Johann Sebastian Bach (Eisenach, 21 maart 1685

Johann Sebastian Bach (Eisenach, 21 maart 1685 - Leipzig, 28 juli 1750) was een Duitse
componist van barokmuziek, organist, klavecinist, violist, muziekpedagoog en dirigent. Hij wordt
beschouwd als een van de grootste en invloedrijkste componisten uit de geschiedenis van de
klassieke muziek vanwege de inventiviteit waarmee hij melodie, harmonie en ritme, maar ook
diverse muziekstijlen en dansvormen uit zijn tijd combineerde, wat vele componisten na hem
inspireerde en wat ze ook trachtten te evenaren.
De Johannes Passion schreef hij op 38-jarige leeftijd, binnen een jaar na zijn aanstelling tot
Thomascantor te Leipzig. De eerste uitvoering was op Goede Vrijdag 1724 in de St Nicolaikirche.
In Leipzig was sinds 1721 een concertante passieuitvoering gewoonte tijdens de vespers op
Goede Vrijdag, ingebed in een liturgie met liederen, gebeden en - na het eerste deel onderbroken door een preek.
Tekst
De ruggegraat van de Johannes Passion vormt de letterlijke tekst van de hoofdstukken 18 en 19
van het evangelie van Johannes, in Luthers vertaling. Ter verruiming van zijn dramatische
mogelijkheden voegt Bach op twee plaatsen enkele verzen uit het Mattheüs-evangelie in. Alle
koraalteksten komen uit kerkelijke liedboeken. De evangelietekst wordt door een “evangelist”
(tenor) voorgedragen, evenals handelende personen als Petrus en Pilatus en ook Christus. Zijn
uitspraken in de Johannes-versie zijn kort tot zeer kort, hij is hier meer een handelende persoon
en minder profeet en leraar, zoals bij Mattheüs.
Turbae
Het verhaal geeft aanleiding tot veertien turbae: felle, dramatische koortjes waarin Bach
expressie geeft aan de heftige gevoelens van haatdragend volk, huichelachtige schriftgeleerden,
onverschillige soldaten en plagerige omstanders. In zijn realistische toonschildering van de
menigte toont Bach zich de muzikale evenknie van zijn met penseel schilderende tijdgenoten
wier kruisigingstaferelen steevast zijn gestoffeerd met wellustig grijnzende boeventronies en aan
wulpse vriendinnetjes frunnikende soldaten die zich laten vermaken zonder te beseffen welk
historisch drama ze meemaken.
Pagina 1 van 1