borstvoeding bij te vroeg geboren baby`s

BORSTVOEDING BIJ TE VROEG GEBOREN
BABY’S
COUVEUSEAFDELING
FRANCISCUS VLIETLAND
Borstvoeding bij te vroeg geboren baby‘s
Uw kind is opgenomen op de couveuseafdeling, de afdeling
voor zieke en te vroeg geboren baby’s (prematuren). Ook
wanneer een kind te vroeg wordt geboren, is het mogelijk om
borstvoeding te geven. In deze folder geven wij u informatie
over de mogelijkheden voor borstvoeding aan te vroeg geboren
baby’s.
Voordelen voor de baby
Naast de voordelen voor u die het geven van borstvoeding
oplevert, zijn er ook voor de baby voordelen:
 Colostrum (de eerste moedermelk direct na de geboorte)
bevat een hoge concentraties antistoffen (beschermende
stoffen), vitaminen en mineralen. Antistoffen bieden
bescherming tegen infecties. Een prematuur heeft door de
kortere zwangerschapsduur minder afweerstoffen van de
moeder meegekregen en zijn eigen afweersysteem is nog
onvoldoende ontwikkeld. Moedermelk is daarom bijzonder
gunstig voor de prematuur!
 Colostrum bereidt de darmen voor op het opnemen van
voedsel en beschermt de darmen tegen infecties. Hierdoor is
er minder kans op een necrotiserende enterocolitis, een
ernstige darminfectie die kan leiden tot afsterving van delen
van de darm.
 Moedermelk bevat groeifactoren, deze zijn van belang voor
de rijping van het spijsverteringstelsel.
 Moedermelk bevat de juiste, op de prematuur aangepaste,
vetzuren die nodig zijn voor een goede hersenontwikkeling
en gezichtsvermogen.
 Moedermelk wordt beter verdragen en is licht verteerbaar.
Hierdoor kan de parenterale voeding (voeding via
infuusvloeistoffen) snel afgebouwd worden waardoor de kans
op infecties afneemt.
 Moedermelk draagt bij tot een grotere intellectuele en betere
motorische ontwikkeling in een latere levensfase.
 Borstvoeding brengt moeder en baby dichter tot elkaar.
De melk heeft dus extra’s die uw baby hard nodig heeft. Na een
maand is de samenstelling ongeveer hetzelfde als de melk van
een vrouw die op tijd bevallen is.
Zelfs als u vooraf besloten heeft om geen moedermelk te gaan
geven, is het waard te overwegen om toch een periode
moedermelk af te kolven. Ook al zou u het alleen tot de
uitgerekende datum van uw baby doen. Uw baby geniet zo in
ieder geval in die periode van alle gezondheidsvoordelen die
moedermelk biedt. Uw baby heeft namelijk door de korte
zwangerschapsduur minder kans gehad om alle goede stoffen
binnen te krijgen die nodig zijn voor een gezonde start. Verder
heeft borstvoeding alle voordelen die het aan alle baby’s biedt.
Voordelen voor de moeder
Borstvoeding geven aan een prematuur
geboren kind gaat niet vanzelf, het vraagt
geduld en doorzettingsvermogen van u, maar
het heeft zeker voordelen. Het geven van
borstvoeding is een van de dingen die u als
moeder zelf kunt doen. Als uw baby groeit
door de melk die u geeft, kan dat voldoening
en zelfvertrouwen geven. Ook kan het geven
van borstvoeding u helpen de vroeggeboorte
te verwerken.
De eerste dagen
Bij zieke en veel te vroeg geboren baby’s kan het maagdarmkanaal nog geen ’gewone’ voeding (enterale voeding)
verdragen. Deze eerste dagen krijgt uw baby vaak vocht en
voedingsstoffen toegediend via een infuus, dit wordt
parenterale voeding genoemd. Meestal kan na een paar dagen
met moedermelk of kunstvoeding worden gestart. Dit krijgt uw
baby via een sonde toegediend. Wanneer uw baby goed
reageert op de melkvoeding, wordt de parenterale voeding
afgebouwd. Uw baby kan dan overgaan op melkvoeding via een
sonde of direct op borstvoeding. Dit hangt af van de leeftijd en
de medische situatie van uw baby.
Kolven
Als u besluit om borstvoeding te geven en uw baby kan nog
niet zelf aan de borst drinken, dan is het belangrijk om zo snel
mogelijk, het liefst binnen zes uur na de bevalling, te beginnen
met afkolven. Om de borstvoeding goed op gang te brengen en
te houden, is het nodig om direct na de bevalling zes tot acht
keer per dag te kolven. Als de hoeveelheid melk terugloopt,
kunt u een paar dagen wat vaker kolven.
Dit is een normaal beeld wat ontstaat als u langere tijd voor uw
premature baby kolft. Een andere reden om zo snel mogelijk te
beginnen met afkolven, is dat uw kind vanaf de eerste dag,
naast het infuus, een paar druppels moedermelk via de sonde
krijgt om het maag-darmstelsel te beschermen.
Huren borstkolf
Op de kraamafdeling kunt u kolven. Voor het kolven thuis kunt
u een borstkolf huren. Wij adviseren u een dubbele elektrische
afkolfset te huren. Voor adressen bij u in de buurt kunt u de
site van Medela raadplegen. U vindt de informatie hierover
achterin deze folder. Op de afdeling is eveneens een lijst waar u
kunt kijken waar u in de buurt een afkolfset kunt huren.
Bewaren moedermelk
De afgekolfde moedermelk bewaart u in steriele flesjes in de
koelkast of vriezer. U krijgt deze flesjes op de Kraam- of
couveuseafdeling. U kunt de afgekolfde melk het beste in een
koeltas mee naar het ziekenhuis brengen. De dagvoorraad
verse en/of ontdooide moedermelk wordt 24 uur in de koelkast
bewaard. De overige melk wordt bewaard in de vriezer. Omdat
de vriescapaciteit op de afdeling beperkt is, verzoeken wij u
niet te veel tegelijk mee te nemen. Ingevroren moedermelk is
vier maanden houdbaar in een drie sterren vriezer en zes
maanden in een vier sterrenvriezer. Verse moedermelk of
moedermelk wat eenmaal is ontdooid, is 24 uur houdbaar in de
koelkast. Als uw baby thuis is mag u de moedermelk tot vijf
dagen bewaren, achter in de koelkast.
Een goede moedermelkproductie
Het klinkt misschien tegenstrijdig maar u mag dié hoeveelheid
gaan kolven alsof u kolft voor een voldragen baby. Het is in de
eerste dagen na de bevalling belangrijk dat het
melkklierweefsel optimaal wordt gestimuleerd om tot
ontwikkeling te komen. Dit doet u door zeer regelmatig af te
kolven. Indien er geen goede stimulatie plaatsvindt wordt er
niet voldoende melkklierweefsel 'klaargemaakt'. In een later
stadium, wanneer er een grotere hoeveelheid moedermelk
nodig is, geeft dat anders een probleem. Er is dan te weinig
goed functionerend melkklierweefsel aanwezig. Na een dag of
tien wordt de moedermelkproductie niet meer hormonaal
bepaald, maar berust het maken van moedermelk op het
principe van vraag en aanbod. Dit is een van de meest
bijzondere eigenschappen van borstvoeding. Mits het
melkklierweefsel goed is ontwikkeld, kunt u altijd genoeg
moedermelk maken voor uw baby.
Deze eerste kolffase in de eerste dagen na de bevalling is dus
erg belangrijk en is zelfs voor een groot deel bepalend voor het
uiteindelijke melkproducerende vermogen van uw borsten. Na
twee weken heeft u een goede moedermelkproductie en
daarnaast heeft u de garantie, dat u net zolang als u wilt uw
kindje kunt voeden aan de borst!
Bijvoeding
Als de baby nog niet goed uit de borst kan drinken of er nog
maar kleine beetjes uithaalt, moet hij op een andere wijze
(bij)gevoed worden. Dat kan op verschillende manieren,
namelijk via:
1. Sondevoeding
2. Cupfeeding
3. Flesvoeding
1. Sondevoeding
Op de Couveuse afdeling krijgen de kinderen tot ongeveer 34
weken alle voedingen via een sonde. Het is mogelijk om de
moedermelk af te kolven en via een sonde aan uw baby te
geven. Een sonde is een flexibel slangetje dat via de neus of
mond de voeding naar de maag brengt. De moedermelk
druppelt langzaam via de sonde in de maag. Jonge baby’s
krijgen elk uur sondevoeding. Wanneer uw kind de voeding
goed verdraagt, krijgt uw kind meer voeding per keer en
verminderd het aantal voedingen tot zeven á acht voedingen
per 24 uur. Uw kind houdt de sonde totdat het de volledige
voedingen zelf kan drinken. Daarnaast wordt gestart met het
drinken aan de borst en/of andere manieren van voeden, zoals
cupfeeding.:
2. Cupfeeding
Wanneer de keuze is gemaakt om uw kind borstvoeding te
geven en uw kindje is 37 weken of ouder dan kan uw kindje
cupfeeding krijgen in plaats van flesvoeding. De kinderarts
beslist of de situatie van uw baby cupfeeding toelaat.
Cupfeeding is het geven van melk met een bekertje. Uw baby
zit rechtop uw schoot. Wanneer u het bekertje tegen de
onderlip houdt, kan uw baby de melk oplikken. Op deze manier
kan het de afstemming tussen zuigen/nippen, slikken en
ademhalen ontwikkelen.
3. Flesvoeding
Als er langdurig bijgevoed moet gaan worden, dat bij een te
vroeg geboren baby meestal het geval is, wordt er voor een fles
gekozen. Het drinken uit de fles vraagt om een andere
zuigtechniek dan drinken uit de borst. Maar de baby ervaart wel
op een vergelijkbare manier als bij het drinken uit de borst het
achtereenvolgens zuigen, slikken en ademen. Biedt daarom de
fles aan op de manier zoals we hieronder beschrijven want dan
blijven de goede reflexen behouden en kan uw kind ook nog
aan de borst leren drinken. Ondertussen blijft uw baby wel
oefenen met het drinken aan de borst want de fles is puur
bedoeld voor het bijvoeden.
Hier moet u op letten:
 Gebruik een speen met een trage flow, de melk mag alleen
stromen als uw baby zuigt.
 Houd uw baby goed rechtop.
 Houd de fles nagenoeg horizontaal, zodat de speen net
gevuld is met melk. Zonder de druk van de zwaartekracht
moet uw baby meer moeite doen om de melk te krijgen,
zoals dat ook bij de borst is.
 Lok de ‘rooting reactie’ uit; streel met de speen zachtjes over
de onderlip. Wacht op het wijd openen van de mond en het
licht naar buiten komen van de tong voordat je de speen in
zijn/haar mondje doet.
 Gedurende de voeding heeft uw baby zijn mondje wijd open
om de speen en is de onderlip naar buiten gekruld.
Houd de fles horizontaal
en niet verticaal
Aan de borst
Meestal kan een baby rond 34 weken overgaan van
sondevoeding naar borstvoeding en/of flesvoeding. Uw kind kan
aan de borst drinken als het zuigen, slikken en ademen op
elkaar is afgestemd. De kinderarts beslist of uw kind toe is aan
borstvoeding. Hiervoor kijkt de arts naar de ziektegeschiedenis,
conditie en het gewicht van uw kind, ook is het van belang dat
uw baby zichzelf op temperatuur kan houden. Krijgt uw baby
zuurstof toegediend door een slangetje dat op de wangetjes is
geplakt en voor de neus ligt (dit wordt een zuurstofbril
genoemd), dan is drinken aan de borst ook mogelijk.
Aanleggen aan de borst
Uw baby moet wennen aan het drinken uit de borst. Daarnaast
kan het voor u ook even wennen zijn om borstvoeding te
geven. De eerste voedingen beginnen als een soort oefening;
het vraagt tijd en geduld van u en uw baby. Als een baby de
eerste keer op de tepel reageert door er aan te likken of het
met de mond te pakken, dan is dat al een goede stap. Hoe snel
het proces verloopt van de eerste voorzichtige slokjes tot het
volledig drinken aan de borst, is op voorhand niet te zeggen.
Dit hangt erg af van de ontwikkeling en algehele conditie van
uw premature baby. We hebben het proces voor u samengevat
in een handig stappenplan. Elke baby doorloopt het
stappenplan, ook een voldragen baby. De voldragen baby doet
hier waarschijnlijk minder dan 24 uur over terwijl u, omdat u
een prematuur geboren baby hebt, wekenlang geduld zult
moeten hebben voordat hij/zij volledig bij u uit de borst drinkt.
Steeds neemt u kleine stapjes, soms dagelijks en soms moet u
ook een week wachten voordat u baby het volgende stapje zet.
Blijf vertrouwen houden in uzelf en in uw baby.
Borstvoeding en zorg voor uzelf
Het is belangrijk dat u voldoende rust neemt in de periode dat
u borstvoeding geeft. Daarnaast is gevarieerde en gezonde
voeding belangrijk. In principe kunt u hetzelfde eten als tijdens
de zwangerschap.
Het is van belang dat u voldoende drinkt, ongeveer twee liter
per dag. U drinkt voldoende als uw urine licht geel van kleur is.
Nicotine en alcohol komen in de moedermelk terecht; het is dus
beter niet te roken en geen alcohol te drinken. Door nicotine
schiet de melk minder toe en de melkproductie neemt af. Ook
medicijnen kunnen via de moedermelk aan uw kind
doorgegeven worden. U kunt met de behandelend kinderarts
van uw baby overleggen of de medicijnen die u gebruikt ook
zijn toegestaan bij het geven van borstvoeding.
Tips
Wanneer uw kind nog niet aan de borst mag drinken, kunt u
wel op uw vinger laten sabbelen. U kunt een spuugdoekje met
een beetje moedermelk erop in de couveuse leggen. Op deze
manier went uw baby aan uw geur. U kunt uw baby ook laten
sabbelen op een in voeding gedrenkt gaasje. Het buidelen met
uw baby is goed voor het lichaamscontact en stimuleert de
borstvoeding.
Bewaren van moedermelk op de kinderafdeling
De dagvoorraad verse en/of ontdooide moedermelk wordt 24
uur in de koelkast bewaard. De overige melk wordt bewaard in
een vriezer. Op de flesjes afgekolfde melk doet u een sticker
met de naam van uw baby, de datum en de tijd van afkolven.
De thuis afgekolfde melk kunt u in een koeltasje meenemen
naar het ziekenhuis. De moedermelk wordt thuis bewaard, als
bij ons de vriezer vol is. U kunt flesjes van de afdeling mee
naar huis nemen om daar de moedermelk in te bewaren. Ook
stickers kunt u krijgen
Borstvoedingcafé
(voedende) Moeders kunnen hier vrijblijvend binnenlopen om
ervaringen uit te wisselen met andere moeders, samen iets te
drinken en vragen te stellen aan andere moeders of aan één
van de aanwezige deskundigen. Het café wordt iedere 1e
vrijdag van de maand georganiseerd van 10.00 tot 11.30 uur:
Careyn Kraamzorg
Over de Dammen 4
3136 KA Vlaardingen
Telefoonnummers en websites
 Medela Benelux B.V.
Informatie en verhuuradressen kolfapparaat
De Steenbok 12
5215 ME 's-Hertogenbosch
Telefoon: +31 73 690 40 40
www.medela.nl
 La Leche Leage Internationaal
Postbus 212
4300 AE Zierikzee
Telefoon: 0111 - 41 31 89
www.lll.borstvoeding.nl
 Vereniging Borstvoeding Natuurlijk
Postbus 119
3960 BC Wijk bij Duurstede
Telefoon: 0343 - 57 66 26
www.vbn.borstvoeding.nl
 Nederlandse Vereniging van Lactatiekundigen
Postbus 1444
1300 BK Almere
Telefoon: 0900-5228284 of 0900-lactatie
www.nvl.borstvoeding.nl
 Vereniging Ouders van Couveusekinderen
Postbus 1024
2260 BA Leidschendam
Telefoon: (070) 38 62 535
www.couveuseouders.nl
Bronvermelding
Auteur Gerda Stam en prematurenschijf van MESOS Medisch
Centrum
September 2014
6050354