Belevenissen van drie broers Elderson gedurende W
advertisement
Verslag "Arbeitseinsatz" van Henk, Martien en Aad Elderson in de 2e Wereldoorlog Documentatielijst De originele stukken bevinden zich in hoezen in een een blauwe 32-rings multomap bij die berust Aad. Hoes 1 Korte inhoud van de diverse documenten - Verklaring van de firma Pander & Zonen, Den Haag, dd. juli 1942 dat A.L.J. Elderson daar werkt, dat het nummer van zijn fiets R8886 is en het merk Batavier. - Vrijwaring van de Hoofdcommissaris van Politie in Den Haag, dd. 5 augustus 1942. Genoemd rijwiel niet mag worden gevorderd. 2 - Verklaring dd. 22 juli 1942 van het Gew. Arbeidsbureau in Den Haag, dat A.L.J. Elderson is aangewezen voor uitzending naar Duitsland, als hulparbeider (meubelmaker). Aangehecht: aanwijzingen hoe te handelen. - Verklaring dd. 23 juli 1943, van de Distributiedienst in Den Haag, dat A.L.J. Elderson van die datum af niet meer aan de Nederlandse voedselvoorziening deelneemt. - "Machtiging" dd. juli 1943 van A.L.J. Elderson, gestempeld door het Gew. Arbeidsbureau Den Haag, dat zijn werkgever 60% van zijn loon mag uitbetalen aan ?? (onleesbaar) te (onleesbaar). niet ondertekend! - Verklaring dd. 23 juli 1943, van de Crisis- en Distributiedienst Den Haag, dat aan A.L.J. Elderson 42 K- textielpunten zijn uitgereikt voor een (niet te koop zijnde!) overall. - Soortgelijke verklaring dd. 23 december 1943 over 1 SV BK-punten voor een (evenmin te koop zijnd) kostuum. 3 - "Arbeitskarte" dd 25 augustus 1943 van Schiffs-u. Maschinenbau A.G., Mannheim, ten name van Adriaan L. Elderson, Hilfsarbeiter, Berufsgruppe 23A5. Eerste werkdag: 30 juli 1943. - loonzakje van de werkgever over augusus 1943; inhoud was RM 70,47. - 3 Soepbonnen van "Schiffsbau", week 20 (sept) 1943 -Donderdag, Vrijdag en Zaterdag- Niet benutte kwitantie van het bedrijfsziekenfonds van de werkgever voor 1 Verslag "Arbeitseinsatz" van Henk, Martien en Aad Elderson in de 2e Wereldoorlog zieken-, huishoud- en zakgeld met datum 26 september 1943. - Stamkaart ("Haushaltsausweis) t.n.v. "Adrian Elderson", G.217 van de gemeentelijke distributiedienst in Mannheim. Niet gedateerd, niet benut. - "Essenkarte" (weekkaart) van de NSDAP, Kreisleitung Mannheim, voor "Fliegergeschädigte und Obdachlose" voor maaltijden bij "Rheintor". Niet gedateerd, benut op de 2e, 3e en 4e dag (ontbijt en avondmaal). - "Ausweis für Fliegerbeschädigte B" van de NSDAP, Kreisleitung Mannheim dd 23/24 Juli 1943 ten name van Ederson, Jan , Schreiner, wonende G 2. 17. - Aanvraag dd. 3 oktober 1943 van A.L.J. Elderson, Schreiner, voor schadevergoeding wegens bombardement op de werf in Mannheim. Bijlage: lijst in drievoud van verloren gegane bezittingen van A.L.J. "Ederson". Datum bombardement: 23 september 1943. Verklaring dd. 23 december 1943 van de Crisis- en Distributiedienst in Den Haag dat de distributiestamkaart van A.L.J. Elderson aldaar berust. - Verklaring dd. 3 januari 1944 van de Crisis- en Distributiedienst in Den Haag, dat er tegen afgifte van distributiebescheiden aan A.L.J. Elderson geen bezwaar bestaat. 5 - Paspoort 297238 dd 23 juli 1943, geldig tot 22 juli 1945, ten name van A.L.J. Elderson. ( Opmerking: Dit stuk is ondertekend door referendaris O.M. Tolsma van de Provinciale Griffie in Den Haag. Toevallig is dat degene die al eind 1941 Martinus Elderson - als enige van de schrijvers op arbeidscontract bij de griffie - voor de "Arbeitseinsatz" had aangemeld. - "Arbeitsbuch für Ausländer" ten name van "Adrian" Elderson, op 11 april 1944 afgegeven door "Arbeitsamt Helmstedt" met vermelding van de periode (29 juli 1943 tot 27 september 1943) die hij bij "Schiffsbau Mannheim" heeft gewerkt en met aantekening dat hij van 4 oktober 1943 af bij "Mitteldeutsche Stuhlfabrik E. Selchow & Co in Königslutter in dienst is. Die dienstbetrekking eindigde op 2 mei 1945. - Ongebruikte contributiekaart van "Die Deutsche Arbeitsfront" - Propagandaboekje met "Dreissig Kriegsartikel für das deutsche Volk" van Dr. 2 Verslag "Arbeitseinsatz" van Henk, Martien en Aad Elderson in de 2e Wereldoorlog Joseph Göbbels. Briefwisseling met Aad. 6 - Brief dd. 2 augustus 1943 van Martien Elderson aan Adri met een eerste - roekeloze?- suggestie zo mogelijk naar Königslutter te komen. 7 - Brief dd. 3 augustus 1943 van Henk Elderson aan Aad. Henk werkte toen in Lübeck. 8 - Brief dd. 11 augustus 1943 van Henk aan Aad, ook uit Lübeck. Daarbij zit een reçu voor RM 50,- van het postkantoor in Lübeck. 9 - Brief dd. 13 augustus 1943 van Martien aan Aad met -waardeloze- tips voor pogingen om uit Mannheim weg te komen. 10 - Brief dd. 18 augustus 1943 van Moeder Elderson aan Aad. 11 - Brief dd. 19 augustus 1943 van zus Maartje en zwager Piet in Rotterdam aan Aad. 12 - Brief dd. 20 augustus 1943 van Martien aan Aad. 13 - Brief dd. 22 augustus 1943 van Moeder en Vader Elderson aan Aad. 14 - Brief dd. 24 augustus 1943 van Martien aan Aad. 15 - Brief dd. 25 augustus 1943 van Henk aan Aad, uit Lübeck. 16 - Brief dd. 30 augustus 1943 van zus Annie (toen nog Koot - Elderson) aan Aad. 17 - Brief dd. 1 september 1943 van Martien aan Aad. 18 - Briefkaart dd. 5 september 1943 van Henk aan Aad. 19 - Brief dd. 7 september 1943 van Moeder aan Aad. 20 - Brief dd. 7 september 1943 van Martien aan Aad. - Brief dd. 11 september 1943 van Martien aan Aad. - Brief dd. 13 september 1943 van Henk aan Aad. 21 3 Verslag "Arbeitseinsatz" van Henk, Martien en Aad Elderson in de 2e Wereldoorlog 22 - Briefkaart dd. 13 september 1943 van Martien aan Aad (ontmoeting Kassel met Gerrit Schippers) - Telegram dd. 17 september 1943 van Martien aan Aad, over "Kassel". - Briefkaart dd, 22 september 1943 van Martien aan Aad. Heeft hem niet bereikt, kwam 13 oktober terug in Königslutter met de aantekening ""Empf. abgereist". 23 - Briefkaart dd, 24 september 1943 van Henk aan Aad. In deze hoes zou, chronologisch gezien, ook een brief dd. 29 september 1943 van Moeder aan Adri moeten zitten. Die zit echter een jaar "later" opgeborgen (hoes 46) 24 - Brief dd. 4 oktober 1943 van Henk aan Aad. 25 - Brief dd. 9 oktober 1943 van Maartje en Piet aan Aad. 26 - Brief dd. 11 oktober 1943 van Henk aan Aad. 27 - Brief dd. 13 oktober 1943 van Moeder aan Aad. 28 - Brief dd. 25 oktober 1943 van Maartje en Piet aan Aad. 29 - Brief dd. 15 november 1943 van Tinus de Bont in Den Haag, aan Aad. 30 - Brief dd. 15 november 1943 van Henk (Halberstadt) aan Aad. 31 - Brief dd. 19 november 1943 van Henk (Halberstadt) aan Aad. 32 - Briefkaart dd. 8 januari 1944 van Martien aan Aad in Wernigerode. 33 - Brief dd. 2 februari 1944 van Martien aan Aad in Wernigerode 34 - Brief dd, 12 april 1944 van Moeder Elderson aan Martien en Aad. 35 - Brief dd. 16 april 1944 van Frieda aan Martien en Aad. 36 - Brief dd. 19 april 1944 van Henk (Magdeburg) aan Martien en Aad. 37 - Briefkaart dd. 5 mei 1944 van Henk (Magdeburg) aan Martien en Aad. 4 Verslag "Arbeitseinsatz" van Henk, Martien en Aad Elderson in de 2e Wereldoorlog 38 - Brief dd. 1 juni 1944 van Martien (net terug van vakantie in Nederland) aan Aad (Schöppenstedt). 39 - Brief dd. 4 juli 1944 van Moeder Elderson en Johan Elderson aan Aad. 40 - Brief dd. 7 juli 1944 van Maartje aan Aad en Martien. 41 - Brief dd. 20 juli 1944 van Hidde Boersma (kapper in Königslutter) aan Aad. (Schöppenstedt). 42 - Brief dd. 8 augustus 1944 van zus Annie en van Piet Jongepier aan Martien en Aad. 43 - Brief dd. 15 augustus 1944 van Moeder Elderson aan Aad. 44 - Brief dd. 11 september 1944 van Moeder Elderson aan Aad. 45 - Brief dd. 24 september 1944 van Martien aan Aad. 46 - Brief dd. 29 september 1943 van Moeder Elderson aan Aad. Chronologisch behoort deze brief in hoes 23 te liggen! 47 - Brief dd. 4 oktober 1944 van Martien aan ouders (SS-dreiging!). - Oproep dd. 5 oktober 1944 van het "Ergänzungsamt der Waffen-SS, Ergänzungsstelle Mitte (XI), aan Elderson, Adrian, om 15 oktober 1944, 11.00 uur in Braunschweig, Polizeirevier 4 / Steinstr. te verschijnen. Kaart werd naar Schöppenstedt gezonden, terwijl Adri in Wernigerode woonde, kwam te laat aan en is genegeerd. 48 - Brief dd. 13 oktober 1944 van Henk (Den Haag) aan Aad. 49 - Brief dd. 24 oktober 1944 van Martien aan Aad (in Wernigerode?). 50 - Brief dd. 1 november 1944 van Martien aan Aad. 51 - Brief dd, 11 november 1944 van Martien aan Aad. 52 - a. Brief dd. 2 november 1944 van broer Johan (Bleiswijk) aan Aad. b. Briefkaart dd. 3 januari 1944 (=1945!) van Martien aan Aad, waarbij a. zat ingesloten. 5 Verslag "Arbeitseinsatz" van Henk, Martien en Aad Elderson in de 2e Wereldoorlog 53 - Brief dd. 18 November 1944 van Martien aan Aad 54 - Brief dd. 9 december 1944 van Martien aan Aad. - Brief dd. 26 januari 1945 van Martien aan Aad. Verhuizing Mannheim - Königslutter en werk bij Mitteldeutsche Stuhlfabrik E.Selchow & Co , benevens alle papieren over reizen, het huwelijk van Henk, etc. 55 - Brief dd. 30 september 1943 van Aad aan de "Polizeipräsident der Stadt Mannheim" met verzoek de bijgesloten aanmelding in Königslutter te waarmerken. - Brief dd. 10 oktober 1943 van Aad aan het "Wirtschaftsamt Mannheim," met verzoek om eem bon voor de aankoop van werkschoenen, werkkleding en een winterjas. - Afschrift van de verklaring dd. 16 november 1943 van het "Standesamt Lübeck", dat op 11 november 1943 aangetekend zijn: Hendrik Elderson, geb. 23 januari 1904 en Frieda Magda Schöning, geb. 23 februari 1918. - Verklaring dd. 27 november 1943, van de "Staatspolizeibehörde , Königslutter, dat Aad op 28 november naar Halberstadt (waar Henk werkt) en terug mag reizen. - Brief dd. 29 november 1943 van Martien aan de Mitteldeutsche Stuhlfabrik E. Selchow & Co met de belofte dat hij zijn vakantie bij I.H. Willeke zal opofferen als Aad van zijn a.s. reis naar Nederland -met als doel het kopen van kleding- niet zou terugkeren. - Verlofbriefje aan Aad van de Stuhlfabrik dd. 20 december 1943, geldig van 22 december 1943 tot 3 januari 1944 voor aankoop van kleding in Den Haag, met waarmerking van het Arbeitsamt Helmstedt. De reis moet per "Regelzug" worden gemaakt. - Afmelding van Aad dd. 21 december 1943 voor het "Wirtschaftsamt" in Königslutter met verklaring dat hij zijn distributiebonnen voor een periode ingaande 23 december 1943 heeft ingeleverd. 6 Verslag "Arbeitseinsatz" van Henk, Martien en Aad Elderson in de 2e Wereldoorlog - Verklaring dd 13 januari 1944 van de "Stadtpolizeibehörde Königslutter" dar "Adrion" Elderson van 16 tot 18 januari 1944 naar Eutin en terug mag reizen. - Verklaring dd 12 februari 1944 van de "Stadtpolizeibehörde Königslutter" dat Aad op 13 februari 1944 naar Magdeburg en terug mag reizen. - Controlekaart, uitgegeven 14 februari 1944 betreffende brieven die door "Adrian" Elderson naar plaatsen buiten Duitsland worden verzonden. - Brief dd. 1 april 1944 van het "Arbeitsamt Helmstedt aan Martien, dat het nog niet mogelijk is te beslissen of Aad in het Kreis Helmstedt mag blijven. - "Arbeitskarte" dd. 12 april 1944 van het "Arbeitsamt Helmstedt"voor "Adrian" Elderson, sedert 4 oktober 1943 in Kreis Helmstedt werkzaam, met aangehecht een "Lohnsteuerkarte 1944-1946 van de gemeente Königslutter t.n.v. Elderson, "Adrian", wonende Parkstrasse 3 aldaar. - Verklaring dd. 22 april 1944 van de "Stadtpolizeibehörde Königslutter" dat "Adrian" Elderson op Zondag 23 april naar Magdeburg en terug mag reizen. - Aanmelding dd. 2 juni 1944 van Aad bij de "Polizeiliche Meldebehörde" - - Wolfenbüttel wegens vestiging in Schöppenstedt. Verklaring dd. 21 juni 1944 van de "Stuhlfabrik" in Königslutter dat hun werknemer "Adrian" Elderson in Schöppenstedt werkt, in Königslutter een vast adres heeft en daarom en met toestemming van de politie elke Zondag naar Königslutter en terug mag reizen. - Verklaring dd. 5 juli `944 van de "Stuhlfabrik" in Königslutter dat Aad tot nader order naar Königslutter mag reizen. Deze is niet, zoals gevraagd, door de politie gewaarmerkt! - Brief dd. 21 juli 1944 van de "Stuhlfabrik" aan Aad, dat hij Donderdag 20 juli niet tijdig op het werk is verschenen. Bij herhaling zal hij voor het gebrek aan discipline zwaar worden gestraft. - Brief dd. 26 juli 1944 van Aad aan de "Stuhlfabrik", waarin hij de heer E. 7 Verslag "Arbeitseinsatz" van Henk, Martien en Aad Elderson in de 2e Wereldoorlog Selchow behoorlijk voor schut zet. Die had nl geweigerd hem een paar dagen vrijaf te geven, waardoor hij niet op tijd kon zijn. Bovendien had S. hem, toen Aad lopend onderweg was van Königslutter naar Schöppenstedt met de auto ingehaald, hem verwijten gemaakt en was zonder Aad mee te nemen, naar Schöppenstedt doorgereden. Bovendien had Aad de verzuimde tijd ingehaald. - (Walgelijke) brief dd. 1 augustus 1944 van de "Stuhlfabrik", waarin E. Selchow zich uit in een vorm die het "Herrenvolk" kenmerkte, zich dus als "Untermensch" laat kennen. - Brief dd. 12 september 1944 van de "Stuhlfabrik" aan Aad, met een (hier niet aangetroffen) ziekenbriefje, dat kennelijk RM 25.- moest kosten. - Verklaring dd. 16 september 1944 van de "Stuhlfabriek", dat Aad is overgeplaatst (van Schöppenstedt, Fa. Herm. Meerheimb) naar de Fa. Wenzel Tietz, Büchtingenstrasse 36, Wernigerode, per 19 september 1944. - Reisvergunning dd. 18 september 1944 voor Aad om op die dag met de trein van 6.40 uur van Schöppenstedt naar Wernigerode te reizen. Er hangt een verklaring van de "Stadtpolizei Schöppenstedt aan, dat Aad die stad mag verlaten. - Kopie van een brief dd. 11 december 1944 van de "Allgemeine Krankenkasse für den Kreis Helmstedt" aan de "Stuhlfabrik", dat de ziekte van "Adrian" Elderson niet binnen de voorgeschreven drie dagen is gemeld. Kan goedkomen maar stuur onmiddellijk een "Krankenschein". Voortaan tijdig melden, ook al is het moeilijk! - Verklaring dd. 12 december 1944 van de "Stuhlfabrik", dat Aad tot 9 september 1944 voor de fabriek in Königsllutter heeft gewerkt en met ingang van 18 september 1944 bij Wenzel Tietz in Wernigerode is gaan werken. - Verklaring dd. 19 december 1944 van Wenzel Tietz, dat Aad van Zaterdag 23 december 1944, 14.00 uur tot 27 december 1944. 10.00 uur verlof heeft om familie in Königslutter te bezoeken. Op de achterzijde verklaart de "Landrat des Kreises Braunschweig" dat zulks o.k. is. Er moet per trein worden gereisd. - Briefkaart dd. 10 maart 1945 van de "Vertrauensärtzliche Dienststelle der Landesversicherungsanstalt" in Wernigerode, met de opoep daar op 16 maart 1945 8 Verslag "Arbeitseinsatz" van Henk, Martien en Aad Elderson in de 2e Wereldoorlog tussen 8 en 10 uur te verschijnen. - Textieltoewijzing aan "Adrian" Elderson, Steinfeld 9, Königslutter, voor een "Arbeitsjacke". - Verklaring dd. 18 april 1945 van Wenzel Tietz, Tischlerei, Wernigerode, dat Elderson, "Adrian", personeelslid is van de "Mitteldeutsche Stuhlfabrik E. Selchow & Co" te Königslutter en derhalve verzekerd is bij de "Ortskrankenkasse für den Kreis Helmstedt". - Aanmelding van Aad dd. 2 Mei 1945 bij de politie in Königslutter met vermelding dat hij gaat wonen bij Frau AnnaWitte, Steinfeld 9, "als Untermieter". Hij woonde bij Bosse, Steinfeld 33. -- Melding dd. 8 Mei 1945 van Aad bij de politie in Königslutter, dat hij van "Untermieter", "Mieter" is geworden. - Brief dd. 22 juni 1945 van de "Stuhlfabrik" aan Aad met het verzoek een in Wernigerode geleend stuk touw mee te geven aan de brenger van de brief. - Getuigschrift van de "Mitteldeutsche Stuhlfabrik E. Selchow & Co" aan Herr Adrian Elderson over de periode van 4 oktober 1943 tot 4 mei 1945. Men was zeer tevreden met zijn diensten! 56 - Reispas dd. 21 mei 1945, afgegeven door "Military Government Detachment H1C9 aan Elderson, Adriaan om van de avond van 21 mei 1945 tot 06.00 uur op 22 Mei 1945 buitenshuis te zijn met het doel landgenoten mede te delen dat ze naar Nederland terug gaan en om zijn bagage op te halen.Het gaat om de fietstocht die hij met Gerard Spijkers, de uit Rotterdam afkomstige collega van Martien, maakte met een van Reinhold Hermann geleende "Bollerwagen" tussen hen in, van Königslutter naar Wernigerode in de Harz en terug, om de bagage van Aad op te halen. Route: Königslutter - Sambleben - Schöppenstedt - Gr. Winnigstedt - Hessen - Bersel - Wasserleben - Schmatzfeld - Wernigerode en omgekeerd. - Reispas dd. 1 juni 1945, afgegeven door Andrew E. Dennis, 1st lt. CAC, Public Safety Officer, aan "Adrian" Elderson, voor een reis op 2 juni 1945 tussen 5.00 en 23.00 uur, tussen Königslutter en Schöppenstedt, om aldaar materiaal voor 9 Verslag "Arbeitseinsatz" van Henk, Martien en Aad Elderson in de 2e Wereldoorlog een tandheelkundige op te halen. 57 - DP Index Card dd 31 juli 1945 ten name van A. Elderson (een soort pas voor veilige terugkeer naar Nederland). - AEF DP Registration Record (duplicaat) ten name van A.L.J. Elderson, gedateerd 1 augustus 1945, bestemming Enshede. Achterzijde: Medische verklaring over onderzoek dd. 1 augustus met stempels van de Visitatiepost Enschede, de gemeente Den Haag en de Gemeentelijk Geneeskundige en Gezondheidsdienst in Den Haag. 58 - Aanmeldingskaart voor gerepatrieerde inwoners van 's-Gravenhage dd 2 augustus 1945 ten name van Adriaan Leendert Jan Elderson, Keggestraaat 59 voor -in de gegeven volgorde- te bezoeken instellingen: Registratie Nederland Volksherstel, G.G. en G.D., Gewestelijk Arbeidsbureau, Bureau Bevolking en het Distributiekantoor. - Bewijs van Inschrijving Nederlands Volksherstel ten name van A. Elderson, Wijk XI, No 2168. - Kwitantie van het Gewestelijk Arbeidsbureau "s-Gravenhage dd 1 augustus 1946 over loon ten bedrage van 263,76 minus 30.-- kledingvoorschot, rest 233,76. 59 - (welk loon?) Getuigschrift dd. 1 juni 1945 van de firma I.H. Willeke aan Martinus Elderson. Periode 9 januari 1942 tot en met 31 mei 1945. 10
