Dwanghandelingen - portfoliosabinedebruin

15 JANUARI 2016
MASTERCLASS OPDRACHT
DWANGSTOORNIS (OCD)
DENICE VAN AMSTEL , SABINE DE BRUIN, YASHA VAN DIJK
HOGESCHOOL ARNHEM EN NIJMEGEN
MBBD
INHOUD
Inleiding ......................................................................................................................................................... 3
Trefwoorden .................................................................................................................................................. 4
Toetsvragen ................................................................................................................................................ 25
Mindmap ..................................................................................................................................................... 10
Grafische elementen ................................................................................................................................ 11
Multimediale illustraties ............................................................................................................................. 13
Praktijkcasus ................................................................................................................................................ 14
Patientenfolder .......................................................................................................................................... 15
Behandeling ............................................................................................................................................ 15
Symptomen ............................................................................................................................................. 16
Oorzaken ................................................................................................................................................. 16
Do ´s .......................................................................................................................................................... 16
Don’ts ....................................................................................................................................................... 16
Omgeving ............................................................................................................................................... 16
Wat is dwangstoornis? .......................................................................................................................... 16
Websites....................................................................................................................................................... 17
Samenvatting ............................................................................................................................................. 18
Referenties .................................................................................................................................................. 20
pag. 2
INLEIDING
De hoofdredacteur is Denice van Amstel. Zij studeert aan de Fontys Sporthogeschool Sport
en Bewegingseducatie. Denice is onze hoofdredacteur omdat zij van aanpakken weet, de
groep weet te dragen en het maximale uit deze opdracht wil halen. De andere redacteuren
zijn Sabine de Bruin en Yasha van Dijk. Sabine studeert aan de Hanze Hogeschool Sport
Gezondheid & Management en begaan met de doelgroep die we hebben gekozen. Zij
heeft vaker met kinderen tussen de 12 en 18 jaar oud gewerkt die een verstandelijke
beperking hebben. Onze andere redacteur Yasha van dijk studeert aan de HAN hogeschool
Arnhem/Nijmegen Academie lichamelijke opvoeding. Yasha heeft al verschillende stages
gelopen in het bewegingsonderwijs waarbij hij les moest geven aan leerlingen die verschillen
van 5 tot 18 jaar oud, ook heeft hij een half jaar stage gelopen in het Speciaal Onderwijs.
Obsessieve compulsieve stoornis, ook wel dwangstoornis genoemd is een stoornis waarbij
iemand angstig of dwanggedachten- handelingen heeft. Het herhaald en storend optreden
van ongewilde gedachten (dwanggedachten/obsessies) en daarbij het verrichten van
ongewilde handelingen (dwanghandelingen/compulsies). Er treedt sterke angst of spanning
op wanneer men deze gedachten of handelingen probeert te onderdrukken. En deze angst
of spanning neemt af wanneer met de dwanggedachten uitvoert. (Wat is een
dwangstoornis, sd)
Maar waar heeft iemand met een dwangstoornis nou echt last van ? Makkelijk vertaald is dit
in een woord: onrust. Onrust staat centraal bij iemand die een dwangstoornis heeft. De
persoon ervaart verontrusting belevingen (Obsessies), voert handelingen uit die onrust
moeten wegnemen (Compulsies) maar helaas vaak zonder blijvend resultaat. Omdat het
geen blijvend resultaat heeft, is er dus weer onrust, en handelingen om die onrustig weg te
nemen wat het functioneren van het welbevinden verstoord (Disorder). Al dit samen heet
OCD → Obsessive-Compulsive Disorder.
Belevingen die met onrust, angst of spanningen samen gaan kunnen voorstellingen,
gedachten en impulsen zijn. Een voorbeeld bij een bekend symptoom bij OCD is jeuk, zoals
bij een huidaandoening. Jeuk is een vervelend gevoel om te hebben en dwingt vaak tot
krabben. Het krabben vermindert de jeuk voor korte tijd. Krabben geeft dus op korte termijn
net als dwanghandelingen opluchting, maar op lange termijn wordt de jeuk net als de
obsessionele onrust er sterker door.
Een paar korte verduidelijkingen hieronder:
Waarom heet het een dwangstoornis? Er heerst een dwingende onrust die je leven verstoort,
die onrust drijft je tot handelingen die inspanningen kosten die het er niet leuker op maken.
Vaak weet je zelf dat de handeling overbodig of toch overdreven is. Je probeert je tegen de
dwang te verzetten maar de drang om de onrust weg te nemen is sterker.
Gaan dwangproblemen vanzelf over? Dit is een kleine kans waar je niet teveel op moet
rekenen. Dwangproblematiek heeft juist de neiging om toe te nemen naarmate de tijd
verloopt. Wanneer je oplossingen zoekt om de obsessieve onrust weg te nemen is dit helaas
niet blijvend, het moet dus steeds opnieuw. De dwanghandeling om onrust weg te nemen
maakt het probleem op lange termijn juist alleen maar groter.
Is er iets aan te doen?! Jazeker! Er zijn veel meer en betere behandelmogelijkheden dan
vroeger. Een dwangstoornis is zeker een groot probleem en zekerheid op herstelling is niet
altijd zeker, maar wel veel groter!
pag. 3
TREFWOORDEN
a.
-
App ‘Mijn Dagboek’
In deze app kunnen patiënten bij houden wanneer ze de dwanghandeling
hebben en wat voor gevoel ze daar bij hadden. Ook kan er in gevuld worden
hoelang de dwanghandeling duurt.
- Agressie
Dit kan een onderwerp zijn van dwanggedachten Bron patientfolder
b.
-
Body Dismorphic Disorder (BDD)
Mensen met Body Dysmorphic Disorder (BDD) ofwel een ‘stoornis in de
lichaamsbeleving’ zijn sterk vervuld van het idee dat er iets mis is met (een deel
van) hun uiterlijk. Als er al een kleine lichamelijke afwijking aanwezig is, dan is de
ongerustheid duidelijk overdreven. De persoon is overtuigd van zijn lelijkheid en
lijdt daar zeer onder.
BDD is officieel een somatoforme stoornis, die wel met veel angst gepaard gaat.
Bij somatoforme stoornissen horen allerlei beelden die met het lichamelijk
(dis)functioneren te maken hebben. Vanwege de hoge mate van bezig zijn met
het vermeende defect en het controleergedrag in spiegels, doet BDD echter sterk
denken aan de dwangstoornis. Bron samenvatting
c.
-
-
Controledwang
Bij controle dwang is de cliënt de hele dag aan het controleren of de deuren wel op
slot zitten, of aan het kijken of het gas wel uit is. Vaak controleren de cliënten dit een
aantal keer achter elkaar, door bijvoorbeeld 7 keer de sleutel om te draaien in het
slot. (Gezondheid, 2012)
Compulsies
Dit zijn dwanghandelingen Bron samenvatting
d.
-
-
Dwanggedachten
Dwanggedachten zijn verontrustende gedachten, beelden of impulsen die men
storend, zinloos of vervelend vindt maar die steeds terug blijven komen. Vaak is dit
gericht op geweld/doding, seks of God. Mensen proberen vaak met alle macht deze
gedachten te onderdrukken, maar juist dan komen ze naar boven. Bron
samenvatting
Dwanghandelingen
Dwanghandelingen (compulsies) zijn activiteiten die mensen herhaaldelijk uitvoeren
(rituelen) om de angst of schuldgevoelens te verminderen die veroorzaakt worden
door hun dwanggedachten (obsessies). De ernst van de klachten kan nogal
verschillen. Bij lichte klachten kan iemand nog redelijk functioneren en kan hij zijn
studie of werk blijven doen. Bij zeer ernstige dwangklachten is iemand totaal
overgeleverd aan angst en dwangrituelen. Bron samenvatting
pag. 4
e.
-
Erfelijk
De stoornis kan erfelijk zijn vooral bij dwanggedachten lijkt erfelijkheid een rol te
spelen. (oorzaak) Bron patientfolder
f.
-
Fouten maken met vreselijke afloop
Dit kan een onderwerp zijn van dwanggedachten Bron patientfolder
g.
-
-
Gevolgen van dwangproblemen
Dwangproblemen kan zorgen voor uitputting, problemen in je sociale omgeving en
een ander bijkomend probleem is dat je geen hulp durft te zoeken. Bron patientfolder
God en godsdienst
Dit kan een onderwerp zijn van dwanggedachten Bron patientfolder
h.
-
Herhalingsdwang
Bij herhalingsdwang voert de patiënt een actie een aantal keer uit. Hij stapt
bijvoorbeeld 10 keer over de drempel heen of doet 8 keer de deur open en dicht
voordat hij weggaat van huis. De patiënt voert de herhalingen uit om te voorkomen
dat er in de toekomst iets ergs gaat gebeuren met de patiënt zelf of met een naaste
van de patiënt. (Haan, 2004)
i.
-
IDB
De Inventarisatielijst Dagelijkse Bezigheden, dit is een vragenlijst voor volwassenen om
te kijken of ze OCD hebben. De lijst is ontwikkeld in 1976 en is te vinden in de bijlage.
Op de lijst wordt gescoord met 1 tot en met 5, hierbij is 1 nooit en 5 zeer vaak. Aan het
einde van de test worden de punten bij elkaar op geteld er kunnen minimaal 32
punten en maximaal 160 punten gehaald worden, hoe hoger de score hoe erger de
dwangklachten zijn. (Haan, 2004)
j.
k.
-
Kleine stapjes
In kleine stapjes leren juist niet te doen wat ze gewend zijn te doen is een do om
patiënten met OCD te benaderen. Bron patientfolder
pag. 5
l.
-
Lage intelligentie
Mensen met een lage intelligentie hebben een grotere kans op een
dwangstoornis (oorzaak) Bron patientfolder
m.
-
Medicatie
Een depressie gaat vaak gepaard met een dwangstoornis een eerste stap is dan ook
om dit probleem eerst aan te pakken met antidepressiva en vervolgens een
behandeling of therapie. Bron patientfolder
n.
o.
-
-
Orde en symmetrie handhaving
Bij de dwang om alles manier te hebben en of iets symmetrisch is, moet alles op een
bepaalde manier gebeuren. Bron patientfolder
Obsessies
Dit zijn dwanggedachten. Bron samenvatting
OCD
Obsessive compulsive disorder Bron patientfolder
Oorzaken
Erfelijk, psychische stoornissen, lage intelligentie (zie losse kopjes) Bron patientfolder
p.
-
-
Psychologische behandeling
Bij psychologische behandelingen oefenen de mensen de situaties waarin hun
dwanggedachte en/of handeling vaak voorkomt. In kleine stapjes leren ze de
handelingen niet meer te doen waarbij ze erachter komen dat de handeling
overbodig is en hun angsten en spanningen minder worden. Bron patientfolder
Psychische stoornissen:
Mensen met een dwangstoornis hebben of hadden ook een andere psychische
stoornis denk bijv. aan ingrijpende en belangrijke levensgebeurtenissen. (oorzaak)
Bron patientfolder
q.
r.
s.
-
Smetvrees
Mensen met smetvrees kunnen de angst hebben om besmet te raken met virussen en
bacteriën als ze andere mensen aanraken door middel van een hand of een zoen te
geven. Ook kan het zijn dat mensen zichzelf vies vinden en uren onder de douche
kunnen staan om zichzelf weer schoon te maken. Ook het aanraken van een
trapleuning of deurklinken kan men ‘vies’ vinden en wilt men zoveel mogelijk
voorkomen. Bron samenvatting
pag. 6
-
Seks
Dit kan een onderwerp zijn van dwanggedachten Bron patientfolder
t.
-
Teldwang
Bij teldwang is er sprake van een dwangmatige behoefte om allerlei zaken te tellen.
Vaak wordt het meerdere keren geteld omdat er de angst is dat er anders iets ergs
zou kunnen gebeuren. Soms moet er op een bepaald ‘goed’ getal uitgekomen
worden. Bron samenvatting
u.
v.
-
-
-
Verzameldwang
Bij verzameldwang worden er zoveel spullen verzameld dat het eigenlijk niet meer
leefbaar is in het huis. Verzamelaars zijn vaak perfectionistisch, denken veel na en zijn
minder geneigd in actie te komen. Mensen vinden het heel moeilijk om ‘zomaar’
spullen weg te gooien. Dit zorgt vaak voor een gevoel van verlies. Bron samenvatting
Vraagdwang
Bij vraagdwang kan de patiënt extreem veel vragen stellen. En dan steeds weer
dezelfde vraag weer. Het zijn vaak vragen over alledaagse dingen zijn zoals ‘staat de
bak wel buiten?’ of ‘hoe laat komen opa en oma op visite morgen?’. Als de persoon
aan wie de vragen worden gesteld maar één of misschien twee keer antwoord is dit
niet voldoende voor de patiënt, hij of zij zal steeds onrustiger en droeviger worden.
Het heeft echter ook geen zin om het vraag en antwoord spelletje door te blijven
spelen want zodra een vraag vaak genoeg is beantwoord volgens de patiënt is er al
weer een nieuwe vraag. (Wisman, 2013)
Vuil
Dit kan een onderwerp zijn van dwanggedachten Bron patientfolder
w.
-
Wasdwang
Bij wasdwang wast de patiënt vaak urenlang zijn of haar handen en durft vaak niet
kranen, deurklinken of relingen van de trap aan te raken. Ook iemand anders een
hand geven of een zoen ter begroeting wordt niet gedaan uit angst om vies te
worden. (Gezondheid, 2012)
x.
y.
z.
-
Ziektes
Dit kan een onderwerp zijn van dwanggedachten Bron patientfolder
pag. 7
pag. 8
pag. 9
MINDMAP
Soorten
dwanghandelingen:






Problematiek:



Dwanghandelingen kosten veel tijd en
energie
Belemmeren het dagelijkse leven
Zijn een gevolg van dwanggedachten
Herhalingsdwa
ng
Teldwang
Controledwang
Wasdwang
Smetvrees
verzameldwan
g
Dwanghandelingen
GRAFISCHE ELEMENTEN
Er is geen duidelijk verschil met de geschatte prevalentie van OCD onder jongere volwassenen in
Nederland (geschatte prevalentie 0.9%)
Bron:
Bijl, R.V., Ravelli, A. & Zessen, G. van (1998). Prevalence of psychiatric disorder in the general
population: results of The Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study (NEMESIS). Soc.
Psychiatry Psychiatri. Epidemiol., 33, 587-595.
Bron:
Bijl, R.V., Ravelli, A. & Zessen, G. van (1998). Prevalence of psychiatric disorder in the general
population: results of The Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study (NEMESIS). Soc.
Psychiatry Psychiatri. Epidemiol., 33, 587-595.
Bron: Bijl, R.V., Ravelli, A. & Zessen, G. van (1998). Prevalence of psychiatric disorder in the general
population: results of The Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study (NEMESIS). Soc.
Psychiatry Psychiatri. Epidemiol., 33, 587-595.
pag. 12
MULTIMEDIALE ILLUSTRATIES
https://www.youtube.com/watch?v=97LL7xWVrgw
Film van Angst, Dwang en Fobie stichting  Leven met een dwangstoornis
https://www.youtube.com/watch?v=ZJemcN4Is5Y
Aflevering Je zal het maar hebben
https://www.youtube.com/watch?v=3AlbPx474uM
Aflevering jij bent zo!
https://www.youtube.com/watch?v=QUYTbzBwyk8
Film Fond psychische gezondheid
pag. 13
PRAKTIJKCASUS
https://www.youtube.com/watch?v=qUHDKPoZnBk
Het maken van muziek of andere creatieve dingen maakt het minder.
https://www.youtube.com/watch?v=voykOGwlc0E
https://www.youtube.com/watch?v=0yiAVu2KWFg
pag. 14
PATIENTENFOLDER
BEHANDELING
-
Medicatie:
Een depressie gaat vaak
gepaard met een
dwangstoornis een eerste stap
is dan ook om dit probleem
eerst aan te pakken met
antidepressiva en vervolgens
een behandeling of therapie.
-
Psychologische behandeling:
Bij psychologische
behandelingen oefenen de
mensen de situaties waarin hun
dwanggedachte en/of
handeling vaak voorkomt. In
kleine stapjes leren ze de
handelingen niet meer te doen
waarbij ze erachter komen dat
de handeling overbodig is en
hun angsten en spanningen
minder worden.
Angst, Dwang en Fobie stichting. (2015).
Dwangstoornis. Geraadpleegd op 9
december 2015, van
http://www.adfstichting.nl/
Dwang EU. (2015). Wat je voelt als je
OCD hebt. Geraadpleegd op 9
december 2015, van
http://www.dwang.eu/stichtingdwangstoornis/
Mentaal Vitaal. (2014). Werken aan je
mentale fitheid. Geraadpleegd op 9
december 2015, van
http://www.mentaalvitaal.nl/Meerlezen-over/Stoornis/Dwangstoornis/
-
Cognitieve behandeling:
Bij een cognitieve behandeling
gaat de behandelaar kijken
naar de manier van denken en
het gedrag. In kleine stappen
proberen ze de
dwanggedachten weg te
nemen.
DWANGSTOOR
NIS






Wat is het?
Symptomen
Oorzaken
Do’s & Don’ts
Omgeving
Behandeling
WAT IS DWANGSTOORNIS?
SYMPTOMEN
OORZAKEN

Iemand die een dwangstoornis heeft, zal
gedachten en/of handelingen hebben
die steeds weer terugkeren. Er wordt ook
vaak gesproken van een angststoornis
die zich in de volgende acties kan uiten:
Men kan dwanggedachten hebben
waarbij de niet gewilde en storende
gedachten zich opdringen en lang
aanhouden. Daarnaast kan men en/of
ook dwanghandelingen telkens
uitvoeren die steeds herhaaldelijk
uitgevoerd moeten worden. Deze
handelingen komen vaak vanuit de
dwanggedachten bijv. u heeft steeds de
gedachten dat het huis zal ontploffen
omdat u denkt dat de gaspitten nog
open staan. Ook al weet u dat u dit net
nog heeft gecontroleerd, heeft u geen
rust waardoor u telkens deze angstige
gedachte heeft en de gaspitten blijft
controleren. Door steeds toe te geven
aan uw angsten, raakt u verstrikt in u
eigen controle ritueel. Hierdoor komt u
terecht in een vicieuze cirkel van
controledwang en/of handelingen.
Typerend voor mensen met een
dwangstoornis is dat deze mensen
gedachten hebben die telkens terug
komen en je angstig maken. Deze
gedachten gaan bijvoorbeeld over:






Ziektes
Vuil
Fouten maken met vreselijke
afloop
Agressie
Seks
God en godsdienst
Mensen met dwanghandelingen zullen
steeds maar weer een handeling of een
aantal handelingen blijven herhalen. Ze
voelen zich gedwongen om deze
handelingen te blijven doen, meestal na
een dwanggedachte. Er zijn
verschillende soorten
dwanghandelingen:





Controleren
Schoonmaken en wassen
Ordenen
Overmatig vaak bidden
Hamsteren of verzamelen


Erfelijk:
De stoornis kan erfelijk zijn vooral
bij dwanggedachten lijkt
erfelijkheid een rol te spelen.
Psychische stoornissen:
Mensen met een dwangstoornis
hebben of hadden ook een
andere psychische stoornis denk
bijv. aan ingrijpende en
belangrijke
levensgebeurtenissen.
Lage intelligentie:
Mensen met een lage
intelligentie hebben een grotere
kans op een dwangstoornis.
DO ´S



Beginnen met medicatie zoals
antidepressiva om vervolgens;
In kleine stapjes leren juist niet te
doen wat ze gewend zijn te
doen
Vragen waar je iemand wel of
niet bij kan helpen.
DON’TS



Omgeving moet niet mee gaan
of helpen in de handelingen
Probeer de angstgevoelens niet
weg te praten
Niet dwingen maar stimuleren
pag. 16
17
WEBSITES
Angst, Dwang en Fobie stichting. (2015). Dwangstoornis. Geraadpleegd op 9 december 2015, van
http://www.adfstichting.nl/
wat is dwangstoornis? OCS, smetvrees, controledwang, dwanggedachten, BDD, andere vromen
van dwang, medicijnen, psychotherapie, cursussen en trainingen.
Dwang EU. (2015). Wat je voelt als je OCD hebt. Geraadpleegd op 9 december 2015, van
http://www.dwang.eu/stichting-dwangstoornis/
Wat is OCD?, comorbiditeit, verschillende behandelingen, allerlei vormen van dwang op
alfabetische volgorde, blogs van deskundigen, ervaringsverhalen, interviews en documentaires.
Mentaal Vitaal. (2014). Werken aan je mentale fitheid. Geraadpleegd op 9 december 2015, van
http://www.mentaalvitaal.nl/Meer-lezen-over/Stoornis/Dwangstoornis/
Wat is een dwangstoornis, symptomen, oorzaken, wat kun je zelf?, behandeling en omgeving
pag. 17
18
SAMENVATTING
Dwanghandelingen
Dwanghandelingen (compulsies) zijn activiteiten die mensen herhaaldelijk uitvoeren (rituelen)
om de angst of schuldgevoelens te verminderen die veroorzaakt worden door hun
dwanggedachten (obsessies). De ernst van de klachten kan nogal verschillen. Bij lichte
klachten kan iemand nog redelijk functioneren en kan hij zijn studie of werk blijven doen. Bij
zeer ernstige dwangklachten is iemand totaal overgeleverd aan angst en dwangrituelen.
Er zijn verschillende soorten dwangstoornissen. Te weten smetvrees, controledwang,
dwanggedachten, Body Dismorphic Disorder (BDD), teldwang, orde en symmetrie
handhaven en verzameldwang.
Smetvrees
Bij smetvrees hebben mensen een obsessieve angst om vies of besmet te raken. Hierbij richt
de angst zich vaak op het schoonmaken, zoals het (dagelijks) poetsen van uw huis of het
veelvuldig wassen van het lichaam of de kleding.
Controledwang
Controledwang is het dwangmatig controleren om de zekerheid te hebben dat alles in orde
is. Dit controleren wordt gedaan omdat de persoon anders angstig blijft dat er iets vervelends
of zelfs rampzaligs kan gebeuren als de controlehandeling niet goed is uitgevoerd. Het blijft
zeker niet bij één keer controleren, maar wordt meerdere malen gedaan. Hij of zij weet
namelijk nooit zeker of het goed gecontroleerd is, dus wordt er nogmaals gecontroleerd. Er is
zowel last van angst als van het uitvoeren van de dwanghandelingen.
Dwanggedachten
Dwanggedachten zijn verontrustende gedachten, beelden of impulsen die men storend,
zinloos of vervelend vindt maar die steeds terug blijven komen. Vaak is dit gericht op
geweld/doding, seks of God. Mensen proberen vaak met alle macht deze gedachten te
onderdrukken, maar juist dan komen ze naar boven.
Body Dysmorphic Disorder
Mensen met Body Dysmorphic Disorder (BDD) ofwel een ‘stoornis in de lichaamsbeleving’ zijn
sterk vervuld van het idee dat er iets mis is met (een deel van) hun uiterlijk. Als er al een kleine
lichamelijke afwijking aanwezig is, dan is de ongerustheid duidelijk overdreven. De persoon is
overtuigd van zijn lelijkheid en lijdt daar zeer onder.
BDD is officieel een somatoforme stoornis, die wel met veel angst gepaard gaat. Bij
somatoforme stoornissen horen allerlei beelden die met het lichamelijk (dis)functioneren te
maken hebben. Vanwege de hoge mate van bezig zijn met het vermeende defect en het
controleergedrag in spiegels, doet BDD echter sterk denken aan de dwangstoornis.
Teldwang
Bij teldwang is er sprake van een dwangmatige behoefte om allerlei zaken te tellen. Vaak
wordt het meerdere keren geteld omdat er de angst is dat er anders iets ergs zou kunnen
gebeuren. Soms moet er op een bepaald ‘goed’ getal uitgekomen worden.
Orde en symmetrie handhaving
Bij de dwang om alles manier te hebben en of iets symmetrisch is, moet alles op een
bepaalde manier gebeuren.
Verzameldwang
Bij verzameldwang worden er zoveel spullen verzameld dat het eigenlijk niet meer leefbaar is
in het huis. Verzamelaars zijn vaak perfectionistisch, denken veel na en zijn minder geneigd in
pag. 18
19
actie te komen. Mensen vinden het heel moeilijk om ‘zomaar’ spullen weg te gooien. Dit
zorgt vaak voor een gevoel van verlies.
Bronvermelding: naar: Sterk, F. & Swaen, S. LEVEN MET EEN DWANGSTOORNIS. Houten: Bohn Stafleu Van
Loghum.http://www.adfstichting.nl/Dwang/Dwangstoornis.aspx
Gevolgen van dwangproblemen
Dwangproblemen kan zorgen voor uitputting, problemen in je sociale omgeving en een
ander bijkomend probleem is dat je geen hulp durft te zoeken.
Prevalentie dwangproblemen
Ongeveer 2 % van de Nederlandse bevolking heeft last van dwangstoornissen. De stoornis
komt bij mannen en vrouwen even vaak voor. Wel is er een verschil in soort dwang. Vrouwen
hebben bijvoorbeeld vaker last van was-, schoonmaak- en poetsdwang. Mannen hebben
meer last van controledwang.
De stoornis ontstaat vaak al op jonge leeftijd, soms al op de basisschool.
http://www.mindmasters.nl/stoornissen/dwangstoornissen
pag. 19
20
REFERENTIES
Het huidige document heeft geen bronnen.
pag. 20
21
BIJLAGE
Inventarisatielijst Dagelijkse Bezigheden
© 1976 F.W. Kraaimaat & C.M.J. van Dam-Baggen
Naam:
Geboorte datum:
Sexe:
Opleiding:
Op de volgende bladzijden vindt u een aantal uitspraken. Achter elke uitspraak staan vijf
mogelijke antwoorden, namelijk:
1. nooit
2. zelden
3. soms
4. vaak
5. zeer vaak
Bijvoorbeeld:
‘Ik rook’
Als u deze uitspraak met
Ik rook
Als u deze uitspraak met
Ik rook
1 2 3 4 5
zeer vaak beantwoordt, zet dan een cirkeltje door het cijfer 5 dus :
1 2 3 4
(5)
zelden beantwoordt, zet dan een cirkeltje door het cijfer 2 dus:
1
(2) 3 4 5
pag. 21
22
Ook met de volgende uitspraken gaat het net zo als met deze voorbeelden. Probeer vooral
direct uw antwoorden te geven en verlies zo weinig mogelijk tijd. U behoeft over geen enkele
uitspraak lang na te denken, want het gaat om uw eerste indruk. Slaat u geen enkele uitspraak
over en werkt u zo vlot mogelijk door.
1= nooit, 2= zelden, 3= soms, 4= vaak en 5= zeer vaak
1. Ik doe de dagelijkse dingen erg nauwgezet en precies.
1 2 3 4 5
pag. 22
23
2.
Ik heb de gedachte dat mijn huis niet schoon en netjes is.
1 2 3 4 5
3.
In mijn werk (huishouden, kantoor, fabriek e.d.) raak ik achter
1 2 3 4 5
doordat ik bepaalde dingen herhaal.
4.
Ik krijg een onaangenaam gevoel als ik messen, hamers, bijlen
1 2 3 4 5
of dergelijke voorwerpen zie.
5.
Ik denk dat mijn naaste familieleden iets ernstigs kan
1 2 3 4 5
overkomen.
6.
Ik houd een bepaalde volgorde aan bij bijvoorbeeld
1 2 3 4 5
aan- op uitkleden, wassen of baden, waar ik niet vanaf kan wijken.
7.
Ik heb de gedachte dat ik mezelf ernstig letsel kan toebrengen. 1 2 3 4 5
8.
Ik heb de neiging dingen te willen doen die ik eigenlijk
1 2 3 4 5
onzin vind.
9.
Ik krijg een vervelend gevoel als ik mijn bezigheden (huishouden, 1 2 3 4 5
kantoor, fabriek e.d.) niet op vaste tijden kan uitvoeren
10.
Als ik een pluisje of vlekje zie, verwijder ik dat eerst voordat ik met 1 2 3 4 5 mijn
bezigheden verder ga.
11.
Ik heb de gedachte, dat ik ergens spelden of andere
1 2 3 4 5
scherpe voorwerpen heb laten liggen, waardoor iemand verwondingen zou kunnen
oplopen.
12.
Ik doe de dagelijkse dingen volgens een door mij zelf opgesteld 1 2 3 4 5
tijdschema.
13.
Ik maak kamers of voorwerpen schoon terwijl dat eigenlijk nog niet 1 2 3 4 5
nodig is.
14.
Ik vind het onaangenaam als meubels, lampen, e.d.
1 2 3 4 5
niet op hun vaste plaats staan.
15.
Ik vind het onaangenaam als ik bij toeval door iemand
1 2 3 4 5
aangeraakt word.
16.
Ik tel voorwerpen (lantaarnpalen, ramen e.d.) waar ik langs
1 2 3 4 5
kom.
17.
Ik herhaal sommige handelingen een aantal keren
1 2 3 4 5
voordat ik iets anders kan gaan doen.
18.
Ik heb het gevoel, dat een door een ander aangeraakt
1 2 3 4 5
voorwerp vuil is.
19.
Ik doe de dagelijkse dingen in een door mijzelf
vastgestelde volgorde.
1 2 3 4 5
24
20.
a. Ik controleer sommige van mijn handelingen een
1 2 3 4 5
aantal malen achtereen.
b. Onderstreep op welke van de volgende voorwerpen deze handelingen
eventueel betrekking hebben: waterkraan, lichtknop, gaskraan, ramen, deuren,
kasten ……………………….(vul indien nodig zelf verder aan).
1= nooit, 2= zelden, 3= soms, 4= vaak en 5= zeer vaak
21.
Ik heb de gedachte dat ik mijn familieleden ernstig letsel kan
1 2 3 4 5
toebrengen
22.
Ik verlies tijd doordat ik iets grondiger doe dan werkelijk noodzakelijk
is, alleen omdat ik er zeker van wil zijn dat het in orde is.
1 2 3 4 5
23.
Ik laat sommige bezigheden vooraf gaan door een gewoontegebaar. 1 2 3 4 5
24.
Ik word zenuwachtig als ik beslissingen moet nemen.
1 2 3 4 5
25.
Ik pieker over kleine beschadigingen (bijv. gaatjes, vlekken, krassen
aan mijn eigendommen.
1 2 3 4 5
26.
a. Ik denk dat ik door bepaalde voorwerpen aan te raken besmet kan 1 2 3 4 5
worden.
b. Onderstreep op welke van de volgende voorwerpen dat eventueel
betrekking heeft: deurknop, trapleuning………………….(vul indien
nodig zelf verder aan).
27.
Ik tel de handelingen die ik herhaal.
1 2 3 4 5
28.
Bepaalde gedachten of woorden blijven lange tijd door mijn hoofd
malen.
1 2 3 4 5
29.
Het duurt lang voordat ik tot een besluit kom.
1 2 3 4 5
30.
a. Ik krijg een onaangenaam gevoel als ik ook maar enigszins in
aanraking kom met mijn eigen afscheidingsproducten.
1 2 3 4 5
b. Onderstreep of dat eventueel betrekking heeft op: transpiratie,
speeksel, urine, ontlasting ………………………………(vul indien nodig zelf
verder aan).
31.
Als ik in een bepaalde bezigheid gestoord word, begin ik weer van
voren af aan.
1 2 3 4 5
32.
Ik krijg een onaangenaam gevoel als ik mijn bezigheden (huishouden, 1 2 3 4 5
kantoor, fabriek e.d.) niet in een vaste volgorde kan uitvoeren.
Gaat u even na of u geen uitspraken vergeten bent !
pag. 24
25
TOETSVRAGEN
1. Obsessive Compulsive Disorder (OCD) is de naam voor Dwangstoornis. Hieronder
vallen zowel de dwanghandelingen als de dwanggedachten. Juist/onjuist?
2. Er bestaan verschillende dwanghandelingen, twee daarvan zijn wasdwang en
teldwang. Juist/onjuist?
3. Dwanghandelingen kosten veel tijd maar geven geen belemmeringen in het
dagelijkse leven. Juist/onjuist?
4. Als begeleider moet je niet dwingen maar juist stimuleren bij cliënten met een
dwangstoornis. Juist/onjuist?
5. Een dwangstoornis gaat niet vaak gepaard met een depressie. Juist/ onjuist?
6. Ongeveer 20% van de Nederlandse bevolking heeft een dwangstoornis. Juist/onjuist?
7. Antidepressiva kan helpen bij een dwangstoornis. Juist/onjuist?
8. Er zit geen verschil tussen man en vrouw hoe vaak dwangstoornissen voorkomen.
Juist/onjuist?
pag. 25