Informatie over veilig werken met elektriciteit…

Informatie over
veilig werken
met elektriciteit…
-1-
Elektriciteit kun je niet zien, waardoor je vaak niet kunt weten of ergens spanning op staat of niet. Daarom is het bij het
werken met elektriciteit en elektrisch gereedschap belangrijk om enkele preventiemaatregelen in acht te nemen.
Risico vermijden
Werken aan elektriciteit doe je bij voorkeur spanningsvrij. Let er hierbij op dat het vrijschakelen wel een werkzaamheid
onder spanning is. Wees daarom tijdens het vrijschakelen voorzichtig met het aanraken van onder spanning staande
delen.
Risico afschermen
Door het aanbrengen van een afscherming of omhulsel kunnen onder spanning staande delen onbereikbaar worden
gemaakt. Deze fysieke afscherming is dus een bescherming tegen aanraking.
Een belangrijke voorwaarde is dat de afscherming niet gemakkelijk te
verwijderen is. Hier zal altijd een stuk gereedschap aan te pas moeten
komen. Door de eventuele openingen, voor de koeling, mogen geen
spanningvoerende delen bereikbaar zijn. Niet met de vingers, maar ook
niet met voorhanden zijnde voorwerpen.
De onder spanning staande delen kunnen ook onbereikbaar worden
gemaakt door isolatie. De delen zijn dan omgeven door niet-geleidend
materiaal dat slechts kan worden verwijderd door dit materiaal te vernielen. Voorbeelden van isolatiemateriaal zijn: rubber, plastic en keramiek.
Deze isolatiematerialen worden gebruikt bij draden, kabels & snoeren.
Er wordt ook gebruikt gemaakt van dubbele isolatie. Dubbele isolatie
betekent dat, behalve de altijd noodzakelijke functionele isolatie
(het omhulsel) een tweede extra isolatie (in het gereedschap) is aangebracht. Bij een isolatiedefect in bijvoorbeeld een boormachine kan
de ijzerkern onder spanning komen te staan. Daarom is er een tweede
onafhankelijke isolatielaag aanwezig tussen de ijzerkern en het omhulsel.
Op die manier is ervoor gezorgd dat, ondanks een inwendig defect, de
buitenkant van de boormachine geen gevaar oplevert. Een toestel met
dubbele isolatie wordt aangeduid met twee vierkanten.
Vier-ogen-principe
Bij het werken onder spanning dient altijd een tweede persoon aanwezig
te zijn. Bovendien zijn er ook persoonlijke beschermingsmiddelen nodig.
Een gelaatscherm en een helm bieden bijvoorbeeld bescherming tegen
een vlamboog bij het verwijderen van zware zekeringen uit de schakelkast.
Om je goed te beschermen tegen de gevolgen van een aanraking met spanning en om elektrocutie te voorkomen, kun je
de weerstand van je lichaam verhogen door isolerende handschoenen te dragen, isolerend gereedschap te gebruiken en
op een isolerende mat of bank te werken.
Beveiliging tegen elektrocutie
Pas om je veiligheid bij het werken met elektriciteit te verzekeren de volgende maatregelen toe:
- Fysieke afscherming van de onder spanning staande delen;
- Isolatie van onder spanning staande delen en gereedschap;
- Aarding van toestellen & installaties;
- Aardlekbeveiliging;
- Gebruik van zeer lage spanning.
De aardlekschakelaar onderbreekt de stroom zodra een minimale lekstroom ergens is ontstaan bijv. door contact met het
menselijk lichaam. De schakelaar moet worden afgesteld op een stroom waarbij nog geen elektrocutieverschijnselen
mogelijk zijn (bijvoorbeeld 30 milliampère). De aardlekschakelaar biedt echter geen bescherming tegen een mogelijke
kortsluiting in de installatie.
Een andere beveiliging is een smeltveiligheid of -automaat. Deze onderbreekt de stroomtoevoer in de installatie indien de
stroomsterkte (ampère) een bepaalde grens overschrijdt. Dit voorkomt dat verhitting en kortsluiting zich ontwikkelt tot een
brand door ontsteking van materiaal in de directe omgeving.
-2-
Opleidingen
Om ongevallen met elektriciteit te voorkomen zijn er in Nederland een aantal NEN-normen ontwikkeld met betrekking tot
de bedrijfsvoering van elektrische installaties. Hieronder vind je een opsomming van de belangrijkste:
-
NEN 1010:
NEN 1041:
NEN-EN 50110:
NEN-3140:
Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties;
Veiligheidsbepalingen voor hoogspanningsinstallaties;
Bedrijfsvoering van elektrische installaties;
Bedrijfsvoering van elektrische installaties: aanvullende Nederlandse bepalingen voor
laagspanningsinstallaties.
In deze normen is onder meer vastgelegd dat personen die werken aan elektrische installaties dienen te beschikken over
de vereiste vakkennis en ervaring om bepaalde werkzaamheden te mogen uitvoeren. Daarbij wordt onderscheid gemaakt
tussen vijf niveaus:
1. Installatieverantwoordelijke;
2. Werkverantwoordelijke;
3. Ploegleider;
4. Vakbekwaam persoon;
5. Voldoende onderricht persoon;
6. Leek (voldoet aan geen van de bovenstaande 5 niveau’s).
Werkzaamheden in de nabijheid van spanningsvoerende installaties mogen alleen worden uitgevoerd door:
- Vakbekwame personen;
- Voldoende onderrichte personen, mits onder toezicht van tenminste 1 vakbekwaam persoon;
- Leken, mits onder toezicht van tenminste 1 vakbekwaam persoon.
Veilig elektrisch materieel
Op veilig materieel en toestellen vind je een CE markering. Met het aanbrengen van deze markering geeft de fabrikant
aan dat het materieel voldoet aan de fundamentele veiligheidsvoorschriften vermeld in de Europese richtlijnen terzake.
Ieder elektrisch toestel dient voorzien te zijn van een gebruikershandleiding. Daarin vind je wanneer en hoe je het toestel
veilig kunt gebruiken. Lees de handleiding altijd aandachtig voordat je het toestel of gereedschap gaat
gebruiken!
Veilige spanning
Veilige spanning is een spanning die zo laag is dat aanraking ervan ongevaarlijk is. Gebruik van apparatuur, aangesloten
op 50V wisselspanning of 120V gelijkspanning levert geen gevaar op voor de gebruiker. Het daadwerkelijk veilig zijn van
deze spanningen is zeer belangrijk. Daarom dienen hoge eisen te worden gesteld aan de voedingsbronnen. Onafhankelijke
voedingsbronnen, zoals generators of accu’s, zijn goed. Wanneer de veilige spanning echter verkregen wordt uit een net
van hogere spanning, moet een veiligheidstransformator of een gelijkwaardige voedingsbron gebruikt worden. Een
veiligheidstransformator kan onder geen enkele omstandigheid een hogere spanning dan 50V afleveren en verschilt daarin
van een gewone transformator. In ongunstige, bijzonder gevaarlijke situaties, zoals bij een zwembad of een medische
ruimte, is zelfs 50V te hoog. Een lagere spanning van maximaal 12V is dan geoorloofd.
Aarding steigers
Steigers moeten degelijk zijn verbonden met een aardleiding (aardelektrode) als er zich bij de steiger elektrische kabels of
materieel bevinden die zijn aangesloten op een onder spanning staand net. Aarding moet ook worden toegepast bij
steigers waarop elektrisch materieel (handgereedschap, kabelhaspel en dergelijke) wordt gebruikt.
Aardlekbeveiliging
Deze beveiliging vult enkele van de bovengenoemde beveiligingen aan. De aardlekbeveiliging is een beveiliging tegen
electrocutie. Een aardlek is een elektrische stroom die niet door de installatiedraden loopt maar op een of andere manier
zijn weg vindt naar de aarde (dus ‘lekt’). De aardlekschakelaar signaleert aardlekken en reageert daarop. Een lek kan
ontstaan door een fout in de isolatie of door iemand die met een onder spanning staand deel in aanraking komt en zo, via
zijn lichaam, de stroom naar de aarde geleidt.
-3-
Vitale Vijf
In principe wordt aan een installatie altijd gewerkt als deze niet onder spanning staat. Het is erg belangrijk dat duidelijke
procedures (vergrendelingsprocedures) en hulpmiddelen (sloten) gebruikt worden om te verzekeren dat een installatie niet
onder spanning kan worden gezet (door derden).
Houd je daarom aan de vitale vijf regels bij het werken met elektriciteit:
1. Vrijschakelen van het netgedeelte waarop gewerkt wordt
2. Vergrendelen tegen wederinschakeling
3. Meting van de afwezigheid van spanning
4. Aarden en kortsluiten van het netgedeelte waarop gewerkt wordt
5. Afbakenen van de werkzone (isoleren, waarschuwingsbord en werkplaatsoverdracht)
SIGNALERINGSBORDEN M.B.T. ELEKTRICITEIT
Levensgevaarlijk
220 / 380 Volt
Aarding
Elektrische
spanning
Niet aanraken
Heeft u vragen of opmerkingen over deze
uitgave? Neemt u dan contact op met een van
onze vestigingen of ons hoofdkantoor via
[email protected]
Dit is een uitgave van Multi Craft BV. Hoewel aan
de totstandkoming van deze uitgave de uiterste
zorg is besteed, aanvaardt Multi Craft BV geen
aansprakelijkheid voor eventuele fouten en
onvolkomenheden.
Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden
ontleend.
-4-
Bekijk ook onze website:
www.multicraft.nl