Burchten en kastelen langs de Romantische Rijn

Burchten en kastelen langs
de Romantische Rijn
Sprookjesachtig!
Aan de Romantische Rijn is een landschap met burchten te vinden dat qua dichtheid en verscheidenheid
uniek is. Tussen Bingen en Rüdesheim in het zuiden en het Zevengebergte in het noorden komen middeleeuwse ridderburchten, fraaie barokkastelen en imponerende vestingwerken samen in een uniek cultuurlandschap. De grote verscheidenheid aan bouwwerken uit verschillende tijdperken is indrukwekkend:
diverse burchten dienden voor de tolheffing en vormden daarmee een belangrijke bron van inkomsten
voor de machthebbers. Andere gebouwen werden ter verdediging tegen aangrenzende aartsbisdommen
of keurvorstendommen gebouwd, en weer andere vervulden een puur representatieve rol. Ook de manier
waarop de talloze burchten en kastelen tegenwoordig langs de Romantische Rijn te zien zijn, is zeer uiteenlopend. Sommige gebouwen zijn dankzij uitgebreide restauraties eeuwenlang behouden gebleven en
bieden tegenwoordig plaats aan restaurants, hotels of musea. Andere bouwwerken bieden de mythische
charme van (vrijwel) vervallen ruïnes en doen alleen vermoeden welke oorlogen en revoltes er eeuwenlang zijn gekomen en gegaan. De ontelbare kastelen, burchten en ruïnes op hoogte en in de nevendalen
van het Rijndal zijn te voet, met de fiets of met de boot op de Rijn ideaal te ervaren. Vaak zijn de historische
pronkstukken en verweerde monumenten door wandelroutes met elkaar verbonden. En ongeacht of de
bouwwerken in verval zijn geraakt of juist zijn gerestaureerd: om vele historische muren zijn avontuurlijke
sagen geweven die vaak zelfs op ware gebeurtenissen zijn gebaseerd... gewoonweg sprookjesachtig!
www.romantischer-rhein.de
Mäuseturm, Bingen
Burg Klopp, Bingen
De Mäuseturm bij het Binger Loch bevindt zich op een ontoegankelijk eiland en is naast de burcht Pfalzgrafenstein de
enige verdedigings- en wachttoren die midden in de Rijn is
gelegen. De toren vormt samen met Burg Ehrenfels een tolplaats. Volgens de sage zou in de 10e eeuw de bouwer van de
toren, aartsbisschop Hatto I van Mainz, de armen toegang tot
zijn graanpakhuizen hebben ontzegd, waarna hij hen in de
schuur verbrandde en als „korenmuizen“ bespotte – vervolgens zou hij door duizenden muizen levend zijn opgegeten.
De Mäuseturm werd inderdaad door de aartsbisschoppen
van Mainz gebouwd, maar pas tussen 1298 en 1371. De huidige toren in neogotische stijl stamt uit de 19e eeuw.
Het voormalige terrein van de Landesgartenschau met uitzicht op de Mäuseturm biedt een ruim cultureel aanbod aan
de Rijnoever – een podium, ontmoetingscentrum, speeltuin,
Open Air-podium, park, museum, galerie en gelegenheid om
van een wijntje te genieten.
De in het midden van de 13e eeuw door de aartsbisschop van
Mainz Siegfried III in Bingen gebouwde Burg Klopp beveiligde de monding van de Nahe en bood de geestelijken bescherming tegen opstanden van de stadsbevolking. In 1301 werd
de burcht tijdens een belegering door troepen van Albrecht
I van Habsburg ernstig beschadigd. Zoals zo vaak vormden
de tolrechten in de regio de inzet van de strijd. In de late 19e
eeuw werd het complex in neogotische stijl gerenoveerd
en uitgebreid. Tegenwoordig is het gemeentebestuur van
Bingen in de burcht gevestigd, terwijl de binnenplaats en
de toren van april tot oktober vrij toegankelijk zijn. Met het
„restaurant Burg Klopp“ is er bovendien hoogwaardige gastronomie aanwezig. Zo nu en dan vinden er kunsttentoonstellingen plaats en de binnenplaats vormt jaarlijks het decor
van het internationale jazzfestival „Bingen swingt“.
Mäuseturm
55411 Bingen
Tel. 06721 – 184205-206
www.bingen.de
Burg Klopp
Kloppgasse 1
55411 Bingen
Tel 06721 – 184205-206
[email protected]
www.bingen.de
Marktburg, Rüdesheim
Boosenburg, Rüdesheim
Wie Rüdesheim bezoekt, ziet meteen waarom de Vorderburg
ook wel de naam Marktburg kreeg: de voormalige adellijke
residentie, van een zijlijn van de machtige Heren van Rüdesheim, ligt namelijk direct aan het marktplein. Tegenwoordig
is alleen de burchttoren van de middeleeuwse stadsburcht,
die voor 1276 werd gebouwd, behouden gebleven. De bouwgeschiedenis is grotendeels onduidelijk. Bekend is dat het
burchtcomplex ooit samen met andere vestingbouwwerken
in het stadsgebied – zoals de Brömserburg of de Boosenburg
– als onderkomen diende voor de adellijke Heren van Rüdesheim. Dankzij de bevoorrechte ligging aan de poort tot de
Midden-Rijn kon de stad zich ontwikkelen tot een invloedrijk
handelscentrum waar de adel in zeer behoorlijke omstandigheden kon leven: de stroomversnellingen van het „Binger
Loch“ zorgden ervoor dat het grootste gedeelte van het handelsverkeer hier over land plaatsvond en bij hen passeerde.
De rond 1200 gebouwde Boosenburg waakt als zichtbare
getuige van het tijdperk van de Heren van Rüdesheim aan
het westelijke einde over de historische stad aan de Rijn. De
burchttoren, in 1991 gerenoveerd, torent boven de oever
van de rivier uit en is tegenwoordig niet meer toegankelijk.
Samen met andere prachtige hoven van de Heren van Rüdesheim is hier een adellijke wijk ontstaan. Deze heren waren
ministerialen van het aartsbisdom Mainz en profiteerden
van de gunstige ligging van de stad. Rüdesheim en Bingen
waren belangrijke pijlers van de macht van het Keurvorstendom Mainz in de Rheingau en vormen ook vandaag de
dag nog de poort tot het Boven Midden-Rijndal. In de directe
nabijheid van de Boosenburg waren waarschijnlijk ook het
douanekantoor en de veerhaven gevestigd. Tegenwoordig
biedt de Rüdesheimer Hildegardweg een blik op de behouden gebleven burchttoren: het wandelpad loopt direct langs
het complex.
Marktburg
65385 Rüdesheim
Informatie:
Tourist Information Rüdesheim
Tel 06722 – 90615-0
[email protected]
www.ruedesheim.de
Boosenburg
65385 Rüdesheim
Informatie:
Tourist Information Rüdesheim
Tel 06722 – 90615-0
[email protected]
www.ruedesheim.de
Brömserburg, Rüdesheim
Ruine Rossel, Rüdesheim
Deze laaglandburcht, vermoedelijk in 1185 in Rüdesheim
gebouwd, is tegenwoordig als kasteelachtige, compacte
burcht voor bezoekers toegankelijk. Aanvankelijk diende de
burcht ter beveiliging van het veer naar Bingen en later als
zogenoemde Ganerbenburg, een grote burcht waar meerdere families woonden. Al eeuwenlang doet hier de sage van
ridder Hans Brömser de ronde, die na een mislukte kruistocht
door de Saracenen gevangen werd genomen en in de kerker
werd gegooid. Hij schijnt in gevangenschap de belofte te
hebben gedaan om naast zijn burcht - de Brömserburg - een
kapel te bouwen. Vervolgens vond hij een vijl waarmee hij
zich van zijn ketenen kon bevrijden. In de burcht is tegenwoordig het „Rheingauer Weinmuseum“ gevestigd.
De ruïne Rossel in het natuurpark Niederwald bij Rüdesheim
is de enige nagemaakte burchtruïne. Vanaf 1764 liet Graaf
Johann Friedrich von Ostein het Niederwald als jachtgebied
ontsluiten; dertig jaar later liet hij er nagemaakte oude bouwwerken zoals de ruïne bouwen. Deze bouwwerken dienden binnen het kader van de laat-barokke tuincultuur voor
ontspanning en als landschapsarchitectuur. De burchtruïne
Rossel staat op een bijna verticale rotspunt. Het complex
biedt een spectaculair uitzicht op het Binger Loch, de Mäuseturm en de ruïne Ehrenfels. Het fantasierijke vestingwerk
bestaat uit een licht verhoogde ronde toren en een rechthoekig gebouw. Het huidige natuurpark Niederwald is van
twee kanten vanuit Assmannshausen en Rüdesheim met een
stoeltjeslift of een kabelbaan te bereiken. Bovendien loopt de
Rheinsteig direct langs de ruïne.
Brömserburg
Rheinstr. 2, 65385 Rüdesheim
Tel 06722 – 2348
[email protected]
www.rheingauer-weinmuseum.de
Ruine Ehrenfels, Rüdesheim
Het complex, dat begin 13e eeuw in opdracht van de aartsbisschop van Main Siegfried II von Eppstein werd gebouwd,
heeft de typische kenmerken van een burcht uit de late
Middeleeuwen, waarbij de omvang van de schildmuur en de
torens sterk opvallen: de muur is circa 20 meter hoog, terwijl
de flankerende ronde torens maar liefst 33 meter hoog zijn.
De ruïne is bekend omdat de schat van de dom van Mainz er
in 1374 werd bewaard en de aartsbisschop van Mainz Konrad
III er werd gekozen. Samen met de zogenoemde „Mäuseturm“ vormde Burg Ehrenfels een belangrijke tolplaats en
diende ter controle van de scheepvaart op de Rijn bij het
„Binger Loch“. Als gevolg van de Paltse Successieoorlog
werd de opmerkelijke schildmuurburcht in 1689 uiteindelijk
verwoest. Tegenwoordig kan de ruïne van het complex van
buiten worden bezichtigd; de wandelroute Rheinsteig loopt
in de buurt van het complex.
Ruine Ehrenfels
65385 Rüdesheim
Informatie:
Tourist Information Rüdesheim
Tel 06722 – 90615-0
[email protected]
www.ruedesheim.de
Ruine Rossel
65385 Rüdesheim
Informatie:
Tourist Information Rüdesheim
Tel 06722 – 90615-0
[email protected]
www.ruedesheim.de
Burg Rheinstein, Trechtingshausen
Burg Rheinstein is het summum van Pruisische Rijnromantiek. De burcht werd oorspronkelijk in 1316/17 gebouwd door
het aartsbisdom Mainz ter bescherming tegen de naburige
paltsgraaf in het noorden. Prins Friedrich Wilhelm Ludwig
kocht het destijds vervallen verdedigingscomplex in de 19e
eeuw. Kort daarvoor had de Pruisische bouwmeester Karl
Friedrich Schinkel plannen voor een historische wederopbouw van de intussen verwoeste burcht opgesteld. Bouwmeester Johann Claudius van Lassaulx en Wilhelm Kuhn pasten in respectievelijk 1825 en 1827 de wederopbouwplannen
aan de wensen van de prins aan. Vervolgens zorgden zij voor
de eerste – en op het kasteel Stolzenfels na de belangrijkste –
wederopbouw van een romantische burcht aan de Rijn. Net
zoals Stolzenfels is Burg Rheinstein als zomerverblijf van de
Pruisische koninklijke familie ontstaan.
Tegenwoordig kunnen er in het complex dat aan de RheinBurgenWeg is gelegen, volledig ingerichte kasteelruimtes
worden bezichtigd. De ridderzaal en de woon- en slaapvertrekken van het prinsenpaar zijn te bezichtigen, en ook de
kapel met de enige grafkelder van de koninklijke familie aan
de Rijn is te bekijken.
Burg Rheinstein
55413 Trechtingshausen
Tel 06721 – 6348
Fax 06721 – 6659
[email protected]
www.burg-rheinstein.de
Burg Reichenstein, Trechtingshausen
Burg Sooneck, Niederheimbach
De meest recente reconstructie van een middeleeuwse
burcht aan de Rijn staat in Trechtingshausen: Burg Reichenstein werd tussen 1899 en 1903 grootscheeps herbouwd. De
oorspronkelijke bouwer is onbekend, het eerdere gebouw
was afkomstig uit de eerste helft van de 13e eeuw. Net zoals
Burg Sooneck was Reichenstein een beruchte schuilplaats
van roofridders. Ongeoorloofde veroveringstochten en
bezettingen van gebieden, vetes en andere onrechtmatigheden waren geen uitzondering. Als reactie hierop ontstonden
belegeringen, verwoestingen en in 1290 werd er zelfs door
Koning Rudolf van Habsburg een wederopbouwverbod van
de burchten Reichenstein en Sooneck uitgevaardigd. Eerder
had hij, na de belegering en verwoesting van beide burchten,
de roofridders laten terechtstellen. Tegenwoordig zijn er
naast de volledig ingerichte kasteelruimtes van Burg Reichenstein ook een restaurant en een hotel te vinden.
De voor 1271 gebouwde Burg Sooneck in Niederheimbach is
in de wereld van de sagen en legenden een beruchte schuilplaats van roofridders en vormt het enige gemeenschappelijke bouwproject van vier Pruisische prinsen, voor wie het als
jachtslot diende. Naast de roofridders, is de burcht bekend
vanwege de sagen van kruisboogschutter Hans Veit: hij zou,
ondanks dat hij blind was, de twistzieke kasteelheer Siebold
von Sooneck hebben doodgeschoten. De idyllisch gelegen
burcht, met in de zomer een zee van rozen, biedt tegenwoordig met het burchtcafé een gezellig etablissement voor bezoekers. De deftig ingerichte kasteelruimtes kunnen tijdens
een rondleiding worden bezichtigd. Een bijzonder hoogtepunt is de eetzaal met het kamerhoge schilderij „Friedrich
Wilhelm III nach der Schlacht bei Kulm“ van Simon Meister.
Burg Reichenstein
Burgweg 24
55413 Trechtingshausen
Tel 06721 – 6117
[email protected]
www.burg-reichenstein.com
Heimburg, Niederheimbach
In 1295 liet aartsbisschop Gerhard von Eppstein in Niederheimbach de machtige Heimburg bouwen. Zware oorlogsschade veranderde het burchtcomplex in de 17e eeuw in
een ruïne. Vanaf 1836 volgden er kort na elkaar meerdere
privé-eigenaren, waarvan Baron von Wackerbarth in 1866
met de uitbouw van het complex begon. Later breidde
fabrikant Eduard Rabeneck het hoofdcomplex uit met het
woongebouw aan de kant van de Rijn en een beheerdershuis
in neogotische stijl. De uitbreiding van de burcht in de 19e
eeuw tot een representatieve woning was niet gebaseerd op
het historische complex – in plaats hiervan kozen de eigenaren voor een villa-achtige landschapsarchitectuur. Hiermee
neemt Heimburg een bijzonder plaats in onder de in de 19e
eeuw herbouwde en geromantiseerde burchtcomplexen
aan de Midden-Rijn. Tegenwoordig is de burcht in privébezit
en niet publiekelijk toegankelijk. De statige muren kunnen
echter vanaf de wandelroute RheinBurgenWeg, die er langs
komt, worden bewonderd.
Heimburg
55413 Niederheimbach
Informatie:
Rhein-Nahe-Touristik
Tel 06743 – 919303
[email protected]
Burg Sooneck
Sooneckerstraße
55413 Niederheimbach
Tel 06743 – 6064
0170– 8567397
[email protected]
www.burgen-rlp.de
Lauksburg, Lorch-Espenschied
Als u de Wisper vanaf de monding in de Rijn bij Lorch
stroomopwaarts volgt, dan komt u bij de burcht Lauksburg.
Dit complex van het Keurvorstendom Mainz beschermde
de Lauks-molen en blokkeerde het dal op een strategisch
gunstige plaats. Het Wispertal was in de Middeleeuwen de
belangrijkste toegang tot de stad Lorch vanuit het noordelijke achterland en was daarmee van groot belang. Vanwege
het feit dat tot op heden niet is bewezen dat de in de 14e eeuw
gebouwde woontoren met drie verdiepingen ooit deel uit
maakte van verdedigingswerken en de slechts iets verhoogde positie geen al te groot obstakel voor aanvallers vormde,
diende het burchtcomplex waarschijnlijk primair ter bescherming van de eronder gelegen molen.
Lauksburg
An der Laukenmühle
65391 Lorch-Espenschied
Information can be obtained from:
Tourist-Information Lorch
Tel 06726 – 1815
[email protected]
www.lorch-rhein.de
Burg Rheinberg, Lorch
In de 13e en de 14e eeuw zwaar bevochten, meerdere keren
belegerd en vaak sterk verwoest: op de plaats boven Lorch,
waar tegenwoordig alleen nog de ruïne van Burg Rheinberg
te vinden is, kwamen eeuwenlang de spanningen tussen het
Paltsgraafschap aan de Rijn en het Keurvorstendom Mainz
tot ontlading. De burcht uit de tweede helft van de 12e eeuw
stond continu in de belangstelling van verschillende machthebbers, omdat hij vanwege de ligging in het Wisperdal en
op een belangrijk knooppunt van meerdere dalen en verkeerswegen een buitengewoon strategische waarde had.
Daarom was dit één van de eerste en sterkste burchten van
het Keurvorstendom Mainz in het huidige werelderfgoedgebied. In de 15e en 16e eeuw vormt Rheinberg, samen met
Sauerburg, het machtigste bolwerk van regerende paltsgraven aan de landsgrens met het Keurvorstendom Mainz.
Vanaf welk moment de burcht zijn betekenis verloor, is niet
bekend. Sinds het einde van de 18e eeuw is Burg Rheinberg
in ieder geval onbewoonbaar geworden en steeds verder in
verval geraakt.
Burg Rheinberg
65391 Lorch
Informatie:
Tourist-Information Lorch
Tel 06726 – 1815
[email protected]
www.lorch-rhein.de
Burg Waldeck, Lorch
De resten van Burg Waldeck nemen ons mee terug naar de
tijd waarin het Keurvorstendom Mainz begon met de ontsluiting van de regio in de 11e en 12e eeuw. Burg Waldeck, al
in 1140 of eerder gebouwd, behoort tot de oudste burchten
langs de Midden-Rijn. In dat tijdperk, de eerste helft van
de 12e eeuw, stelden de aartsbisschoppen van Mainz de
Rheingau veilig door middel van het „Rheingauer Gebück“:
deze grensversterking bestond uit zeer dicht kreupelhout
van struiken en gesnoeide bomen dat vast aan elkaar was
vervlochten. Dit bolwerk van natuurlijke materialen was tot
100 meter breed. Vanwege de toenemende ondoordringbaarheid konden troepen en transporten het alleen via
bewust aangelegde – en bewaakte – gekapte paden doorkruisen. Het is denkbaar dat Burg Waldeck ter beveiliging
van een noordelijk ervan gelegen gedeelte van „Rheingauer
Gebück“ diende.
Burg Waldeck
65391 Lorch
Informatie:
Tourist Information Lorch
Tel 06726 – 1815
[email protected]
www.lorch-rhein.de
Ruine Nollig, Lorch
Sauerburg, Sauerthal
Of Nollig iets te maken heeft met de „Duivelsladder van
Lorch“? Volgens de sage moest ridder Sibo zijn ongastvrijheid bekopen met de ontvoering van zijn dochter door
dwergen.
Het verdedigingscomplex bestond uit de vrijstaande toren
en werd aan de bergzijde door een schildmuur beschermd.
In dit geval gaat het om een „burchtwacht“ (wachttoren)
in plaats van een burcht. Nollig werd vermoedelijk aan het
begin van de 14e eeuw gebouwd en beschermde de bergtop.
Zo kon de stad Lorch effectief tegen aanvallen van boven
worden beschermd. Het is zeker – omdat dit nog steeds aan
de binnenzijde van de muurresten herkenbaar is – dat er
eerder een houten gebouw heeft gestaan. Hier werden later
muren omheen gebouwd – een zeer ongebruikelijke manier
van bouwen.
De ruïne Nollig is tegenwoordig in privébezit en kan niet
worden bezichtigd. De Rheinsteig die aan de voet loopt, biedt
echter uitzicht op de ruïne.
Paltsgraaf Ruprecht I von der Pfalz kreeg in 1355 toestemming van de aartsbisschop van Mainz om één van de sterkste
grensvestingen in het huidige werelderfgoedgebied te bouwen. De Sauerburg, schilderachtig en afgezonderd bij Sauerthal gelegen, valt vooral op door de imposante, 32 meter
hoge burchttoren en de hoge scheidingsmuur met vakwerk.
Ondanks de uitbreidingen en de historiserende aanbouw van
de vroege 20e eeuw, beschikt het complex over een aanzienlijke monumentale substantie. Hiermee geeft de burcht
een authentiek beeld van een sterke, moderne burcht uit de
late Middeleeuwen. Het complex ligt aan een toegangspad
van de Rheinsteig en is hiermee bijzonder interessant voor
wandelaars.
Ruine Nollig
65391 Lorch
Informatie:
Tourist-Information Lorch
Tel 06726 – 1815
[email protected]
www.lorch-rhein.de
Sauerburg
65391 Sauerthal
Information can be obtained from:
Loreley Touristik
Tel 06771 – 9100
[email protected]
www.loreley-touristik.de
Ruine Fürstenberg, Rheindiebach
Burg Stahlberg, Bacharach-Steeg
Burg Fürstenberg, omringd door romantische wijnbergen in
Rheindiebach, werd in 1219 door de aartsbisschop van Keulen
Engelbert I gebouwd. Met de bouw probeerden de aartsbisschoppen van Keulen de toenemende invloed van de Rijnse
paltsgraven in te dammen, die echter snel het leenheerschap
zouden verlangen. In 1314 ging het imposante bouwwerk
voor de tweede keer over naar andere leenheren: de koning
van het Heilige Roomse Rijk gaf het in pand aan het Keurvorstendom Mainz. De torenburcht was hiermee binnen één
eeuw in handen van drie verschillende keurvorstendommen.
Na zware verwoestingen als gevolg van de Paltse Successieoorlog veranderde de burcht in een ruïne. Wisselende
eigenaren, waaronder de huidige eigenaar, beheerden
het omliggende landgoed met wijngaarden. Wandelaars
kunnen de ruïne bereiken door even van de nabijgelegen
RheinBurgenWeg af te buigen.
Een bijzonder kenmerk van dit burchtcomplex in Bacharach-Steeg zijn de beide tegenoverliggende burchttorens. De
boven- en onderburcht waren elk met een burchttoren beveiligd en beide torens bepalen nog steeds het uiterlijk van de
ruïne. Burg Stahlberg werd kort voor 1155 gebouwd door het
aartsbisdom Keulen, maar kwam echter uiterlijk vanaf 1243
in het bezit van de paltsgraaf Wittelsbach. Hierbij vormden
de burchten Stahleck en Stahlberg de ruggengraat van de
zuidelijke verdedigingslijn van het „rijk van Bacharach“.
Tegenwoordig is Burg Stahlberg een geliefde wandelbestemming. Het gratis toegankelijke complex is te bereiken
via de Stahlberg-Schleife – een wandelroute van Bacharach
naar Stahlberg en weer terug – en de RheinBurgenWeg. Het
ongecultiveerde terrein van de ruïne en het grotendeels onveranderde middeleeuwse en latere complex zijn bijzonder
interessant voor de bezoekers.
Ruine Fürstenberg
55413 Rheindiebach
Tel 06743 – 2448
www.schlossfuerstenberg.de
Burg Stahlberg
55422 Bacharach-Steeg
www.rheinischer-verein.de
Burg Stahleck, Bacharach
Toen graaf Hermann von Stahleck in 1142/43 het Paltsgraafschap aan de Rijn in handen kreeg, begon de opkomst van de
plaats Bacharach en Burg Stahleck. Hierna werd de burcht
tot één van de sterkste complexen aan de Midden-Rijn uitgebouwd. De stad Bacharach ontwikkelde zich in de daaropvolgende eeuwen tot het machtscentrum van het Paltsgraafschap aan de Rijn. Ook Burg Stahleck werd in de Dertigjarige
Oorlog zwaar beschadigd, maar vanwege de sterke emotionele band van de paltsgraaf met het complex, werd het
hoofdgebouw van de burcht in 1666 herbouwd. Tijdens de
Paltse Successieoorlog werd de burcht uiteindelijk in 1689
door Franse troepen opgeblazen, waarna het complex in
verval raakte. Pas in 1925 werd Burg Stahleck naar historisch
voorbeeld herbouwd. Tegenwoordig is er één van de mooiste
jeugdherbergen van Duitsland gevestigd.
Burg Stahleck
55422 Bacharach
Tel 06743 – 1266
[email protected]
www.diejugendherbergen.de
Pfalzgrafenstein, Kaub
Aan de ligging van de burcht is duidelijk te zien dat Pfalzgrafenstein ooit onderdeel was van een lucratieve tolplaats aan
de Rijn: het bolwerk dat midden in de rivier staat, is alleen
met een veer te bereiken. In 1327 liet de paltsgraaf en latere
keizer Ludwig IV op het eilandje in de Rijn een vijfhoekige
burchttoren bouwen als ondereerste deel van het verdedigingscomplex – zeer tot het ongenoegen van de toenmalige
bisschoppen en zelfs de paus, die zich zorgen maakten over
de lucratieve hegemonie van de kerk bij de tolheffing. Met
de bouw van de ringmuur en de omloop vanaf 1340 nam het
weerstandsvermogen van Pfalzgrafenstein aanzienlijk toe. In
1504 doorstaat de burcht zelfs ongeschonden de 39-daagse
belegering tijdens de Landshuter Successieoorlog. „De Pfalz“
is tegenwoordig ongetwijfeld één van de meest gefotografeerde onderwerpen in het Midden-Rijndal. Een veerbootje
brengt de bezoekers vanaf Kaub met droge voeten naar het
„stenen schip“.
Burg Pfalzgrafenstein
56349 Kaub
Tel 0172 – 2622800
www.gdke.rlp.de
Burg Gutenfels, Kaub
Schönburg, Oberwesel
Burg Gutenfels in Kaub geldt als een schoolvoorbeeld van
de burchtbouw uit de tijd van het adellijke geslacht Staufer
en is bepalend voor het plaatselijke landschap. Het complex
werd in 1222 gebouwd door de Heren van Falkenstein-Münzenberg en diende samen met Burg Pfalzgrafenstein voor de
veiligstelling van de plaatselijke Rijntol. In de plaats Kaub is
ook het tolkantoor uit de 16e eeuw behouden gebleven. In
1504 hielden de stad en de burcht stand tegen een wekenlange belegering door troepen van landgraaf Willen van Hessen. Vermoedelijk werd hierna de naam „Gutenfels“ voor de
burcht gangbaar. De burcht is in privébezit; bezichtigingen
zijn voor groepen op aanvraag mogelijk. Wandelaars van de
Rheinsteig komen vlak langs Gutenfels.
Schönburg in Oberwesel heeft een bijzondere positie onder
de burchten aan de Midden-Rijn: het complex bleef tot aan
de verwoesting in bezit van het rijk. Het werd in de eerste
helft van de 12e eeuw gebouwd door paltsgraaf Hermann
von Stahleck. Later breidden de aartsbisschoppen van Trier
vooral de verdedigingswerken van de samengegroeide
groep burchten uit. Onder andere de meer dan 20 meter
hoge schildmuur en de grote dwingel werden in deze tijd
gebouwd. Ondanks bouwkundige aanpassingen in de 20e
eeuw beschikt Schönburg nog steeds over opmerkelijke
gebouwen, waarbij de hoge schildmuur het meest in het oog
springt. Tegenwoordig zijn er in het complex een hotel-restaurant, een jeugdtehuis van de Kolpingstichting en het
torenmuseum te vinden. Wandelaars kunnen Schönburg
bereiken via de RheinBurgenWeg.
Burg Gutenfels
56349 Kaub
Schönburg
55430 Oberwesel
Tel 06744 – 7144803 (April to October)
[email protected], www.schoenburg.eu
Informatie:
Verkehrsamt Kaub
Tel 06774 – 222
[email protected]
Tourist Information Oberwesel
Tel 06744 – 710624, [email protected]
Burg Rheinfels, St. Goar
Burg Reichenberg, Reichenberg
Burg Rheinfels, in 1245 door Graf Diether V. van Katzenelnbogen in St. Goar gebouwd, is tegenwoordig de grootste burcht
en vestingruïne aan de Midden-Rijn. Als één van de weinige
bolwerken aan de Rijn werd deze burcht tijdens de Dertigjarige Oorlog en de Paltse Successieoorlog zonder succes
belegerd en niet verwoest. De vesting bleek bijvoorbeeld
opgewassen tegen een Frans leger van 28.000 manschappen.
Vooral vanwege de positie als residentiekasteel en de uitbreiding tot een groot vestingcomplex, is Rheinfels één van
de belangrijkste plaatsen aan de Midden-Rijn. De imposante
ruïne kan worden bezichtigd en er zijn diverse rondleidingen
mogelijk. Een goede overnachtingsmogelijkheid is te vinden
in het aangrenzende Romantik Hotel. Wandelaars bereiken
Burg Rheinfels rechtstreeks via de RheinBurgenWeg.
Burg Reichenberg, buiten de regio relatief onbekend vanwege de ligging in het Hasenbachtal, is één van de belangrijkste en meest ongebruikelijke burchtcomplexen in geheel
Rijnland-Palts. De burcht beschikt over opmerkelijke gebouwen en in dit monument uit de vroege 14e eeuw is een groot
aantal aspecten van de laatmiddeleeuwse burchtbouw te
herkennen. Vooral de bepalende, maniëristische schildmuur met de destijds ongewoon hoge torens – de noordelijke
toren is pas zo’n 40 jaar geleden ingestort – is een bijzonder
kenmerk van de burchtbouw van de late middeleeuwen. Het
zaalgebouw, dat behouden is gebleven, onderstreept met het
op kubusvormige kapitelen rustende plafond de hoge verfijningsgraad van het complex. De bouwers, Graaf Wilhelm
I van Katzenelnbogen en zijn zoon Wilhelm II, hebben met
deze eerbiedwaardige schildmuurburcht een architectonisch hoogtepunt geschapen. De ruïne is in privébezit en kan
uitsluitend van buiten worden bezichtigd.
Burg Rheinfels
Schloßberg
56329 St. Goar
Tel 06741 – 7753
[email protected]
www.st-goar.de
Burg Reichenberg
56357 Reichenberg
Informatie:
Loreley Touristik
Tel 06771 – 9100
[email protected]
www.loreley-touristik.de
Burg Katz, St. Goarshausen
Burg Maus, St. Goarshausen-Wellmich
Aan de alleen van buiten te bezichtigen burcht „Katz“ is het
aanhoudende conflict tussen de keurvorsten en de graven
van Katzenelnbogen net zo verbonden als aan de tegenhanger, de burcht „Maus“. De burcht die de benaming „Katz“
(kat) kreeg in de volksmond van St. Goarshausen, was eigenlijk in 1371 als Burg Neu-Katzenelnbogen ontstaan. Hiermee
wilde de graven van Katzenelnbogen hun bezittingen aan
de Rijn en met name de tolplaats in het tegenover gelegen St.
Goar beschermen en tegelijkertijd een tegenwicht vormen
tegen de Burg „Maus“ (muis) van de keurvorsten die hun tolheffing bedreigde. Zoals vele burchten langs de Rijn bleek de
burcht uiteindelijk niet te zijn opgewassen tegen de Franse
troepen. De burcht wordt in 1806 verwoest. Het duurt bijna
een eeuw voordat er met een historische wederopbouw van
1898 tot 1899 een prachtige woning van de ruïne werd gemaakt. De burcht, tegenwoordig in privébezit, staat eenmaal
per jaar in het middelpunt tijdens het evenement „Rhein in
Flammen“ als er vuurwerk wordt afgestoken en Bengaals
vuur de burcht in rood licht baadt.
Gedrag tussen „kat en muis“ is niet alleen bekend van de
uitdrukking in de volksmond: de onenigheden van kasteelheren uit vroegere tijden kwamen eveneens tot uitdrukking
in hun bouwactiviteiten. De als Deuernburg bekende Burg
„Maus“ fungeerde per slot van rekening als tegengewicht
tegen Burg „Katz“ in het conflict tussen de graven van Katzenelnbogen en het Keurvorstendom Trier. Burg „Maus“ werd
in 1356 door de aartsbisschop van Trier Boemund II in St.
Goarshausen-Wellmich gebouwd. De burcht was vanaf het
begin gericht tegen de stroomopwaarts gelegen Burg Rheinfels, een burcht van de graven van Katzenelnbogen. Deze
lieten zich de bedreiging van hun tolheffing in St. Goar door
de nieuwe Deuernburg aan de andere kant van de Rijn niet
langer welgevallen en voltooiden nog voor 1371 hun Burg
Neu-Katzenelnbogen – later Burg „Katz“ genoemd – als onvriendelijk antwoord. De beide bolwerken behoren samen tot
de bekendste bezienswaardigheden van het Rijndal. Anders
dan de „vijandelijke burcht Katz“ ziet burcht „Maus“, tegenwoordig opengesteld voor speciale rondleidingen, er met het
vanaf 1900 herstelde hoofdgebouw als een middeleeuwse
burcht uit.
Burg Katz
56346 St. Goarshausen
Informatie:
Loreley Touristik
Tel 06771 – 9100
[email protected]
www.loreley-touristik.de
Burg Maus
Bachstr. 30 B
56346 St. Goarshausen-Wellmich
Tel 06771 – 2303
[email protected]
www.burg-maus.de
Burg Liebenstein, Kamp-Bornhofen
Burg Sterrenberg, Kamp-Bornhofen
Burg Liebenstein, gebouwd in de 13e eeuw, draagt samen
met de er direct tegenover gelegen Burg Sterrenberg de
naam „De Vijandige Broers“. De beide burchten zijn sinds
1320 onverzoenlijke vijanden, nadat de Sterrenberg volledig
in handen kwam van het aartsbisdom Trier en de Heren van
Liebenstein zich geheel op de Burg Liebenstein terugtrokken.
De bouw van een enorme schildmuur op Sterrenberg onderstreept duidelijk hoe groot de ideologische kloof tussen
beide groepen was. Bovendien diende Burg Liebenstein al
in 1340 als een Ganerbenburg, een grote burcht waar meerdere families woonden: Ganerben waren adellijke families
die vanwege verdeling van nalatenschap gezamenlijk een
burcht bewoonden. In Liebenstein woonde als gevolg van
een samenvoeging van meerdere kleine burchten zelfs zo‘n
tien families in verschillende gebouwen. De gebouwen van
de Ganerben zijn nog steeds te herkennen op Liebenstein,
waar naar een uitgebreide renovatie vanaf 1977 een hotel en
een restaurant zijn gevestigd.
Burg Sterrenberg is één van de oudste burchtcomplexen aan
de Midden-Rijn: de burchttoren werd uiterlijk gebouwd aan
het einde van de 12e eeuw. Afgezien van de leeftijd beschikt
Burg Sterrenberg echter over nog een andere bijzonderheid,
namelijk twee verdedigingsmuren. De buitenste schildmuur
is nog dikker en hoger dan de binnenste muur en is duidelijk
tegen de nabijgelegen Burg Liebenstein gericht. Deze beide,
ooit zeer vijandelijke burchtcomplexen staan symbool voor
de eeuwenlang problematiek van wisselende eigendomsverhoudingen in het Midden-Rijndal. In de Middeleeuwen lagen
grondgebieden van verschillende heersers vaak direct naast
elkaar. De onderlinge vijandigheden van de vorsten, graven
of abten kwamen tot uitdrukking in de burchten die hun
machtsgebieden beveiligden. Volgens de sage van de „Vijandige Broers“ waren het in het geval van Burg Sterrenberg en
Burg Liebenstein bovendien broers die vanwege een onderlinge twist de versterkte complexen bouwden. In plaats van
familieruzies vindt de bezoeker er tegenwoordig een burcht
met ruimtes voor feesten plus een café en restaurant.
Burg Liebenstein
Zu den Burgen 1
56341 Kamp-Bornhofen
Tel 06773 – 251
[email protected]
www.burg-liebenstein.de
Burg Sterrenberg
56341 Kamp-Bornhofen
Tel 06773 – 323
[email protected]
www.burg-sterrenberg.de
www.gdke.rlp.de
Kurfürstliche Burg Boppard
Schloss Liebeneck, Osterspai
Dit belangrijke monument van de aartsbisschoppen van Trier
is één van de weinige bewaarde middeleeuwse stadsburchten in het Boven Midden-Rijndal. De Rooms-Duitse koning
Richard van Cornwall begon vermoedelijk rond 1265 met
de bouw van de burcht. Het complex ten westen van de Rijn
wordt naar de bouwer van de westvleugel, Boudewijn van
Luxemburg, ook wel „Balduinsburg“ genoemd. Hij moest in
1327 „zijn“ stad en burcht heroveren op opstandige burgers.
De indrukwekkende stadsburcht die op een kasteel lijkt, fungeerde in de Middeleeuwen als rijksburcht en keurvorstelijke
tolplaats. Ooit resideerde hier keurvorst Johann II von Baden,
grondlegger van de universiteit van Trier.
Hoewel een eerste voorloper van Schloss Liebeneck al rond
1590 werd gebouwd, is het boven het plaatsje Osterspai gelegen complex in 1870 volledig opnieuw gebouwd. Vermoedelijk direct na de bouw aan het einde van de 16e eeuw verplaatsen de Heren van Liebenstein hun residentie van Burg
Liebenstein naar het representatieve en nieuwe herenhuis
van Schloss Liebeneck, „Grauborn“ genaamd. In 1651 kwam
het machtsgebied van de Heren von Liebenstein, waartoe
behalve Osterspai ook Kamp-Bornhofen behoorde, in handen van de Baronnen von Waldenburg. Waarschijnlijk lieten
zij in de tweede helft van de 17e eeuw een barok jachtslot van
Liebeneck maken. Het complex voldeed echter niet meer aan
de wooneisen van de latere eigenaar rijksbaron Franz Georg
Ernst von Preuschen von und zu Liebenstein – hij liet het
jachtslot volledig afbreken en vervangen. Van 1873 tot 1875
ontstond zo op de barokke fundamenten de door architect
Joseph Balthasar Fuchs ontworpen nieuwbouw in de stijl van
de neorenaissance.
Kurfürstliche Burg Boppard
56154 Boppard
[email protected]
www.museum-boppard.de
Schloss Liebeneck
56340 Osterspai
Tel 0173 – 4982783
Burg Osterspai, Osterspai
Schloss Philippsburg, Braubach
Tot deze voormalige waterburcht uit 1302 behoort de fraaie
Jacobuskapel met kunstzinnige muurschilderingen. Het
burchtcomplex diende lang geleden als adellijke residentie en was aanvankelijk in gemeenschappelijk bezit van de
Ganerben van Burg Liebenstein; vanaf 1422 waren de Heren
van Liebenstein de enige eigenaren. Van de burcht is een
woontoren van drie verdiepingen met een steen- en vakwerkaanbouw uit de vroege 20e eeuw bewaard gebleven. Burg
Osterspai is momenteel in privébezit. In de kapel kunnen
kerkelijke en wettelijke huwelijken worden gesloten. Het kelderhuis en de burchttuin bieden plaats voor plechtigheden
en in de tuin vinden soms culturele evenementen plaats.
Bij de bouw van 1568 tot 1571 kreeg het complex Philippsburg
direct een kasteelkarakter en werd het, anders dan latere
renaissancebouwwerken aan de Rijn, door vestingen beschermd. Philippsburg werd op delen van de middeleeuwse
stadsmuren van Braubach gebouwd en geldt als vroegste
renaissancekasteel aan de Midden-Rijn. Het kasteel raakte in
de 18e eeuw in verval en werd vanaf 1822 bij renovatiewerkzaamheden sterk veranderd. Het is een goed voorbeeld van
een bijzondere trend van de renaissance: kasteelgebouwen
in het dal kregen steeds vaker de voorkeur boven de kleine
– en zeer moeilijk bereikbare – hoog gelegen burchten aan
de Midden-Rijn. Het is geen toeval dat Philippsburg direct
onder de middeleeuwse Marksburg ligt. Tegenwoordig is de
stichting Europäische Burgeninstitut er gevestigd. De renaissancetuin van kasteel Philippsburg is vrij toegankelijk en kan
op elk moment worden bezichtigd.
Burg Osterspai
56340 Osterspai
[email protected]
Schloss Philippsburg
56338 Braubach
Tel 02627 – 974156
[email protected]
www.deutsche-burgen.org
Marksburg, Braubach
Schloss Martinsburg, Lahnstein
Het zal geen verrassing zijn dat de burcht Marksburg voor
veel bezoekers het summum van een middeleeuwse burcht
en de romantiek is. De burcht is uniek, omdat het complex
door de eeuwen heen nauwelijks is veranderd. Bovendien
is de burcht gelegen op een hoge, open plaats op een steile
bergtop langs de Rijn. De Heren van Eppstein bouwden het
tot in de 16e eeuw nog Burg Braubach genoemde complex
vanaf circa 1231 ter bescherming van de nabijgelegen zilvermijnen. De burcht wisselde als paltsgrafelijke lening meerdere malen van eigenaar. Met het uitsterven van de graven
van Katzenelnbogen kwam de Marksburg in het bezit van de
Hessische landgraven. De burcht voldeed echter niet meer
aan de hoge wooneisen van de adel in de moderne tijd, zodat
in het dal de Philippsburg werd gebouwd als weduwewoning
en latere residentie.
De bezoeker krijgt er bij de dagelijkse rondleidingen een
uniek beeld van de enige nooit verwoeste hoge burcht aan de
Midden-Rijn.
Naast de functie als tolburcht, diende het in de eerste helft
van de 14e eeuw gebouwde Martinsburg voor de aartsbisschoppen van Mainz als stadsburcht en plaats voor afzondering; het complex was door een gracht gescheiden van
de stad. Het meermaals uitgebreide complex is volledig
bewaard gebleven. Met name de gotische hoofdtoren en de
nieuwere, aansluitende barokbouw uit de 18e eeuw springen
in het oog. Rond 1500 werden de woongebouwen vernieuwd, waardoor grote delen van het complex over renaissance-elementen beschikken. Tegenwoordig zijn er in de burcht
privéwoningen, bedrijfsruimtes en een carnavalsmuseum
gevestigd. Bovendien kunnen de buitenzijde van complex en
het park worden bezichtigd. Rond het kasteel en de binnenplaats worden theatrale rondleidingen aangeboden.
Marksburg
56338 Braubach
Tel 02627 – 206
[email protected]
www.marksburg.de
Burg Lahneck, Lahnstein
Burg Lahneck, in 1232 gebouwd door keurvorst Siegfried III
von Eppstein, is één van de oudste gebouwen met gotische
stijlkenmerken in Duitsland. Om de noordelijkste burcht van
het aartsbisdom Mainz zijn avontuurlijke sagen geweven,
zoals het verhaal van de twaalf laatste tempelridders die hier
een toevluchtsoord zouden hebben gevonden en zworen de
burcht niet meer levend te verlaten. Tragisch is de legende
over het Schotse meisje Idilia Dubb dat in 1851 in één van
de burchttorens zou zijn omgekomen van dorst vanwege
een ingestorte houten trap. Dergelijke tegenspoed hoeven
bezoekers van Lahneck in de 21e eeuw natuurlijk niet meer
te vrezen. De middeleeuws aandoende hoge burcht vormt
tegenwoordig een paradijs voor architectuur- en geschiedenisliefhebbers. Op deze strategisch belangrijke plaats aan de
monding van de Lahn – Burg Lahneck diende vroeger voor
de beveiliging van de plaatselijke zilvermijnwerken en de
grens naar het aartsbisdom Trier – kunnen bezoekers zich de
krachtmetingen tussen de grootmachten levendig
voorstellen.
Burg Lahneck
56112 Lahnstein
Informatie:
Tourist Information Lahnstein
Tel 02621 – 914171
[email protected]
www.burg-lahneck.de
Schloss Martinsburg
Schloßstrasse 1, 56112 Lahnstein
Information can be obtained from:
Tourist Information Lahnstein
Tel 02621 – 914171
www.lahnstein.de
Schloss Stolzenfels, Koblenz-Stolzenfels
Historici vermoeden dat aartsbisschop van Trier Arnold II
Burg Stolzenfels rond 1248 vooral liet bouwen, omdat de
aartsbisschop van Mainz in 1232 Burg Lahneck had laten
bouwen: hierdoor beschikten de beide aartsbisdommen over
gelijkwaardige posities aan de monding van de Lahn. Stolzenfels werd echter door het lot van vele burchten getroffen:
het complex werd tijdens de Paltse Successieoorlog verwoest.
Het is aan de Pruisische kroonprins en later koning Frederik Willem IV te danken dat de voormalige hoog gelegen
burcht tegenwoordig als belangrijk bouwwerk van Pruisische Rijnromantiek is te bezichtigen. De kroonprins kreeg de
burchtruïne in 1823 als geschenk van de stad Koblenz – en liet
het complex door twee van de belangrijkste architecten van
die tijd, Karl Friedrich Schinkel en zijn leerling en opvolger
August Stüler, verbouwen tot een imposante residentie met
koninklijke allure. Schloss Stolzenfels diende vervolgens als
zomerresidentie van de koninklijke familie. Bezoekers wandelen tegenwoordig door het landschapspark van de Pruisische landschapsarchitect Peter Joseph Lenné naar het slot.
Schloss Stolzenfels
Schloßweg
56075 Koblenz
Tel 0261 – 51656
Kurfürstliches Schloss Koblenz
Alte Burg, Koblenz
De Tweede Wereldoorlog heeft het keurvorstelijke kasteel in
Koblenz zware schade toegebracht: in 1944 brandt het in 1777
gebouwde complex volledig af. Het hoofdgebouw werd in
1950/51 aan de buitenkant identiek herbouwd, terwijl de zijvleugels sterk werden veranderd. Als één van de laatste residentiekastelen die kort voor de Franse Revolutie in Duitsland
werden gebouwd, is het complex dat momenteel het stadsbeeld van Koblenz bepaald van groot belang. Het complex
heeft een bewogen geschiedenis; alleen al in de eerste dertig
jaar na de bouw had het kasteel drie eigenaren. Na de vlucht
van de keurvorst voor het naderende Franse Revolutieleger
in 1794 trokken er eerst Fransen en daarna Pruisen in. Het
klassieke gebouw met de sterk wisselende gebruiksgeschiedenis fungeert tegenwoordig als een belangrijke locatie voor
evenementen. De directe toegang tot de Rijnpromenade met
de aanlegplaatsen voor schepen, het kabelbaanstation en de
parkeergelegenheden maken het moderne kasteelcomplex
tot een ware bezoekersmagneet.
De Alte Burg Koblenz, tegenwoordig zo idyllisch aan de
Moezel gelegen, was vroeger het symbool van een heftige
machtsstrijd tussen de heersende machthebbers en de burgerij. Vanwege het feit dat de burgerij van Koblenz, net zoals
de burgerij van Boppard, sterk naar onafhankelijkheid streefde, werd de Burg Koblenz als citadel tegen de stad gericht.
Toen in 1332 de Moezelbrug gereed was, nam de betekenis
van de burcht toe. Dit hield tot ver in de 17e eeuw aan. Met de
bouw van de Philippsburg in Ehrenbreitstein verliest de Alte
Burg aan betekenis, er worden ambtenaren gehuisvest en in
1806 wordt de burcht zelfs een blikfabriek. In 1897 moderniseert de stad Koblenz, ondertussen de eigenaar, de Alte Burg
en brengt er de spaarbank van de stad onder. Sinds de jaren
zestig van de vorige eeuw dienen de ruimtes onder andere
als bibliotheek en stadsarchief en maakt de Alte Burg op
vertrouwde wijze deel uit van het silhouet van Koblenz aan
de Moezel.
Kurfürstliches Schloss
Kaiserin-Augusta-Anlagen, 56068 Koblenz
Tourist-Information Forum Confluentes
Tel 0261 – 19433
[email protected]
www.koblenz-touristik.de
Alte Burg
Burgstraße 1
56068 Koblenz
Stadtarchiv
Tel 0261 – 1292641
[email protected]
www.stadtarchiv.koblenz.de
Festung Ehrenbreitstein, Koblenz
Großfestung Koblenz
Met een meer dan 3.000-jarige geschiedenis, die tot de Kelten teruggaat, is Festung Ehrenbreitstein alleen al vanwege
zijn leeftijd een bijzonderheid. Waarschijnlijk rond het jaar
1000 werd een eerste burchtcomplex 100 meter boven de Rijn
gebouwd. Onder Pruisische heerschappij maakte Ehrenbreitstein deel uit van een vestingring rondom Koblenz. Dit
geeft aan hoe belangrijk de stad al sinds de klassieke Oudheid is als verkeersknooppunt aan de Rijn en de Moezel. Het
uitzicht op de samenstroming van de beide rivieren vanaf het
plateau van de vesting fascineert bezoekers. De eenvoudigste
en meest spectaculaire manier om de vesting te bereiken,
is door vanaf de Deutsches Eck de kabelbaan te nemen. De
Pruisische vesting is in de huidige vorm één van de grootste
behouden gebleven vestingsystemen van de 19e eeuw in
Europa.
Het complex, dat sinds de Bundesgartenschau van 2011
geschikt voor rolstoelen is, biedt een nieuw aangelegd park,
royale tentoonstellingsruimtes en gastronomie. Het complex
is niet meer weg te denken als locatie voor evenementen.
Vanaf de 19e eeuw werd de stad Koblenz omringd door een
volledig vestingsysteem aan beide kanten van de Rijn. Naast
de hoofdvestingen Ehrenbreitstein, Alexander en Franz
vormde een groot aantal forten en steunpunten met deels
ondergrondse verbindingen een ondoordringbare ring om
de belangrijke stad aan de verkeersas Mainz–Keulen. Hier
en daar zijn de resten van deze grote Pruisische vesting nog
te zien: van Feste Kaiser Franz, gebouwd tussen 1816 en 1822,
getuigen bijvoorbeeld twee behouden delen op de zuidelijke
top van de Petersberg. Delen van de tot Feste Kaiser Alexander behorende Reduit en de leeuwenpoort zijn te vinden op
het Bergplateau van Karthause. Tevens is de omtrek van het
ooit grootste bolwerk van Koblenz, van 500 bij 500 meter,
deels in het stratenpatroon te zien. Veel mensen kennen Fort
Konstantin, dat met de prominente toren direct opvalt. Ook
dit bouwwerk maakte deel uit van de vestingring. Overigens
zijn niet alle bewaarde vestingwerken toegankelijk.
Festung Ehrenbreitstein
56077 Koblenz
Generaldirektion Kulturelles Erbe Rheinland-Pfalz
Direktion Burgen Schlösser Altertümer
Tel 0261 – 6675 4000
[email protected]
www.diefestungehrenbreitstein.de
Großfestung Koblenz (zonder Ehrenbreitstein)
Informatie:
Tourist-Information Forum Confluentes
Tel. +49 (0)261 – 19433
[email protected]
www.koblenz-touristik.de
Burg Bassenheim, Bassenheim
Schloss Sayn, Bendorf-Sayn
Het gebouw dat op de plaats van de huidige Burg Bassenheim stond, werd voor 1317 op de gelijknamige plaats gebouwd en was het stamslot van de ministerialenfamilie Waldbott
von Bassenheim. Dit complex, het zogenoemde „Oberschloss“, werd vanaf 1575 uitgebreid tot een renaissancekasteel en in de Rococo-periode opnieuw gemoderniseerd. De
bankier Abraham von Oppenheim kwam in 1873 in bezit van
het complex en liet het op basis van plannen van de architect
Julius Raschdorf ingrijpend aanpassen. Laatstgenoemde behoort tot de belangrijkste vertegenwoordigers van het Duitse
historisme; hij ontwierp bijvoorbeeld de Dom in Berlijn. De
familie Waldthausen gaf het woongedeelte vanaf 1910 een
Neobarokke stijl. Het huidige gebouw ligt te midden van een
groot kasteel- en landschapspark. Hier zijn ook een theehuis
uit de 18e eeuw en het Oppenheim‘sche Mausoleum te vinden. Het landgoed is in privébezit en niet toegankelijk.
Aanvankelijk was Schloss Sayn alleen een burchthuis: het
werd in de tweede helft van de 15e eeuw als adellijke residentie door de Baronnen von Reiffenberg gebouwd onder Burg
Sayn. Pas in 1757 begint de verbouwing tot kasteel, een barok
complex met meerdere vleugels dat vanaf 1848 in neogotische stijl wordt aangepast. Hierbij is een zekere François
Joseph Girard – de latere hoofdarchitect van het Louvre-museum – als ontwerper betrokken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt het complex, afgezien van de buitenmuren,
echter onherstelbaar verwoest. Het kasteel wordt vervolgens
met overheidssteun tussen 1995 en 2000 door de familie
herbouwd.
Schloss Sayn is onderdeel van het cultuurpark Sayn. Bezoekers kunnen er naast het prachtige kasteel ook allerlei
andere bezienswaardigheden bekijken. De vlindertuin, de
gietijzeren hal „Sayner Hütte“ en het klimbos zijn slechts een
paar voorbeelden van de attracties die de moeite van het
ontdekken waard zijn.
Burg Bassenheim
Freiher von Waldthausen´che Verwaltung
Walpoltplatz 12
56220 Bassenheim
Schloss Sayn
Schloßstraße 100
56170 Bendorf-Sayn
Tel 02622 – 90240
[email protected]
www.sayn.de
Burg Sayn, Bendorf-Sayn
Weißer Turm, Weißenthurm
Burg Sayn is voor 1202, waarschijnlijk in de tweede helft van
de 12e eeuw, gebouwd. De burcht maakt met de hofstede en
het burchthuis deel uit van een driedelig complex. In de 14e
en 15e eeuw werden de verdedigingswerken van de burcht
uitgebreid en een tussenruimte tussen buiten- en binnenmuur van de burcht en een ronde toren toegevoegd. De graven
van Sayn regeerden hier over hun grondbezittingen van
Keulen tot aan de Lahn, in het Westerwald of aan de Midden-Moezel – totdat de Dertigjarige Oorlog in 1632 ook de zetel van de vanaf 1361 als Sayn-Wittgenstein bekende familie
schade toebrengt. Tegenwoordig wordt Burg Sayn gebruikt
voor bruiloften en partijen. Ook wandelaars kunnen genieten van het oude gebouw. De routes Rhein- en Saynsteig
lopen direct langs de deels toegankelijke burcht.
De Weiße Turm, de witte toren, diende als naamgever
voor de huidige stad en gemeente Weißenthurm en is een
duidelijk voorbeeld van een verdedigingstoren uit de late
Middeleeuwen. De vrijstaande woon- en verdedigingstoren
van 28,5 meter hoogte werd aan het begin van de 15e eeuw
door de aartsbisschop van Trier, Werner von Falkenstein, in
de buurt van de Rijn gebouwd. Destijds diende de toren ter
bescherming van de tolplaats en de verdediging van de grens
met het machtsgebied van het Keurvorstendom Keulen in
het noorden. Het bouwwerk van bepleisterd natuursteen
werd gebouwd op de plaats van een toren van Kettig uit 1298
en vormde het begin van een beveiligde grenslijn van Weißenthurm naar Mayen. De „witte toren“ beveiligde de voormalige douanebarrière en het douanehuis en garandeerde
de aartsbisschoppen van Trier de inkomsten van de landtol.
Tegenwoordig dient de toren voor romantische doeleinden
zoals bruiloften en feesten.
Burg Sayn
Am Burgberg
56170 Bendorf-Sayn
Tel 02622 – 7266
[email protected]
www.sayn.de
[email protected]
www.diesaynburg.de
Weißer Turm
Alte Straße
56575 Weißenthurm
Stadtverwaltung Weißenthurm [Weißenthurm Municipal Office]
Tel 02637 – 92020
[email protected]
www.weissenthurm.de
Schloss Engers, Neuwied-Engers
Schloss Neuwied, Neuwied
Vermoedelijk waren de herbouw van het nabijgelegen Neuwied in 1648 en de bouw van het kasteel ter plaatse de reden
waarom de in 1371 gebouwde oude burcht Kunostein voor de
nieuwbouw van Schloss Engers moest verdwijnen. Als reactie
op de bouwactiviteiten van Graaf von Wied werd Kunostein,
nadat tussentijds een modernisering van het burchtcomplex
was overwogen, volledig afgebroken. Van 1758 tot 1762 ontstond er een tot op heden goed bewaard gebleven laatbarok
kasteelcomplex. De keurvorsten van Trier in de buurt van
Koblenz gebruikten het als jacht- en lustslot. De prominente oeverligging direct aan de Rijn en de prachtig versierde
„Dianazaal“ zijn de meest bijzondere kenmerken van Schloss
Engers.
Tegenwoordig is dit „juweel van laatbarokke bouwkunst“ een
veelzijdige evenementlocatie inclusief hotel en gastronomie
met een uitstekende reputatie. In het gebouw is bovendien
sinds 1995 de stichting Villa Musica gevestigd die hier jonge
kamermusici opleidt.
In het midden van de 17e eeuw realiseerde ook Graaf Friedrich III zu Wied zich dat de Rijn als verkeersader en belangrijkste economische as een bijzonder winstgevende bron van
inkomsten vormde. In 1653 kreeg hij van de keizer toestemming de stad Newen Wiedt te bouwen op de plaats van het
door de oorlog verwoeste dorp Langendorf. In 1648 kocht hij
vlakbij Langendorf een groot huis van de familie Von Metternich dat hij tot een bastion liet verbouwen en ook Newen Wiedt noemde. Deze woning werd in 1694 door Franse
troepen verwoest. Zijn zoon Graaf Friedrich Wilhelm liet
tussen 1707 en 1711 een nieuw kasteel bouwen op basis van
tekeningen uit 1706, naar voorbeeld van Versailles in de vorm
van een hoefijzer. De verbinding tussen de beide zijvleugels
van het hoofdgebouw, het Corps de logis, bleef achterwege
vanwege geldgebrek. Deze zijvleugels werden vervolgens
in etappes gebouwd en pas in 1756 voltooid. Het complex
drukt tot op de dag van vandaag een stempel op de stad. Het
is tegenwoordig de woning van de familie Zu Wied en niet te
bezichtigen.
Schloss Engers
Alte Schlossstr. 2
56566 Neuwied-Engers
Tel 02622 – 9264295
[email protected]
www.schloss-engers.de
Schloss Monrepos – kasteel van de wetenschapper
Het hoofdgedeelte van Schloss Monrepos in Neuwied, anno
1757 door vorst zu Wied-Neuwied gebouwd, is na een gecontroleerde brand in 1969 tegenwoordig volledig verdwenen.
In plaats hiervan vormt nu de in 1909 direct naast het kasteel gebouwde „Villa Waldheim“, de weduwewoning voor
prinses Marie von Nassau, de belangrijkste bezienswaardigheid op het terrein. In de villa die ten oosten van de Rijn is
gelegen, is sinds 1986 het „Archäologische Forschungszentrum und Museum für menschliche Verhaltensevolution“
gevestigd. Twee bijgebouwen zijn van buiten te bezichtigen:
het voormalige gastenverblijf voor de Zweedse kroonprins
Gustav V en het „keukenhuis“. Bovendien zijn delen van het
omringde natuurpark bewaard gebleven, waaronder exotische boom- en plantensoorten en verscholen monumenten.
Onder het motto „historische bouwmonumenten en gedenkplaatsen van de vorsten zu Wied op Monrepos“ kunnen er
rondleidingen worden geboekt.
Schloss Monrepos
56567 Neuwied
Sitz des Archäologischen Forschungszentrums und Museums für
menschliche Verhaltensevolution
Tel. 02631 – 97720, [email protected]
www.monrepos-rgzm.de
Schloss Neuwied
56564 Neuwied
Runder Turm, Andernach
Deze ronde toren in Andernach is één van de grootste middeleeuwse verdedigingstorens in Duitsland en de hoogste
verdedigingstoren aan de Rijn. De bouw van het machtige
bouwwerk werd in opdracht van de gemeenteraad rond 1440
gestart en was in 1453 voltooid. Met zijn indrukwekkende
afmetingen – 56 meter hoog bij een diameter van 15 meter
– vormde de toren de noordwesthoek van de middeleeuwse
stadsmuur. Vanwege de hoogte bood de toren een breed uitzicht over het Rijndal, zodat aankomende schepen vroegtijdig werden opgemerkt en er met de hoorn melding van kon
worden gemaakt. De toren kan in de zomer worden bezichtigd en is als symbool van de stad Andernach opengesteld
voor stadsrondleidingen. Op de onderste verdieping van de
bovenbouw bevindt zich een speciale expositieruimte.
Runder Turm Andernach
Ecke Konrad-Adenauer-Allee/Kölner Straße
56626 Andernach
Tourist Information: Tel 02632 – 987948-0
[email protected], www.andernach.de
Kurfürstliche Burg Andernach, Andernach
De keurvorstelijke burcht Stadtburg Andernach werd in
de 12e eeuw door het aartsbisdom Keulen ter bescherming
van de stad gebouwd. De burcht versterkte enerzijds de
verdediging van de stad naar buiten toe en anderzijds de
machtspositie van het aartsbisdom in de stad zelf tegenover
opstandige burgers. Dat laatste echter niet altijd met succes: in 1359 en 1365 vonden er bestormingen van de Stadtburg plaats waarbij de burgers het complex belegerden en
innamen. Tijdens de Dertigjarige Oorlog vielen de Zweedse
troepen binnen, waarna de keurvorstelijke burcht in 1689
uiteindelijk in de Paltse Successieoorlog werd verwoest. De
bovenverdieping van de woontoren wordt tegenwoordig
als romantische trouwkamer gebruikt. In de schaduw van
de burchtmuren groeit iets bijzonders: rond de burcht zijn
overal fruitbomen en groentebedden te vinden. De tuin is
eigendom van de stad en daarmee van alle burgers. Plukken
is dus toegestaan. Hierdoor heeft Andernach de bijnaam „de
eetbare stad“ gekregen.
Kurfürstliche Burg Andernach
56626 Andernach
[email protected]
www.gdke.rlp.de
Schloss Marienburg, Leutesdorf
Dit laatbarokke herenhuis komt voort uit een oorspronkelijk
middeleeuwse burcht en drukt nog steeds een stempel op
het silhouet van de stad Leutesdorf. De naar de Rijn gerichte
voorgevel herinnert aan het een paar kilometer verderop
gelegen Schloss Engers. De bouw van Schloss Marienburg
werd tussen 1750 en 1760 in opdracht gegeven door de
Hofraad van Keurvorstendom Trier, in de persoon van Ernst
Anton Sohler als zijn representatieve woonresidentie en
werd uiteindelijk door de hofarchitect van Trier, Johannes
Seiz, gepland en uitgevoerd. Voor de bouw van het prachtige
laatbarokke bouwwerk werd Burg Leutesdorf volledig afgebroken. Schloss Marienburg is tegenwoordig in privébezit en
in meerdere wooneenheden opgedeeld. Bezichtigingen zijn
niet mogelijk.
Schloss Burg Namedy, Andernach-Namedy
Door de ligging van Burg Namedy - op een vlak terrein aan
de Rijn bij Andernach - onderscheidt de door de familie Von
Hausmann gebouwde adellijke residentie zich van de meeste
andere burcht- en kasteelcomplexen. Van de vermoedelijk
in de 14e eeuw gebouwde waterburcht is echter weinig meer
te zien; in de 16e eeuw werden er onder andere drie ronde
torens aan Namedy toegevoegd. Na de verwoesting in 1633
door Zweedse troepen werd het complex in Barokke stijl
herbouwd. In 1896 en tussen 1907 en 1911 vonden er opnieuw
veranderingen plaats, waarbij het hoofdgebouw met een
complete verdieping werd uitgebreid en er een noord- en
zuidvleugel aan Burg Namedy werden toegevoegd.
Schloss Burg Namedy is tegenwoordig een historistisch complex met een middeleeuwse kern en biedt een uniek decor
voor bruiloften, feesten en concerten.
Schloss Burg Namedy
56626 Andernach-Namedy
Tel 02632 – 48625
[email protected]
www.burg-namedy.de
Burg Hammerstein, Hammerstein
De Rijksburcht Hammerstein in de gelijknamige plaats wordt
in 1020 voor het eerst in de geschriften genoemd en geldt als
aantoonbaar oudste burcht van het Midden-Rijndal. Volgens
historici werd er al in de 10e eeuw een voorgangerbouw op
deze plaats gebouwd. De aan de Rheinsteig gelegen ruïne
fungeerde tussen 1105 en 1125 als bewaarplaats van de rijkskleinodiën. Deze machtsinsignes van het Heilige Roomse
Rijk – onder andere kroon, rijksappel en heilige lans – werden
in 1125 uiteindelijk naar de Burg Trifels overgebracht. Burg
Hammerstein is de plaats waar de sage rond het – historisch
gefundeerde – huwelijk van Otto I. en Ermgard van Verdun is
gesitueerd: aangezien Otto en Ermgard een bloedverwantschap in de vierde graad hadden, werd er onder druk van
Erkanbald, aartsbisschop van Mainz, protest tegen het huwelijk aangetekend – hierna werd het paar 1018 in Nijmegen
vanwege incest geëxcommuniceerd.
Burg Hammerstein
56598 Hammerstein
Schloss Marienburg
56599 Leutesdorf
Informatie:
Tourist-Information Bad Hönningen
Tel 02635 – 2273
[email protected]
Burg Brohleck, Brohl-Lützing
Het kasteelachtige complex in het plaatsje Brohl-Lützing
herinnert tegenwoordig nauwelijks meer aan de voormalige
burcht uit de vroege 14e eeuw: In 1888 werden de gebouwen
ingrijpend veranderd. In de geschriften wordt Johann Burggraf von Rheineck als eigenaar van het adellijke landgoed
genoemd. Toen Burg Brohleck onder het leenstelsel kwam te
vallen, dreef Boudewijn van Luxemburg uiteindelijk een wig
tussen de plaatsen van het Keurvorstendom Keulen Sinzig
en Bad Breisig in het noorden en Andernach in het zuiden. In
het midden van de 16e eeuw wordt de burcht door Friedrich
von Metternich en zijn vrouw Anna von Düsternau verbouwd; een wapensteen bij de toreningang herinnert hieraan.
Tegenwoordig is Brohleck een kasteelachtig landgoed met
meerdere vleugels in historistische stijl.
Het complex is in privébezit en biedt ruimte voor bruiloften, feesten en concerten. Ieder jaar trekt een romantische
kerstmarkt te midden van de burchtmuren een groot aantal
bezoekers.
Burg Brohleck
Burgweg
56656 Brohl-Lützing
Tel 02633 – 1816
[email protected]
www.burgbrohleck.de
Burg Rheineck, Bad Breisig
De bouwgeschiedenis van de eerste, kort voor 1115 gebouwde
Burg Rheineck is grotendeels onbekend. Als bouwer wordt
paltsgraaf Otto I van Salm in de geschriften genoemd. Na
zijn dood eigent koning Konrad III zich zijn bezittingen toe
om deze aan zijn zwager, graaf Herman van Stahleck, over
te dragen. Hierdoor ontstaat er een hardnekkige strijd om
het Paltsgraafschap aan de Rijn – een conflict dat in 1151
culmineert in de volledige verwoesting van Rheineck door
troepen van de koning. Burg Rheineck wordt in 1164 door
het aartsbisdom Keulen herbouwd, maar doorstaat de Paltse
Successieoorlog in de 17e eeuw niet. De Pruisische politicus
Von Bethmann-Hollweg komt in 1832 in bezit van de ruïne
en laat het hoofdgebouw met de slotkapel opnieuw bouwen.
De kapel is bijzonder dankzij de achthoekige vorm die aan
het Karolingische octogoon van de Dom van Aken herinnert.
De burcht is tegenwoordig in privébezit en kan niet worden
bezichtigd.
Burg Rheineck
53498 Bad Breisig
Informatie:
Tourist Information Bad Breisig
Tel 02633 – 4563-0
[email protected]
www.bad-breisig.de
Schloss Arenfels, Bad Hönningen
Schloss Sinzig, Sinzig
De huidige uiterlijke gestalte heeft Schloss Arenfels te
danken aan een prominente bouwmeester: Ernst Friedrich
Zwirner was leerling van Karl Friedrich Schinkel. Zwirner, die
bezig was met de voltooiing van de dom van Keulen, kreeg
van rijksgraaf Friedrich Ludolf von Westerholt-Gysenberg opdracht het kasteel van 1849 tot 1858 te moderniseren. Al zo‘n
300 jaar voorafgaand aan de nieuw-gotische verbouwing
waren er omvangrijke veranderingen doorgevoerd: op de
plaats van de uit de 13e eeuw stammende Burg Arenfels werd
in de tweede helft van de 16e eeuw in twee delen de nieuwbouw van het renaissancekasteel met drie vleugels voltooid.
Friedrich Ludolf had de stijl van het complex in de 19e eeuw
graag behouden, maar dombouwmeester Zwirner zette zijn
nieuwe ideeën door. Tijdens de gevechten om de bruggen
van Remagen in de Tweede Wereldoorlog wordt het gebouw
aanzienlijk beschadigd. De oorlogsschade is nu gerepareerd
en Schloss Arenfels is dankzij de ligging tussen de wijnbergen zeer aantrekkelijk als romantische evenementlocatie.
Het huidige Schloss Sinzig in de gelijknamige plaats is van
1856 tot 1859 volledig nieuw gebouwd. Het staat echter op
de fundamenten van een middeleeuwse waterburcht van de
Markies von Jülich. Het kasteelpark is vormgegeven op basis
van ontwerpen van landschapsarchitect Peter Joseph Lenné.
In het kasteel schijnt het ooit te hebben gespookt: volgens de
legende is er meerdere keren een maagd bij de oude grachten en in de ruïnes verschenen. Ze behoedde onder andere
kinderen voor de verdrinkingsdood. Een blikvanger van het
kasteel is – spook of geen spook – de opvallende vormgeving
met de prominente hoge toren. Op de bovenverdieping is
tegenwoordig het stadsmuseum gevestigd en de voormalige
torenkamer wordt als trouwkamer gebruikt. In het kasteel en
het omliggende park vinden diverse evenementen plaats.
Schloss Arenfels
Schlossweg
53557 Bad Hönningen
Tel 02635 – 9233090
[email protected]
www.schloss-arenfels.de
Schloss Sinzig
Barbarossastr. 35
53489 Sinzig
Tel 02642 – 400142
Burg Dattenberg, Dattenberg
Burg Dattenberg werd vermoedelijk in de eerste helft van
de 13e eeuw door de familie Dattenberg gebouwd en verviel
in de 19e eeuw tot een ruïne. Het aartsbisdom Keulen kwam
tussen 1306 en 1331 in het bezit van het complex en leende
het daarna aan diverse adellijke families. Hiermee vestigde
het Keurvorstendom een positie aan de Onder Midden-Rijn,
vooral omdat het nabijgelegen Linz met de grensovergang
naar Andernach het op één belangrijkste machtscentrum
van Keulen in het zuiden vormde. De middeleeuwse burchttoren van het complex is behouden gebleven en kan beperkt
van buiten worden bezichtigd.
Burg Dattenberg
53547 Dattenberg
Informatie:
Tourist Information Linz
Tel 02644 – 2526
[email protected]
www.linz.de
Burg Linz, Linz
Het burchtcomplex met vier vleugels werd in 1365 als zetel
van de ambtman van het Keurvorstendom Keulen door aartsbisschop Engelbert von der Mark in Linz am Rhein gebouwd.
Naast Andernach waren de stad en de burcht van Linz het op
één na belangrijkste machtscentrum van de aartsbisschoppen van Keulen aan de Midden-Rijn. Net zoals in Boppard
was ook de stadsburcht van Linz tegen de stad en de eigen
burgers beveiligd, onder andere door middel van een gracht.
In 1707 werd de westvleugel met drie verdiepingen toegevoegd. Op het niveau van de fundamenten en bij de noordwesttoren zijn de laatgotische elementen tegenwoordig nog
steeds zichtbaar. Sinds de barokke modernisering is Burg Linz
een gesloten complex met vier vleugels en een binnenplaats.
Tegenwoordig worden de binnenruimtes en de historische
binnenplaats gebruikt voor de gastronomie. Een glasblazerij
en de folterkamer maken Burg Linz tot een bijzondere bestemming voor een uitstapje.
Burg Linz
Burgplatz 4
53545 Linz
Tel 02644 – 2039
[email protected]
www.linz-burg.de
Burg Ockenfels, Ockenfels
Schloss Marienfels, Remagen
„Zeer wisselend“ is geen overdrijving voor het gebruik van
Burg Ockenfels: het hoofdgebouw werd vermoedelijk in de
eerste helft van de 13e eeuw gebouwd door de Heren van de
Leyen in Linz am Rhein. Als gevolg van de „Keulse Stiftsfehde“ werd de burcht in 1475 zwaar beschadigd, maar korte
tijd later weer hersteld. Tijdens de Dertigjarige Oorlog werd
Burg Ockenfels uiteindelijk volledig verwoest. Hierna braken
steenrovers de ruïne tot de fundamenten af. Pas tussen 1924
en 1927 werd er met de resten weer iets zinvols gedaan toen
de Cellitinnen zur Heiligen Maria in der Kupfergasse uit
Keulen stroomopwaarts de Rijn opkwamen en op de middeleeuwse overblijfselen woonverblijven, stallen en schuren
bouwden. Sinds 1998 is Burg Ockenfels de bestuurszetel van
een schoenenproducent. De oorspronkelijke vorm is tot op
heden onduidelijk, omdat de bebouwing van het burchtterrein in de jaren twintig van de vorige eeuw en een ontoereikende bestudering van de middeleeuwse situatie geen
duidelijk uitsluitsel bieden.
Het in 1859 gebouwde Schloss Marienfels dankt zijn naam
aan de sage over de „duivel in de kasteelberg“: Lucifer zou
in een grot wonen in de berg waarop het kasteel staat. Toen
suikerfabrikant Eduard Frings uit Krefeld het perceel van
100.000 vierkante meter bij Remagen in 1858 kocht en militair ingenieur Karl Schnitzler opdracht gaf tot de bouw van
een representatief zomerverblijf, werd de duivel door deze
activiteiten verdreven. Frings liet onder zijn kasteel een meer
dan levensgroot Mariabeeld plaatsen – als tegenmiddel tegen de spoken en ter bescherming tegen de terugkeer van de
duivel. Het kasteel is tegenwoordig een prachtig voorbeeld
van Pruisische Rijnromantiek. Architect Schnitzler voegde er
zelfs een middeleeuwsachtige burchttoren aan toe. Met deze
toren wilde Karl Schnitzler – die als vestingbouwmeester ook
verantwoordelijk was voor de bouw van de Pruisische vesting
Ehrenbreitstein – een lange geschiedenis van het kasteel simuleren, geheel in stijl van de romantiek. Schloss Marienfels
is in privébezit en kan niet worden bezichtigd.
Burg Ockenfels
53545 Ockenfels
Tel 02644 – 565333
Schloss Marienfels
53424 Remagen
Schloss Ernich, Remagen
Rolandsbogen (Burg Rolandseck)
De planning en bouw van Schloss Ernich, een kasteel met
drie vleugels, lag tussen 1906 en 1908 in handen van één de
belangrijkste architecten van het Duitse historisme: grootindustrieel Arnold von Guillaume gaf Ernst von Ihne, de
hofbouwmeester van keizer Friedrich Wilhelm III, opdracht
zijn nieuwe familiewoning in Remagen te bouwen. Naast een
natuurpark bestaat het complex ook uit aanvullende woongebouwen en stallen en schuren. Vanaf 1949 werden er nog
meer bijgebouwen toegevoegd. Na de Tweede Wereldoorlog
diende het kasteel eerst als zetel van de hoge commissaris
van de Franse bezettingsmacht en vervolgens vanaf 1955 als
Franse ambassade. Tegenwoordig is het complex in privébezit van een filmproducent die het in 2006 van Frankrijk
kocht, nadat het land de ambassade in 1999 naar Berlijn had
verplaatst.
Rolandseck werd in de eerste helft van de 12e eeuw als
landsburcht van het keurvorstendom Keulen bij Remagen
gebouwd. Samen met de burcht Drachenfels en de tegenwoordig verdwenen burcht Wolkenburg ten oosten van de
Rijn beveiligde Rolandseck de zuidwestelijke grens van het
grondgebied van het keurvorstendom Keulen. Na een aardbeving was de vensterboog het enige dat van Burg Rolandseck overbleef. De boog groeide uit tot een symbool van de
Rijnromantiek. De „Rolandsbogen“ ontwikkelde zich in de
19e eeuw al vroeg tot een toeristische bestemming met uitzicht op het Rijndal, het Zevengebergte en de Rijneilanden
Grafen- en Nonnenwerth. Volgens Alexander von Humboldt
heeft de bezoeker hier „één van de zeven mooiste uitzichten
ter wereld“. De boog wordt nog steeds vaak op de foto gezet
en is vanwege het gelijknamige restaurant en de directe
ligging aan de RheinBurgenWeg zeer geliefd. De tragische
liefdesgeschiedenis van ridder Roland en zijn geliefde Hildegund is beroemd.
Rolandsbogen
53424 Remagen-Rolandswerth
Tel 02228 – 372
[email protected]
www.rolandsbogen.de
Schloss Ernich
53424 Remagen
Löwenburg, Bad Honnef
Ruine Drachenfels, Königswinter
De Löwenburg bij Bad Honnef is een ruïne van een middeleeuwse burcht waarvan de fundamenten zijn bewaard
gebleven en één van de weinige complexen aan de Rijn die
het middelpunt van een eigen machtsgebied vormden. Het
hoofdgebouw werd rond 1200 gebouwd door de graaf van
Sayn en diende ter bescherming tegen het nabijgelegen
aartsbisdom Keulen. In de 13e eeuw komt de burcht in handen van de graaf van Sponheim-Heinsberg, uit wie de lijn van
de Heren van Löwenburg voortkwam. Vanaf dat moment
vormde het complex het middelpunt van een klein eigen
machtsgebied. Na het verdwijnen van de lijn van Löwenburg werd de burcht uiteindelijk in 1463 aan het hertogdom
Jülich-Berg toegewezen.
De burchtruïne is tegenwoordig een geliefde wandelbestemming en is vanwege de nabijgelegen route Rheinsteig goed
te bereiken.
Als de burcht Drachenfels deze naam niet zou dragen, dan
zou hij niet aan een bekende vuurspuwende fabeldraak
worden gekoppeld. Volgens de sage woonde hier in een grot
een draak die heidense bewoners mensenoffers zou hebben
aangeboden. Feit is dat de Burg Drachenfels rond 1140 door
de aartsbisschop van Keulen Arnold I werd gebouwd. De
hoge burcht in het tegenwoordige natuurgebied diende ooit
als grensvesting en is nu een geliefde bestemming van een
uitstapje, dat vooral als onderdeel van de Rijnse sagegeschiedenis en vanwege de markante ligging op een rots van 321
meter hoog in het Zevengebergte bekend is geworden.
De deels steile klim naar Drachenfels kan comfortabel met de
Drachenfels-kabelbaan worden afgelegd. Kinderen kunnen
de klim zelfs doen op de rug van ezels die bij het dalstation
zijn gestationeerd. In het restaurant op de rots wacht een
versnapering, ook voor wandelaars die hier via de Rheinsteig
langskomen.
Löwenburg
53604 Bad Honnef
Informatie:
Tourismus Siebengebirge GmbH
Tel 02223 – 9177-11
[email protected]
www.siebengebirge.de
Ruine Drachenfels
53639 Königswinter
Informatie:
Tourismus Siebengebirge GmbH
Tel 02223 – 9177-11
[email protected]
www.siebengebirge.de
Schloss Drachenburg, Königswinter
Impressum
Bij het project „Burgennetzwerk Romantischer
Rhein“, burchtnetwerk aan de Romantische Rijn,
zijn de volgende instanties betrokken:
De aanleg van de spoorwegen in het midden van de 19e eeuw
maakte sneller en comfortabeler reizen mogelijk – ook in het
gebied van de Rijn. Inwoners van Bonn en Keulen maakten
er graag gebruik van. Met name de welgestelden onder hen
waren op zoek naar representatieve woningen in het nieuwe
recreatiegebied. Zo ook Baron Stephan von Sarter: hij koos
een spectaculaire locatie voor zijn in 1882 gebouwde Schloss
Drachenburg, namelijk onder Burg Drachenfels op de
gelijknamige heuvel bij Königswinter. Deze plaats behoort
vanwege de legende van drakendoder Siegfried tot de belangrijkste schouwplaatsen van de Rijnse sagegeschiedenis.
In 1903 stelde de neef van Sarter het kasteel voor het publiek
open en kon het voor 0,50 mark worden bezichtigd. In de
Tweede Wereldoorlog raakte het kasteel ernstig beschadigd.
Na een omvangrijk restauratieprogramma is het complex in
oude glorie hersteld.
Het hoofdgebouw met de monumentale wandschilderingen
trekt nog steeds veel toeristen. Het grote natuurpark nodigt
uit tot wandelen en ontspanning.
Schloss Drachenburg gGmbH
Drachenfelsstr. 118
53639 Königswinter
Tel 02223 – 901970
[email protected]
www.schloss-drachenburg.de
Generaldirektion Kulturelles Erbe Rheinland-Pfalz,
Romantischer Rhein Tourismus GmbH, LEADER
lokale Arbeitsgruppe Welterbe Oberes Mittelrheintal, Deutsche Burgenvereinigung e.V. mit dem
Europäischen Burgeninstitut, Rheinischer Verein
für Denkmalpflege und Landschaftsschutz, Staatliche Schlösser und Gärten Hessen, Zweckverband
Welterbe Oberes Mittelrheintal, Rheinland-Pfalz
Tourismus GmbH, de eigenaren van de burchten,
plaatselijke VVV-organisaties en toerismekantoren
Foto op de voorpagina: Burg Rheinstein, Michael
Leukel
Foto‘s: Friedrich Gier www.gierfotobonn.eu, Generaldirektion Kulturelles Erbe Rheinland-Pfalz,
Ulrich Pfeuffer, Rheinischer Verein für Denkmalpflege und Landschaftsschutz, Romantischer Rhein
Tourismus GmbH, Terry Blake, Rüdesheim Tourist
AG/Karlheinz Walter, Stadt Neuwied, Tourismus
Siebengebirge GmbH, Tourist Information Bad
Hönningen, Tourist Information Bendorf, Tourist
Information Boppard, Verbandsgemeinde Weißenthurm, www.ahr-foto.de, Willi Knopf; Burg
Rheinberg: B. Wüst, 2003 uit EBIDAT – Burgendatenbank des Europäischen Burgeninstitutes
Teksten: Wetenschappelijke redactie: Terry Blake M.A. / Dr. Markus Fritz-von Preuschen / Jutta Hundhausen M.A.
De teksten zijn geschreven op basis van onderzoek dat door en in opdracht van de Generaldirektion
Kulturelles Erbe Rheinland-Pfalz is uitgevoerd.
Subsidie:
Deze brochure is gesubsidieerd in het kader van het ontwikkelingsprogramma PAUL met medewerking van
de Europese Unie en de deelstaat Rijnland-Palts, vertegenwoordigd door het Duitse ministerie voor milieu,
landbouw, voedselvoorziening, wijnbouw en bossen.
Europese Unie
Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in de landelijke gebieden.
Projectmanagement: Katharina Schattner, Terry Blake
Lay-out: Christian Schakat