THEMAFICHE: KLIMAAT EN ENERGIE Animatiecycli

THEMAFICHE: KLIMAAT EN ENERGIE
Animatiecycli
"Gemotiveerd zijn om beter te doen", dat is de rode draad in de animatiecycli die Leefmilieu Brussel organiseert!
Elk jaar biedt Leefmilieu Brussel alle Brusselse scholen de mogelijkheid om zich in te schrijven voor een reeks
animatieactiviteiten over thema's zoals duurzame voeding, afvalbeperking, rationeel energiegebruik en de geluidsomgeving.
WAAROM HET OVER ENERGIE HEBBEN?
Geblokkeerde thermostatische kranen, investeringen die de pan uitswingen of
kosten die te sterk afhangen van omstandigheden waar de school niets aan kan
doen... waarom dit thema behandelen met de leerlingen ondanks die machteloosheid?
Omdat ook gewoontes en gedragingen een aanzienlijke impact kunnen hebben
op het verbruik! Uit Europese projecten blijkt dat enkel door het gedrag van leerlingen en schoolpersoneel bij te sturen, er 10 tot 20 % energie bespaard kan worden!
WIE GEEFT DEZE ANIMATIES?
De animaties voor de 4- tot 8 jarigen worden gegeven
door de vzw Biloba. Door Educatie voor Duurzame Ontwikkeling en Leefmilieu wil de vzw Biloba een brug
slaan tussen mens en leefmilieu, in de ruimste zin van
het woord. Ook begeleiging en animatie rond geluid,
water, biodiversiteit en duurzame voeding.
De andere animaties worden door de vzw COREN verzorgd. Deze vzw informeert, sensibiliseert, onderwijst en vormt, met als
doel om meer oog te hebben voor het milieu in onze alledaagse
activiteiten.
Het volledige aanbod is terug te vinden op: www.coren.be et www.biloba.be
DOELSTELLINGEN
De animatiecycli zijn speciaal uitgestippeld om leerkrachten te helpen het milieu te verwerken in hun lessen, de
leerlingen aan te moedigen zich milieubewuster te gedragen, een klein actie uit te werken (individueel of collectief,
elk op zijn niveau), het energieverbruik op school terug te dringen en tot slot de aanpak tijdens de cyclus te evalueren en objectief te bekijken.
De cycli en de bijhorende doelstellingen worden aangepast aan de leeftijd en de beslissingsbevoegdheid van uw
leerlingen, volgens drie categorieën:
Cyclus 4-8 jaar: Actie ondernemen om de dingen aan te pakken … Ja! Maar voor de allerkleinsten onder ons
is dat natuurlijk niet vanzelfsprekend. Ze kunnen een project nog niet zelfstandig uitvoeren,
hun gedragswijzigingen hangen dan ook eerder af van de gewoontes die ze aangeleerd krijgen van hun ouders en leerkrachten. Het is dan ook aan hun begeleiders om ze bij de hand
te nemen en ze te helpen individueel of collectief actie te ondernemen in de klas. De bewustwording die via deze cyclus ontstaat bij kleuters en leerlingen, is de perfecte gelegenheid om
met uw collega's de situatie op school te bespreken, een balans op te maken en na te gaan
wat er anders kan. Het is ook een kans om de boodschap over te brengen aan de ouders,
bijvoorbeeld via een klein toneelstuk, …
Cyclus 8-12 jaar: Op deze leeftijd mogen kinderen beschouwd worden als volwaardige ambassadeurs en
drijvende krachten van uw project. Door ze verantwoordelijkheid te geven en zelfstandig te
laten werken, zullen ze samen met u de dingen doen bewegen en iedereen op school motiveren!
Cyclus 12-18 jaar: De mogelijkheid om een project uit te voeren in het secundair onderwijs bestaat, maar
blijft moeilijk. Het doel van deze animatieactiviteiten is om het debat te openen en om na te
gaan wat de beweegredenen zijn voor jongeren om actie te ondernemen voor het milieu in
hun dagelijkse keuzes. Voor de meest gemotiveerde jongeren kan er een klasproject uitgewerkt worden!
BESCHRIJVING VAN DE CYCLI ROND ENERGIE
Voorafgaand aan elke cyclus wordt er overlegd met de leerkracht, om de animaties af te stemmen op de leerlingen en op de verwachtingen van de leerkrachten. Dat overleg dient ook om de animaties in te plannen. Aansluitend op de cyclus kan ook een 5e animatie 'à la carte' volgen, met als doel de leerkracht te helpen een actie
op touw te zetten, een actieplan uit te werken en toe te passen, een ecoteam in het leven te roepen, extra te sensibiliseren, ... Tussen de verschillende stappen van een cyclus krijgt de klas en/of de leerkracht een aantal opdrachten.
Als de school verschillende animatiecycli over energie inricht, dan wordt er een overleg georganiseerd voor alle
leerkrachten van de betrokken klassen zodat een optimale samenhang van het project en een maximale impact
en zichtbaarheid van de acties gegarandeerd is.
Cyclus 4-8 jaar
Duur
In de cyclus 'Je bent nooit te jong om over energie te praten!' maken leerlingen en kleuters, zelfs de allerkleinsten, kennis met het
concept energie als het middel dat je nodig hebt om dingen te doen
werken (licht, warmte, voertuigen, ...) en ontdekken ze wat de link is
tussen energie en klimaat.
Aan het einde van deze cyclus weten ze welke handelingen energieverspillend zijn en welke energie besparen. Zo kunnen ze beslissen om daar een aantal van over te nemen, afhankelijk van hun
leeftijd.
1e animatie: 'Energie: dat werkt' Energie en bronnen van energie
ontdekken.
1 overlegsessie met de betrokken leerkracht
(en)
4 animaties van maximaal 1 tot 2 lesperiodes
(in het kleuteronderwijs niet meer dan 1 lesblok
per animatie)
Een bijkomende animatie als u dat wenst en
naargelang de behoeften
Hulpmiddelen en materiaal meegebracht
door de animator

Pedagogisch: energiefiets, affiches, foto's,
materiaal voor proefjes, kleine windmolen,
klein zonnepaneel dat een schroef aandrijft,
aardbol, marionetten, spelletjes, rollenspelen, film, ...

Methodologisch: lijst met concrete acties,
oefeningen- en syntheseboek, diploma's,
document voor de ouders, ...
2e animatie: 'Energie en klimaat: opgepast dat is warm!' Reis
naar de maan om de aarde te bekijken en te zien wat er gebeurt.
3e animatie: 'Energie: weg met verspilling' Op zoek naar energiezuinige handelingen.
4e animatie: 'Evalu'actie'. Stand van zaken van de uit te voeren
actie en van de werkpistes voor nadien.
Duur
Cyclus 8-12 jaar
1 overlegsessie met de betrokken leer- De cyclus 'Energie en klimaat, mijn klas als ambass'actor' dompelt de leerlingen onder in de actualiteit van het schooljaar 2015-2016, met in december
kracht(en)
de Klimaattop in Parijs. De ideale gelegenheid om na te denken over dit on4 animaties van telkens 3 lesblokken
derwerp en over te gaan tot actie!
(of 4 naargelang het niveau van de
klas)
Een bijkomende animatie als u dat
wenst en naargelang de behoeften
Hulpmiddelen en materiaal
meegebracht door de animator


Pedagogisch: Filmdoosjes, Powerpoint, materiaal voor experimentjes, foto's, energiefiets,
lichtmeter, wattmeter, thermometer, stekkerdoos, spelletjes,
douchezandloper (één per leerling), ...
Methodologisch: syntheses, lijst
van concrete acties, oefeningenboek, energiebalans van de
school, beloftecontract, diploma,
document voor de ouders, ...
Deze cyclus is bedoeld om samen met uw leerlingen een actieplan uit te werken gericht op technische verbeteringen en/of gedragswijzigingen binnen de
school en met z'n allen nieuwe, energiezuinige gewoontes aan te nemen.
1e animatie: 'Opgelet, warm' Energie en zijn verschillende facetten spelenderwijs ontdekken.
2e animatie: 'Experiment'actie!' Leuke experimenten rond energieverbruik
en -verspilling en voorbereiding van een energieaudit van de school.
3e animatie: 'Milieudoelen: klim'actie en ener'gewoonte' Uitwerking van
een actieplan op basis van de energieaudit van de school.
4e animatie: 'Evalu'actie'. Stand van zaken van de te voeren actie en van
de werkpistes voor nadien.
De eerste nuttige handelingen die ze aanleren tijdens de cyclus zullen hen
helpen een collectieve dynamiek van gedragswijziging te creëren. Die nieuwe gewoonten, aangenomen op klasniveau, vormen dan een voorbeeld voor
de hele school!
Naast het positieve resultaat voor het milieu en voor hun gezondheid, zullen
de leerlingen hun vriendjes ook vertellen over de andere verschillende projecten rond afval!
Cyclus 12-18 jaar
De cyclus 'Energie en klimaat, een maatschappelijk debat!' is de ideale
manier om verbonden te blijven met de milieuactualiteit, denken we
bijvoorbeeld aan de Klimaattop van Parijs die in december plaatsvindt.
De leerlingen stellen hun consumptiegedrag in vraag, ontwikkelen hun
burgerbewustzijn en zullen zich actief inzetten voor de wereld van vandaag en morgen.
1e animatie: 'Energie en klimaat: opgepast, warm!' Toelichting bij
het thema energie en de verschillende bijhorende concepten.
2e animatie: 'Wat kan ik daaraan doen?' Debat rond individuele en
collectieve oplossingen om energieverspilling tegen te gaan en
de klimaatuitdaging aan te gaan.
3e animatie: 'Nog energie over?' Activiteit naar keuze van de leerkracht. Sommige aspecten worden best in detail behandeld.
Daar zijn verschillende modules voor mogelijk:
 'De technische aspecten van energie‘,
 'De economische en geopolitieke aspecten van energie’,
 'Een actie bedenken die binnen de school uitgevoerd kan
worden'.
Duur
1 overlegsessie met de betrokken leerkracht(en)
3 animaties van telkens 2 lesblokken
Een bijkomende animatie als u dat
wenst en naargelang de behoeften
Hulpmiddelen en materiaal meegebracht door de animator

Pedagogisch: krantenartikels, powerpoint, filmdoosjes, foto's, energiefiets, douchezandlopers (één per
leerling), thermometer, wattmeter,
technisch materiaal, affiches, ...
 Methodologisch: overzichtsfiches,
grafisch materiaal, lijst van concrete
acties, debat, ...
Door vóór de cyclus te overleggen met de betrokken leerkracht(en) kan
de geplande structuur afgestemd worden op de verwachtingen en de
beschikbaarheid van iedereen (in het bijzonder de directie).
Die extra ontmoeting kan dienen als hulp bij het uitvoeren van een actie gekozen door de klas, het aanstellen van een ecoteam, het uitvoeren van een participatieve audit rond een bepaald energiethema
(verlichting, verwarming/isolatie, elektrische apparaten, ...) of gewoon
een bijkomende animatie vormen.
ZIN OM IN TE SCHRIJVEN?
Inschrijvingsvoorwaarden:
Per klas kan er één animatiecyclus worden toegekend.
Een school mag tot 4 animatiecycli aanvragen, rond verschillende thema's of over hetzelfde (behalve voor decycli over geluid: max. 2/school). Voor de cycli rond afval gaat het om minstens 2 per school.
We wijzen er u graag nog eens op dat de leerkrachten die de cyclus in hun klas organiseren niet enkel aanwezig moeten zijn, maar ook actief moeten deelnemen! Daarom wordt er voor elke gekozen cyclus gevraagd om
vooraf contact te kunnen hebben met de klastitularis of met de leerkracht die de klas zal begeleiden. Er worden niet langer gegroepeerde reservaties van 4 cycli door één enkele leerkracht aanvaard als die persoon de
ingeschreven klassen niet zal begeleiden (een leerkracht uit het secundair onderwijs of een leraar zedenleer
in het basisonderwijs bijvoorbeeld mag niet meer dan één contact toevoegen als het hij of zij alle cycli bijwoont).
De cycli worden naargelang de beschikbaarheid toegekend.
Deze cycli zijn volledig gratis! We herinneren u er wel aan dat de animatoren soms een erg strakke timing
hebben. We vragen u dan ook rekening te houden met de data die u voor de animatieactiviteiten hebt afgesproken.
Op het einde van het schooljaar ontvangt u een beoordelingsformulier over de cyclus, dat u moet invullen.