Stencils: Engagement In de jaren ’60 ontstonden in de VS bewegingen als reactie op het materialisme na de WO2. Er kwamen allerlei spanningen in de wereld en men begon steeds vaker actie te voeren, door de behoefte van meer inspraak. In de VS sloten grote artiesten zich aan bij de burgerrechtenbeweging. Onder de jeugd en de oorlogsveteranen ontstond de hippiecultuur: een geweldloze maatschappij die uitging van de liefde en natuur > nieuw tijdperk: The Age of Aquarius > spirituele stond voorop > versterkt door LSD en marihuana. Hippiestad in Amerika: SF, hippiestad in Europa: Amsterdam. Vanuit burgerrechtenbeweging > vrouwenbevrijdingsbeweging: gelijke rechten voor mannen en vrouwen. Vrouwen gingen discussiëren over hun sterke kanten. Vrouw is meer dan alleen echtgenote en moeder! Vrouwen gingen muziek maken: Blondie, Tina Turner, Madonna enz. Popartiesten maakten hun ontevredenheid duidelijk in protestsongs. Bob Dylan maakte er veel en daarvan werden er ook veel in het Nederlands vertaald en gezongen. Uit de hippiecultuur kwam de psychedelische rock, de muziekfillm Easy Rider en de musical Hair, over de make-love-not-war’-generatie. Hoogtepunt hippie-idealisme: Woodstock. Bob Dylan (1941) Robert Allen Zimmerman was een zanger die veel aandacht aan zijn teksten besteedde: The first poet of the jukeboxes. Veel vertolkingen van zijn songs werden door anderen grote hits: hij werd een legende. Als kind adoreerde hij Little Richard. Hij zat in een bandje: The Golden Chord. Nadat hij gestopt was colleges te volgen, trad hij op als Bob Dylan. Hij werd fan van de volkszanger Woody Guthrie. In 1962 vertrok hij naar New York en maakte hij naam in de folkscène. Hij werd uitgenodigd bij de vrienden van Guthrie en ontmoette de folkzanger Pete Seeger, die hem gelegenheid gaf op te treden in Gerde’s Folk city. Hij begon door te breken en werd gecontracteerd door John Hammond van Columbia Records in 1962. Door zijn vriendin Susan Rotolo, een protestvrouw, werd Bob betrokken bij de maatschappij en ging hij zelf protestsongs schrijven. In 1963: tweede lp. Blowin’ in the wind door Peter, Paul and Mary uitgebracht > best verkochte plaat in VS en Engeland > Dylan koning der protestsongs. Dylan werd meer en meer een vrijheidsprofeet en het ging mensen niet meer om zijn muziek maar om zijn politieke stellingname. Na de moord op Kennedy keerde hij zich af van de politiek. Hij begon drugs te gebruiken en toen Susan Rotolo naar Europa vertrok, werden zijn songs lyrisch en waren het geen protestsongs meer. Ook verwijderde hij zich van de folk. De nieuwe muziek werd enthousiast ontvangen. Hij schreef in ’71 nog 1 protestsong Bangladesh. John Travolta (1954) Na zijn verhuizing naar Hollywood kreeg hij steeds meer rolletjes. Hij kwam in de cast van Grease en brak door n de tv-serie Welcome back, Kotter. In 1977 speelde hij in Saturday Night Fever en liet hij zijn discodanstalent zien. In 1978 volgde de filmversie van Grease. Het was een matige film, maar het sloeg wel aan. Er werden ook enorm veel lp’s van Grease verkocht. Met Saturday Night Fever kwam de discorage op gang. SNF gaat over een jongen ie alleen maar met dans uit het drabbige bestaan van Brooklyn kan ontsnappen. De populariteit leidde tot allerlei danscompetities. Disco was een nieuw soort dans, die je zelf, individueel, kunt invullen. Disco beïnvloedde vooral de commercieel succesvolle popmuziek v/d jaren ’80. Sterrendom Fans willen het leven van een ster, die in hun ogen in een droomwereld leeft en onbereikbaar is. Sterren voor ed 20e eeuw: - Leonardo Da Vinci (uitzonderlijke gaven), 15e en 16e eeuw - Rembrandt (schilder), 17e eeuw - Sarah Bernhardt (theater), 19e eeuw, onbereikbaar voor velen sterrenstatus was vrij beperkt Factoren voor het bereiken van de sterrenstatus: Bij toeval worden ontdekt: - Marilyn Monroe (ontdekt door fotograaf van de landmacht) - Elvis Presley (jonge vrachtwagenchauffeur nam liedjes op voor moeder) Fans moeten zich met de ster kunnen identificeren > normale personen kunnen ster worden Soaps: nabootsing van echte leven Big Brother van John de Mol De ster moet in de aandacht blijven - popsterren: op radio en videoclips op tv - filmsterren: nieuwe films en in het nieuws sterren en media: wederzijdse afhankelijkheid Ster die media zeer professioneel bespeeld is Madonna. Hoe doet ze dat toch? - muziek en clips blijven maken - zichzelf blijven vernieuwen - in films spelen - schrijven van een boek (Sex) Madonna creëert zelf het beeld waarvan ze wil hoe mensen haar zien en draagt haar denkbeelden uit. Ze belichaamd de ‘girl power’ pur sang Marilyn Monroe Ze werd in 1926 in LA geboren. Haar moeder raakte in een depressie en kwam in een inrichting, haar vader was om het leven gekomen bij een motorongeluk. Ze moest naar een weeshuis. Ze trouwde op haar 16e, maar dat liep snel op de klippen. Ze speelde als pin-up enkele bijrolletjes in films. Ze trouwde honkballer Joe DiMaggio, maar dat hield ook niet heel lang stand. Terwijl zij probeerde van haar sekssymboolimago af te komen, wilden regisseurs het juist benadrukken. In 1956 trouwde ze Henry Miller. Hij schreef het script van Some Like It Hot, waar een rolletje voor Marilyn inzat, maar ze was niet gelukkig, omdat ze geen erkenning kreeg. In Some Like It Hot waren de regisseur en haar 2 tegenspelers niet erg blij met haar. Er lopen een aantal parallellen tussen haar echte leven en het leven dat ze in de film leidt. Muziek In 1955 verscheen de film Blackboard Jungle, de eerste jongerenfilm met eigen onderwerp en de muziek van Bill Haley: Rock around the clock. Dit werd mateloos populair bij de jeugd. Elvis was hét tieneridool van de jaren ’50. Muziek: country als blues gezongen. Oudere generatie vond zijn dansen aanstootgevend. In 1961 werden de Beatles (John Lennon, Paul McCartney, George Harrison, Ringo Starr) door Brian Epstein ontdekt en door hun succes kwamen ze bij EMI. Er kwam een massahysterie (Beatlemania): meisjes vielen flauw, mode werd overgenomen, zelfs Amerika kwam in het Beatle-virus! Het werd steeds lastiger voor ze om zich te vertonen en gingen daarom hun muziek in de studio maken. De meeste liedjes werden geschreven door Lennon en McCartney. George Martin was de producer van Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band, dat aansloot bij het psychedelische tijdperk. Strawberry fields en Penny Lane verwezen naar plekken uit hun jeugd. Lucy in the Sky with Diamonds > verwijzing LSD? Op de hoes van hun LP stond een fictief concert met allerlei beroemde personen. Dans Michael Jackson werd in 1958 geboren. Hij vormde met 4 oudere broers The Jackson Five. Michael stond in het middelpunt v/d belangstelling. Ze kregen in 1969 een contract bij Motown Records. Berry Gordy sleutelde aan hun image. In 1971 begon Michael zijn solocarrière bij MGM Records. Hij trad ook op in The Wiz. In ’82 kwam zijn album Thriller uit > zwarte mijlpaal in door blanke gedomineerde muziekmarkt. Mede te danken aan commerciële steun. Eind ’80 en ’90 onderging hij plastische chirurgie en had hij een kort huwelijk met de dochter van Elvis. Hij had veel succes met zijn videoclips: - Beat it: hiermee wist Michael MTV binnen te dringen. Goede regisseur en echte choreograaf (Peters). Tekst bepaalde choreografie > dansen sloot bij verhaal aan - Thriller: Michael was medechoreograaf. Peters gaf Michael structuur voor het dansen. - Smooth Criminal: met choreograaf Vincent Paterson. Combinatie spel/muziek/dans. Michael kon zijn eigen dans maken. Videoclips Met de mogelijkheid muziek op te nemen, werd de muziek losgekoppeld van het liefoptreden. In de jaren ’40 kwamen de ‘Soundies’: korte muziekfilmpjes die werden gedraaid in wegrestaurants in Noord-Amerika. In de loop van de jaren ’50 is de moderne teenager ontstaan, net als de jeugdcultuur. Er werden films gemaakt over rocksterren, waarin scènes voorkwamen dat ze aan het optreden waren, waarbij mensen dansten. Hierdoor ontstonden er allerlei nieuwe dansen als de Jive. De televisie zag ook geld in de muziek: rocksterren kwamen naar de studio en er werden nieuwe tv-programma’s ontwikkeld. In de jaren ’60 kwamen er programma’s waarin artiesten optraden (Top of the Pops). Dit vergrootte de vraag naar muziek op film (Top 40 bestaat sinds 1965) Directe voorlopers van de muziekvideo zijn de eerste speelfilms van de Beatles. In Amerika werd een tegenhanger gecreëerd voor een tv-serie: The Monkees. Vanaf 1966 hadden groepen als Beatles en Rolling Stones promoclips gemaakt: registraties met playbackende artiesten of geregisseerde filmpjes. Ze hadden vooral een interne functie binnen platenmaatschappijen. In de jaren ’70 kwam de 1e muziekvideo: Bohemian Rapsody van Queen: soms was het onmogelijk op te treden bij bijv. Top of the Pops. Een concertregistratie werd al in Amerika gemaakt. Een live uitvoering van Bohamian Rapsody was onmogelijk door de veelvuldige samenhang, dus maakten ze een muziekvideo. De muziekvideo was anders dan het voorafgaande, omdat hierin beeld wordt toegevoegd aan muziek i.p.v. muziek toegevoegd aan beeld. Deze combinatie begon goed te lopen in de jaren ’80 door 2 ontwikkelingen: - komst kabeltelevisie - vooruitgang van wat technisch mogelijk was op tv en video De muziekindustrie De muziekvideo en de cd redden de platenindustrie in de jaren ’80, met MTV als medium. Muziekvideo’s zijn sterk commercieel gericht. In korte tijd werden bureaus opgericht die de hele muziekvideomarkt in handen kregen > honderden clips werden door enkelen gemaakt. De muziekvideo werd een essentieel deel van de promotiestrategie van de muziekindustrie. De kwaliteit van de clip is afhankelijk van het succes van de groep. Voor de programmering hanteert MTV een format. Over hoe en door wie een video wordt geselecteerd voor de playlist bestaat een grote ondoorzichtigheid. MTV functioneert als een voortdurende advertentie. Om de adverteerders te informeren is er onderzoek gedaan naar het identificeren, classificeren en beschrijven v/d MTV-kijker, een groot jong publiek, van wie de consumptiegewoontes niet vastliggen. MTV is de meest effectieve manier geworden om een nieuwe artiest door te laten breken. Voor popartiesten is het belangrijk op te vallen en een bepaald imago te hebben. Dit imago wordt gepresenteerd in de videoclip. Het publiek maakt kennis met aspecten van de persoonlijkheid van de artiest en verbindt de hele video aan de artiest, ook als de artiest zelf niks aan de clip heeft gedaan. MTV verbeeldt wat er speelt in de hedendaagse jeugdcultuur. De visuele elementen beïnvloeden het gevoel van het publiek over de betekenis van de muziek, de algemene inhoud is niet altijd belangrijk.