Morning-afterpil - Alphega apotheek

Morning-afterpil
Vraag je Alphega apotheek om
meer informatie en advies
Jouw gezondheid is onze zorg
Inhoud
De morning-afterpil
3
De menstruatiecyclus
8
Anticonceptie12
Begrippenlijst18
Morning-afterpil
Je hebt zojuist bij je Alphega apotheek de morningafterpil gehaald. Deze informatie is bedoeld om je
meer te vertellen over de werking van de morningaftermiddelen. Ook vind je meer informatie over de
menstruatiecyclus. Als je na het lezen nog vragen
hebt, neem dan gerust contact met ons op. Wij
helpen je graag.
De morning-afterpil
Er bestaan twee soorten morning-aftermiddelen. De
Norlevo® en de Ellaone®, deze middelen bevatten het
hormoon progestageen. De morning-afterpil voorkomt
zwangerschap door de eisprong te onderdrukken en het
innestelen van een bevrucht eitje te voorkomen.
Voordat je de morning-afterpil gebruikt
Als het mogelijk is dat je zwanger bent door eerdere
onbeschermde gemeenschap, neem dan contact op met
je huisarts. Mocht blijken dat je terwijl je zwanger bent
toch de morning-afterpil hebt gebruikt, kun je samen
met de huisarts bekijken hoe nu verder.
Als je last hebt van ernstige leverfunctiestoornissen, de
ziekte van Crohn of andere ernstige maag-darm problemen neem dan contact op met je huisarts.
2
3
Wisselwerking met andere geneesmiddelen
Het gebruik van de morning-afterpil en andere geneesmiddelen gelijktijdig kan zorgen voor een verminderde
werking van een van de middelen. Overleg daarom
altijd met je Alphega apotheek voor het gebruik van de
morning-afterpil.
Overgevoeligheid
Als je eerder overgevoeligheidsreacties hebt gehad op de
anticonceptiepil kan het zijn dat je ook overgevoelig bent
voor de morning-afterpil. In dat geval kun je het beste
contact opnemen met je Alphega apotheek of je huisarts.
Borstvoeding
Wanneer je borstvoeding geeft, kun je de morningafterpil direct na de voeding innemen. Het is raadzaam
om daarna de voedingen af te kolven en weg te gooien,
na ongeveer een week kun je weer gewoon borstvoeding geven en kan je kindje het middel niet meer binnen
krijgen.
Binnen hoeveel tijd moet de morning-afterpil ingenomen worden?
De beide morning-aftermiddelen hebben andere eigen­
schappen. De Norlevo® moet zo snel mogelijk na de
onbeschermde geslachtsgemeenschap worden ingenomen, het liefst binnen 12 uur. De werkzaamheid van de
Norlevo® neemt af naarmate er meer tijd is verstreken
tussen de gemeenschap en het moment van inname. De
betrouwbaarheid is 95% als de Norlevo® binnen 24 uur na
de onbeschermde gemeenschap wordt ingenomen, 85%
als dit na 24 tot 48 uur gebeurt en 58% bij gebruik na
48-72 uur. Als het langer dan 72 uur geleden is dat de onbeschermde geslachtsgemeenschap heeft plaatsgevonden, is het dus niet zinvol meer om Norlevo® in te nemen.
4
5
Wat te doen bij overgeven?
Als je binnen drie uur na het innemen van de morningafterpil moet overgeven, is de werking van de morningafterpil niet betrouwbaar. Je moet dan onmiddellijk 1
nieuw tablet innemen, plus eventueel een medicijn om
braken te voorkomen.
Nadat je de morning-afterpil hebt gebruikt
Houd er rekening mee dat je in de periode nadat je de
morning-afterpil hebt gebruikt nog wel vruchtbaar
bent. Neem daarom nadat je de morning-afterpil hebt
ingenomen aanvullende maatregelen bij geslachtsgemeenschap.
Als je de pil gebruikt, kun je na het slikken van de
morning-afterpil gewoon doorgaan met de resterende
tabletten uit de strip. Bij ring of pleister doorgaan door
een nieuwe te plaatsen of te plakken. Ook in deze gevallen moet je wel minimaal 7 dagen aanvullende beschermingsmaatregelen nemen.
Ellaone® moet binnen 24 uur na de onbeschermde geslachtsgemeenschap worden ingenomen, de betrouwbaarheid is dan 95%. Ellaone® kan tot 120 uur na de
onbeschermde geslachtsgemeenschap worden ingenomen. Wanneer het langer dan 120 uur geleden is, kan
het morning-afterspiraaltje een goed alternatief zijn.
Je kunt hiervoor contact opnemen met jouw huisarts.
Bijwerkingen
Je kunt misselijk worden van de morning-afterpil.
Sommige vrouwen kunnen overgeven of krijgen last van
buikpijn, vermoeidheid of duizeligheid. Deze klachten
verdwijnen meestal binnen 48 uur. Andere bijwerkingen zoals gevoelige borsten, doorbraakbloedingen en
onregelmatige bloedingen kunnen aanhouden tot de
volgende menstruatiecyclus.
6
7
me
n
De menstruatiecyclus
st
r
t
ua
De menstruatiecyclus is een continue samenspel tussen verschillende hormonen die worden aangestuurd
door de hypothalamus en de hypofyse. De gemiddelde
lengte van de menstruatiecyclus is 28 dagen. Kortere
of langere cyclussen komen echter ook voor, variërend van 24 tot 35 dagen.
ie
De eerste dag van de menstruatie is ook de eerste
dag van de cyclus. Tijdens de menstruatie wordt het
baarmoederslijmvlies afgestoten.
De menstruatie duurt gemiddeld vier tot vijf dagen. De
menstruatievloeistof is rood gekleurd, maar bestaat
slechts gedeeltelijk uit bloed en grotendeels uit vocht.
Soms zijn stukjes slijmvlies en stolsels zichtbaar. Dit
is normaal en kan geen kwaad. Tijdens de menstruatie is de hoeveelheid vrouwelijke geslachtshormonen
(oestrogenen en progestagenen) in het bloed laag.
Vanaf de eerste dag van de cyclus geeft de hypofyse
een hormoon (FSH) af, waardoor er in een van de
eierstokken een eicel tot rijping komt. Tijdens dit proces stijgt de hoeveelheid oestrogenen in het bloed. De
oestrogenen zorgen ervoor dat het baarmoederslijmvlies zich herstelt en groeit. Doordat de hoeveelheid
oestrogenen in het bloed stijgt, krijgt de hypofyse een
seintje om weer een ander hormoon (LH) af te geven.
Onder invloed van dit hormoon kan de eisprong (ovulatie) plaatsvinden. De eisprong vindt plaats rond de
veertiende dag van de cyclus.
De follikel waaruit de eicel is gesprongen verandert
door het hormoon LH zodanig dat het geel wordt van
kleur (corpus Luteum) en het geslachtshormoon
progesteron gaat aanmaken. Dit progesteron zorgt
ervoor dat het baarmoederslijmvlies in de juiste toestand komt om de bevruchte eicel van voedingsstoffen
te voorzien.
8
ovulatie
Wanneer geen bevruchting plaatsvindt, neemt de
werking van het progesteron tien tot twaalf dagen na de
eisprong af. Door de sterke daling van de hoeveelheid
progesteron in het bloed wordt het baarmoederslijmvlies na twee tot drie dagen weer afgestoten. De cyclus
is nu rond en de volgende menstruatie begint.
Vruchtbare periode
Bij een cyclus van 28 dagen, kan de bevruchting
plaatsvinden vanaf de achtste dag voor de eisprong
(dus vanaf dag zes van de cyclus) tot de vijfde dag na
de eisprong (dus tot dag 19 van de cyclus). De kans
op zwangerschap is het grootst als de on­beschermde
gemeenschap heeft plaatsgevonden op de dag
voorafgaand aan de eisprong. Buiten deze dagen is
zwanger­schap echter niet uitgesloten. Bij een on­
regelmatige cyclus of een cyclus korter of langer dan
9
is het belangrijk, voordat je de morning-afterpil inneemt
de schema’s te raadplegen. Het is namelijk niet altijd
nodig om de morning-afterpil te gebruiken.
28 dagen is bovenstaande berekening in zijn geheel
niet van toepassing.
Als je de morning-afterpil al eerder hebt gebruikt
Als je de morning-afterpil al vaker hebt gebruikt, is het wellicht beter om een anticonceptiemiddel te overwegen. De
morning-afterpil is namelijk alleen geschikt voor noodgevallen en het vaker gebruiken van de morning-afterpil kan
leiden tot vervelende storingen in de menstruatiecyclus.
SOA
De morning-afterpil beschermt niet tegen seksueel
overdraagbare aandoeningen (SOA).
Geslachtsziekten (en HIV/AIDS) komen frequent voor.
Gebruik daarom bij seksuele contacten altijd een condoom!
Bij problemen met anticonceptie
Als je de morning-afterpil wilt gebruiken, omdat je
problemen hebt met jouw reguliere anticonceptiemiddel
Aanvullende maatregelen
gedurende 1 week
Gebruikt u de combinatiepil?
Ja
1e
Gemeenschap gehad in de
5 dagen voor of de week na
de vergeten pil(len)?
Bent u minstens 2 pillen
vergeten (meer dan 12 uur te
laat ingenomen)?
Ja
Nee
Morning-afterpil +
aanvullende maatregelen
gedurende 1 week
Nee
Ja
Is de gemeenschap
minder dan 72 uur geleden
Huisarts
Meer dan 3 pillen vergeten
maar geen gemeenschap
Aanvullende maatregelen
gedurende 1 week
3 of minder pillen vergeten
Niets aan de hand
Ja
Nee
In welke week
2e
Meer dan 3 pillen vergeten
en in de week erna
gemeenschap gehad?
Nee
Niets aan de hand
3e
Direct erna 7 dagen
achtereen de pil slikken of
direct de stopweek inlassen
Noodanticonceptie, schema 1: de combinatiepil (geldig vanaf
10
de 2e maand van gebruik)
11
Gebruikt u de pil of een andere vorm van langdurige anticonceptie?
Nee
Nee
Is er sprake van een regelmatige cyclus van 28 dagen of langer?
Morning-afterpil
Ja
Ja
Is een klein risico op zwangerschap aanvaardbaar?
Is de gemeenschap
minder dan 72 uur geleden
Nee
Ja
Nee
Was de gemeenschap in de week voor,
of in de 6 dagen na de 1e menstuatiedag
Nee
Huisarts
Ja
Kans op zwangerschap is klein, maar wel aanwezig. Kan eventueel
nog verder verkleind worden door de morning-afterpil (binnen 72 uur)
Noodanticonceptie, schema 2: geen anticonceptie
In de 1e week van
de 1e pilstrip?
Gebruikt u de minipil?
(Cerazette®)
Ja
Bent u 1 of meer pillen
vergeten? (meer dan 12 uur
te laat ingenomen)
Ja
Gemeenschap
gehad in de 5
dagen voor of
de week na de
vergeten pil(len)?
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Op een ander
moment?
Morning-afterpil
+ aanvullende
maatregelen
gedurende 1 week
Is de gemeenschap minder dan
72 uur geleden?
In de week van de pilstrip?
Niets aan de hand
Aanvullende
maatregelen
gedurende 1 week
Gemeenschap
gehad in de week
erna?
Nee
Nee
Aanvullende
maatregelen
gedurende 1 week
Huisarts
Noodanticonceptie, schema 3: de minipil
Anticonceptie
De morning-aftermiddelen zijn nadrukkelijk geen anticonceptiemiddel. Het is een noodoplossing en moet ook
als zodanig worden beschouwd. Als je de zwangerschap
wilt voorkomen, kun je kiezen voor een van de volgende
anticonceptiemiddelen:
•Condooms
Condooms zorgen ervoor dat er geen bevruchting
12
plaats kan vinden. Tevens zijn condooms effectief bij
het voorkomen van SOA’s (sexueel overdraagbare
aandoeningen).
•Anticonceptiepil, anticonceptiering, anticonceptiepleister
Deze middelen gaan de eisprong tegen.
•Spiraaltje
Het spiraaltje zorgt ervoor dat de eicel zich niet in de
baarmoeder kan nestelen.
•Implantatiestaafje
Het implantatiestaafje gaat de eisprong tegen.
13
Welk anticonceptiemiddel het beste bij jou past, kun je
het beste met jouw huisarts overleggen.
Als je de anticonceptiepil bent vergeten
Als je de pil minder dan 12 uur na het normale tijdstip van
slikken alsnog inneemt dan blijf je tegen zwangerschap
beschermt en hoef je geen maatregelen te treffen. Als het
langer dan 12 uur geleden is dat je de pil had moeten slikken, is het belangrijk om te weten hoeveel pillen je bent
vergeten en in welk deel van de cyclus. In het schema kun
je zien welke maatregelen je moet nemen. De schema’s
gelden niet voor de anticonceptiemiddelen Yaz, Qlaira en
Zoely, raadpleeg hiervoor de bijsluiter.
Welk probleem heeft u gehad
met de anticonceptiering?
Aanvullende maatregelen
gedurende 1 week
Huisarts
Nee
De nieuwe ring is meer dan
3 uur te laat ingebracht
of
Gemeenschap gehad in
de 5 dagen ervoor of de
week erna?
In de 1e week
De ring is langer dan 3 uur
uit de vagina geweest
of
De ring heeft te lang in
de vagina gezeten
(langer dan 3 weken)
Is de gemeenschap minder
dan 72 uur geleden?
Ja
Nee
Morning-afterpil +
aanvullende maatregelen
gedurende 1 week
Ja
In de 2e week
Gemeenschap gehad in de
week erna?
In de 3e week
Begin direct met een
nieuwe ring of las direct de
stopweek in
Minder dan 5 weken in totaal?
Begin direct op de
gebruikelijke startdag met
en nieuwe ring
Meer dan 5 weken in totaal?
Gemeenschap gehad
na week 4?
Noodanticonceptie, schema 4: de anticonceptiering
14
Ja
Nee
Ja
Nee
Nee
Ja
Aanvullende maatregelen
gedurende 1 week
Begin direct met een
nieuwe ring + aanvullende
maatregelen gedurende
1 week
Is de gemeenschap minder
dan 72 uur geleden?
15
Welk probleem heeft u gehad
met de anticonceptiepleister?
Direct een nieuwe pleister
plakken + aanvullende
maatregelen gedurende
1 week
Nee
De 1e pleister na de
stopweek is meer dan 12 uur
te laat geplakt
of
De pleister is er langer
dan 24 uur af geweest
of
Huisarts
Gemeenschap gehad in
de 5 dagen ervoor of de
week erna?
Is de gemeenschap minder
dan 72 uur geleden?
In de 1e week
Ja
In de 2e week
Gemeenschap gehad in de
week erna?
In de 3e week
Direct een nieuwe pleister
plakken of direct een
stopweek inlassen
Gemeenschap gehad in
de week erna?
of
Ja
De 2e pleister is meer
dan 48 uur te laat vervangen
door de 3e pleister
Ja
Nee
Morning-afterpil +
aanvullende maatregelen
gedurende 1 week
Ja
Nee
De 1e pleister is meer
dan 48 uur te laat vervangen
door de 2e pleister
Nee
Nee
Direct een nieuwe pleister
plakken + aanvullende
maatregelen gedurende
1 week
Direct een nieuwe pleister
plakken + aanvullende
maatregelen gedurende
1 week
Is de gemeenschap minder
dan 72 uur geleden?
Direct een nieuwe
pleister plakken of direct
de stopweek inlassen
Noodanticonceptie, schema 5: de anticonceptiepleister
Bij problemen met de anticonceptiering of
anticonceptiepleister
Als de ring minder dan 3 uur niet gedragen is of als de
pleister minder dan 24 uur van zijn plaats is geweest,
plaats dan de ring of de pleister gewoon terug. Je blijft
in dat geval tegen zwangerschap beschermd en je hoeft
geen maatregelen te nemen. Voor afwijkende tijden volg
de adviezen in het schema op.
16
17
Begrippenlijst
Corpus Luteum
Letterlijk: geel lichaam. De follikel waaruit de eicel is
gesprongen, verandert door het hormoon LH zodanig
dat het geel wordt van kleur en het geslachtshormoon
progesteron gaat aanmaken.
Follikel
Een follikel is letterlijk een zakje of blaasvormige
verhevenheid in een weefsel. We onderscheiden in dit
kader primordiale en graafse follikels. De primordiale
follikels zijn al bij de geboorte aanwezig en bestaan uit
een eicel in wording, omgeven door een laagje andere
cellen. Vanaf de puberteit ontwikkelt zich per menstruatie cyclus een primordiale follikel tot graafse follikel.
Een graafse follikel bevat een rijpe eicel en een met
vocht gevulde holte. Dit vocht beschermt en voedt de
eicel. Het stimuleert eveneens de trilhaartjes, die de
eicel door de eierstok sturen.
Hypothalamus
Belangrijk centrum in de hersenen dat tal van lichaamsfuncties bestuurt, waaronder de afgifte van hormonen.
Hypofyse
Een zeer belangrijk orgaan in de hersenen dat zeer nauw
verbonden is met de hypothalamus. De hypofyse vormt
verschillende hormonen, waaronder het FSH en LH.
Oestrogeen
Vrouwelijk geslachtshormoon. Dit hormoon zorgt ervoor
dat het baarmoederslijmvlies zich herstelt en groeit.
FSH
Follikelstimulerend hormoon. Onder invloed van dit hormoon vindt de eicelrijping plaats en wordt de vorming
van oestrogeen bevorderd.
Ovulatie
Eisprong. Bij de eisprong komt de rijpe eicel vrij in de
eileider.
LH
Luteiniseringshormoon. Onder invloed van dit hormoon
kan de eisprong plaatsvinden en wordt de vorming van
progesteron bevorderd.
Progesteron
Vrouwelijk geslachtshormoon. Dit hormoon zorgt ervoor
dat het baarmoederslijmvlies in de juiste toestand komt
om de bevruchte eicel van voedingsstoffen te voorzien.
18
19
Meer weten?
Deze folder is onderdeel van een serie informatiefolders, die wordt uitgegeven door Alphega apotheek.
Deze folders zijn ook online beschikbaar op
www.alphega-apotheek.nl.
Wil je meer weten over dit onderwerp, jouw gezondheid
of de geneesmiddelen die je gebruikt? Kom dan gerust
eens langs bij Alphega apotheek. Wij zijn je graag van
dienst.
Ook voor geneesmiddelen die je zonder recept koopt,
raden we aan te laten controleren of ze samengaan met
eventuele andere geneesmiddelen die je al gebruikt.
Geef het gebruik van deze zogeheten zelfzorgmiddelen
dan ook altijd door aan jouw apotheek.
2015a
Jouw gezondheid is onze zorg