Aandrang en slijmproductie na aanleg darmstoma

Toegelicht
Aandrang en slijmproductie
na aanleg darmstoma
Na de aanleg van een darmstoma verlaat de ontlasting voortaan langs deze nieuwe
opening het lichaam. Zoveel is iedereen wel bekend. Maar wat mensen wel kan
verrassen, is dat ze toch aandrang blijven voelen om via het rectum te ontlasten.
Bovendien kan er langs die weg, of bij de aanleg van een dubbelloops stoma soms
ook slijm naar buiten komen. Hoe onverwacht ook, bezorgdheid hierover is onnodig.
Infographic Schwandt Infographics
Om verschillende redenen kan een arts besluiten een
Dubbelloops
darmstoma aan te leggen bij een patiënt. Dat kan een
Als tweede optie kan een chirurg besluiten een dubbel-
enkelloops (of eindstandig) stoma zijn of een dubbelloops
loops stoma aan te leggen. Vaak is dit een tijdelijke oplos-
stoma. Bij een enkelloops stoma wordt het uiteinde van de
sing en worden beide darmhelften later weer aan elkaar
darm naar buiten gehaald en in de buikwand vastgehecht.
verbonden. Bij deze ingreep haalt de chirurg een darmlis
Hier komt voortaan de ontlasting uit.
door een opening in de buik naar buiten. Dat darmdeel
wordt geopend en in de buikwand gehecht (zie illustratie).
Het resterende stuk darm, afkomstig vanuit het rectum,
is dan helemaal verwijderd (bij een zogenoemde rectumamputatie) óf het uiteinde ervan is dichtgehecht en ligt
nog in de buikholte. In dit laatste geval wordt er later
mogelijk nog een hersteloperatie uitgevoerd. Dat kan als
de beide darmdelen voldoende hersteld en weer tot rust
gekomen zijn. Ze worden dan weer aan elkaar gehecht.
Fantoomaandrang
Na de operatie kunnen mensen nog enige aandrang
blijven voelen om naar het toilet te gaan, ondanks dat
de ontlasting voortaan via de stoma het lichaam verlaat.
Dit komt door zenuwen in de darmen die signalen doorgeven aan de hersenen. Ook al is een deel van de darm
verwijderd, toch menen de hersenen het nog te “voelen”
als je aandrang hebt. Vervolgens blijkt er natuurlijk geen
ontlasting te komen. Dit heet fantoomaandrang.
Ook kan er soms via de anus af en toe een slijmpropje
naarbuiten vloeien. Dit gebeurt als er na de operatie nog
een stukje darm over blijft, hoe klein ook. Meer hierover
verderop in de tekst.
Ook na de operatie blijft het onderste darmdeel actief
48
Vooruitgang
• juni 2013
Bij vragen over of problemen met uw stoma is het
wenselijk en soms noodzakelijk om telefonisch
contact op te nemen met een stomaverpleegkundige
De darm heeft nu een soort omleiding. Er liggen twee openingen naast
in het ziekenhuis. Hij of zij kan telefonisch de vraag
elkaar: een stuk waaruit ontlasting komt én een stuk dat slijm afvoert.
beantwoorden of een afspraak met u maken voor een
Onze darmen hebben drie functies: transport van voedsel, opname van
bezoek aan de stomapolikliniek. Aarzel niet, blijf niet
voedingsstoffen en uitscheiding via de anus van afvalstoffen. Tijdens
te lang rondlopen met uw vraag of probleem, maar
deze processen maakt de binnenkant van de darm slijm aan om het trans-
maak gebruik van deze hulp.
port van voedsel en afvalstoffen te vereenvoudigen en de darmwand te
Meestal hebt u hiervoor geen verwijskaart van een
beschermen. Die slijmlaag ververst zich enkele malen per week en normaal
arts nodig en zijn er aan het bezoek van de stoma-
gesproken verlaat dit met de ontlasting en andere afvalstoffen via de anus
polikliniek geen kosten voor u (of uw verzekerings-
het lichaam.
maatschappij) verbonden. In principe neemt u
contact op met de stomaverpleegkundige van het
Na de aanleg van een stoma gaat dit anders. Ook al komen er geen voedings-
ziekenhuis waar u geopereerd bent. U kunt echter
stoffen meer langs het laatste gedeelte van de darm, toch ververst de slijm-
ook een stomaverpleegkundige raadplegen van een
laag zich een aantal keren per week. Daarbij is het goed te weten wat de
ziekenhuis dichter bij u in de buurt of van een ander
functie is van de dikke darm en de endeldarm: de terugname van vocht uit
ziekenhuis, als er in uw “eigen” ziekenhuis geen
de voeding en het opslaan van etensresten. In een normale situatie
stomaverpleegkundige werkzaam is. Een actueel
zouden de ontstane afvalresten via de anus worden geloosd. Uit het nog
overzicht van de adressen van stomapoliklinieken
vloeibare slijm ontstaan slijmpropjes. Mensen met nog een klein resterend
in Nederland, samengesteld door de Vereniging
stukje darm op de anus kunnen dan aandrang voelen. Soms is het voldoen-
Stomazorg Nederland, is voor leden verkrijgbaar bij
de om het slijm via de anus te lozen op het toilet. Maar dit lukt niet altijd,
het Landelijk bureau van de Nederlandse Stoma
bijvoorbeeld als het slijm al te droog is geworden. Omdat het een grijsbruine
vereniging of is te vinden op www.stomavereniging.nl
kleur heeft, verwarren mensen het soms met ontlasting.
> Materialen en zorg > Verpleegkundige zorg >
Stomaverpleegkundige.
Hulp
In deze rubriek komen algemene onderwerpen aan
Heeft u voortdurend aandrang en lukt het niet de slijmproppen spontaan
bod die voor veel stomadragers interessant kunnen
te lozen? Dan is het advies de endeldarm via de anus te spoelen met lauw-
zijn en ook op stomapoliklinieken worden besproken.
warm kraanwater. Hulpmiddelen bij het spoelen zijn een conus (een soort
De informatie in Toegelicht is afkomstig van de
trechtertje) met een spuit of een rectaaldouche. Gebruik geen scherpe
stomaverpleegkundigen Ada Veldink en Annette
materialen die de darm en de anus kunnen beschadigen. Hoe vaak u dit
van Duijvendijk. Soms wordt een andere deskundige
doet, is afhankelijk van hoe frequent u aandrang voelt. U kunt dit het beste
geïnterviewd. Als u een mogelijk onderwerp heeft
even voorleggen aan uw stomaconsulent.
voor Toegelicht kunt u dit natuurlijk altijd melden bij
de Nederlandse Stomavereniging. Zie voor adres en
Het gebeurt ook dat het slijm niet indikt en dus dun blijft. Dit is bijvoorbeeld
telefoonnummer pagina 51.
zo wanneer na de operatie alleen een rectumstomp is overgebleven of als
de chirurg de dunne darm aan het rectum heeft bevestigd. Soms is er dan
sprake van ongewild verlies van waterig slijm, dat flinke huidirritatie kan
geven rondom de anus.
Ook dan kan het helpen de endeldarm regelmatig met lauwwarm water
te spoelen. Helaas werkt dit niet altijd afdoende, omdat de hoeveelheid
ongewenst slijmverlies en de frequentie ervan kunnen toenemen. Merkt u
dat het slijm erg sterk ruikt, dan betekent dit dat het aantal bacteriën toeneemt. Het gebied rondom de anus en het overgebleven stukje endeldarm
kunnen geïrriteerd zijn. Dit noemen we het “lege-darm-syndroom”. In dit
geval raden we u een beschermende crème rondom het gebied van de anus
aan. Ook adviseren wij u contact op te nemen met uw stomaconsulent en/of
behandeld arts voor meer informatie.
•
Vooruitgang
• juni 2013
49