatie in de keten ............................................................................................ 19
Actoren Vlaamse populaire muziek....................................................................................... 20
3.3.1
Artiesten ........................................................................................................................ 20
3.3.2
Componisten / Auteurs ................................................................................................. 21
3.3.3
Management ................................................................................................................. 22
3.3.4
Platenmaatschappijen ................................................................................................... 23
3.3.5
Producers....................................................................................................................... 25
3.3.6
Studio’s .......................................................................................................................... 25
3.3.7
Videoclips (& Reclamespots) ......................................................................................... 26
3.3.8
Persing, verpakking, drukwerk ...................................................................................... 26
3.3.9
PR, Promotoren ............................................................................................................. 27
3.3.10
CD- verkoop ................................................................................................................... 27
3.3.11
Ticketverkoop ................................................................................................................ 28
3.3.12
Festivals ......................................................................................................................... 28
3.3.13
Concertzalen .................................................................................................................. 29
3.3.14
Danszalen ...................................................................................................................... 30
2
3.3.15
3.4
4
5
Publiek bereik ........................................................................................................................ 31
3.4.1
Livecircuit....................................................................................................................... 31
3.4.2
Muziekverkoop .............................................................................................................. 31
3.4.3
Media-aandacht ............................................................................................................ 37
3.4.4
Ondersteunende VZW’s ................................................................................................ 49
3.4.5
Beheersvennootschappen en beroepsverenigingen ..................................................... 49
Pijnpunten ..................................................................................................................................... 51
4.1
Het media- en muzieklandschap in het algemeen ................................................................ 51
4.2
Het Vlaamse populaire muziekgenre .................................................................................... 52
4.3
De Vlaamse populaire muzieksector ..................................................................................... 52
4.4
Pijnpunten voor de media ..................................................................................................... 54
4.5
Financiële pijnpunten ............................................................................................................ 54
Denkpistes voor de toekomst volgens de sector .......................................................................... 56
5.1
Media..................................................................................................................................... 56
5.1.1
Nieuwe genrezender ..................................................................................................... 56
5.1.2
Meer Vlaamse populaire muziek op bestaande zenders .............................................. 58
5.2
6
Omkadering artiesten.................................................................................................... 30
Financieel............................................................................................................................... 59
Conclusie ....................................................................................................................................... 60
6.1
Aanbevelingen vanuit de studie ............................................................................................ 61
7
Bibliografie..................................................................................................................................... 63
8
Appendix........................................................................................................................................ 65
8.1
Overzicht contactpersonen interviews ................................................................................. 65
3
1
Inleiding
1.1 Het culturele en economische belang van muziek
De muzieksector in Vlaanderen is belangrijk voor de samenleving, zowel op cultureel als economisch
vlak. Op cultureel gebied speelt muziek in het algemeen en populaire of schlagermuziek in het
bijzonder een belangrijke rol als deel van het cultureel erfgoed en bindmiddel voor het
gemeenschapsgevoel via muzikale activiteiten (Brandellero & Janssen, 2013; Muziekplatform, 2010;
Suna, 2013). Vlaamse muziek bestaat niet alleen uit de zogenaamde “hoge” cultuur in de vorm van
klassieke muziek, maar uit een waaier van muziek, van klassiek over rock en alternatief naar
populaire muziek zoals het schlagergenre of de Vlaamse populaire muziek. Net als andere vormen
van populaire cultuur, heeft muziek een belangrijke functie bij de identiteitsconstructie van mensen,
en dit geldt voor zowel jongeren, volwassenen, als ouderen (Brandellero & Janssen, 2013; Suna,
2013). Muziek is één van de pijlers aan de hand waarvan de culturele identiteit continue wordt
vormgegeven. Daarnaast versterkt muziek het gevoel dat men tot een cultuur en samenleving
behoort, zowel door middel van het individueel beluisteren van muziek als in een live context met
optredens waar mensen samen van dezelfde muziek genieten (Suna, 2013). Dit geldt uiteraard ook
voor de Vlaamse muziek en cultuur. Het belang van culturele nabijheid bij muziek mag niet worden
onderschat aangezien mensen doorgaans een voorkeur hebben voor producten uit de eigen cultuur
en er zich meer mee verbonden voelen (Straubhaar, 2003).
Enerzijds menen vele onderzoekers dat oude onderscheidingen tussen zogenaamde “hoge” en “lage”
cultuur (cf. Bourdieu, 1984) steeds meer verdwijnen en dat we evolueren naar een “no-brow”
cultuur waarbinnen er geen distincties meer zijn (Suna, 2013; Swirski, 2005). Hier tegenover staan
anderen zoals Gans (2001) die stellen dat er wel degelijk nog culturele hiërarchieën worden
onderscheiden, maar dat de traditionele hoge versus lage cultuurverschillen zijn verplaatst van
klassieke versus populaire cultuur naar onderscheidingen binnen de populaire cultuur (zie ook Suna,
2013). Dus, terwijl enerzijds hoger opgeleiden vandaag tonen dat ze zowel van klassieke muziek als
van vormen van populaire cultuur houden, wordt anderzijds binnen die laatste categorie wel een
duidelijke hiërarchie aangebracht. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen pop en rockmuziek
(“hoge” populaire cultuur) wat door bv. hogeropgeleiden als aanvaardbaar wordt beschouwd, en
populaire, schlager, ambiancemuziek (“lage” populaire cultuur) waar vaak op neer wordt gekeken
(Suna, 2013). Inderdaad, schlagermuziek (en bij uitbreiding populaire muziek) wordt ook in
Vlaanderen door smaakmakers doorgaans nog steeds bekeken als een “lagere” vorm van cultuur en
muziek (Suna, 2013; Van den Bulck & Van Gorp, 2011).
Muziek heeft niet alleen een culturele waarde maar als industrie vertegenwoordigt het ook een
economische waarde. De muziekindustrie is immers deel van de bredere economische structuur van
een land of gebied. De economische situatie van een sector wordt vaak in kaart gebracht aan de
hand van een waardeketen, waar de belangrijkste actoren, stakeholders en processen van
waardeoverdracht aangeduid worden. Een waardeketen is een term die afkomstig is uit het domein
van bedrijfsmanagement, maar die steeds vaker ook in andere onderzoeksdomeinen wordt gebruikt.
Een waardeketen is een voorstelling van het productie- en distributieproces van een sector, waarbij
een opeenvolging van investering, productie, verkoop en inning zichtbaar wordt (Hartley, 2003).
4
Daarnaast is een waardeketen bedoeld om inzicht te verwerven in de verschillende schakels van het
productie- en verspreidingsproces en de daaraan gekoppelde inkomsten en kosten om de “waarde”
van die verschillende punten in de sector te kunnen inschatten (Hartley, 2003). Actoren in deze
waardeketen worden gezien als spelers die een belangrijke rol (kunnen) spelen in het productie- of
distributieproces, of andere belangrijke bijkomende processen (bvb. terugkoppeling van inkomsten)
voor de sector.
Over de waardeketen of economische situatie van de Vlaamse populaire muziekindustrie, de focus
van deze exploratieve studie, is vooralsnog weinig bekend, vandaar dat dit een belangrijk deel van
deze studie zal vormen.
1.2 Probleemstelling
Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het kabinet van Minister voor Media, Ingrid Lieten, naar
aanleiding van vragen van stakeholders om meer gegevens en inzicht te verkrijgen inzake de
economische situatie van de sector.
Enerzijds is de Vlaamse muziekindustrie goed voor 16.5% van het geheel van alle zelfstandigen, 3.9%
van de werkgevers en 4.2% van de werknemers, die actief zijn in de Vlaamse creatieve industrieën
(architectuur, audiovisuele sector, beeldende kunsten, design, gaming, gedrukte media, mode,
muziek, podiumkunsten en reclame en communicatie). Bovendien realiseert de Vlaamse muziek 6.2%
van de omzet van alle Vlaamse creatieve industrieën (Guiette et al., 2011).
Anderzijds wordt de globale, en ook Vlaamse, muziekindustrie geteisterd door dalende inkomsten via
de fysieke muziekdragers (cd, vinylplaten) als gevolg van het illegaal downloaden en streamen van
muziek (Mortimer, Nosko & Sorensen, 2012; SABAM, 2013). Zo daalde de verkoop van fysieke
dragers in 2012 met 16.0% tegenover 2011 (SABAM, 2013). Deze dalende verkoop is volgens
Mortimer, Nosko en Sorensen (2012) wel gelinkt aan een stijgende vraag naar liveoptredens, als
gevolg van de grotere (illegale) verspreiding van de muziek. Daarnaast heeft Vlaamse
(Nederlandstalige) muziek een bijkomende beperking door de kleine afzetmarkt. Vlaamse artiesten
zijn immers meestal toegewezen op de kleine Vlaamse markt, met voor enkele uitzonderlijke
artiesten ook beperkt succes in het buitenland. Voor de Vlaamse populaire muziek is dit meestal
beperkt tot Nederland en Duitsland. Verder zorgde ook digitalisering voor een aanpassing van het
productie- en distributieproces van Vlaamse muziek, wat opnieuw investeringen vraagt van de sector,
maar tegelijkertijd ook nieuwe kansen biedt (cf. Mortimer, Nosko, & Sorensen, 2012). Daarnaast
menen een aantal stakeholders in de sector dat de airplay in Vlaamse media niet in verhouding staat
tot het commerciële succes van het genre. Het genre zou met andere woorden niet genoeg aan bod
komen, ondanks de grote vraag ernaar bij het publiek, wat de economische rendabiliteit mogelijk
negatief kan beïnvloeden.
Om meer inzicht te krijgen in de economische situatie van de Vlaamse populaire sector alsook in de
potentiële knelpunten en opportuniteiten, wordt de sector exploratief geanalyseerd. Hierbij wordt
een waardeketen opgesteld, worden de verschillende actoren binnen die keten geïdentificeerd,
5
worden de knelpunten in de sector gezocht alsook de mogelijke bijhorende oplossingen. Dit alles
werd uitgevoerd in de mate toegestaan door het beperkte tijdsframe van dit kortetermijnonderzoek.
1.3 Definities
Alvorens een specifiek genre en de bijhorende sector te onderzoeken, is het essentieel een duidelijk
begrip te hebben van dit muziekgenre, alsook van de manier waarop de verschillende actoren dit
definiëren. In dit onderdeel worden dan ook de verschillende definities van de, voor dit project,
belangrijkste genres naar voren gebracht. Er heerst immers vaak onduidelijkheid over de definitie
van schlager- of Vlaamse populaire muziek.
1.3.1 Schlagermuziek
De meeste actoren in de sector hebben geen duidelijk afgelijnde definitie van schlagermuziek. Enkele
personen brengen wel een omschrijving en kenmerken naar voor. Zo definieert een actor in de sector
schlagermuziek als:
Liedjes […] die door Vlaamse artiesten worden gezongen waarvan wij [Vlamingen]
menen dat ze, zowel door de tekstuele inhoud van hun nummer als door de muzikale
begeleiding en tempi, plat en volks in de oren klinken. Meligheid van teksten,
polonaises en dergelijke die momenteel hoogtij vieren, dienen daarbij als voorbeeld.
Een andere actor stelt dat schlagermuziek gelijkaardig is aan de genres van het levenslied, de variété
en de smartlap. Eén van de actoren wijst op een belangrijk kenmerk wanneer hij het schlagergenre
en, meer specifiek, de ambianceschlager omschrijft als een minder radiovriendelijk genre aangezien
het sterk polariserend werkt: mensen houden ervan of haten het. Het is een genre dat voornamelijk
populair is in een feestcontext, waardoor het vreemd overkomt als het overdag tussen andere
nummers gedraaid wordt op de radio. Het is belangrijk het schlagergenre in de juiste context op de
radio te brengen, namelijk ’s avonds (bvb. in het Muziekcafé op Radio 2). Deze actor vergelijkt het
schlagergenre verder met andere minder radiovriendelijke genres zoals techno of heavy metal die
niet overdag gedraaid worden, maar wel ’s avonds of ’s nachts in de juiste context. Dit wordt
bevestigd door een andere actor die stelt dat schlagermuziek beter geschikt is voor het live circuit
dan voor de radio omwille van het polariserende en minder radiovriendelijke karakter. Twee andere
actoren maken bovendien een onderscheid tussen schlager en ambiance- of feestschlager waarbij
het laatste beschouwd wordt als het moeilijkste genre om te draaien omdat het zeer polariserend
zou werken.
Twee actoren stellen verder dat schlagermuziek voornamelijk gericht is op een ouder publiek (vanaf
45 jaar), al blijkt het livecircuit volgens hen ook sterk aan te spreken bij jonge mensen (vanaf 25 jaar).
Deze definities vanuit de sector worden bevestigd door academische omschrijvingen van
schlagermuziek. Simon (2000) verwijst naar de Oostenrijkse roots van schlager en beschrijft een
Schlager als een nummer met twee of vier verzen met een titelrefrein dat vaak herhaald wordt.
Schlager verwijst naar Duitstalige populaire muziek met nationalistische tradities en massaproductie
6
(Simon, 2000: 87). Schlagermuziek trekt zowel een ouder publiek aan als jongeren en de
aantrekkingskracht is vervat in de catchy tunes alsook in de meezingbare melodie en ritme, de
eenvoudige tekst en het vaak terugkerende refrein. Schlager heeft verder ook een sterke emotioneel
geladen, nostalgische boodschap die het succes verklaart. Suna (2013) beschrijft schlagermuziek als
eenvoudige, authentieke, gezellige, plezierige en vrolijke muziek, die sterk gelinkt is aan de
nationale en regionale (Duitse) cultuur. Ze verwijst ook naar de stereotypische link tussen
schlagermuziek en een ouder, seniorenpubliek, die deels maar niet volledig juist is (Suna, 2013).
Schlager, aldus Simon (2000) werd in het verleden en tot vandaag vaak gelinkt aan lagere sociale
klassen, gebrek aan intelligentie of escapisme (vluchten van de werkelijkheid), kortom aan “lage”,
massacultuur. Schlager heeft echter de kracht om jong en oud te verbinden en gemeenschapsgevoel
te stimuleren. De eenvoud van de nummers maakt schlagers zo toegankelijk en plezierig voor het
publiek (Simon, 2000).
Belangrijk om hier op te merken is dat schlagermuziek niet per se Vlaams is en dus niet volledig
overlapt met Vlaamse populaire muziek.
1.3.2 Levenslied
De actor die hierboven schlagermuziek definieerde, biedt ook een omschrijving van het genre van het
levenslied, dat volgens hem een betere term is dan schlager:
[bij het levenslied] hebben wij inderdaad met een hoge dosis sentimentaliteit te maken,
met een grote herkenbaarheid qua woordkeuzes en clichés die “de meezingbaarheid”
duidelijk in de hand werkt. De melodieën zijn vaak beperkt tot de meest eenvoudige
muzikale thema’s die haast voortdurend terugkeren. […] Wij mogen stellen dat het
publiek dat deze liedjes lust door de jaren heen een weinig uitgesproken en ontwikkelde
muzikale smaak heeft ontwikkeld. Zitten vastgeroest in een zeer voorspelbaar schema:
zowel verbaal als muzikaal. Is ook de reden dat mensen die zich muzikaal wel hebben
ontwikkeld, dit genre als irritant gaan beschouwen.
Andere actoren omschrijven het levenslied als persoonlijke muziek met een verhaal en beschrijft
men het als radiovriendelijker dan schlager waardoor het vaker aan bod komt op radio.
1.3.3 Volkspop
De voormalige actor in de sector onderscheidt een derde genre, dat van de zogenaamde Volkspop.
Hij stelt dat dit een vijftal jaar geleden is ontstaan in Nederland, met “minder afgevlakte teksten en
melodieën”. De term verwijst volgens hem naar de muziek van Jan Smit, Nick en Simon en de 3J’s.
1.3.4 Vlaamse populaire muziek
Een andere, vaak terugkerende term is “Vlaamse populaire muziek”. Bij de actoren bestaat er
overeenstemming over de definitie van Vlaamse populaire muziek als “Nederlandstalige muziek die
een brede laag van de Vlaamse bevolking aanspreekt”. Hierbij onderscheidt men de volgende
kenmerken:
7




“Muziek met een gevoelsmatig emotionele inslag;
Muziek met als hoofddoel te amuseren, ambiancemuziek;
Muziek met als hoofddoel aanzet om te dansen;
Muziek met tekstuele thematische waarde”
Er is een brede consensus over deze definitie, al is er nog onenigheid over het Nederlandstalig
criterium. Voor een aantal actoren is de Nederlandstalige component niet noodzakelijk om te
spreken van Vlaamse populaire muziek, voor anderen is dit wel een essentieel element van Vlaamse
populaire muziek.
Een andere actor voegt daaraan toe dat het niet om een combinatie (“en/en”) van de kenmerken
moet gaan, maar dat Vlaamse populaire muziek één of meerdere van deze karakteristieken kan
dragen (“of/of”). Hier gaat nog een andere actor mee akkoord: zo moet bijvoorbeeld niet elk Vlaams
populair nummer aanzet geven tot dansen. De elementen van de herkenbaarheid, toegankelijkheid
en meezingbaarheid zijn voor de definitie cruciaal, aldus de meerderheid van de actoren.
Bij andere actoren wordt Vlaamse populaire muziek beschouwd als de combinatie van Vlaamse
schlagermuziek (prettig, pretentieloos), levenslied (persoonlijk, verhaal), en ambianceschlager
(feest). Voor hen past de hierboven beschreven definitie ook binnen deze lijnen en omgekeerd
kunnen de andere actoren zich vinden in deze laatste definitie. Alle actoren beschouwen
schlagermuziek ook als een deel van de Vlaamse populaire muziek.
Bij bepaalde commerciële gatekeepers wordt Vlaamse populaire muziek breed ingevuld, breder dan
alleen het schlagergenre. Hier gaat men vaak verder en neemt men het samen met het brede popgenre waardoor zij afwijken van de definities van de andere actoren. Aangezien zij weinig cijfers
hebben aangeleverd voor dit onderzoek, is deze afwijkende definitie minder problematisch voor
onze analyse van de sector.
Vlaamse populaire muziek wordt door alle actoren beschouwd als een belangrijk onderdeel van onze
cultuur, van het Vlaamse cultureel erfgoed. Mediaondersteuning van het genre wordt dan ook door
de meeste actoren gezien als een belangrijke versterking voor de culturele identiteit van ons
muzieklandschap.
Net als bij schlagermuziek is de doelgroep van Vlaamse populaire muziek een ouder publiek (40+).
Deze doelgroep zorgt ervoor dat adverteerders en dus reclameregies minder interesse hebben in dit
genre, aangezien zij doorgaans focussen op de 18-44 doelgroep. Dit is volgens verschillende actoren
één van de verklaringen voor het feit dat het voor veel media moeilijk is dit genre te programmeren
in prime time.
8
1.4 Van Schlager naar Vlaamse populaire muziek
Doorheen het onderzoek is de focus aangepast van het specifieke schlagergenre naar het bredere
Vlaamse populaire muziekgenre. Dit is gebeurd op vraag van enkele actoren, omwille van de vaak
onduidelijke en beperkte definities van schlagermuziek.
Dit rapport behandelt dan ook de volledige Vlaamse populaire muzieksector en is niet beperkt tot
het schlagergenre in Vlaanderen. We zien immers dat veel artiesten die zich traditioneel in het
schlagergenre positioneerden, vaak ook elementen van andere genres (bvb. country, pop, …) gaan
gebruiken maar wel binnen het bredere kader van de Vlaamse populaire muziek blijven.
De definitie die gebruikt is doorheen het onderzoek is een combinatie van de definities die hierboven
beschreven staan, die reeds sterk bij elkaar aansluiten:
Vlaamse populaire muziek is de combinatie van prettige, pretentieloze schlager, feest- of
ambianceschlager en het levenslied met een persoonlijk verhaal. Het is meestal (maar niet altijd)
Nederlandstalige muziek en spreekt een brede doelgroep in Vlaanderen aan op een toegankelijke,
herkenbare manier. De muziek heeft een emotionele component, is meezingbaar en bedoeld voor
amusement.
9
2
Methode
Deze exploratieve studie maakt gebruik van verschillende methoden, die elkaar aanvullen en zo een
eerste beeld van de Vlaamse populaire muzieksector helpen schetsen.
2.1 Internet Search & Documentenanalyse
Voor het identificeren en het oplijsten van de verschillende actoren in de sector van de Vlaamse
populaire muziek werden verschillende bronnen geconsulteerd. Na een brede internet search, bleek
de
databank
van
de
website
van
Muziekcentrum
Vlaanderen
(http://www.muziekcentrum.be/database.php) een goede richtinggevende bron. Daarnaast hebben
de websites van de verschillende actoren hun nut bewezen. In het eerste stadium van dit onderzoek
– toen het zich nog concentreerde op schlagermuziek – werd ook Mediargus geconsulteerd voor
artikels met vermeldingen naar “schlager” in 2013 om meer inzicht te krijgen in de sector.
Verder zijn voor dit onderzoek gepubliceerde documenten van de verschillende actoren
(bijvoorbeeld jaarverslag VRT) geconsulteerd. De studies van Flanders DC over creatieve industrieën
in Vlaanderen waren ook nuttig voor deze studie.
Tot slot heeft BEA Music (2014), de beroepsfederatie van producenten en distributeurs van muziek in
België, in samenwerking met haar leden en op basis van cijfers van Ultratop en AC Nielsen een nota
opgesteld specifiek voor deze studie. Deze nota combineert cijfers voor de schlagersector (niet
beperkt tot Vlaanderen!) met die voor de bredere Vlaamse populaire muzieksector en de data zijn
verwerkt in het rapport. Deze cijfers zijn echter beperkt aangezien Ultratop vaak niet de cd-verkoop
op live evenementen meerekent. Het is immers zo dat, om dit mee te kunnen rekenen, artiesten zelf
waarnemers dienen in te huren om de verkoop te registreren en gezien de hoge kostprijs daarvan
gebeurt dat zelden. Deze beperking geldt echter niet alleen voor het genre van de Vlaamse populaire
muziek, maar voor alle genres, al bestaat er enige discussie over de mate waarin de verkoop of live
evenementen vaker voorkomt voor het Vlaamse populaire genre.
Op basis van deze internet search en documentenanalyse is de initiële waardeketen en lijst van
actoren opgesteld, die dan verder afgetoetst en verfijnd werd in de interviews.
2.2 Interviews
Naast de documentanalyse zijn er ook interviews afgenomen met de belangrijkste spelers in de
sector. Deze zijn ofwel face-to-face, telefonisch of via e-mail afgenomen.
De belangrijkste actoren uit de sector zijn gecontacteerd via telefoon of e-mail en daarna is er,
indien er respons was, een interview afgenomen. Deze interviews gebeurden zowel face-to-face,
telefonisch, als via e-mail, afhankelijk van de voorkeur van de participant. In deze interviews is de
waardeketen voorgelegd evenals de lijst met de belangrijkste actoren en is verdere informatie
gevraagd over de werking van de sector, alsook de pijnpunten zoals zij die percipiëren en de daaraan
gekoppelde mogelijke denkpistes voor de toekomst.
10
Omwille van de gevoeligheid van het onderzoeksonderwerp en de tegenstellingen in de visies van
verschillende actoren en stakeholders, worden de resultaten in dit rapport geanonimiseerd. Het is
immers niet de bedoeling van dit rapport om een polemiek uit te lokken, maar op een serene manier
de sector in kaart te brengen.
Op 14 maart 2014 is verder nog een workshop verzorgd voor de belangrijkste actoren en
stakeholders (op basis van de eerste resultaten van de studie). Deze meeting was niet beperkt tot de
personen die meegewerkt hebben aan dit onderzoek, al zijn deze uiteraard uitgenodigd. Tijdens de
voorstelling van de voorlopige resultaten is feedback geformuleerd door de verschillende
aanwezigen die later ook is verwerkt in dit rapport. Achteraf kregen de aanwezigen nog de
mogelijkheid om alsnog via e-mail opmerkingen te formuleren, die eveneens zo goed mogelijk
opgenomen zijn in deze studie.
De lijst met de actoren die hebben mee gewerkt aan deze studie bevindt zich in de appendix van dit
rapport.
2.3 Nationale bank
Tot slot zijn ook financieel-economische gegevens (i.e. omzet en/of brutomarge) verzameld voor de
verschillende actoren in de Vlaamse populaire muzieksector. Deze cijfers zijn afkomstig uit de
databank van de Nationale Bank van België, waar bedrijven hun jaarrekeningen dienen in te voeren.
Omdat deze verplichting niet voor alle ondernemingen geldt, maar enkel voor vennootschappen naar
Belgisch recht (NV, Comm.VA, BVBA, CVBA, ESV, V.O.F., Comm.V, CVOA; Nationale Bank, 2014),
waren niet voor alle actoren in dit rapport financiële gegevens beschikbaar. Bovendien zijn niet alle
ondernemingen verplicht om een omzetcijfer te publiceren in de jaarrekening. Zo mogen kleine
ondernemingen (cf. Art. 15 Wetboek van Vennootschappen) een verkorte jaarrekening opstellen,
waarbij geen omzetcijfer vermeld moet worden, dit om hen af te schermen en de concurrentie geen
inzicht te geven in de precieze omzetcijfers. Deze ondernemingen moeten wel een brutomarge
vermelden die bestaat uit de som van de omzet, voorraad goederen in bewerking en gereed product,
en bestellingen in uitvoering, geproduceerde vaste activa, andere bedrijfsopbrengsten,
handelsgoederen, grond- en hulpstoffen, en diensten en diverse goederen (Art. 96
Jaarrekeningenbesluit; KB 30/01/2001). Deze brutomarge kan negatief zijn, wat wijst op een zeer
slechte staat van de onderneming aangezien de omzet in dat geval al zeer laag moet zijn, want de
andere posten worden hier nog bij opgeteld. Doordat niet voor alle bedrijven alle informatie
beschikbaar is, zullen de tabellen in deze studie regelmatig “/” bevatten, wat erop wijst dat deze
gegevens niet gekend zijn. Voor sommige organisaties zullen alleen omzet- of brutomargecijfers
gegeven kunnen worden. Daarnaast is niet voor alle organisaties duidelijk hoeveel personeelsleden
zij hebben. Wanneer deze cijfers bekend zijn, zullen ze wel worden opgenomen in de tabellen.
11
3
Resultaten
3.1 Vlaamse muziekcontext
Het is belangrijk om de Vlaamse populaire muzieksector allereerst te situeren binnen het bredere
Vlaamse muziekkader. Het is immers niet het enige muziekgenre in Vlaanderen.
Doorheen de tekst zal deze studie dan ook worden gekaderd in de resultaten van een bredere studie
naar de muziekindustrie in Vlaanderen uitgevoerd door Flanders DC en UAMS (Guiette et al., 2011).
Hierdoor kan de Vlaamse populaire muziekindustrie gesitueerd worden binnen de bredere Vlaamse
context.
De Vlaamse muziekindustrie in het algemeen kan gesitueerd worden aan de hand van een aantal
basiscijfers (Guiette et al., 2011):





# Zelfstandigen: 8.590 (16.5% van de Vlaamse creatieve industrieën)
# Werkgevers: 322 (3.9% van de Vlaamse creatieve industrieën)
# VTE Werknemers: 2.940 (4.2% van de Vlaamse creatieve industrieën)
Omzet: € 1.470.000.000 (6.2% van de Vlaamse creatieve industrieën)
Toegevoegde waarde: € 700.000.000 (10% van de Vlaamse creatieve industrieën)
3.2 Waardeketen Vlaamse populaire muziek
Aangezien de types van actoren en de werking van de Vlaamse populaire muziekindustrie gelijkaardig
zijn aan die voor andere genres in Vlaanderen, is ook de waardeketen sterk vergelijkbaar met die
voor andere genres. Verschillende actoren bevestigden ook dat het proces nagenoeg hetzelfde is
voor de verschillende genres.
In onderstaande figuur (Figuur 1) wordt de waardeketen van de Vlaamse populaire muziek visueel
voorgesteld. Deze figuur is gebaseerd op de waardeketen opgesteld in de rapporten voor Flanders
DC over creatieve industrieën in Vlaanderen (Maenhout et al., 2006; Guiette et al., 2011). Deze figuur
is steeds afgetoetst en verder ontwikkeld in de verschillende gesprekken met de actoren.
Deze waardeketen stelt alle mogelijke processen in de Vlaamse populaire muziekindustrie voor. In
realiteit zullen enkele stappen echter vaak door één en dezelfde persoon (management, platenfirma,
artiest zelf) gebeuren. De figuur is dus een voorstelling van de meest complexe situatie. Meerdere
actoren verwachten echter dat de verschillende stappen in de waardeketen steeds vaker door
dezelfde personen zullen verzorgd worden waardoor er verticale integratie ontstaat.
Aan de linkerzijde van Figuur 1 bevinden zich de spelers die van belang zijn voor de productie van
muziek, met in de creatieve kern (STAP 1):

Componisten, tekstschrijvers: dit zijn de auteurs van de teksten en melodieën van de nummers
12

Uitvoerende artiesten, zangers: zij voeren de muziek uit bij de opnames van nummers en bij
optredens
De brede kern van de Vlaamse populaire muzieksector wordt aangevuld met (STAP 2):


De manager van de artiest: deze persoon brengt de artiest onder aandacht van verschillende
spelers in de muziekindustrie (platenmaatschappijen, uitgevers, festivalorganisatoren,
boekingskantoren, media, …) en bemiddelt met hen. Verder beheert de manager de zakelijke en
financiële zaken van de artiest en helpt hij/zij bij operationele taken. Tot slot verdedigt de
manager de belangen van de artiest en kan hij/zij als klankbord fungeren (Guiette et al., 2011).
De platenfirma van de artiest (tevens de producenten en vaak ook publishers)
o Platenfirma: deze schakel in de waardeketen heeft uiteenlopende functies gaande van
A&R (artist & repertoire), creative services (verpakking, advertenties, videoclips), product
management, promotie, verkoop en distributie, financieel beheer, juridische begeleiding,
en het beheer van royalties (Guiette et al., 2011).
o Producenten: dit zijn de uitgevers van muziek die instaan voor de financiering van de
opname van een nummer. Zoals gezegd zijn dit vaak de platenmaatschappijen zelf
(Guiette et al., 2011)
o Publishers: dit zijn de uitgeverijen die een rol spelen bij de exploitatie, het verzamelen,
controleren en bijhouden van de auteursrechten, het begeleiden van opnames, en het
promoten van nummers bij platenmaatschappijen, reclame- of filmbedrijven, en
festivalorganisatoren (Guiette et al., 2011).
Veel Vlaamse populaire artiesten werken met een manager of platenfirma die hen verder begeleidt
bij de volgende stap in het industrieproces: de productie van nummers. Sommige artiesten werken
niet met een platenfirma maar “in eigen beheer”. Door de dalende inkomsten van verkoop van
fysieke dragers in de muziekindustrie, wordt er door platenfirma’s minder in artiesten geïnvesteerd,
waardoor ze steeds meer in eigen beheer werken. De artiesten in eigen beheer hebben echter
meestal wel een manager in dienst. Bij de productie van muziek komen de volgende actoren mee in
de waardeketen (STAP 3):



Producers: deze personen zijn de artistieke leiders bij de opnames en nemen beslissingen met
betrekking tot compositie, arrangement, samenstelling van de muzikanten, klank, etcetera
(Guiette et al., 2011).
Opnamestudio’s: hier wordt de muziek opgenomen. De uitbater van de studio vervult vaak ook
andere rollen binnen de waardeketen zoals auteur, muzikant, of producer
Producenten van videoclips: deze bedrijven maken de videoclips voor bepaalde nummers. Dit is
echter nog een vrij uitzonderlijke praktijk in de Vlaamse populaire muzieksector door de
beperkte nood aan videoclips (bijna uitsluitend op MENT TV, Anne).
13
FIGUUR 1. Waardeketen: Productie van Vlaamse populaire muziek
14
Bij de verspreiding van de muziek zien we enkele andere actoren erbij komen (zie Figuur 2). Het
contact met deze actoren verloopt doorgaans via de manager of platenmaatschappij van de
artiesten. Hier is een belangrijk onderscheid tussen de verkoop van opgenomen nummers en het live
circuit met de optredens van artiesten.
OPGENOMEN NUMMERS
 Perserij & verpakking: Hier worden cd’s of vinylplaten gedrukt. Deze schakel is nog amper actief
in Vlaanderen (mede door de dalende verkoop van fysieke muziekdragers) (Guiette et al., 2011).
 Distributeur: Deze schakel, meestal de platenmaatschappij zelf, verdeelt de muziek naar de
handel (Guiette et al., 2011).
 Online streaming en downloads: het legale gedeelte wordt geregeld via de platenmaatschappij
of manager.
 Groot- en detailhandel: dit zijn de verkooppunten van de muziek (Guiette et al., 2011)
 Media: voornamelijk radio en televisie. Hier stellen opnieuw de manager of de platenfirma de
muziek voor aan de media.
 Muziek in (dans)cafés: Via de verkoop van muziek, wordt muziek ook in cafés gespeeld die op
hun beurt de nummers verspreiden bij het publiek
OPTREDENS
 Boekingsagent: deze persoon brengt de artiesten in contact met organisatoren van optredens.
Dit is meestal ook het managementbureau of de platenmaatschappij waarbij de artiest is
aangesloten (Guiette et al., 2011).
 Promo, PR: doorgaans is dit ook de manager of de platenfirma, maar in sommige gevallen wordt
er nog gewerkt met externe promotoren (van concerten) of PR-mensen
 Festivalorganisatoren: dit contact wordt opnieuw verzorgd door de manager en/of
platenmaatschappij
 Festivals, concert- en danszalen
 Technische crew: bij de optredens is ook telkens een technische crew aanwezig (Guiette et al.,
2011). Deze schakel is echter niet opgenomen in het overzicht van de actoren, aangezien de
tijdsdruk niet toeliet om ook deze groep te onderzoeken.
 Ticketverkoop
Via deze kanalen bereikt de muziek van de Vlaamse populaire artiesten het publiek.
15
FIGUUR 2. Waardeketen: Verspreiding van Vlaamse populaire muziek
16
Daarnaast zien we nog enkele andere belangrijke actoren en bijhorende processen die plaatsvinden
binnen de waardeketen (Figuur 3), namelijk:


Berichtgeving in media over de muziek of de artiest in het geheel (niet het spelen van muziek):
Radio, televisie, geschreven pers, online
Beheersvennootschappen: SABAM, SIMIM, PlayRight zorgen ervoor dat de inkomsten naar de
artiesten en componisten terugvloeien (zie verder voor een uitgebreidere beschrijving)
17
FIGUUR 3. Waardeketen: Overige processen Vlaamse populaire muzieksector
18
3.2.1 Waardecreatie in de keten
De initiële waardecreatie binnen de keten gebeurt binnen de creatieve kern (componisten/auteurs
en uitvoerende artiesten) waar het nummer gemaakt wordt. Een eerste gatekeeper voor de verdere
ontwikkeling van het nummer is de platenmaatschappij of manager die bepaalt of hij/zij wil
investeren in het nummer en de artiest. Als zij het nummer en de artiest kwalitatief goed genoeg
vinden, zorgen de manager en/of de platenmaatschappij ervoor dat er een goede opname kan
gebeuren door te werken met kwalitatief hoogstaande producers, studio’s en makers van videoclips.
In uitzonderlijke gevallen werken artiesten zonder een platenmaatschappij en dus in eigen beheer,
waardoor de gatekeeping rol van de platenfirma wegvalt. Bij het “eigen-beheer” systeem blijft echter
wel steeds een manager aanwezig, die de gatekeeping doet.
Na de productie van een Vlaamse populair muzieknummer, moet dit verspreid worden. Dit gebeurt,
zoals hierboven aangetoond, voornamelijk via de manager of platenfirma van een uitvoerend artiest.
Die loodst het nummer naar andere gatekeepers zoals de distributeur (al is dit vaak de platenfirma
zelf) die het nummer dient te verspreiden (online en via verkooppunten). Daarnaast moet het
nummer voorgesteld worden bij de media – voornamelijk radio en televisie – die het nummer
kunnen spelen. Zij vormen een andere gatekeeper die kan bepalen of het nummer al dan niet goed
genoeg is om opgenomen te worden in de playlist en dus om op radio of televisie gespeeld te
worden. Zij kunnen het nummer ook verder promoten en verspreiden. Bij het online circuit zijn de
gatekeepers minder sterk aanwezig, tenzij dit via de online onderdelen van de gevestigde media
verloopt. Andere gatekeepers bij de verspreiding van de muziek zijn de promotoren en
boekingsagenten die ervoor kunnen kiezen om een artiest al dan niet te begeleiden, en de
festivalorganisatoren alsook de programmatoren van grote concertzalen, danszalen, etcetera. Deze
laatste actoren bepalen opnieuw of de artiest (en diens nummers) goed genoeg zijn om op te treden
op hun festival of in hun concert- of danszaal.
Tot slot is het publiek een belangrijke gatekeeper want zij gaan al dan niet over tot aankoop van
muziek of tickets voor optredens. Op die manier bepaalt het publiek mee de populariteit van een
nummer en artiest, en stimuleert het de opname ervan in de playlists van de media en de mediaaandacht die zowel radio, televisie, geschreven pers als online media eraan schenken.
19
3.3 Actoren Vlaamse populaire muziek
Hieronder worden de belangrijkste spelers in de Vlaamse populaire muzieksector genoemd. Deze lijst
moet echter niet worden beschouwd als een exhaustieve opsomming van alle spelers in de sector.
Het is immers een quasi onmogelijke opdracht om alle (semi-) professionele actoren en bedrijven op
te lijsten in een korte tijdspanne. In dit rapport worden alleen de professionele actoren, dus niet de
semiprofessionele, opgelijst. Met semiprofessionele actoren worden actoren bedoeld wiens
activiteiten binnen de Vlaamse populaire muziek niet hun primaire broodwinning zijn, maar
hoofdzakelijk een andere bron van inkomsten hebben. Deze lijst moet dan ook eerder worden gezien
als een richtinggevende opsomming van de grootste spelers die op een professionele (i.e., het is hun
belangrijkste bron van inkomsten) manier bezig zijn met Vlaamse populaire muziek.
3.3.1 Artiesten
Het oplijsten van de artiesten die werkzaam zijn in de Vlaamse populaire muzieksector is geen
evidentie gezien het groot aantal semiprofessionele artiesten in deze sector. Dit wordt bevestigd
door verschillende actoren. Toch hebben we in overleg met Vlapo, MENT TV, Radio 2, VRT, en
Muziekcentrum Vlaanderen de namen van de belangrijkste artiesten – die op een professioneel
niveau in de sector werkzaam zijn – kunnen verzamelen.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
Adrivalan/ Adya
Andrei Lugovski
Bart Herman
Bart Kaëll
Belle Perez
Bobby Prins
Bram Bierkens
Carina
Christoff
Connie Neefs
Dana Winner
Danny Fabry
David Vandyck
De Grietjes
De Romeo’s
Schlagershowband
Dennie Damaro
Dina Rodriguez
Dirk Bauters
Eddy Smets
Eddy Wally
Elke
Eric Flanders
Eveline Cannoot
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
Frank Galan
Frank Valentino
Gabe Moretti
Gary Hagger
Guido Belcanto
Gunther Neefs
Helmut Lotti
Herbert
Jan Vankeerberghen
Jimmy Frey
Jo Vally
John Terra
Juul Kabas
K3
Kathleen
Laura Lynn
Liliane Saint-Pierre
Lindsay
Lisa Del Bo
Luc Caals (Zingt
Hazes)
45. Luc Steeno
46. Luc Van Meeuwen
47. Maarten Cox
20
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
Manuel Palomo
Marc Dex
Margriet Hermans
Mariska Bé
Marjolein
Matthias Lens
Maureen
Micha Marah
Mieke
Nathalie Tané
Nicole & Hugo
Paul Bruna
Paul Severs
René Redley
Robby Longo
Salim Segers
Sam Gooris
Sasha & Davy
Schlagerband
Sergio
Sisters Only
Steve Tielens
Sugarfree
71. Swoop (Filip
D’haese)
72. The Sunsets
73. Teek
74. Trisha
75.
76.
77.
78.
79.
Tyana
Udo
Vanessa Chinitor
Wendy Van Wanten
Will Ferdy
80.
81.
82.
83.
Will Tura
Willy Sommers
Wim Leys
Yves Segers
De namen die schuinsgedrukt staan in bovenstaande lijst zijn door Vlapo aangeduid als Vlaamse
populaire artiesten, de andere namen zijn gebaseerd op de interviews, de nota van BEA Music,
alsook op de affiches van de verscheidene schlagerfestivals en de programmering van MENT TV.
Binnen de algemene Vlaamse muzieksector zien we dat er 675 artiesten of groepen werkzaam zijn
(Guiette et al., 2011). Volgens bovenstaande lijst is de Vlaamse populaire muziek (83 artiesten)
daarbij goed voor 12.3%. Uiteraard moeten we dit cijfer met grote voorzichtigheid behandelen,
aangezien bovenstaande lijst niet exhaustief is, maar eerder richtinggevend.
3.3.2 Componisten / Auteurs
In de Vlaamse populaire muzieksector zijn er soms overlappingen tussen de uitvoerende artiesten en
de componisten/auteurs (Will Tura, Paul Severs, Bart Herman, John Terra), al is het fenomeen van
singer-songwriters hier minder verspreid dan in andere genres. De componisten of auteurs die de
nummers schrijven en componeren zijn dus meestal verschillend van de uitvoerder. Dit zijn de
belangrijkste componisten en tekstschrijvers voor de Vlaamse populaire muziek:
1
2
Naam
John Terra
Bart Herman
3
4
5
6
7
8
Will Tura
Paul Severs
Wim Claes
Phil Sterman
Hans Francken
Jo De Clercq
9
10
Patrick Hamilton
Patrick Renier
Deze componisten en auteurs beperken zich vaak echter niet tot de Vlaamse populaire muzieksector
en schrijven ook nummers voor andere genres. Het is daarom niet mogelijk om het precieze aandeel
van Vlaamse populaire nummers in hun inkomsten te achterhalen. Daarbij komt ook dat deze
personen vaak nog andere taken in het productieproces op zich nemen (bvb. studio-uitbaters,
producers, muzikanten, …).
Doorheen het rapport zullen er dan ook regelmatig dezelfde namen terugkomen, wat wijst op een
redelijke beperkte maar sterk verwikkelde sector.
In de brede Vlaamse muziekindustrie zijn er 309 componisten actief (Guiette et al., 2011).
21
3.3.3 Management
Een belangrijke schakel in de Vlaamse populaire muzieksector is die van het management van de
artiesten, die steeds vaker de klassieke rol van de platenmaatschappijen overneemt
(Muziekplatform, 2010). Gezien de dalende cd-verkoop en, daaraan gelinkt, de dalende inkomsten
voor platenfirma’s, zullen deze minder vaak (risicovolle) investeringen doen voor jonge talenten in de
Vlaamse muzieksector in het algemeen (Muziekplatform, 2010). Dit is één van de redenen waarom
Vlaamse artiesten steeds vaker opteren voor het uitbrengen van muziek in eigen beheer en daarbij
begeleiding zoeken van managers. De meeste artiesten in de Vlaamse populaire muziek werken dan
ook met een management.
In de Vlaamse populaire muzieksector zijn er een drietal grote, belangrijke managementbureaus:
Naam
Gelinkt aan …
Bedrijfsomzet
Globe Entertainment Ilia Beyers
€ 1.674.012
Live Entertainment
Henk Vermeulen € 1.056.137
King Entertainment
Hugo Foets
/
Bron: Databank jaarrekeningen Nationale Bank 2013
Brutomarge
€ 127.437
€ 219.400
€ 185.201
# VTE personeel
1.8
3.7
4.9
Naast deze drie grote spelers zijn er ook kleinere management- en boekingsbureaus:
Naam
GMCC
CNR Records
CNR Music Belgium
TTT Artists
Benelux Theater
BVBA
Benelive
Entertainment
Benelux Theater NV
Magic Events
Entertainment
Van Dijk Publishing
Gelinkt aan …
Gino Moerman
Tom De Meijer
Tom De Meijer
/
/
Bedrijfsomzet
/
€ 2.133.668
€ 1.006.678
/
/
Brutomarge
€ 15.165
/
/
€ 255.051
€ 9.142
# VTE personeel
/
5.8
/
2.7
0.5
/
/
/
/
/
/
/
/
€ 128.342
/
1.5
/
€ 49.849
/
€ -9.184
/
/
/
/
/
/
/
Patrick & Nicky
/
Vandewattyne
APR Works Records
Patrick Renier
€ 133.876
Dennie Damaro
Dennie Damaro
/
Singing Bee
/
/
Annelies Valepyn
Annelies Valepyn /
Bron: Databank jaarrekeningen Nationale Bank 2013
Opnieuw is het belangrijk op te merken dat deze management- en boekingbureaus zich niet
beperken tot de sector van de Vlaamse populaire muziek, maar ook artiesten uit andere genres
begeleiden.
22
Uit het rapport van Guiette et al. (2011) blijkt dat het management voor de hele Vlaamse
muziekindustrie volgens de top-down benadering (gebaseerd op de NACE-BEL codes) bestaat uit 268
zelfstandigen, 232 werkgevers, 90 VTE werknemers en zorgt voor een omzet van € 62.126.700 en
volgens de bottom-up benadering (gebaseerd op de gegevens van Muziekcentrum Vlaanderen) uit
136 zelfstandigen, 20 werkgevers, 85 VTE werknemers en een omzet van €73.814.650.
3.3.4 Platenmaatschappijen
Zoals hierboven vermeld, hebben platenfirma’s niet langer het monopolie als gatekeepers in de
Vlaamse muzieksector, maar werken artiesten steeds vaker in eigen beheer, begeleid door managers
(Muziekplatform, 2010). De platenmaatschappijen blijven echter nog een zeer belangrijke schakel in
de sector van de Vlaamse populaire muziek en zijn vaak de link tussen de artiesten en de andere
actoren, zowel voor het productieproces van muziek als voor de verspreiding ervan.
In de sector van de Vlaamse populaire muziek zijn twee grote platenmaatschappijen dominant, wiens
producties goed zijn voor 70% van de omzet van de verkoop van schlagermuziek (BEA Music, 2014):
1
Naam
Gelinkt aan …
Bedrijfsomzet
Brutomarge
Vlaamse Sterren
(Label van CNR Records)
Tom De
Meijer/Kim
Biesemans
/
/
#
VTE
personeel
/
/
/
/
5.8
/
5.3
~ CNR Records
€ 2.133.668
~ CNR Music Belgium
€ 1.006.678
2 ARS Universal Music
Patrick Guns
€ 7.003.620
Belgium
Bron: Databank jaarrekeningen Nationale Bank 2013
De andere grote platenmaatschappij die werkzaam is in Vlaanderen, Sony Music Entertainment
Belgium, is ook van belang voor deze specifieke sector, maar in mindere mate als de twee
platenfirma’s in bovenstaande tabel.
Naam
Gelinkt aan …
Bedrijfsomzet
Sony Music
/
€ 14.284.206
Entertainment
Belgium
Bron: Databank jaarrekeningen Nationale Bank 2013
Brutomarge
/
# VTE personeel
18.9
De openbare omroep heeft ook een eigen, kleinschalig platenlabel voor muziek die gelinkt is aan
programma’s op de radio- en/of televisienetten. Dit valt onder het bredere kader van Line
Extensions, dat instaat voor de merchandising, evenementen en “ooit gemist” activiteiten van VRT.
Naam
Gelinkt aan …
Bedrijfsomzet
Line Extensions
VRT
€ 11.500.000 (+/-)
Bron: Persoonlijke communicatie VRT, 2014
23
Brutomarge
/
# VTE personeel
18.9
Daarnaast zijn er nog enkele (kleinere) spelers actief in de sector:
Naam
Gelinkt aan …
Bedrijfsomzet
Brutomarge
Story FM
Story
/
/
Magic Productions
/
/
€ 148.195
Traube Records
Dennie Damaro
/
/
Singing Bee
/
/
/
Robins Records
Freddy Danau &
/
/
Claudine Robaert
Bron: Databank jaarrekeningen Nationale Bank 2013
# VTE personeel
/
0.8
/
/
/
De laatste drie van deze platenmaatschappijen vallen onder de noemer “eigen beheer”, wat
betekent dat artiesten zelf instaan voor de taken die normaal vervuld worden door de
platenmaatschappij.
Opnieuw moet er hier met enige voorzichtigheid naar deze cijfers gekeken worden aangezien de
grote spelers zich niet beperken tot Vlaamse populaire muziek, maar ook andere genres in hun
portefeuille hebben.
Guiette et al. (2011) stellen dat de platenmaatschappijen voor de gehele Vlaamse muziekindustrie
volgens de top-down benadering bestaan uit 231 zelfstandigen, 18 werkgevers, 320 VTE werknemers
en zorgt voor een omzet van € 110.333.275 en volgens de bottom-up benadering uit 219
zelfstandigen, 19 werkgevers, 173 VTE werknemers en een omzet van €115.370.375.
De drie grote platenmaatschappijen – Vlaamse Sterren (CNR), ARS Universal Music Belgium, en Sony
Music Entertainment Belgium – zijn ook de belangrijkste producenten of uitgevers van muziek in de
sector van de Vlaamse populaire muziek, alsook de belangrijkste distributeurs.
Ook de publishers of uitgeverijen in de Vlaamse populaire muzieksector zijn doorgaans gelinkt aan
de platenmaatschappij van een artiest. De grote platenfirma’s hebben dan ook hun eigen publishingafdeling. Enkele grote artiesten hebben hun eigen publishing bedrijf, maar dit is eerder uitzonderlijk.
Naast de publishing-afdelingen van de drie grote platenmaatschappijen, is er een andere belangrijke
speler, namelijk EMI Publishing. Deze speler heeft echter zijn Belgische component opgedoekt in
2010, waardoor de Belgische markt nu overgenomen wordt door de afdelingen in Nederland,
Duitsland, Verenigd Koninkrijk en Zweden (Muziekcentrum Vlaanderen, 2010). Er zijn echter wel nog
steeds jaarrekeningen beschikbaar voor EMI Music Publishing (Belgium).
Naam
Gelinkt aan …
Bedrijfsomzet
EMI Music Publishing /
€ 5.195.088
(Belgium)
Bron: Databank jaarrekeningen Nationale Bank 2013
Brutomarge
/
# VTE personeel
0 (1.6 in 2011)
Uit het rapport van Guiette et al. (2011) blijkt dat de publishers voor de hele Vlaamse
muziekindustrie volgens de bottom-up benadering bestaan uit 42 zelfstandigen, 6 werkgevers, 49
VTE werknemers en zorgt voor een omzet van € 22.037.050.
24
3.3.5 Producers
Producers werken doorgaans in opdracht van de platenmaatschappij of het management van een
artiest, waardoor ook hier vaak dezelfde namen terugkomen. De meeste producers zijn gelinkt aan
(of hebben hun eigen) opnamestudio’s. Enkele namen van belangrijke producers:
Naam
Adriaan Van
Landschoot
Wim Claes
Patrick Hamilton
Gelinkt aan …
/
Bedrijfsomzet
/
Brutomarge
/
# VTE personeel
/
Studio Close
/
€ -2.841
/
/
€ 44.886
10
Globe Recording
Studios
Phil Sterman
Sterman & Cook
Lex De Groot
LDG Studio
Patrick Renier
StudiOmega
Peter Keereman
PK Productions
Hans Francken
Studio Ladida
Freddy Danau
/
Bron: Persoonlijke communicatie actoren;
gegevens voor de studio’s)
/
€ 93.270
/
€ 69.577
/
/
€ 89.793
€ 26.025
/
€ 99.326
/
/
Databank jaarrekeningen Nationale Bank,
/
0.5
/
/
1
/
2013 (dit zijn de
3.3.6 Studio’s
De meeste Vlaamse artiesten doen beroep op een onafhankelijke studio om hun nummers op te
nemen. Binnen de sector zijn er een heleboel kleinere studio’s, maar slechts een vijf- à tiental (iets
grotere) studio’s zijn de belangrijkste spelers. Hieronder wordt de informatie gepresenteerd die
gelinkt is aan deze belangrijkste studio’s.
Naam
Gelinkt aan …
Bedrijfsomzet
The Globe Recording Patrick Hamilton /
Studios
PK Productions
Peter Keereman € 89.793
Studio Ladida
Hans Francken
/
LDG
Lex De Groot
/
StudiOmega
Patrick Renier
/
Studio Close
Wim Claes
/
Sterman & Cook
Phil Sterman
/
Synsound recording Dan Lacksman
/
studios
Galaxy Studios/The Wilfried & Guy /
Groove
Van Baelen
Bron: Databank jaarrekeningen Nationale Bank 2013
25
Brutomarge
€ 44.886
# VTE personeel
10
€ 26.025
€ 99.326
€ 69.577
/
€ -2.841
€ 93.270
€ 64.629
/
1
0.5
/
/
/
0.9
€ -9.497
/
Het is van belang om er ook hier bewust van te zijn dat deze studio’s zich niet beperken tot opnames
van Vlaamse populaire muziek, maar vaak ook muziek van andere genres opnemen.
De technici die instaan voor de opnames van de nummers in de studio’s zijn vaak gekoppeld aan de
studio’s en hier zijn een vijf- à tiental personen werkzaam.
De muzikanten die de artiesten bijstaan bij de opnames van hun muziek zijn eveneens gekoppeld aan
de studio’s en begeleiden doorgaans de opnames (en liveoptredens) van een grote variatie aan
muziekgenres. Hier is het dus opnieuw niet mogelijk om het precieze aandeel van de Vlaamse
populaire muziek te achterhalen. Enkel de grootste artiesten in de sector (Will Tura, Christoff, De
Romeo’s) hebben een vaste band van muzikanten. De anderen werken met een wisselende
samenstelling van muzikanten. Naast de professionele muzikanten is er ook een groot aantal
semiprofessionele muzikanten die artiesten begeleiden bij optredens. Over dit deel van de sector is
echter – gezien het semiprofessionele karakter – weinig informatie.
Guiette et al. (2011) stellen dat de studio’s in hele Vlaamse muziekindustrie volgens de top-down
benadering goed zijn voor 25 zelfstandigen, 1 werkgever, 1 VTE werknemer en zorgt voor een omzet
van € 1.449.375 en volgens de bottom-up benadering uit 61 zelfstandigen, 4 werkgevers, 17 VTE
werknemers en een omzet van €7.052.275.
3.3.7 Videoclips (& Reclamespots)
Het produceren van videoclips wordt doorgaans door de platenfirma of het management van de
artiest geregeld en hier zijn slechts enkele kleinere spelers actief. De markt van videoclips in
Vlaanderen is immers beperkt. Met de komst van MENT TV is er een groei ontstaan in de vraag naar
videoclips, maar dit blijft toch gering. Met uitzondering van MENT TV, limiteren onderstaande
bedrijven zich niet tot videoclips en reclamespots voor het Vlaamse populaire muziekgenre, maar
gaan ze veel breder.
Naam
MENT TV
De Kosmonauten
The Creative Cow
Singing Bee
Bert Temmerman
Iceberg Ahead
Gelinkt aan …
Marc Hallez
Frank Molnar
/
/
/
Benjamin De
Mulder
Bron: Persoonlijke communicatie actoren
Bedrijfsomzet
/
/
/
/
/
/
Brutomarge
€ 82.692
/
/
/
/
/
# VTE personeel
1
/
4
/
/
/
3.3.8 Persing, verpakking, drukwerk
Naast het produceren van de muziek zelf, moeten de cd’s ook geperst en verpakt worden en moet er
drukwerk ontwikkeld worden. Dit wordt doorgaans geregeld door de platenmaatschappijen die
contact hebben met een vijftal grote bedrijven die cd’s persen en verpakken (bvb. Grafikon, A B
Creations, DataMax). Het belang van deze bedrijven en van de schakel “persing & verpakking cd’s” in
26
de waardeketen van de Vlaamse populaire muzieksector neemt echter steeds verder af door de
toename van online verkoop en de dalende verkoop van fysieke dragers.
Het rapport van Guiette et al. (2011) stelt dat de perserijen voor de algemene Vlaamse
muziekindustrie volgens de top-down benadering bestaan uit 78 zelfstandigen, 2 werkgevers, 2 VTE
werknemers en zorgt voor een omzet van € 5.537.240.
Voor het drukwerk wordt door de platenfirma’s gebruik gemaakt van een zeer verspreid en
gevarieerd aanbod van bedrijven, vaak gelinkt aan de woonplaats van de artiest, manager of de
contactpersoon bij de platenmaatschappij.
3.3.9 PR, Promotoren
Naast de grote platenmaatschappijen en managementbureaus zijn er ook nog aparte PR- of
promobedrijven die (onder andere) gericht zijn op de Vlaamse populaire muzieksector. Eén
belangrijke speler hier is:
Naam
Gelinkt aan …
Bedrijfsomzet
Upstars
(vroegere Kurt Frederickx, /
More Entertainment) Peter Mariën
~ More
Kurt Frederickx
/
entertainment
Bron: Databank jaarrekeningen Nationale Bank 2012
Brutomarge
/
# VTE personeel
/
€ 1.949
/
3.3.10 Cd- verkoop
De verkoop van cd’s verloopt in de Vlaamse populaire muzieksector langs allerlei kanalen, waarvan
de belangrijkste kanalen de verkoop van fysieke albums via winkelketens (Free Record shop, Media
Markt) en grootwarenhuizen, openbare markten en tijdens live evenementen zijn (BEA Music, 2014).
Met het wegvallen van Free Record Shop, is er volgens één van de actoren een groot deel van de cdverkoop verplaatst naar de concerten en de online verkoop van cd’s. Naast die twee kanalen, worden
cd’s van enkele artiesten ook verkocht via Blokker of Standaard Boekhandel. Bijna 90% van de omzet
komt voort uit de verkoop van nieuwe releases (BEA Music, 2014). Verder blijkt dat het bij de cdverkoop voornamelijk gaat om albums eerder dan singles. Dit verklaren enkele actoren door te
verwijzen naar het gebrek aan promotiemogelijkheden voor die singles en het verdwijnen van
officiële promotiekanalen zoals op radio en televisie. Daarnaast linken zij dit aan het gebrek aan
officiële verkoopskanalen (cf. Free Record Shop), als een gevolg van de crisis in de muziekindustrie.
Het rapport van Guiette et al. (2011) onderscheidt bij de cd-verkoop de groot- en detailhandel. Voor
het eerste stellen ze dat er, voor de hele Vlaamse muzieksector, volgens de top-down benadering 4
zelfstandigen, 6 werkgevers, 42 VTE werknemers werkzaam zijn die zorgen voor een omzet van €
10.224.190. Voor de detailhandel zijn dit 20 zelfstandigen, 9 werkgevers, 180 VTE werknemers en
een omzet van € 95.466.000 volgens een top-down berekening en 55 zelfstandigen, 4 werkgevers, 65
VTE werknemers en een omzet van € 95.466.000 volgens de bottom-up benadering.
27
3.3.11 Ticketverkoop
Voor de verkoop van concert- en festivaltickets, zijn er een drietal grote spelers:
Naam
Gelinkt aan …
Bedrijfsomzet
Boekjeticket.be
Marc Hallez
€ 536.764
Sherpa.be
/
€ 49.774.459
Teleticketservice
/
€ 68.677.806
Bron: Databank jaarrekeningen Nationale Bank, 2013
Brutomarge
€ 7.058
/
/
# VTE personeel
/
21.4
13.8
Van deze drie grote spelers is alleen Boekjeticket.be quasi uitsluitend gericht op Vlaamse populaire
muziek. Sherpa.be en Teleticketservice doen de ticketverkoop voor een grote variatie aan genres en
zowel voor internationale als Vlaamse artiesten.
3.3.12 Festivals
Een zeer belangrijk aspect van de Vlaamse populaire muzieksector is het festivalcircuit. Uit de
interviews bleek dat alle ondervraagde respondenten stellen dat de meeste inkomsten voor Vlaamse
populaire artiesten uit het livecircuit dienen voort te komen.
Hieronder worden de (volgens de actoren) belangrijkste festivals opgelijst, maar uiteraard is dit geen
exhaustieve lijst. Onderstaande festivals kunnen allemaal op minstens 1.000 bezoekers rekenen, wat
de populariteit van die festivals bevestigt.
Naam
Schlagerfestival
(Hasselt)
Organisatoren
PSE Belgium, VMMa
Mediapartners
Radio 2, Het Belang van
Limburg, De Zondag,
Primo, Anne
VBRO Radio, Anne,
Happy FM
MENT TV, Club FM,
Family Radio, Story, De
Zondag, De Streekkrant
VBRO radio, Krant van
West-Vlaanderen
Bezoekers
Meer dan 60.000
Nacht van de Schlagers
(Kortrijk)
Festival van de
Ambiance (Gent)
/
Brugs Schlagerfestival –
Vlaamse
Schlagerfestival
(Brugge)
Schlager-Ambiance
festival (Hoogstraten)
Euro Schlagerparade
(Brugge)
Molecule
Vedettenparade
(Waregem)
’t Osschots
/
/
MENT TV
3.200
Focus WTV,
concertevents.be
Molecule
MENT TV, VBRO Radio
/
MENT TV
/
/
Aarschot
/
Annelies Valepyn
28
+/- 3.000
+/- 7.000
/
Schlagerfestival
Kanaalfeesten
(Willebroek)
Schlagerparade (Aalst)
Nacht van de Vlaamse
Kanjers (Aalst)
Kanaalpolonaise
(Zelzate)
Rupelfestival (Niel)
Toppersfestival
(Wachtebeke)
Kempens
Schlagerfestival
(Ravels)
Schlagers on Ice
Schlagerfestival (Mol)
Nacht van de Ambiance
(Deinze)
Hams Schlagerfestival
(Hamme)
Sterren aan Zee
(Oostende)
Rimpelrock (Hasselt)
Michel Glorie
/
/
Lavera Events & TV
OOST
Lavera Events
/
3.000
Vzw Goal Events
/
/
Steve Tielens (MAGIC
EVENEMENTEN)
Finasi, StarsEntertainment
De Grenstuuterkes
/
/
/
/
/
/
Racing Team Ice
Mountain,
Schlagerfestival
KFC Mol
SC Dikkelvenne
/
/
/
/
/
/
Zaalvoetbalclub
Kadoken
/
/
/
/
/
/
Radio 2, Story, TV
Limburg, Het Belang
van Limburg
Radio 2
+/- 40.000 (senioren)
/
Griffelrock
Provincie Antwerpen,
(Antwerpen)
Nekka vzw
Bron: Websites festivals, Persoonlijke communicatie actoren
+/- 40.000 (senioren)
3.3.13 Concertzalen
Naast de festivals, spelen ook de grote concertzalen in Vlaanderen een belangrijke rol voor de
Vlaamse populaire muzieksector, al zijn het meestal alleen de grote artiesten die hier mogen
optreden:
Naam
Sportpaleis & Lotto Arena
Ethias Arena
Expo Gent
Heizelpaleis
Vorst Nationaal
Locatie
Antwerpen
Hasselt
Gent
Brussel
Brussel
29
Casino Kursaal
Capitool
Vooruit
Nekkerhal
Kortrijk Expo
Oostende (Radio 2 is vaste mediapartner)
Gent
Gent
Mechelen
Kortrijk
Theaterzaal Plopsaland
Bron: Persoonlijke communicatie actoren
De Panne
3.3.14 Danszalen
Voor de Vlaamse populaire muziek is verder het circuit van de danszalen een belangrijke component
voor het livegebeuren. Deze danszalen bieden vaak formules aan met zowel optredens als een
lunch/diner:
Naam
De Kaasboerin
Groot Café Edelweiss
Dancing Parasol
Schlagercafé De Kroon
La Palma
De Vier Seizoenen
Locatie
Mol-Postel
Voorde
Velzeke
Poederlee
Gits
Wachtebeke (Domein Puyenbroeck)
Bron: Persoonlijke communicatie actoren
Naast de festivals, concertzalen en grotere danszalen zijn er ook nog de kleinere danscafés en lokale
feesten waar regelmatig optredens van Vlaamse populaire artiesten plaatsvinden. Naast optredens,
wordt hun muziek daar ook vaak gedraaid, wat de verspreiding van de Vlaamse populaire nummers
stimuleert.
Bij alle optredens zien we ook dat er nog een heleboel bedrijven actief zijn die de logistieke
omkadering van het live circuit verzorgen (logistiek, security, catering, tentenverhuur, etc.).
Voor het hele livecircuit presenteren Guiette et al. (2011) de volgende cijfers voor de Vlaamse
muziekindustrie in zijn geheel wat betreft de presentatieplekken: 744 zelfstandigen, 255 werkgevers,
1.917 VTE werknemers en een omzet van € 490.440.850 (top-down) en 185 zelfstandigen, 23
werkgevers, 421 VTE werknemers en een omzet van € 83.728.625 (bottom-up).
3.3.15 Omkadering artiesten
Naast de manager en platenfirma zien we bij de meeste artiesten nog een extra omkadering, waarbij
ook een heleboel actoren actief zijn. Deze omkadering is voornamelijk aanwezig bij de optredens van
de artiesten en varieert van een drietal personen voor kleinere namen tot een vijftien-, twintigtal
voor de grote artiesten. Zo hebben alle artiesten minstens één roadie die hen vergezelt bij
optredens. Vaak zijn er ook personen aanwezig die instaan voor de visagie en het kapsel van de
artiest, licht- en geluidsmensen, verkopers bij de fan stand (met verkoop van cd’s en merchandising),
en in sommige gevallen zelfs een chauffeur.
30
De persoonlijke websites van de artiesten worden doorgaans beheerd door webmasters, maar hier
zien we ook een sterke (en lokale) verspreiding, zonder actoren die een dominante positie innemen.
3.4 Publiek bereik
3.4.1 Livecircuit
Voor cijfers van het livecircuit werd contact opgenomen met de relevante actoren maar zij hebben
geen informatie ter beschikking gesteld.
3.4.2 Muziekverkoop
De cijfers van de muziekverkoop zijn gebaseerd op de nota van BEA Music (2014). Hier moet echter
worden opgemerkt dat zij maar een deel van de verkoop weer kunnen geven, aangezien een groot
aandeel van de muziekverkoop gebeurt op live evenementen zonder dat deze verkopen doorgegeven
worden aan Ultratop (cf. methode).
Daarnaast is het belangrijk om in het achterhoofd te houden dat de cijfers voor schlagermuziek niet
beperkt zijn tot Vlaamse schlagermuziek, maar ook bijvoorbeeld Duitse of Nederlandse
schlagermuziek vertegenwoordigen.
Albumverkoop
Zoals eerder beschreven is de verkoop van albums het belangrijkste deel van de cd-verkoop van
Vlaamse populaire muziek.
De cijfers van BEA Music (2014) tonen aan dat 2006 een hoogtepunt betekende voor de verkoop van
schlager- en Vlaamse populaire muziek, dat toen respectievelijk 11% en 13% uitmaakte van de totale
albumverkoop in Vlaanderen. Zeventien schlageralbums bevonden zich in 2006 in de top 200 van de
bestverkochte albums, met Laura Lynn bij de bestverkochte artiesten. Voor de Vlaamse populaire
muziek stonden er in 2006 16 albums in de top 200. Na 2006 daalde de verkoop van schlager- en
Vlaamse populaire muziekalbums, maar sinds 2011 zit dit genre weer in de lift (BEA Music, 2014). In
2012 stonden 22 albums met schlagermuziek en 19 albums met Vlaamse populaire muziek in de top
2000 van bestverkochte albums. Vooral Christoff en de Romeo’s zijn succesvol, want zij staan als 3
jaar in de lijst van de 50 meest verkochte albums (BEA Music). Laura Lynn’s album “Dromen” is het
hoogste genoteerde schlageralbum van 2000-2013 en het was het bestverkochte album in
Vlaanderen in 2005 (voor “X&Y” van Coldplay).
31
FIGUUR 4. Verkoop albums 2000-2013
Bron: BEA Music, 2014
In de Top 200 van bestverkochte albums van Ultratop varieert het percentage van Vlaamse populaire
muziek tussen 7.54% en 12.85% (van 9 tot 22 albums) en van schlagermuziek van 1.93% tot 10.87%
(van 5 tot 22 albums) (BEA Music, 2014). Gemiddeld bedraagt het aandeel van Vlaamse populaire
muziek 8.86% van 2000 tot en met 2013 in de top 200 van bestverkochte albums in Vlaanderen en
van schlagermuziek 5.59%.
Top 200
Bestverkochte Albums
2000-2013
Jaar
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Vlaamse populaire muziek
%
10.49
9.55
9.02
8.28
7.69
8.80
12.85
7.54
8.02
8.22
Aantal
10
15
9
12
13
12
16
16
17
13
32
Schlagermuziek
%
3.85
2.75
3.41
1.93
3.66
9.52
10.87
5.30
5.92
5.59
Aantal
11
8
7
5
5
10
17
13
13
9
2010
2011
2012
2013
GEMIDDELD
7.57
8.93
8.22
8.84
8.86
18
22
19
16
15
3.95
5.81
7.42
8.35
5.59
8
13
22
19
11
Bron: BEA Music, 2014
Singleverkoop
Voor de verkoop van singles uit de schlagersector was 2006 eveneens een topjaar, met meer dan 12
(5%) schlagersingles in de top 200 bestverkochte singles in Vlaanderen (BEA Music, 2014). Voor de
bredere Vlaamse populaire muzieksector waren zowel 2005 (18.9%) als 2006 (10.6%) succesvolle
jaren, met respectievelijk 27 en 23 singles in de top 200. De hoogst genoteerde schlagersingle in
2010 is “Dos Cervezas” van Tom Waes (plaats 4 in top 200), wat volgens BEA Music (2014) duidelijk
het belang van mediaondersteuning van dit muziekgenre aantoont. Sinds enkele jaren zien we de
schlager- en Vlaamse populaire muziek echter verdwijnen uit de top 2000, met een dieptepunt in
2012 wanneer er geen enkele schlager- of Vlaamse populaire single in de top 200 stond. In 2013 kan
alleen Jo Vally nog een schlagerhit scoren en in de top 200 komen, bij de Vlaamse populaire muziek
staan er dan slechts 3 singles in de top 200 (BEA Music, 2014).
FIGUUR 5. Verkoop singles 2000-2013
Bron: BEA Music, 2014
In de Ultratop 200 van bestverkochte singles van varieert het percentage van Vlaamse populaire
muziek tussen 0.0 % en 18.9% (van 0 tot 27 albums) en van schlagermuziek van 0.0% tot 5.6% (van 0
tot 12 albums) (BEA Music, 2014). Gemiddeld bedraagt het aandeel van Vlaamse populaire muziek
6.6% van 2000 tot en met 2013 in de top 200 van bestverkochte singles in Vlaanderen en van
schlagermuziek 2.2%.
33
Top 200
Bestverkochte
Singles
2000-2013
Jaar
Vlaamse populaire muziek
Schlagermuziek
%
Aantal
%
Aantal
2000
2001
2002
2003
2004
2005
10.7
5.8
6.6
9.0
6.8
18.9
16
14
18
21
20
27
0.5
1.9
0.8
0.2
2.2
4.0
2
5
4
1
5
9
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
GEMIDDELD
Bron: BEA Music, 2014
10.6
6.7
5.5
5.0
4.4
2.3
0.0
0.7
6.6
23
15
16
17
12
7
0
3
15
5.6
4.8
3.9
2.3
3.4
0.8
0.0
0.2
2.2
12
9
10
9
8
4
0
1
6
Omzet
Zoals hierboven vermeld, komt 90% van de omzet voort uit de verkoop van nieuwe releases (BEA
Music, 2014) en wordt de omzet voornamelijk gegenereerd door de verkoop van fysieke dragers via
winkelketens, grootwarenhuizen, openbare markten en op live evenementen (BEA Music, 2014).
FIGUUR 6. Omzet verkoop Schlagermuziek 2009-2013
Bron: BEA Music, 2014
34
Specifiek voor schlagermuziek, zien we een daling van 40.5% (€ 1.732.431) in 2013 tegenover 2009
voor de omzet. Het aandeel zakt van 2.69% in 2009 naar 1.84% in 2012 en klimt in 2013 naar 2.21%
(BEA Music, 2014).
Schlagermuziek
Omzet
2009
€ 4.277.261
Aandeel
2.69%
Bron: BEA Music, 2014
2010
2011
2012
2013
€ 3.145.985
2.10%
€ 3.295.985
2.37%
€ 2.332.416
1.84%
€ 2.554.830
2.21%
Wat het digitale luik betreft, zien we dat dit aandeel voor schlagermuziek kleiner is dan voor de
omzet van de totale muzieksector, waardoor de omzet van de schlagersector tussen 2009 en 2013
sterker daalt (-44%) dan de totale muziekmarkt (-28%) (BEA Music, 2014). Het zijn immers net de
digitale verkoopcijfers die stijgen, maar aangezien de fysieke verkoop het belangrijkste blijft voor de
schlagersector, heeft de stijging van de digitale verkoop weinig effect op dit genre (BEA Music, 2014).
FIGUUR 7. Omzet verkoop totale muzieksector 2009-2013: Digitale versus fysieke verkoop
Bron: BEA Music, 2014
35
FIGUUR 8. Omzet verkoop schlagersector 2009-2013: Digitale versus fysieke verkoop
Bron: BEA Music, 2014
Waar het digitale aandeel van de omzet voor de totale sector met een factor 3 verdubbelt tussen
2009 en 2013, is dit voor de schlagersector beperkt tot iets meer dan een verdubbeling (BEA Music,
2014).
Digitale verkoop
Schlager
2009
€ 80.000
Totaal
€ 13.040.000
Bron: BEA Music, 2014
2010
2011
2012
2013
€ 88.751
€ 16.130.000
€ 118.984
€ 19.490.000
€ 147.280
€ 23.350.000
€ 175.029
€ 35.960.000
SABAM
Bij SABAM zijn er geen cijfers beschikbaar voor de specifieke Vlaamse populaire muzieksector
omwille van een probleem met de software dat deze categorie niet kan scheiden van de anderen.
Het bleek eveneens onmogelijk om cijfers voor de individuele artiesten en auteurs opgelijst in dit
rapport te verkrijgen omwille van privacyredenen. In de toekomst wil de Head Legal van SABAM wel
meewerken aan dergelijke dataverzameling, maar momenteel moet men nog wachten op de juiste
softwaretoepassing die een splitsing voor “Vlaams Populair” mogelijk zou maken.
Algemene cijfers voor de Vlaamse muziekindustrie (niet genrespecifiek) tonen aan dat 31% van de
Ultratop 200 in 2009 Vlaamse producties waren (Guiette et al., 2011). Verder zien we een stijging van
5.8% voor de inkomsten via SABAM uit publieke uitvoeringsrechten van muziek in 2012 (tegenover
2011) met € 64.076.350 in 2012 en € 60.591.263 in 2011 (SABAM, 2013). Deze inningen
vertegenwoordigen een percentage (ongeveer 8%) van de omzet bij live evenementen of worden
36
berekend op de gage van de artiesten (Terra, 2014). Voor de categorie “lichte levende muziek” (waar
Vlaamse populaire muziek deel van uitmaakt) zien we een stijging van 12.2% in 2012 (€ 11.704.104)
tegenover 2011 (€ 10.431.040) voor de openbare uitvoeringsrechten, dankzij de stijgende inkomsten
uit het livecircuit (SABAM, 2013). Bij de mechanische reproductierechten is er echter een daling waar
te nemen bij de gegevens van SABAM van € 15.281.000 in 2011 naar € 14.145.000 in 2012 (-7.4%).
Online is er een stijging van 53.5% met € 1.556.000 in 2012 tegenover € 1.014.000 in 2011. Van de
totale auteursrechten bij SABAM maken de publieke uitvoeringsrechten 43.8%, de mechanische
reproductierechten 9.7% en de online rechten 1.1% (SABAM, 2013). De auteursrechten gekoppeld
aan de media zijn goed voor 25.7% van alle auteursrechtelijke inkomsten van SABAM (2013). Hiervan
is 28.6% vertegenwoordigd door de openbare omroepen, 6.8% door de particuliere radio’s, 20.9%
door de nationale privéomroepen, en 11.2% door de betaalomroepen (SABAM, 2013). De uitkeringen
voor de uitvoeringsrechten in België waren in 2012 goed voor € 64.488.081 (-6% tegenover 2011) en
de uitkeringen voor de mechanische reproductierechten in België voor € 8.498.229 (-23% tegenover
2011) (SABAM, 2013). De uitkeringen voor de reproductierechten online bedroegen € 403.331 in
2011 (+5% tegenover 2011), met daarbij 86% van downloads en 10% van on-demand streaming
(SABAM, 2013).
3.4.3 Media-aandacht
ALGEMEEN
De belangrijkste pijler bij de media-aandacht voor Vlaamse populaire muziek is radio, gevolgd door
televisie.
Uit de cijfers van BEA Music (2014), in samenwerking met Ultratop en AC Nielsen, blijkt dat de airplay
van muziekproducties van lokale artiesten daalde tussen 2011 en 2012. In 2011 kwamen 74
nummers van Belgische artiesten regelmatig aan bod op de Vlaamse radio’s, wat zorgde voor een
aandeel van 26% in de top 300 meest gedraaide muziek. In 2012 zakte dit aandeel naar 71 nummers
en een aandeel van 22% bij de top 300. Voor de Vlaams populaire muziek zien we een verdubbeling
bij het aantal nummers in top 300 tussen 2011 en 2012, maar de airplay blijft beperkt tot net geen
3%. Schlagernummers komen niet aan bod in de top 300 van meest gedraaide nummers op Vlaamse
radio’s, maar worden wel gedraaid in specifieke Radio 2 programma’s zoals “Het Muziekcafé” en “De
Vlaamse Top 10” (zie later) (BEA Music, 2014). Verder wordt het schlagergenre voornamelijk onder
de aandacht gebracht en geprogrammeerd door lokale radio’s zoals VBRO (zie later) en specifieke
televisiezenders zoals MENT TV en Anne (zie eveneens later) (BEA Music, 2014).
37
FIGUUR 9. Airplay lokale muziek 2011-2012: Top 300 van meest gedraaide nummers
Bron: BEA Music, 2014
OPENBARE OMROEP
Bij airplay of media-aandacht speelt de openbare omroep een belangrijke rol en hiervan is de
Vlaamse publieke omroep, VRT, zich bewust. Vandaar dat de publieke omroep een eigen
muziekbeleid heeft opgesteld: “Vlaamse muziekproducties zijn een onmisbare schakel in het VRTradioverhaal. Om te garanderen dat Vlaamse en Nederlandstalige muziek voldoende aan bod komt,
verbindt de VRT er zich toe dat minstens 25% van zijn muziektijd Vlaamse muziekproducties zijn en
dat 15% van de muziektijd op Radio 1 en 30% van de muziektijd op Radio 2, Nederlandstalig is” (VRT
Website, 2014). Dit is uiteraard een gevolg van de afspraken in de beheersovereenkomst tussen VRT
en de Vlaamse overheid.
VRT wil dan ook een goede en betrouwbare partner zijn van de Vlaamse muzieksector in het
algemeen – alle genres – en baseert zich hiervoor op de aandachtspunten zoals die zijn geformuleerd
door het Muziekplatform (koepel van 17 Vlaamse muziekorganisaties) (VRT website, 2014;
Muziekplatform, 2010):






VRT weerspiegelt een rijk, (genre-)divers muzieklandschap
VRT als gids voor nieuwe ontdekkingen
VRT bewaakt de kwaliteit door selectief te durven zijn en kwaliteitsniveaus aan te houden
VRT is partner van de muzieksector en dialoog staat hierbij centraal
VRT moet omzichtig omgaan met quota voor muziek van Vlaamse origine. Dit geldt niet alleen
voor de openbare, maar ook voor de private omroepen
VRT moet artiesten correct en marktconform vergoeden
In het muziekbeleid volgt VRT vier basisprincipes (VRT website, 2014):
38




Generalistisch: weerspiegeling van de Vlaamse samenleving, breed publiek aanspreken
Verdiepend: de vragen van specifieke doelgroepen en de meerwaardezoeker tegemoet komen
Complementair: het publiek moet zijn weg vinden in het aanbod en moet kunnen mee evolueren
met andere netten
Lokaal: breed platform aanbieden aan Vlaamse artiesten en de lokale muzieksector maximaal
ondersteunen
Dit laatste punt is van bijzonder belang voor dit rapport: de VRT ziet het ondersteunen van de lokale
muzieksector als één van de basisprincipes van zijn muziekbeleid, maar een aantal stakeholders uit
de sector beschouwen de realisatie hiervan als een punt van discussie.
Bij de selectie van muziek voor de radionetten zijn een aantal criteria van essentieel belang volgens
VRT:





Netstijl: past het nummer bij het netprofiel?
Radiovriendelijkheid: is het nummer geschikt voor de radio? Is het aangenaam om te beluisteren?
Stoort het de mensen niet?
Objectieve kwaliteit: is het juist (niet vals) gezongen? Is het kwalitatief opgenomen?
Draagvlak: bereikt het nummer een grote groep mensen?
Context: past de aard van het nummer in de context (tijdstip, programma, …)?
Op basis van deze criteria menen enkele vertegenwoordigers van de publieke omroep dat het niet
altijd evident is om het schlagergenre te programmeren. Het is immers de taak van VRT (en dus ook
Radio 2) om enerzijds een zo groot mogelijk publiek te bereiken maar anderzijds dwingt de beperkte
radiozendtijd om keuzes te maken. Vanuit de openbare omroep stelt men eveneens dat VRT in de
eerste plaats radio – en geen promotie voor artiesten – maakt op de netten. Het is volgens hen,
alsook volgens enkele andere actoren, dan ook niet logisch dat artiesten ervan zouden uitgaan dat ze
de facto gedraaid zullen worden op de radio. Airplay hangt af van bovenstaande criteria en de mate
waarin het nummer eraan voldoet. Uiteraard kunnen de media mee bouwen aan het succes van
Vlaamse artiesten, maar dit mag niet als vanzelfsprekende verwachting beschouwd worden, aldus de
VRT.
De keuzes van de nummers voor de playlist worden genomen door de muziekredacties van de
verschillende netten, die zich daarvoor baseren op bovenstaande criteria bij de beoordeling van
individuele nummers. Aangezien VRT generalistisch is en een breed aanbod wil bieden op radio- en
televisienetten, zoekt men vaak naar de grootste gemene deler om zoveel mogelijk mensen te
bereiken en behouden.
Het contact tussen VRT en de muzieksector verloopt voornamelijk via de platenmaatschappijen en
soms ook rechtstreeks via de artiest of diens manager. Er is een vast wekelijks moment waarop de
platenmaatschappijen nieuw werk kunnen komen voorstellen aan de muziekredacties. Daarnaast
bestaat er, voor artiesten “in eigen beheer”, een online systeem waar men rechtstreeks nieuw werk
kan aanbieden. Per net is er een playlistcomité dat de lijst met nummers samen stelt voor het
specifieke net.
39
Wat de quota betreft (zie verder voor details), zijn er maandelijkse controles (Muziekmonitor) en
daaruit blijkt dat de quota gehaald worden. Dit blijkt echter een relatief recent succes, aangezien de
quota voor Radio 1 (15% Nederlandstalige muziek) en Radio 2 (30% Nederlandstalige muziek) volgens
de VRM niet gehaald werden in 2012. Radio 1 draaide in 2012 immers slechts 12.7%
Nederlandstalige muziek en Radio 2 27.7%. Het quotum van 25% Vlaamse producties op alle
radionetten samen werd wel behaald in 2012 (25.2%) (VRM, 2012).
Eén van de mensen binnen de openbare omroep is geen voorstander is van genrequota omdat dit
zou zorgen voor een te sterke inmenging van de overheid in VRT waardoor de onafhankelijkheid van
de redacties ingeperkt zou worden.
De Vlaamse populaire muzieksector komt volgens deze actor veel aan bod op VRT in vergelijking met
andere media (commerciële spelers) en andere genres. Daarnaast stelt hij dat de Nederlandse
publieke omroep minder Nederlandse populaire muziek draait dan de VRT Vlaamse populaire muziek.
RADIO
De openbare omroep blijft een belangrijke speler in het Vlaamse radiolandschap en dus ook voor de
Vlaamse populaire muziek. Het belangrijkste VRT-net voor dit muziekgenre is Radio 2.
Openbare omroep
Naam
Gelinkt aan …
Radio 2
VRT
Marktaandeel/bereik
29.7%
Doelgroep




57% = 55+
28% = 45-54
9% = 25-44
4% = 12-24
Bron: persoonlijke communicatie actor, CIM (2013a)
Radio 2
Radio 2 is het net van VRT dat de meeste aandacht schenkt aan de Vlaamse populaire muziek. In de
beheersovereenkomst werd vastgelegd dat zij haar zendtijd minstens voor 30% met Nederlandstalige
muziek moeten invullen. Dit quotum wordt behaald en het Vlaamse populaire genre is goed voor
ongeveer 15% van die Nederlandstalige muziek. Dit betekent dat het genre in 4.5% van de zendtijd
aan bod komt op Radio 2, voornamelijk in de muziekprogramma’s (Plaat Préféré, Topcollectie,
Hitwinkel, Lage Landen, Sterrenplukkers, En Nu Serieus, Vlaamse Top 10, Het Muziekcafé). Dit
percentage kan gelinkt worden aan de kenmerken van Radio 2:


Grote doelgroep: Radio 2 wil 30% van de Vlaamse bevolking bereiken
Veel variatie: Radio 2 heeft een hele brede muzikale programmering met veel variatie, waardoor
een nummer dagelijks maximaal twee keer wordt gedraaid. Er komen dan ook gemiddeld 350
verschillende Vlaamse artiesten per maand aan bod op het net. Publieksonderzoek van VRT heeft
aangetoond dat dit één van de sterktes is van Radio 2, naast de focus op klassiekers (zie later).
40

Focus op informatie: Radio 2 is meer een informatie- dan muziekzender. Muziek moet dan ook
binnen de flow van de informatie- of magazineprogramma’s passen en mag zeker niet storen.
Voornamelijk ambianceschlagers zijn door hun “feestkarakter” minder geschikt voor
informatieprogramma’s volgens de mensen van Radio 2.
Wat het tijdstip van airplay voor Nederlandstalige muziek betreft, zien we dat in de tweede helft van
2013 het aandeel Nederlandstalige muziek op Radio 2 schommelde tussen 6 en 24 uur (overdag)
tussen 27.5% en 30%. Tussen 24 en 6 uur (’s nachts) lag het gemiddeld percentage iets boven 36%.
Nederlandstalige muziek op Radio 2 is dus verspreid over de hele dag (zowel overdag als ’s nachts),
met een licht hoger aandeel ’s nachts.
Bij de Nederlandstalige muziek op Radio 2 wordt er zowel gebruik gemaakt van muziek van
gevestigde artiesten (Will Tura, Bart Herman, Gene Thomas, De Romeo’s, …) als nieuw talent (Slongs
Dievanongs, Gabe Moretti, Elias, Jonas Winterland, …).
Daarnaast zien we dat Radio 2 een sterke Vlaamse focus heeft (30% Nederlandstalig; 34% Vlaams),
regionaal gericht is (vijf regionale zenders), en een net is van klassiekers (79% klassiekers, 21% nieuw
werk). Van de 30% Nederlandstalige muziek is 26.3% nieuw werk tegenover 73.7% klassiekers.
Verder bestaat tweederde van de meest gedraaide nummers uit Vlaamse producties. Belangrijk om
hierbij op te merken is dat volgens de leden van BEA Music 80% van de Vlaamse producties die
worden uitgezonden op Radio 2 ouder dan 20 jaar zijn. Dit verschil kan verklaard worden doordat
VRT het aandeel nieuwe/oudere Nederlandstalige nummers gemeten heeft en BEA Music Vlaamse
producties. Nederlandstalige muziek is immers niet steeds Vlaams (maar komt vaak ook uit
Nederland) en Vlaamse producties zijn niet altijd Nederlandstalig.
De kerngenres van Radio 2 zijn nostalgie, Vlaamse lied, pop, rock ’n roll, rock en ballads, aangevuld
met nevengenres zoals kleinkunst, populaire klassiek, schlagers en levenslied, country, disco, funk,
soul, reggae, folk en kinder- en teenpop (Kerremans et al., 2009). Het Vlaamse lied in het algemeen
en schlagers en levenslied in het bijzonder worden dan ook als deel van de unique selling point van
Radio 2 beschouwd (Kerremans et al., 2009).
Verder is de toegankelijkheid en herkenbaarheid van het net zeer belangrijk voor het profiel van
Radio 2. De selectiecriteria voor muziek bij Radio 2 vullen de algemene criteria van VRT dan ook als
volgt aan:






Muziek moet breed, toegankelijk, melodieus, tijdloos en meezingbaar zijn
Muziek moet vertrouwd en herkenbaar zijn
Muziek moet een verhaal hebben, met inhoud in de tekst
Radio 2 focust op mainstream hits en klassiekers uit populaire genres van de jaren ’60 tot nu, ze
zoeken met andere woorden naar de grootste gemene deler
Focus op Vlaamse, Nederlandstalige muziek: Radio 2 noemt zichzelf ook de meest Vlaamse
zender met speciale aandacht voor Vlaamse nummers alsook voor de Vlaamse artiesten
Belang van variatie en evenwicht tussen genres door brede programmering
41

Media-aandacht voor nummers speelt een rol: bijvoorbeeld bij nummers die voortvloeien uit een
muziekwedstrijd. Die nummers zijn al meer verspreid en beter bekend en vertrouwd bij het
publiek en maken meer kans om bij Radio 2 gedraaid te worden
Naast het spelen van Vlaamse populaire muziek in de algemene programmering van Radio 2, zijn er
ook initiatieven in de vorm van specifieke programma’s met bijzondere aandacht voor het genre:
Programma’s Radio 2
Tijdstip
Marktaandeel/bereik
En Nu Serieus
Het Muziekcafé
Vlaamse Top 10
Viva Vlaanderen Journaal
(in Hitwinkel)
De Lage Landen
Muziekklas
(o.a.
masterclass
Vlaamse
populaire muziek)
De Eregalerij
Radio 2 Zomerhit
Schrijf er maar één
Zaterdag, 8u-10u
Zondag, 13u-15u30
Zondag, 15u30-16u
Dagelijks, 18u-20u
945.000 luisteraars
461.000 luisteraars
210.000 luisteraars
/
Dagelijks, 22u-23u
/
/
/
Jaarlijkse show
Jaarlijkse wedstrijd
Jaarlijkse wedstrijd
/
/
/
Bron: persoonlijke communicatie actoren
In “En Nu Serieus” komt nieuw werk van Vlaamse artiesten van alle genres aan bod, vaak met
radioprimeurs van nummers en optredens. Voor Radio 2 is dit het belangrijkste moment van de
week. “Het Muziekcafé” presenteert een mix van nieuw werk en klassiekers met telkens Vlaamse
artiesten die te gast zijn in programma. Het programma is dus niet per se Nederlandstalig wat de
muziek betreft, maar is wel exclusief Vlaams met betrekking tot de inhoud. De “Vlaamse Top 10” is
een hitlijst van Vlaamse nummers gepresenteerd door zanger Christoff. In het programma
“Hitwinkel” is er een rubriek “Viva Vlaanderen Journaal” waar nieuw werk van Vlaamse artiesten
wordt voorgesteld. Het aandeel van deze rubriek in Hitwinkel is recent verhoogd. In “De Lage
Landen” komen uitsluitend Vlaamse en Nederlandse artiesten aan bod, zowel met klassiekers als
nieuw werk. “Muziekklas” is een talentenzoektocht onder leiding van gevestigde namen in
verschillende genres, onder andere Vlaamse populaire muziek. Hier krijgen nieuwe talenten de kans
om “ontdekt” te worden en zich te ontwikkelen. De winnares van de “Muziekklas” voor “Vlaamse
Meezingers” in 2012 was Elke Taelman (zie lijst Artiesten). Verder is er de jaarlijkse liveshow van de
“Eregalerij” waar tijdloze Vlaamse artiesten en nummers bekroond worden. Vanaf 2014 wordt deze
show ook op Eén uitgezonden. Daarnaast is er de jaarlijkse “Radio 2 Zomerhit” wedstrijd, gekoppeld
aan de laatste uitzending van het Eén-programma “Vlaanderen Muziekland”. In 2012 hebben de
Romeo’s (zie lijst Artiesten) de Radio 2 Zomerhit gewonnen. Een andere wedstrijd, dit keer voor
liedjesschrijvers, was “Schrijf er maar één”.
Naast deze programma’s voorziet Radio 2 sinds de zomer van 2013 ook een bijzondere rubriek in hun
wekelijkse elektronische nieuwsbrief waar ze informeren over de releases van nieuwe Vlaamse
(populaire) muziek.
42
Radio 2 ondersteunt de sector verder door opdracht te geven voor de producties van het Vlaamse
gordellied, nieuwe versies van Nederlandstalige klassiekers of vertalingen van anderstalige
klassiekers, door showcases (3 in 2013) te organiseren waaraan een exclusieve show en
mediacampagne gekoppeld wordt voor de Vlaamse artiest in kwestie. Daarnaast is Radio 2 ook
mediapartner van tal van festivals (onder andere het Schlagerfestival in Hasselt) en tournees van
Vlaamse artiesten. Hier wordt ook telkens een mediacampagne aan gekoppeld.
Radio 2 heeft sinds de zomer van 2013 een speciale contactpersoon aangeduid voor de Vlaamse
muzieksector die de relaties met artiesten, managers, en platenmaatschappijen verzorgt. Daarnaast
wordt er ook een nieuwsbrief verstuurd naar de sector (artiesten, managers, platenmaatschappijen)
waar de activiteiten van Radio 2 voorgesteld worden alsook speciale acties rond Vlaamse muziek.
De kracht van Radio 2 in de ondersteuning van de Vlaamse populaire muzieksector ligt voornamelijk
in het mainstream karakter van het net dat toelaat een breed publiek te bereiken. Een nadeel, dat
samenhangt met het mainstream karakter en de grote variatie op het net, is de lage intensiteit van
het spelen van de nummers.
Radio 2 investeert bewust in deze initiatieven en de bijzondere aandacht voor nieuwe Vlaamse
nummers omdat men zich inzet om:




Nieuw werk te signaleren
Vlaamse artiesten een forum te geven
Nieuwe talenten kansen te geven
De productie van Vlaamse, Nederlandstalige muziek wil stimuleren. Bij Radio 2 stelt men immers
dat er een beperkt aanbod van Vlaamse muziek is in met de hoge quota, zeker gezien de grote
variatie van muziek die Radio 2 nastreeft. Dit beperkte aanbod van Vlaamse populaire muziek
wordt weerlegd door actoren vanuit de sector die stellen dat er wel degelijk een groot aanbod is
vanuit het genre.
Commerciële spelers
Naam
VBRO Radio
CLUB FM
Q-music
JOE fm
Family Radio
Gelinkt aan …
MDB Producties
MDB Producties
VMMa
VMMa
Bedrijfsomzet
/
/
€ 36.042.542
€ 9.453.162
43
Marktaandeel/bereik
FM
Dagelijks bereik: 74.600
Wekelijks bereik: 138.000
Maandelijks bereik: 178.700
ONLINE
+/- 6.000 clicks / dag
+/- 12.000 volgers op FB
/
14.1%
7.3%
Story FM
Story
Bron: CIM (2013a); Persoonlijke communicatie actor (2014)
VBRO Radio
In 2010 is de lokale zender VBRO Radio een belangrijk onderdeel van het regionale West-Vlaamse (en
een stukje Oost-Vlaamse) radiolandschap geworden. De zender is ook te beluisteren in andere delen
van Vlaanderen via hun website. Deze zender is zowat de enige FM-zender die de kaart van
Nederlandstalige muziek trekt. Hun aanbod is dan ook 95% Nederlandstalige muziek, afgewisseld
met een tweetal anderstalige nummers per uur. De keuze voor deze Nederlandstalige focus is
gebaseerd op de zoektocht naar een gat in de markt en een manier om zich te onderscheiden van de
mainstream zenders.
De selectie van de Vlaamse populaire muziek die gedraaid wordt bij hen is gebaseerd op de kwaliteit
van de nummers en het potentieel qua populariteit (van 80-100 nieuwe inzendingen worden een
tiental nummers geselecteerd). Minder bekende, regionale artiesten komen op VBRO Radio dagelijks
tussen 9-10u en 15-16u aan bod bij de non-stop muziekprogramma’s. VBRO Radio bracht reeds twee
cd’s uit met compilaties van Nederlandstalige nummers, uitgegeven bij CNR Records.
Het publiek van VBRO Radio bestaat voornamelijk uit 45-plussers (60%), maar ook de 25-40
leeftijdsgroep – volgens deze actor de typische doelgroep van de schlagerfestivals – is sterk
vertegenwoordigd (35%).
JOE FM
JOE fm is een mainstream popzender die zich focust op de grote hits van de laatste decennia, met in
principe weinig aandacht voor Vlaamse populaire muziek behalve in specifieke programma’s zoals
het Top 40 Hitarchief. JOE fm heeft een marktaandeel van 7.3% en is gericht op een doelgroep van 30
tot 49 jaar. Bij hun doelgroep halen ze een marktaandeel van 11.3% .
Overige commerciële spelers
Naast VBRO Radio en Joe FM zijn er uiteraard nog andere commerciële spelers waar Vlaamse
populaire muziek in meer of mindere mate aan bod komt. Ondanks herhaaldelijke pogingen is het
echter niet gelukt om meer informatie te verkrijgen over de visie van deze zenders alsook het
aandeel van Vlaamse populaire muziek in hun zendtijd. Voor Q Music, CLUB FM en FAMILY Radio zijn
er dus geen verdere gegevens gevonden.
44
TELEVISIE
Openbare omroep: VRT
Naam
Eén
Bron: CIM (2013a)
Gelinkt aan …
VRT
Marktaandeel/bereik
30.5%
De belangrijkste publieke televisiezender Eén heeft enkele programma’s met bijzondere aandacht
voor Vlaamse populaire muziek:
Programma’s Eén
Tijdstip
Marktaandeel/bereik
Vlaanderen Muziekland (zomer)
Vrijdagavond
506.286
(2013)
Radio 2 Zomerhit
MIA’s
In de Mix (2012)
Sing that Song
Bron: CIM (2013a); Website VRT
Vrijdagavond, 20u20
Zaterdagavond
Donderdag, 21.05u
Zaterdagavond
727.760 (2013)
11.9%, 700.237 kijkers (2012)
/
500.683 (september 2013)
–
716.461
kijkers
“Vlaanderen Muziekland” is een jaarlijks terugkerend zomerprogramma waar Vlaamse muziek aan
bod komt in de vorm van optredens van Vlaamse (populaire) artiesten. De zomer eindigde in 2013
met de bekendmaking van de “Radio 2 Zomerhit”, waardoor die show ook meteen op Eén werd
uitgezonden. De “MIA’s” of Music Industry Awards zijn een jaarlijks evenement waar de
muziekindustrie prijzen toekent aan Vlaamse artiesten. Om de Vlaamse populaire muzieksector te
ondersteunen zijn er recent twee categorieën toegevoegd: Vlaams populair en Nederlandstalig. Bij
het programma “In de Mix” (2012) werden Vlaamse hiphoppers samengebracht met iconen uit de
Vlaamse (populaire) muziek, zoals Nicole en Hugo, Bart Kaëll, Liliane Saint-Pierre, Bart Herman, en
Paul Severs. In “Sing that Song”, een programma dat loopt sinds september 2013, komen Vlaamse
artiesten (bijvoorbeeld Robby Longo, De Romeo’s, K3, Sergio, Kathleen Aerts, Christoff) alsook
Vlaamse nummers aan bod.
Daarnaast komen Vlaamse populaire artiesten aan bod in talkshows zoals Café Corsari, Vanthilt on
Tour en De Zevende Dag (Website VRT).
Commerciële spelers
Naam
Anne
VTM
MENT TV
Gelinkt aan …
VMMa
VMMa
MENT
Media,
Marc Hallez
Brutomarge/Omzet
€ 82.692
Marktaandeel/bereik
/
17.8%
1 miljoen unieke kijkers op
maandbasis; doelgroep 44+ (73%
ouder dan 44j)
7.4%
VIER
/
JUST TV
Bron: CIM (2013a); Databank Nationale Bank van België (2013); Persoonlijke communicatie actor, 2014
45
Anne & VTM
Anne schenkt veel aandacht aan Vlaamse muziek, maar maakt hierbij geen expliciet onderscheid
tussen Vlaamse populaire en popmuziek. Schlagermuziek komt vaak voor op Anne (60% van de tijd),
maar wel voornamelijk vanaf 14u, terwijl ’s ochtends meer popmuziek wordt geprogrammeerd.
VTM programmeert weinig tot geen Vlaamse (populaire) muziek. Vroeger had VTM “Tien om te
Zien”, het populaire Vlaamse muziekprogramma dat volgens verschillende actoren in het verleden
een belangrijke boost heeft gegeven aan de Vlaamse populaire muziekindustrie, maar hier is men
ondertussen mee gestopt. Deze stopzetting kwam er na een modernisering van het programma
(verandering naar “Hit the Road”) die minder succes kende bij het publiek. Na het oprichten van
Anne en het muziekprogramma “De Vlaamse 10” (een VTM-programma dat na anderhalf jaar
opnieuw werd stopgezet), bleek “Tien om te Zien” of “Hit the Road” niet meer nodig. Momenteel is
het programmabeleid van VTM ook niet gericht op muziek, waardoor de kans op een nieuw
muziekprogramma volgens de contactpersoon bij VTM in de nabije toekomst zeer klein is. Deze actor
stelt hierbij dat het ontbreken van zo’n programma op nationale televisie erg voelbaar is in de
muziekindustrie en onderschrijft het belang van dergelijke media-aandacht voor de sector.
VTM bereikt 17.8% van de bevolking (CIM, 2013a) en is gericht op de 18-54 doelgroep. Voor Anne
zijn geen exacte bereikcijfers beschikbaar volgens de contactpersoon, maar de zender schommelt
tussen plaats 6 en 8 van de best bekeken zenders op Belgacom TV: na VTM, de VRT-zenders, en VIER
en voor JIM TV en TMF. De doelgroep van Anne is vrij ruim: in de ochtend richt men zich op de
huisvrouw (30-45j.), tijdens de middag verjongt de doelgroep om in de namiddag tot 17u te
verbreden naar 30-55 jaar. De avondprogrammering is zeer specifiek en al vijf jaar gericht op
schlager, Duitse en Nederlandse muziek. Zo wil men een vaste afspraak creëren met het publiek dat
hierin interesse heeft, aldus de contactpersoon bij Anne.
Het contact tussen Anne en de sector verloopt voornamelijk via de grote platenmaatschappijen
(Universal, CNR Vlaamse Sterren, Sony). Voor de selectie van nummers hanteert Anne bepaalde
kwaliteitscriteria, al worden die niet geëxpliciteerd. Er komen voornamelijk vaste waarden, de
gevestigde artiesten, aan bod, al krijgt ook nieuw talent een kans.
MENT TV
De digitale commerciële televisiezender MENT TV is te ontvangen via Telenet, Teletenne en
Numericable en zendt sinds 2010 Vlaamse muziek(programma’s) uit. Het aanbod van MENT TV
bestaat voor 70% uit Vlaamse en 70% uit Nederlandstalige muziek. MENT TV laat ook vooral artiesten
zelf de programma’s presenteren om verbondenheid en hun populariteit te versterken.
Naast de non-stop muziek(clip)programma’s, zijn er enkele interviewprogramma’s waar meestal
Vlaamse, maar ook Nederlandse of Duitse artiesten te gast zijn:
46
Programma’s MENT TV
Vlaamse Top 10
Tijdstip
Dinsdag, 21u; Woensdag, 17u; Donderdag, 22u; Zaterdag,
13u & 21u; Zondag, 12u & 20u
MENT OP ZONDAG
Zondag, 10u-14u
100% Polonaise
Vrijdag, 19u-21u
Goeiemorgen morgen
Dagelijks, ’s ochtends
MENT LIVE
/
Après-Ski om te Zien
/
DNA van
/
Bron: Website MENT TV; Persoonlijke communicatie actor, 2014
“De Vlaamse Top 10” is een muziekshow met daarin optredens van, onder andere, de artiesten die in
de hitlijst van de tien best verkochte Vlaamse nummers van het moment staan. De show ter plaatste
en het programma op MENT TV worden gepresenteerd door Lindsay en Herbert. “MENT OP
ZONDAG” is een programma waarin Herbert (Verhaeghe) Vlaamse artiesten uitnodigt in de studio.
“100% Polonaise” bestaat twee uur ambiancemuziek. “Goeiemorgen morgen” is een dagelijks
ochtendprogramma met Vlaamse en buitenlandse hits. “MENT LIVE” is een uur lang live gebrachte
optredens (Website MENT TV). “Après-Ski om te Zien” was een programma speciaal opgenomen in
Zwitserland waar Vlaamse artiesten hun grootste hits brachten. In “DNA van” doorspit Udo het DNA
van een bekende medemens, vaak een zanger/zangeres.
VIER
De commerciële televisiezender VIER heeft geen muziekprogramma’s, maar heeft wel een
“schlagerweek” ingevoerd bij twee andere programma’s: “Rasters” en “Komen Eten”. Bij het laatste
heeft de contactpersoon bij VIER uitleg gegeven. Deze persoon stelde dat men niet zozeer voor de
Vlaamse populaire muziek- of schlagersector gekozen had, maar voor de specifieke individuen die
een onderlinge band hadden (broer, zus, vriend, kennis). De groeiende populariteit van de sector was
echter wel een overweging bij de keuze, aangezien de populariteit van de artiesten de populariteit
van het programma en de zender zouden kunnen verhogen. VIER probeerde zich ook te
onderscheiden van andere zenders, die dit genre volgens de contactpersoon bij VIER minder aan bod
laten komen. Daarnaast is het voor deze actor belangrijk dat de schlagersector sterk gelinkt is aan de
Vlaamse cultuur en gekenmerkt wordt door herkenbaarheid, toegankelijkheid, en aanstekelijkheid.
De positiviteit en de goede samenwerking met personen uit deze sector (bijvoorbeeld met Willy
Sommers in de Slimste Mens) heeft verder ook invloed gehad om de beslissing om een schlagerweek
te organiseren. De contactpersoon kon geen cijfers vrijgeven maar stelde wel dat de schlagerweek de
best bekeken week was van Komen Eten. Uit cijfers van de Showbizzsite (2013) blijkt dat er 385.000
kijkers waren voor de schlagerweek, een meer dan gemiddeld bereik.
VIER beperkt zich dus tot het integreren van Vlaamse populaire artiesten in programma’s, aangezien
het geen muziekprogramma heeft en hier voorlopig ook geen plannen voor heeft. De actor stelt wel
dat VIER de sector wil steunen met meer media-aandacht, wat uiteindelijk ook de programma’s ten
goede komt omwille van de populariteit van de Vlaamse populaire artiesten. Dit willen ze evenwel
ook voor andere muziekgenres en –sectoren doen.
47
JUST TV
JUST TV is een digitale commerciële zender van Telenet waar ook aandacht is voor muziek, al is dat
minder prominent dan op MENT TV en Anne. JUST TV profileert zich dan ook niet als een
muziekzender. Zij zonden bijvoorbeeld wel ook de “Après-Ski om te Zien” opnames uit.
PRINT MEDIA
Naam
Story
Gelinkt aan …
Bedrijfsomzet
Sanoma Media €
169.107.099
Belgium NV
(Sanoma
Media
Belgium)
Marktaandeel/bereik
Wekelijks 1.663.100 lezers
Dag Allemaal (+
Expres)
De Persgroep
€ 876.566
(De Persgroep)
Wekelijks 2.742.700 lezers
TV Familie (+ Blik)
De Persgroep
€ 876.566
(De Persgroep)
Wekelijks 871.900 lezers
Primo TV gids
IP plurimedia
Wekelijks 414.900 lezers
Joepie
De Persgroep
€ 71.919.498
(IP Plurimedia)
€ 876.566
(De Persgroep)
Het Laatste Nieuws
(+ De Nieuwe Gazet)
De Persgroep
€ 876.566
(De Persgroep)
Dagelijks 2.453.600 lezers
Het Nieuwsblad (+
De Gentenaar)
Corelio
€
218.176.479
(Corelio Publishing)
Dagelijks 2.170.300 lezers
Gazet
Antwerpen
Concentra
Van
Wekelijks 611.500 lezers
€
932.287 Dagelijks 993.300 lezers
(Concentra Media
groep)
Het
Belang
van Concentra
€
932.287 Dagelijks 716.400 lezers
Limburg
(Concentra Media
groep)
(De Standaard)
Corelio
€
218.176.479 Dagelijks 1.067.200 lezers
(Corelio Publishing)
(De Morgen)
De Persgroep
€ 876.566
Dagelijks 770.800 lezers
(De Persgroep)
Bron: Databank jaarrekeningen Nationale Bank 2013; CIM (2013b)
De belangrijkste print media voor de Vlaamse populaire muzieksector zijn volgens de meeste actoren
de wekelijkse televisie- of showbizzmagazines zoals Story, Dag Allemaal, TV Familie en Primo TV Gids.
Vooral die laatste wordt door verschillende actoren beschouwd als een belangrijke partner voor de
sector. Daarnaast is het jongerenmagazine Joepie volgens meerdere actoren ook interessant voor de
sector. Bij de kranten zijn de populaire dagbladen Het Laatste Nieuws (en de Nieuwe Gazet) en Het
Nieuwsblad (en de Gentenaar) de belangrijkste spelers voor de Vlaamse populaire muzieksector
aangezien zij geregeld aandacht schenken aan de artiesten. Gazet van Antwerpen en het Belang van
Limburg zijn volgens de actoren minder belangrijk maar berichten nog wel geregeld over de sector.
48
De Standaard en De Morgen, daarentegen, schenken volgens de meeste actoren amper aandacht
aan Vlaamse populaire muziek en artiesten.
ONLINE MEDIA
Naam
Showbizzsite
Bron: CIM (2013c)
Gelinkt aan …
Peter De Smedt
Bedrijfsomzet
/
Marktaandeel/bereik
Wekelijks 5.293 sessies
De belangrijkste website voor de Vlaamse populaire muzieksector volgens bijna alle actoren is de
Showbizzsite van Peter De Smedt (www.showbizzsite.be). Deze website is sterk gericht op Vlaamse
(populaire) artiesten en een goede partner voor de sector, aldus de meeste actoren.
3.4.4 Ondersteunende VZW’s
De belangrijkste ondersteunende VZW voor de Vlaamse populaire muzieksector is Vlapo (Vlaamse
Podiumartiesten vzw). In 2008 werd Vlapo opgericht door Margriet Hermans, Connie Neefs,
Aldegonda Leppens, Luc Appermont, Johan Verstreken en Johnny Terwingen (Vlapo, 2008). Zoals
opgenomen in de statuten van Vlapo, heeft de vereniging tot doel om “de algemene belangen van
alle Vlaamse podiumartiesten” te ondersteunen “door meer aanwezigheid en zichtbaarheid te geven
in het maatschappelijke en culturele leven” en “continue aandacht te vragen voor het oeuvre van
Vlaamse podiumartiesten in de media, zowel op radio, televisie als in de geschreven pers” (Vlapo,
2008: 3). Verder formuleert en verspreidt Vlapo aanbevelingen, verleent het advies en informatie
aan leden en verricht en organiseert het activiteiten ter ondersteuning van de leden (Vlapo, 2008: 3).
Vlapo telde een tachtigtal leden in 2009. Echter, niet alle Vlaamse populaire artiesten zijn lid van
Vlapo. Ze vertegenwoordigen dus een onderdeel van de artiesten actief in het genre.
3.4.5 Beheersvennootschappen en beroepsverenigingen
Naam
SABAM
SIMIM
PlayRight
(vroeger Uradex)
BEA Music
GALM
MusicPublishers.be
(website niet meer
beschikbaar)
SEMU
Taak
Beheer van auteursrechten voor auteurs, componisten en uitgevers
Beheer van naburige rechten voor uitvoerende kunstenaars
Beheer van naburige rechten voor uitvoerende kunstenaars
Beroepsvereniging van de Belgische games-, muziek- en video-industrie
Vlaamse vereniging voor auteurs van lichte muziek van alle talen en gezindten
Overkoepelende organisatie van de belangrijkste muziekuitgevers in België
Voor uitgevers van bladmuziek
De belangrijkste beheersvennootschappen voor de Vlaamse populaire muzieksector zijn volgens de
meerderheid van de actoren SABAM, SIMIM en PlayRight. BEA Music is voor hen de belangrijkste
beroepsvereniging voor de sector.
49
Naast zijn dagelijkse werking, organiseert SABAM ook bepaalde evenementen om de Vlaamse
(populaire) muzieksector te ondersteunen (SABAM awards) en ondersteunt ze andere initiatieven
zoals de MIA’s en de Eregalerij.
50
4
Pijnpunten
De bevraging van de sector levert een reeks, door de sector gepercipieerde, pijnpunten. We geven
een overzicht van de vermelde issues:
4.1 Het media- en muzieklandschap in het algemeen


Evolutie van het radiolandschap.
o Het medialandschap in het algemeen en het radiolandschap in het bijzonder is sterk
versnipperd volgens de meeste actoren, waardoor er een overaanbod aan kanalen is
ontstaan waar het moeilijk is om nog structuur in te vinden, zowel voor het publiek als
voor de artiesten.
o Eén van de actoren stelt dat radio in het algemeen is geëvolueerd van een prominent
aanwezig medium naar een achtergrondmedium. Dit heeft volgens deze actor ook een
impact op de rol van radio in het medialandschap.
o Radio 2 in het bijzonder is doorheen de geschiedenis van de zender geëvolueerd van vijf
gedecentraliseerde muziekredacties naar één centrale muziekredactie die één playlist
opstelt voor alle regionale zenders. Hierdoor zijn er volgens verschillende actoren, zowel
vanuit de media als de industrie zelf, minder kansen voor artiesten om (vaak) aan bod te
komen. Verder is Radio 2 volgens bepaalde actoren geëvolueerd van een zender die sterk
gericht was op de Vlaamse populaire muzieksector naar een zender die eerder aanleunt
bij MNM en Studio Brussel.
o De programmering van Radio 2 is ook geëvolueerd, waardoor men volgens de meeste
actoren steeds meer op zoek gaat naar de grootste gemene deler zodat het past binnen
het netprofiel. Dit wordt door zowel actoren uit de media als uit de industrie bevestigd.
De meeste actoren stellen dat het een moeilijke tijd is voor de muziekindustrie in het algemeen.
De verkoop van fysieke dragers (cd, vinyl) gaat bij de Vlaamse populaire muzieksector, net als bij
alle andere genres, sterk achteruit als gevolg van het illegaal downloaden en streamen van
muziek. Dit is ook terug te vinden in de verkoopcijfers van fysieke dragers.
o Alle actoren bevestigen dat de voornaamste inkomsten voor de Vlaamse populaire
muzieksector hierdoor gegenereerd worden uit de optredens van de artiesten en
daarom afkomstig zijn uit het livecircuit.
o Volgens de meeste actoren zorgen de beperkte inkomsten uit de cd-verkoop ook voor
een daling van de inkomsten voor de producenten (platenmaatschappijen), die
vervolgens minder investeren in nieuwe, risicovolle talenten.
o Wat media-aandacht betreft, stellen verschillende actoren dat het dit probleem (van
dalende verkoopsinkomsten) niet volledig kan oplossen, maar dat het gebrek aan mediaaandacht deze evolutie zou versnellen en versterken en dus zou zorgen voor moeilijkere
financiële situaties binnen de sector.
51
4.2 Het Vlaamse populaire muziekgenre




Alle actoren stellen dat het Vlaamse populaire muziekgenre een klein afzetgebied heeft, dat zich
beperkt tot Vlaanderen en in enkele uitzonderlijke gevallen Nederland (en Duitsland voor
Christoff).
Wat het schlagergenre betreft, meent één actor dat het zich moet heruitvinden en verjongen
aangezien men momenteel nog dezelfde schlager maakt als jaren geleden. Deze actor stelt dat
alle genres zichzelf moeten heruitvinden om zich niet te isoleren van andere genres/nummers,
maar er op een kwalitatief niveau tussen te blijven passen en dit gebeurt volgens hem nog niet
bij schlagers (op enkele uitzonderingen na, zoals de Romeo’s). Een andere actor stelt echter dat
de herkenbaarheid van schlagermuziek in het bijzonder en de Vlaamse populaire muziek in het
algemeen juist een troef is van het genre omdat het herkenbare, toegankelijke, laagdrempelige,
retro, egalitaire karakter hierdoor versterkt wordt. Nog een andere actor stelt dat er binnen het
genre wel degelijk vernieuwing is, maar dat dit niet opvallend zichtbaar is als men niet in het
genre zit.
Sommige actoren menen dat het Vlaamse populaire muziekgenre voornamelijk geschikt is voor
het livecircuit en het minder radiovriendelijk is, voornamelijk wat betreft de ambianceschlagers.
Verschillende actoren zijn het erover eens dat er een culturele hiërarchie blijft bestaan waarbij
Vlaamse populaire muziek tot “lage” cultuur gerekend wordt en, volgens sommigen, op minder
appreciatie kan rekenen van radiomakers. Eén van deze actoren vergelijkt het Vlaamse populaire
muziekgenre met het klassieke muziekgenre dat een veel kleiner publieksbereik heeft, maar wel
een apart publiek (radio-)net heeft gekregen, dit in tegenstelling tot het Vlaamse populaire
muziekgenre. Volgens deze actor bevestigt dit het hiërarchisch-elitaire denken.
4.3 De Vlaamse populaire muzieksector


In de waardeketen van de Vlaamse populaire muzieksector is er volgens de actoren steeds meer
samenwerking tussen de verschillende schakels, waardoor er verticale integratie ontstaat,
waarbij bepaalde actoren meerdere stappen in het proces van waardecreatie in handen hebben
en er economische samenhang ontstaat tussen die schakels.
Verschillende actoren spreken van een mismatch tussen het commercieel succes van de verkoop
van albums en de airplay van Vlaamse populaire en schlagermuziek. Hierbij stellen ze dat het
genre minder aan bod komt op de radio dan verwacht zou worden gezien de verkoopcijfers. Dit
wordt geïllustreerd door de gegevens van BEA Music (2014).
Vlaamse populaire muziek
Jaar
Airplay
Verkoop
Verkoop
singles
albums
2011
1.82%
2.30%
8.93%
2012
2.83%
0.00%
8.22%
Bron: BEA Music, 2014
52
Airplay
0.00%
0.00%
Schlagermuziek
Verkoop
singles
0.80%
0.00%
Verkoop
albums
5.81%
7.42%


Hier moet echter opgemerkt worden dat niet iedereen het eens is met de gelijkstelling van het
succes van een genre en de airplay. Dit wordt door verschillende actoren als een 1/1 relatie
gezien, maar anderen percipiëren dit niet op deze manier, maar complexer waarbij het succes
van een genre en de airplay niet noodzakelijk gelijk moeten zijn. Die laatste actoren stellen ook
dat er onderzocht moet worden in welke mate de airplay en het succes van andere genres
overeenstemmen.
Sommige van die actoren menen dat het de taak is van de openbare omroep om het genre te
spelen, gezien hun opdracht (zoals bepaald in de beheersovereenkomst) om radio en televisie te
maken voor iedereen en dus verschillende publieksgroepen te bereiken met tal van genres. Deze
actoren spreken dan ook van een “unserved audience” dat momenteel niet bereikt wordt door
de openbare omroep, aangezien zij graag naar het schlager- of Vlaamse populaire muziekgenre
luisteren.
Specifiek voor Radio 2, blijkt de mismatch tussen airplay en het succes van de CD-verkoop minder
groot te zijn dan voor alle media in de nota van BEA Music (2014), al blijft de verkoop van albums
van Vlaamse populaire muziek (namelijk het percentage van albums in de top 200 bestverkochte
albums) bijna dubbel zo groot als de airplay op de zender. Als we dit samen nemen met het
aandeel van Vlaamse populaire muziek in de top 200 de bestverkochte singles, zien we dat de
airplay van Radio 2 (4.5%) iets kleiner is dan het aandeel van de sector bij de bestverkochte
albums en singles samen (4.77%).
Vlaamse populaire muziek
Jaar
Airplay Radio 2
Verkoop singles
2013
4.5%
0.70%
Bron: BEA Music, 2014; persoonlijke communicatie actor, 2014



Verkoop albums
8.84%
Volgens verschillende actoren is er nood aan meer media-aandacht, een forum, publiciteit, een
uithangbord voor Vlaamse populaire muziek. Nu komt het genre volgens hen niet voldoende aan
bod in de (openbare) nationale media en wordt het meestal gedraaid in de daluren (’s nachts)
om de quota te behalen. Verder stellen ze dat er soms aan- en afkondigingen ontbreken bij het
spelen van Vlaamse populaire muziek op de radio waardoor het moeilijk is voor het publiek om
de muziek te leren kennen. Volgens hen komt deze airplay niet overeen met het grote publiek
dat interesse heeft in het genre. Op basis van cijfers van verkoop en bezoekers van optredens
van Vlaamse populaire artiesten, schatten deze actoren dat 20% van het Vlaamse
luisterpotentieel interesse heeft in Vlaamse populaire muziek. [Dit cijfer kan niet bevestigd noch
weerlegd worden in dit onderzoek, wegens een gebrek aan cijfers voor het livecircuit.] Voor hen
moeten deze groep Vlamingen dan ook hun interesses weerspiegeld zien in de muziek die
gedraaid wordt op de radio, voornamelijk bij de openbare omroep, aangezien zij een publieke
opdracht hebben.
De media geven volgens bepaalde actoren meer ruimte aan gevestigde hits en klassiekers binnen
het genre dan aan het nieuw werk. Vooral dat nieuw werk heeft volgens hen echter nood aan
publiciteit en radioruimte om de sector te stimuleren.
De commerciële spelers zijn gericht op de doelgroep van 18-45 jaar aangezien dit de doelgroep is
die de reclameregies en hun adverteerders voor ogen hebben. Het Vlaamse populaire genre is
volgens de meeste actoren echter eerder gericht op een oudere doelgroep waardoor het moeilijk
53


wordt voor commerciële spelers om deze muziek een groter aandeel te geven in hun
programmering.
Eén actor stelt dat artiesten in de Vlaamse populaire muzieksector zeer lange carrières hebben,
vaak tot 40 jaar lang, wat atypisch is voor de muzieksector in het algemeen en wat de
mogelijkheden voor nieuw talent beperkt, waardoor de instroom van nieuwe jonge artiesten
zeer klein is. Dit wordt echter weerlegd door een andere actor die stelt dat de oudere, gevestigde
artiesten kunnen helpen bij het lanceren van nieuwe, jonge talenten.
Volgens verschillende actoren is er een groot aantal semiprofessionele spelers (wiens muziek niet
de primaire bron van inkomsten is) actief in de sector, wat de afbakening van de sector
complexer maakt.
4.4 Pijnpunten voor de media




De actoren bij VRT stellen dat ze worstelen met de zoektocht naar evenwicht in de
programmeringen: alle belangrijke genres in Vlaanderen moeten op generalistische zenders zoals
Radio 2 aan bod komen. Er mag dus geen verstoorde balans ontstaan door een focus op Vlaamse
populaire muziek.
Enkele actoren stellen dat er een overaanbod is aan muziek, artiesten en nummers voor
radiomakers, waardoor het moeilijker is voor hen om keuzes te maken.
Daarnaast is er geen consensus over de meerwaarde van genreprogramma’s. Volgens sommige
actoren zou dit de flow van het radioaanbod doorbreken, waardoor het juist minder mensen
bereikt. Volgens hen kan het genre dan ook beter aangeboden worden in het totaalpakket,
tussen andere genres. Andere actoren stellen echter dat genreprogramma’s juist nodig zijn
omdat het Vlaamse populaire muziekgenre vaak een feestcomponent heeft die niet zomaar in
brede programma’s past.
Volgens verschillende actoren is het kwalitatieve aanbod vanuit de Vlaamse populaire
muzieksector beperkt, in vergelijking met de hoge quota die worden opgelegd vanuit de
beheersovereenkomst. Een andere actor, vanuit de industrie, stelt echter dat er wel een groot
kwalitatief aanbod is vanuit het genre.
4.5 Financiële pijnpunten


Er is een verschil in het btw-tarief voor festival- of concerttickets (6%) en voor muziekdragers
(21%). Dit maakt het volgens bepaalde actoren moeilijk om van de Vlaamse populaire
muzieksector een echte “belevingseconomie” te maken waarbij bijvoorbeeld op events nieuwe
cd’s voorgesteld worden en de aankoop van de cd in de prijs van het ticket vervat zit. Daarnaast
zou volgens deze actoren de daling van het btw-tarief voor dragers de verkoop in het algemeen
stimuleren.
Eén actor stelt dat, doordat vele nummers binnen het Vlaamse populaire muziekgenre
vertalingen zijn van anderstalige (bvb. Duitse) nummers, de inkomsten voor de tekstschrijvers
niet naar de Vlaamse vertalers gaan maar naar de originele tekstschrijvers. Zo gaat een groot
deel van de inkomsten voor Vlaamse tekstschrijvers verloren.
54

Deze actor stelt eveneens dat er een gebrek aan transparantie is bij de werking van de
platenmaatschappij van VRT, een onderdeel van het bredere Line Extensions. Nu worden er soms
verbanden gezien tussen de platenmaatschappij en de aandacht voor artiesten op radio en
televisie. Transparantie hierover zouden volgens deze actor speculaties over dergelijke links aan
banden leggen.
55
5
Denkpistes voor de toekomst volgens de sector
Doordat de gepercipieerde pijnpunten zich niet beperken tot de media-aandacht voor het genre,
menen de geïnterviewde actoren ook dat de denkpistes voor de toekomst zich niet alleen daar
moeten bevinden. Zo moeten volgens de meeste actoren financiële problemen ook met financiële
maatregelen worden bestreden. De door de sector en de media voorgestelde oplossingen zijn dus
zowel gelinkt aan de media-aandacht voor de sector als aan financiële ingrepen. Aangezien dit
rapport kadert in een onderzoek in opdracht van de minister voor Media, wordt het eerste luik meer
uitgebreid besproken en bevat het tweede luik enkele bondige mogelijke voorstellen zoals ze zijn
voorgesteld door de participanten van dit onderzoek.
5.1 Media
5.1.1 Nieuwe genrezender
Eén van de mogelijke oplossingen die verschillende actoren vermelden, is het oprichten van een
nieuwe zender, die expliciet gericht zou zijn op Vlaamse populaire muziek. Sommige van de actoren
menen immers dat een grote focus op het genre de beste manier is om de muziek en artiesten te
promoten en de “unserved audience” (zie boven) te dienen. Volgens hen is het moeilijker om de
muziek van nieuwe talenten aan bod te laten komen op generalistische zenders. Zij zijn dan ook
voorstander van “niche”-programmering in de vorm van een genrezender, die continuïteit creëert
door de hele dag het genre te spelen. Zo kan de “unserved audience”, namelijk de liefhebbers van
Vlaamse populaire muziek, gemakkelijk hun geliefd genre terugvinden.
De genrezender zou volgens bepaalde actoren bij voorkeur een FM radiozender zijn omwille van de
toegankelijkheid voor alle publieksgroepen, al zien anderen hiervoor ook online mogelijkheden. Het
oprichten van een nieuwe openbare FM-genrezender gericht op Vlaamse populaire muziek is voor
deze actoren ook een mogelijkheid al zullen hier veel middelen voor moeten worden ingezet, wat
hoogstwaarschijnlijk ten koste zal gaan van andere netten. Deze actoren menen dan ook dat
genrezenders beter passen op een online niveau, waar er meer mogelijkheden zijn voor een
gepersonaliseerd, genrespecifiek aanbod. Een ander actor pleit voor een combinatie van platformen,
met zowel een FM, online als eventueel visueel televisiecomponent.
Een belangrijke vraag hierbij is of het een publieke of commerciële zender zou moeten zijn. Hierover
zijn de meningen verdeeld. Bepaalde actoren stellen dat dit de taak is van de openbare omroep,
aangezien dit past binnen hun opdracht vanuit de beheersovereenkomst: een zo groot mogelijk
publiek bedienen en de Vlaamse samenleving weerspiegelen. Eén van die actoren meent dat het de
opdracht is van de openbare omroep om het genre meer aan bod te laten komen en, idealiter, een
FM (radio) genrezender op te richten. Volgens hem, en enkele andere actoren, is het daarbij
belangrijk dat de radiomakers het genre “met goesting”, “van harte” draaien en dat niet alleen de
hits of klassiekers maar ook het nieuw werk van de Vlaamse populaire artiesten aandacht krijgen.
56
Een andere actor vindt dat ook de commerciële spelers hun steentje dienen bij te dragen aan de
ondersteuning van de sector. Hier bestaat er echter volgens sommige actoren de moeilijkheid dat
commerciële spelers voor het grootste deel van hun inkomsten afhankelijk zijn van reclameregies en
adverteerders en dat die zich richten op de 18-45 doelgroep. Deze doelgroep wordt echter niet
meteen bereikt door het Vlaamse populair muziekgenre dat zich eerder op een oudere groep richt, al
zien bepaalde actoren ook een grote aanwezigheid van mensen jonger dan 45 op schlagerfestivals.
Een andere actor meent dat de introductie van een commerciële genrezender een positieve
verandering in het radiolandschap teweeg zou kunnen brengen, waardoor ook de openbare omroep
zich zal heroriënteren.
Wanneer we voor dit voorstel kijken naar de buurlanden, zien we dat er in Nederland een
commercieel radiostation bestaat dat volledig gericht is op “de muziek van Nederland”: 100%NL. De
zender stelt echter expliciet dat zij geen schlagermuziek maar Nederlandse populaire muziek
programmeren (Kuijer, 2014) wat er op duidt dat ze de term schlagermuziek liever mijden (~culturele
hiërarchie). Bij 100%NL komen de hits van Marco Borsato, Jan Smit, Ilse DeLange en Guus Meeuwis
aan bod evenals klassiekers van Doe Maar, Toontje Lager en Paul De Leeuw. Elke werkdag worden
tussen 6u en 19u gepresenteerde radioprogramma’s gebracht. In de avonduren en weekends
programmeren zij non-stop Nederlandse muziek. Ze streven naar een grote variatie in hun muziek, al
worden grote hits wel vaker dan eenmaal per dag gedraaid (Kuijer, 2014). Enkele keren per uur
wordt er naast de Nederlandse hits ook populaire nummers uit het buitenland gespeeld
(voornamelijk VS en Groot-Brittannië).
Bij de grote frequentieveiling in Nederland enkele jaren geleden, heeft 100%NL dit kavel gekregen
maar hieraan werden wel enkele regels verbonden: minimaal 70% van het aanbod moet
Nederlandstalig zijn, 20% moet niet-Nederlandstalige, Europese producten zijn en 45% van de
muziek mag niet ouder zijn dan één jaar. Dit zorgt ervoor dat 100%NL sterk afhankelijk is van het
aanbod van populaire Nederlandse artiesten (Kuijer, 2014). Bij 100%NL is er volgens bepaalde
actoren ook een samenwerking met managementbureaus en andere schakels in de waardeketen.
Het marktaandeel van 100%NL was in oktober/november 2013 4.4% (Kuijer, 2010). Hun
inkomstenmodel bestaat grotendeels uit de verkoop van radiospots. Eén van de actoren in de
Vlaamse populaire muzieksector noemt 100%NL hét voorbeeld voor de ondersteuning van het
Vlaamse populaire muziekgenre in Vlaanderen. Volgens hem heeft 100%NL in Nederland
Nederlandstalige muziek uit het slop gehaald. In Frankrijk bestaan er bijvoorbeeld ook quota voor
commerciële zenders.
Vertaald naar de Vlaamse situatie zou, volgens sommige actoren, de herverdeling van
radiofrequenties die gepland staat voor 2016 ook een opdracht en bepaalde regels inzake Vlaamse of
Nederlandstalige muziek kunnen inhouden, zowel voor openbare als commerciële spelers. Dit zou
volgens bepaalde actoren best gekoppeld worden aan licenties, waardoor er geen loskoppeling van
de opdracht mogelijk zou zijn. De criteria zouden volgens één actor best als volgt worden opgesteld:
een Vlaamse muziekzender krijgt een nationale zendvergunning, met daaraan gekoppeld de
opdracht om voornamelijk Vlaamse populaire muziek te brengen (70% Vlaamse producties, 70%
Nederlandstalig). Daaraan wil deze actor de voorwaarde koppelen dat minstens 40% van de Vlaamse
producties maximaal één jaar oud mag zijn en de zender de Vlaamse artiesten uit de
57
amusementsmuzieksector een platform moet geven en zo ook evenementen promoot. De licentie
zou volgens deze persoon vast verbonden moeten zijn aan deze voorwaarden zodat afwijkingen een
verlies van de licentie tot gevolg zouden hebben.
Niet alle actoren zijn voorstander van een genrezender. Zo is dit een dure zaak waardoor er een
herverdeling van middelen zal nodig zijn. Daarnaast meent één actor dat het mogelijk een precedent
zou scheppen waardoor allerlei andere genres (metal, techno, wereldmuziek, jazz, …) eveneens een
genrezender zouden willen opeisen.
5.1.2 Meer Vlaamse populaire muziek op bestaande zenders
Niet alle actoren zijn voorstander van een genrezender, aangezien enkele van hen menen dat het
belangrijk is om de muziek op te nemen in het bredere aanbod, bij zenders die een groot publiek
bereiken, eerder dan op niches te gaan inspelen. Zij stellen dan ook dat er nood is aan meer aandacht
voor het genre op bestaande, generalistische zenders.
Belangrijk om hier op te merken is dat er geen volledige consensus is bij de actoren in de sector met
betrekking tot de nood aan meer airplay voor het Vlaamse populaire muziekgenre. Waar de meeste
actoren duidelijk stellen dat ze nood hebben aan media-aandacht ter ondersteuning van het
muziekgenre, vraagt een andere actor zich af of dat wel noodzakelijk is, gezien het grote aantal
andere genres in het Vlaamse muzieklandschap. De nood aan ondersteuning van de sector wordt dus
wel door een grote meerderheid van de geïnterviewde actoren bevestigd.
Volgens meerdere actoren ligt er hiervoor een belangrijke rol bij bestaande (radio- en televisie-)
zenders, die alle Vlaamse genres – dus ook het Vlaamse populaire muziekgenre – aan bod zouden
moeten laten komen. Mediaondersteuning voor de sector zou volgens hen zorgen voor een sterker
muzikaal landschap in Vlaanderen en zou het ook weer mogelijk maken voor platenfirma’s om te
investeren in risicovolle, nieuwe lokale talenten. Hierbij is het ook belangrijk dat de media niet alleen
oudere maar ook nieuwe nummers draaien en dat de nummers zoveel mogelijk in de piekuren
gedraaid worden. Voor twee actoren ligt de ondersteunende taak in het bijzonder bij Radio 2 als
openbaar net gericht op Vlaamse muziek en als marktleider. Radio 2 moet een zo groot mogelijk
publiek bereiken en momenteel wordt een groot deel van het publiek – dat houdt van Vlaamse
populaire muziek – volgens hen over het hoofd gezien. Vanuit VRT en Radio 2, wordt in dit verband
ongerustheid getoond over een verstoring van de balans tussen verschillende genres binnen de
Vlaamse muziekcultuur als gevolg van een vergrote aandacht voor het Vlaamse populaire
muziekgenre.
De meeste actoren (zowel uit de industrie als de media) zijn geen voorstander van nieuwe quota (of
genrequota), aangezien een groter aandeel Vlaamse populaire of schlagermuziek niet afgedwongen
(kan/) dient te worden, maar dat men het met plezier aan bod zou moeten laten komen. Eén van
deze actoren stelt ook dat een eventuele overweging van de invoering van quota voor alle
radiozenders zeker voorgegaan moet worden door een impactstudie.
Een belangrijk issue in de selectie van muziek door muziekredacties volgens verschillende actoren is
de transparantie. Enkele actoren uit de Vlaamse populaire muzieksector menen dat het genre weinig
58
aan bod komt door de smaak van de muziekredacties en –samenstellers. Vanuit VRT en Radio 2 zijn
er echter verschillende criteria opgesteld om te bepalen of een nummer in het netprofiel past, in de
programmacontext, alsook of het voldoende kwalitatief en radiovriendelijk is. Volgens deze actoren
zou meer transparantie en een betere motivering voor de keuzes bij de selectie van nummers en de
bijhorende criteria soelaas bieden en meer inzicht verschaffen in de muzieksamenstelling van, in dit
geval, Radio 2.
Daarnaast zou volgens bepaalde actoren een duidelijkere aan- en afkondiging van nummers op brede
zenders een verhoogde zichtbaarheid van de nummers en Vlaamse populaire artiesten garanderen.
5.2 Financieel
Mogelijke financiële denkpistes voor de toekomst voor de dalende muziekverkoop en dus dalende
inkomsten voor de sector kunnen zijn:
 Meerdere actoren stellen voor om het tax shelter systeem uit te breiden naar de muzieksector.
Dit systeem wordt verkozen boven directe subsidies, omdat hier nog steeds een selectieproces
aanwezig is waarbij bedrijven steeds kiezen voor kwalitatief goede en commercieel
aantrekkelijke producten. Er is echter ook veel kritiek op het tax shelter systeem, waardoor er
bijkomend onderzoek nodig is over de gevolgen van zo’n mogelijke denkpiste.
 Enkele actoren zien soelaas in een btw-verlaging op muziek, waarbij men van 21% naar 6% zou
kunnen gaan voor cd’s.
 Eén actor promoot het algemeen investeren in en stimuleren van de Vlaamse populaire
muzieksector om een groter kwalitatief aanbod te genereren. Dit kan mogelijk gebeuren via de
managementbureaus of platenmaatschappijen aangezien zij de grote spilfiguren in de
waardeketen zijn (cf. Muziekplatform, 2010).
 Eén actor verwijst naar een aanpassing van het inkomstensysteem bij vertalingen van
anderstalige nummers. Nu krijgen vertalers geen inkomsten via SABAM, maar de originele
tekstschrijvers wel. Hier zou men volgens een andere actor ook moeten ingrijpen bij het
probleem van illegaal downloaden.
59
6
Conclusie
Deze exploratieve studie concentreerde zich op het specifieke Vlaamse populaire muziekgenre om de
bijhorende sector in beeld te brengen wat betreft de waardeketen en de verschillende actoren die
hierin actief zijn. Daarbij werden de gepercipieerde pijnpunten en mogelijke oplossingen vanuit het
oogpunt van de sector in kaart gebracht. Belangrijk om hierbij op te merken is dat deze studie
uitsluitend gericht is op het Vlaamse populaire muziekgenre en geen vergelijking bevat met andere
genres. Het is dan ook niet mogelijk om af te bakenen welke pijnpunten uniek zijn voor het genre en
welke pijnpunten ook bij andere genres aanwezig zijn. Daarnaast is er meer onderzoek nodig naar
het bredere Vlaamse muzieklandschap om de resultaten van deze studie in een bredere context te
plaatsen en vergelijkingen met andere genres mogelijk te maken.
Ondanks de moeilijkheden voor het onderzoek die voortvloeiden vanuit het gebrek aan
eenduidigheid of duidelijkheid over een definitie van schlager- of Vlaams populaire muziek alsook de
complexe structuur van de sector met veel semiprofessionele actoren, overlappingen tussen
verschillende schakels, alsook actoren die ook in andere sectoren werken, brengt deze studie enkele
interessante resultaten voort.
Wat het publieksbereik van de sector betreft, was het voor dit onderzoek niet evident om er inzicht
in te verwerven, gezien het gebrek aan genrespecifieke cijfers bij SABAM en Benelive. Daarom is de
publiekscomponent van deze studie voornamelijk gebaseerd op cijfers van BEA Music (2014). Bij
SABAM wordt ondertussen wel gewerkt aan nieuwe software die zou werken met aparte genres,
waardoor er wel perspectieven ontstaan voor meer diepgaande cijfers voor het publieksbereik van
de sector in toekomstig onderzoek. Een andere optie voor een vervolgstudie zou zijn om te werken
met een breed publieksonderzoek waar de interesse voor het Vlaamse populaire genre vergeleken
wordt met andere genres. Zo krijgt men ook een beter beeld van de positie van de sector in de
bredere context van het Vlaamse muzieklandschap.
Op basis van de bevindingen van dit onderzoek kan besloten worden dat de spilfiguren in de
waardeketen en dus in de sector van de Vlaamse populaire muziek bestaan uit de creatieve kern,
namelijk de uitvoerende artiesten en de componisten en tekstschrijvers, en de brede kern, met het
management en de platenfirma’s. Daarnaast fungeren media en organisatoren van optredens als
belangrijke gatekeepers voor deze sector.
Uit deze studie blijkt dat, zoals dit het geval is voor de bredere Vlaamse muzieksector, er wat het
publieksbereik betreft een dalende trend te ontwaren is bij de verkoop van fysieke muziekdragers en
dat de inkomsten voornamelijk voortkomen uit het livecircuit, de optredens. Volgens de sector speelt
ook media-aandacht hier een belangrijke rol, aangezien dit kan zorgen voor publiciteit en het publiek
in aanraking kan brengen met de Vlaamse populaire muziek en op die manier kan leiden tot meer
verkoop van muziek en tickets voor optredens.
Op basis van de cijfers van BEA Music (2014), die zelf gekenmerkt zijn door enkele beperkingen zoals
reeds beschreven, blijkt er verder een disconnect te zijn tussen de grootte van de sector (op basis van
verkoopcijfers van albums en singles) en de airplay van het genre. Deze cijfers zijn zeker waardevol
60
maar moeten met enige voorzichtigheid bekeken worden aangezien ze slechts gebaseerd zijn op een
segment van het publieksbereik (top 200 verkoop albums/singles).
Er zijn echter ook enkele moeilijkheden aanwezig in de sector die een gemakkelijke oplossing voor de
gepercipieerde pijnpunten beletten. Zo zijn er verschillende visies in de sector, waarbij de actoren uit
de industrie vaak een andere mening hebben dan de media, voornamelijk de openbare omroep.
Deze verschillen zijn vaak niet alleen gestoeld op andere attitudes tegenover het genre (cf.
radiovriendelijkheid, aanbod, …) en de bijhorende sector maar komen ook voort uit een
gepercipieerd gebrek aan transparantie bij, bijvoorbeeld, de selectie(criteria en –procedures) voor de
playlists. Daarnaast is er geen consensus over de mate waarin of de manier waarop de sector
ondersteund moet worden, wat het zoeken naar mogelijke oplossingen waar heel de sector mee
akkoord kan gaan, compliceert.
6.1 Aanbevelingen vanuit de studie

Op basis van de interviews met de verschillende actoren, blijkt dat het voor de meesten van hen
niet opportuun is om Radio 2 hogere quota op te leggen voor Nederlandstalige muziek of
genrequota voor Vlaamse populaire muziek. Dit zou volgens sommige actoren het evenwicht
tussen de verschillende genres op Radio 2 kunnen verstoren, waardoor de muziekredacties in een
moeilijke situatie geduwd worden die hen niet zal stimuleren om Vlaamse populaire muziek op
betere momenten te draaien. Deze actoren stellen ook dat, gezien de specifieke feestkenmerken
van de (ambiance-)schlager, het evenmin aangewezen is om dit in de informatieprogramma’s te
forceren, aangezien dit de flow van programma’s zou verstoren. Volgens andere actoren zullen
opgelegde verplichtingen om het genre te spelen niet resulteren in een betere ondersteuning van
de sector. Het genre zou volgens de meeste actoren dan ook meer baat hebben bij specifieke
(avond- of weekend-)programma’s die de Vlaamse populaire muziek in de juiste context en op de
juiste manier (met een correcte aan- en afkondiging) spelen. Hierbij dient volgens de meerderheid
van de actoren echter een evenwicht te zijn tussen het aandeel in piek- en daluren.

Verschillende actoren verwezen naar de invloed van de persoonlijke smaken van
muzieksamenstellers op de playlists. Andere actoren hebben echter aangetoond dat er
verschillende (objectiveerbare) criteria gebruikt worden bij het samenstellen van een playlist. Om
dit duidelijker te maken naar de industrie toe, zou een verhoogde transparantie met betrekking
tot de selectiecriteria en –procedures bij het opstellen van de playlists zeer nuttig zijn. Verder zou
ook een duidelijkere aan- en afkondiging van de nummers een verbetering zijn volgens
verschillende actoren.

Het oprichten van een nieuwe genrezender is voor vele actoren een belangrijke denkpiste voor de
toekomst, al blijft het de vraag of dit de opdracht is van de openbare omroep of van commerciële
omroepen. In het eerste geval, zou er volgens de actoren een herverdeling van de middelen voor
VRT noodzakelijk zijn, want een investering is nodig zowel wanneer het zou gaan om een FM- als
online radiozender. In het geval van commerciële spelers, zou er volgens verschillende actoren bij
de herverdeling van radiofrequenties in 2016 mogelijk een opdracht in het kader van Vlaamse
(populaire) muziek gekoppeld kunnen worden aan de toewijzing van frequenties. Dit was ook het
geval bij de Nederlandse zender 100%NL. Daarnaast stellen de actoren zich de vraag of het om
een FM- of online radiozender zou moeten gaan. Gezien de oudere doelgroep van het genre
(doorgaans 44+), lijkt de online optie momenteel minder opportuun voor de meeste actoren, al
kan het volgens sommigen zeker een oplossing voor de toekomst zijn.
61

Naast het oprichten van een genrezender, wat een dure aangelegenheid is, kan de sector volgens
verschillende actoren op andere manieren ondersteund worden. Creatieve vormen van mediaaandacht zoals bij de Schlagerweek van Komen Eten op VIER zorgen ook voor publiciteit en dus
ondersteuning van de artiesten uit de sector, zonder expliciet de muziek te spelen. De populariteit
van de Vlaamse populaire artiesten en hun muziek zorgt dat dergelijke acties een win-winsituatie
zijn zowel voor de sector als voor de media, aldus de actoren die aan dergelijke activiteiten
meegewerkt hebben. Algemene media-aandacht voor gevestigde en nieuwe artiesten uit de
sector zou een goede ondersteuning kunnen zijn volgens de meeste actoren, zonder daarbij
expliciet de muziek te draaien. Alle actoren stellen echter dat dit de airplay van de nummers zelf
niet kan vervangen en dat de muziek nog steeds voldoende aan bod moet komen.

Het livecircuit zal volgens alle actoren de belangrijkste bron van inkomsten blijven voor het
Vlaamse populaire muziekgenre (alsook voor de meeste andere genres). Het is dan ook belangrijk
voor de actoren dat media dergelijke festivals of concertreeksen mee blijven ondersteunen,
bijvoorbeeld door als mediapartner op te treden en publiciteit te bieden.

Binnen de Vlaamse populaire muzieksector zou volgens enkele actoren meer geïnvesteerd moeten
worden in nieuwe, jonge talenten om het genre te verjongen en een jongere doelgroep aan te
spreken (cf. Jan Smit in Nederland). Sommige actoren stellen dat, door te kijken naar jongere
doelgroepen, ook commerciële mediaspelers – die afhankelijk zijn van hun reclameregies en
adverteerders met de focus op de 18-45 doelgroep – meer interesse zullen krijgen en meer zullen
investeren in de sector. Platenmaatschappijen en managementbureaus, de eerste gatekeepers in
de waardeketen, zouden zich hier volgens deze actoren ook bewuster van moeten zijn en trachten
meer risico’s te nemen met jonge talenten, zelfs in deze moeilijke financiële tijden (wat de
verkoop van fysieke dragers betreft). Sommige actoren stellen echter dat er al veel jonge
artiesten actief zijn in het genre en dat verjonging niet nodig is.

De Vlaamse populaire muzieksector zou volgens de actoren ook op andere manieren ondersteund
kunnen worden, via de mogelijke financiële denkpistes (tax shelter, btw-verlaging). Deze zouden
volgens hen de platenmaatschappijen en managementbureaus ook kunnen stimuleren om meer
financiële risico’s te nemen met nieuwe talenten. Echter, verder onderzoek is nodig om meer
inzicht te verkrijgen in de doeltreffendheid en gevolgen hiervan.

Tot slot stelt de meerderheid van de actoren dat het belangrijk is voor de sector om verder te
werken aan een mentaliteitsverandering, zowel bij de media als bij het publiek, waarbij de
culturele hiërarchieën – met schlager- en populaire muziek aan de “lagere” zijde van het
continuüm – niet langer bestendigd maar eerder onderuit gehaald worden, zowel vanuit de
bredere muzieksector als door de media. Dit is echter geen evidente opdracht en een werk waar
alle actoren in de sector mee aan moeten werken. Het is echter geen onmogelijke opdracht indien
iedereen hier mee aan bouwt.
62
7
Bibliografie
BEA Music (2014). Muziekproducties van lokaal talent in Vlaanderen. Nota BEA Music – Studie
‘Schlagermuziek’ Universiteit van Antwerpen in opdracht van Minister Ingrid Lieten. Brussel:
BEA.
Brandellero, A., & Janssen, S. (2013). Popular Music as Cultural Heritage: Scoping Out the Field of
Practice.
International
Journal
of
Heritage
Studies,
online:
http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13527258.2013.779294#.UupeSz15N6I.
CIM
(2013a).
CIM
TV
Marktaandelen.
Online:
http://www.cim.be/downloads.php?type=tv_yearly&periodicity=yearly&report=CIM_TV__Marktaandelen_-_2013.pdf.
CIM (2013b). CIM: Bereik Pers. Online: http://cim.be/media/pers/bereik/resultaten-0.
CIM
(2013c).
CIM:
Bereik
http://www.cim.be/media/Internet/Trafiek/Resultaten/Openbaar.
Internet.Online:
De Meyer, G. (2007). Sprekende Machine. Geschiedenis van de fonografie en van de muziekindustrie.
Leuven, Belgium: Acco.
Gans, H. J. (2001). Popular culture and high culture (rev. ed.). New York, NY: Basic Books
GfK (2014). GfK Markttrends Audio België (100%) Week 4-2014. Via persoonlijke communicatie actor.
Guiette, A., Jacobs, S., Schramme, A., & Vandenbempt, K. (2011). Creatieve industrieën in
Vlaanderen: Mapping en bedrijfseconomische analyse. Antwerpen: UAMS.
Hartley, J. (2003) ‘The Value Chain of Meaning and the New Economy’, International Journal of
Cultural Studies, 7(1): 129–141.
Kerremans, G., Hautekiet, J., Lardon, S. & Devroe, I. (2009). VRT-muziekbeleid : Iedereen verdient
muziek. Brussel: VRT.
Maenhout, T., De Voldere, I., Onkelinx, J. & Sleuwaegen, L. (2006). Creatieve industrie in Vlaanderen.
Leuven: Flanders DC.
Mortimer, J.H., Nosko, C., & Sorensen, A. (2012). Supply responses to digital distribution: Recorded
music and live performances. Information Economics and Policy, 24(1), 3-14.
Muziekplatform (2010). Music is Life: Een integrale visie voor de muzieksector. Brussel:
Muziekcentrum Vlaanderen.
63
Nationale
Bank
van
België
(2014).
Belgische
ondernemingen.
Online:
http://www.nbb.be/pub/03_00_00_00_00/03_05_00_00_00/03_05_01_00_00/03_05_01_0
2_00/03_05_01_02_02.htm?l=nl
SABAM
(2013).
Jaarverslag
2012.
Brussel:
SABAM.
(ook
http://www.sabam.be/sites/default/files/Nederlands/Mainmenu/SABAM/DOWNLOAD/BROCHURE/jaarverslag_2012.pdf).
online
verkrijgbaar:
Showbizzsite
(2013).
Schlagerzangers
bezorgen
VIER
mooie
kijkcijfers.
Online:
http://www.showbizzsite.be/nieuws/schlagerzangers-bezorgen-vier-mooie-kijkcijfers1122818.
Simon, S. (2000). Der vord’re Orient: Colonialist Imagery in Popular Postwar German Schlager. The
Journal of Popular Culture, 34(3): 87-108.
Straubhaar, J.D. (2003). Choosing national TV: Cultural capital, language, and cultural proximity in
Brazil. In: Elasmar, M.G. (ed.) The impact of international television: A paradigm shift.
Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates: 77-110.
Suna, L. (2013). ‘Senior pop music?’ The role of folk-like schlager music for elderly people. Northern
Lights, 11(1), 91-108.
Swirski, P. (2005). From lowbrow to no brow. Montreal, Canada: McGill-Queen’s University Press.
Van den Bulck, H. & Van Gorp, J. (2011). Eternal Fandom: Elderly Fans, the Media, and the Staged
Divorce of a Schlager Singer. Popular Communication, 9(3), 212-226.
Vlapo. (2008). Statuten vzw Vlapo. [aangeleverd door Daniël Gybels in 2014].
VRM (2012). Toezicht op de naleving door de openbare omroep van de beheersovereenkomst met de
Vlaamse Gemeenschap. Brussel: VRM.
VRT Website. (2014). Muziekbeleid VRT. Online: http://www.vrt.be/muziekbeleid-vrt.
64
8
Appendix
8.1 Overzicht contactpersonen
Organisatie
100%NL
Anne & VTM
Adya
BEA Music
CNR Records
Departement Cultuur, Jeugd,
Sport & Media
Globe Entertainment
JOE fm
Kabinet Minister Lieten
MDB
Productions;
VBRO
Radio; Club FM
MENT TV
MENT TV
Muziekcentrum Vlaanderen
Radio 2
SABAM
SABAM Raad van Bestuur;
Vlapo
VIER
Vlapo
Vlapo
Vlapo
Vlapo
Vlapo
Vlapo
Vlapo
Voormalig ARS, nu eigen label
Voormalig VRT
VRT
Naam
Lizzy Kuijer
Stephanie Planchon
Adriaan Van Landschoot
Olivier Maeterlinck
Tom De Meijer
Jean-Marie Vandeursen
Ilia Beyers
Carl Janssen
Debbie Esmans
Mathieu De Blauwe
Taak
Media Research
/
Producer
/
General Manager
Afdelingshoofd
Cultuur
Media
Directie
Muzieksamensteller
Raadgever Media
Directie
Marc Hallez
Magali Sibille
Stef Coninx
Jan Knudde
Herman Van Laer
John Terra
Directie
Directie
Directie
Nethoofd
/
Lid; Medeoprichter
Kristof Demasure
Daniel Gybels
Jo De Clercq
Johan Verstreken
Connie Neefs
Micha Marah
Margriet Hermans
Jaak Vandyck
Patrick Busschots
Marc Brillouet
Gerrit Kerremans
Woordvoerder
Jurist
Voorzitter
Medeoprichter
Medeoprichter
Medeoprichter
Medeoprichter
Bestuurslid
/
Radiopresentator & producer
Algemeen
muziekverantwoordelijke
Studiedienst
VRT
Ferre Vandervreken
65
&