Diaserie met Nederlandstalige tekst

DIETRICH BONHOEFFER
Theoloog – christen - tijdgenoot
De ouders van Dietrich, Karl Bonhoeffer en Paula von Hasen.
Pa Bonhoeffer was professor in de psychiatrie en neurologie, eerst in Breslau,
later in Berlijn. Moeder Paula was van adel.
Het geboortehuis van Dietrich in Breslau. Zijn vader schreef hierover: “We
hadden het geluk een groot huis te kunnen huren met een grote tuin, vlakbij
een berkenbos. De kinderen hadden er alle ruimte om te spelen. Er was een
tennisveld bij dat we in de winter onder water zetten voor de kinderen om te
schaatsen. In een grote garage hielden we allerlei dieren.”
De zeven oudste kinderen van het gezin. Van rechts af: Karl Friedrich,
Walter, Klaus (die later ook aan het verzet tegen Hitler meedeed), Ursula,
Christine en de tweeling Dietrich en Sabine. Later zou nog een meisje,
Suzanne, geboren worden. Dietrich staat hier 2e van links.
Hier weer de tweeling Dietrich en Sabine. Ze werden
geboren op 4 februari 1906
De kinderen speelden natuurlijk allerlei spelletjes met elkaar. Ze
werden gelovig opgevoed. Hun moeder vertelde hen van jongs af
aan bijbelverhalen. Ook groeiden ze op met kerkelijke
plechtigheden. Hier spelen ze “doopje” in de tuin.
De vier jongens op de keukentrap en vader staat er trots naast. De
bovenste is Dietrich.
Pa Bonhoeffer had een goede baan, dus kon hij zich een vakantiehuis
veroorloven. Hij schreef erover:”Het ligt in een klein zijdal, aan de voet
van de Urnitzberg, onmiddellijk aan de beboste helling met een wei, een
kleine beek, een oude schuur en een fruitboom. In de brede takken was
een boomhut voor de kinderen.”
De Bonhoeffers waren een hecht gezin en ze deden veel samen.
Vader las regelmatig voor, o.a. uit de boeken van Dostojevski en
Schiller. De kinderen waren er dol op en leefden erg mee met de
figuren in de verhalen.
Hier Dietrich, 2e van links, tezamen met broers, zusjes
en vrienden
Ook hier weer spelend met anderen in een soort
bolderkar.
Toen Dietrich 10 jaar was, in 1916, verhuisden de Bonhoeffers naar Berlijn, naar
deze grote villa. Pa Bonhoeffer schreef:”Vanaf 1916 kregen we steeds meer zorgen
om voldoende voedsel voor acht opgroeiende kinderen. Omdat er een tekort was
aan melk, vet en eieren besloten we geiten en kippen te gaan houden. Daarom
kochten we dit huis met een grote tuin.”
Er was een grote tuin waarin veel werk te doen was. Iedereen
moest af en toe een handje helpen, dus ook Dietrich en Sabine.
Het huis had een grote woonkamer waarin ook een vleugel stond. Alle kinderen
kregen muziekles want dat hoorde bij de opvoeding. Dietrich leerde piano
spelen en oefende aan deze vleugel. Iedere zondagavond werd er
gemusiceerd en moesten de kinderen voorspelen. Meestal begonnen de
jongens: Karl Friedrich piano, Walter viool en Klaus cello. Ursula begeleidde
haar moeder bij het zingen
Hier een foto van Bonhoeffer toen hij 34 jaar oud was.
Kerstmis 1940. Nog steeds werd er met familieleden samen
muziek gemaakt.
Dietrich was zeer muzikaal en speelde ook gitaar.
Hier zien we Dietrich als 11-jarige jongen
Hier zien we hem in de 2e klas van het gymnasium, 13 jaar oud.
Zijn rapport, einde 2e klas. Hij was ijverig, maar tegelijkertijd ook een
sloddervos. “Ordnung mangelhaft”(3e van boven) Godsdienst: zeer goed.
Ook in turnen was hij zeer goed.
Een nieuwe fase in zijn leven. Na zijn gymnasium-examen ging hij
theologie studeren. Zo zag hij er als eerstejaars student uit.
Dit is zijn studentenkaart.
Bonhoeffer hield van reizen. Hij had een grote belangstelling voor andere
mensen en culturen. Als 18-jarige student ging hij een paar weken naar
Italië en dus ook naar Rome. Hij was erg onder de indruk van de pracht en
praal van de Sint Pieter. In Rome heeft hij, zo zegt hij, voor het eerst de
term “Kerk” begrepen.
Een toeristische foto uit de periode dat hij vicaris in Barcelona was.
In Barcelona was hij predikant voor de Duitsers die daar woonden.
Hij had, naar hij zei, veel tijd voor hobby’s zoals tennissen en
schaken.
Op zijn 25e ging hij voor een jaar naar Amerika. Hij gaf lessen aan de Universiteit van
New York. ‘s Zondags ging hij vaak naar een “zwarte” kerk in Harlem. Hij schreef
hierover:”Ik heb in de negerkerken het ware evangelie horen prediken.”
Let trouwens op de etalage van de groenteboer naast de ingang van de kerk. Hij maakt
dankbaar gebruik van deze locatie door “Temple- oranges” te verkopen.
Aan het eind van zijn jaar in Amerika maakt hij een rondreis door Mexico
met Jean Lasserre met auto en tent.
Na Amerika ging hij les geven aan de Universiteit van Berlijn. Hier zien we
hem met een aantal van zijn studenten.
Hij hield ervan om met zijn studenten wandelingen in de natuur te maken.
Ook gaf hij godsdienstles aan kinderen uit de achterbuurten van Berlijn.
Bij hen voelde hij zich het meest op zijn gemak.
En toen was het 1933; het jaar waarin Adolf Hitler werd gekozen tot Rijkskanselier.
Op deze foto, die door heel Duitsland werd verspreid, zien we hem als trouwe
kerkganger de kerk verlaten. In feite was hier sprake van propaganda, teneinde ook
de christenen in Duitsland voor zich te winnen.
Dat dit aardig lukte blijkt uit deze foto, waarop een altaar is te zien met
een hakenkruis erop. Bonhoeffer was een van de weinige dominees die
van meet af aan de nazi’s heeft bestreden.
De overgrote meerderheid van het Duitse volk stond achter Hitler
Hier een reclamezuil met daarop de tekst: “Duits volk. Verweer je. Koop
niet bij Joden!”
Tijdens massa-bijeenkomsten waren de volgende leuzen te lezen: “De
joden brengen ons ongeluk” en “Vrouwen en meisjes, de Joden hebben
een verderfelijke invloed op jullie.”
Ook een groot aantal bisschoppen stond achter Hitler. Bonhoeffer zegde
zijn lidmaatschap van de kerk op. Hij wilde niet langer horen bij een kerk
die meedeed aan het discrimineren van Joden.
Samen met anderen, richtte Bonhoeffer een nieuwe kerk op: De
bekennende Kirche (de belijdende kerk), die haar dominees ging opleiden
aan een seminarie te Finkenwalde, aan de kust van de Oostzee.
Dit is het seminarie
Hier een foto van Bonhoeffer als 29-jarige directeur van het
seminarie.
De gymnastiekzaal werd omgebouwd tot huiskapel. Aan de muur
hangt de tekst: ”Eén Heer, één geloof, één doop.”
Hier zijn eerste groep studenten
In die tijd had hij een briefwisseling met Ghandi, die toen al
wereldberoemd was vanwege zijn geweldloos verzet tegen de Britse
kolonisatiepolitiek. Bonhoeffer had al een afspraak met hem om hem in
India te bezoeken, maar daar is het niet meer van gekomen.
Drie jaar na de oprichting werd de Bekennende Kirche verboden. Als reden werd in
deze brief opgegeven dat de leden zich niet hielden aan de wet waarin de
theologie-opleiding geregeld werd. De werkelijk reden was dat leden van de
Bekennende Kirche kritiek hadden op het nazi-bewind.
Dan reist Bonhoeffer naar Amerika in 1939. Hij blijft echter niet lang want
hij wil de problemen in Duitsland niet ontvluchten. Hij ziet voor zichzelf
een belangrijk taak weggelegd om, na de oorlog, in Duitsland het kerkelijk
leven weer op te bouwen. Maar dan wil hij ook samen met zijn vrienden
de beproevingen van de oorlog doorstaan.
Bonhoeffer aan boord van het passagierschip dat hem naar Duitsland
terugbrengt.
Een onderdeel van het leger tijdens een parade ter gelegenheid van de
verjaardag van Hitler.
Inmiddels werd de discriminatie van Joden steeds erger. Zij moesten een
zgn. Jodenster dragen op hun kleren. Er verschenen affiches met daarop
de tekst: “Wie dit teken draagt is een vijand van ons volk.”
Tijdens de oorlog leerde Dietrich Maria von Wedemeyer kennen en
verloofde zich met haar. Na de oorlog zouden zij gaan trouwen.
Na zijn arrestatie in 1943 werd Bonhoeffer opgesloten in de gevangenis.
Zo zag zijn cel eruit.
Hier zien we hem tijdens het luchten, samen met enkele medegevangenen
en een bewaker.
Begin 1945 werd hij overgeplaatst naar concentratirkamp Flossenbürg.
Dit is de plaats waar hij op 9 april 1945 werd opgehangen