baarmoederhalskanker helpen voorkomen

HOE KUNNEN WE
BAARMOEDERHALSKANKER
HELPEN VOORKOMEN?
Publiekspresentatie door de Ondersteuningscellogo’s in
opdracht van de Vlaamse Vaccinatiekoepel
HOE KUNNEN WE
BAARMOEDERHALSKANKER
HELPEN VOORKOMEN?
Inhoud:
 Wat is baarmoederhalskanker
 Hoe kunnen we baarmoederhalskanker
helpen voorkomen
Uitstrijkje
 Vaccinatie


Besluit
Wat is baarmoederhalskanker?
De baarmoederhals
 Baarmoederhalskanker
 Risicofactoren
 Hoe vaak komt het voor
 Hoe ontstaat het

Wat is baarmoederhalskanker?

De baarmoederhals
Wat is baarmoederhalskanker?

Baarmoederhalskanker
Ontstaat op de overgang tussen binnen en
buitenzijde van de baarmoederhals
 Infectie met Humaan Papilloma Virus (HPV) is
een noodzakelijke voorwaarde om
baarmoederhalskanker te krijgen
 Niet alle HPV-infecties veroorzaken
baarmoederhalskanker

Wat is baarmoederhalskanker?
Tijdsverloop tussen infectie en afwijking (bron Hoppenbrouwers KUL)
1
2
3
4
AANTAL JAAR
5
6
7
8
9
10
10+
LR-HPV
LR-HPV
HR-HPV
Genitale wratten
CIN 2 - 3
CIN 1
Invasief carcinoom
Wat is baarmoederhalskanker?

Factoren die de evolutie naar
baarmoederhalskanker beïnvloeden



Roken (verdubbelt de kans)
Toename risico naarmate meer seksuele partners
Verminderde weerstand:



HIV
Orgaantransplantatie
Komt meer voor bij lage socio-economische
klasse
Wat is baarmoederhalskanker?

Hoe vaak komt het voor


Vooral vanaf 35 tot 50 jaar en tussen 65 en 80 jaar
2003




686 nieuwe gevallen in België,
356 nieuwe gevallen in Vlaanderen
De vijfde meest voorkomende kanker bij de vrouw
(borst-dikkedarm-eierstok-endeldarm)
Eén vrouw op drie met baarmoederhalskanker sterft
eraan (sterfte in België daalt niet meer sinds 1990)
Wat is baarmoederhalskanker?

Symptomen
Voorstadia: symptoomloos
 Kanker:

 Begin:
Bloedingen (bruin verlies tussen de regels,
na seksuele betrekkingen, na menopauze)
 Laattijdig: pijn


De baarmoederhals is niet pijngevoelig
Pijn ontstaat bij doorgroeien van de tumor in de
omgeving: Endeldarm, blaas, vagina, baarmoeder
Hoe ontstaat
baarmoederhalskanker?

Twee soorten HPV

HPV met laag risico:
LR-HPV
40 tal types
veroorzaken
huidwratten
 Sommige
veroorzaken genitale
wratten

Hoe ontstaat
baarmoederhalskanker?

HPV met hoog risico
HR-HPV
Baarmoederhalskanker
 Kanker van
vulva
vagina
penis
aars
keel
 Sommige
kwaadaardige
huidletsel

Hoe ontstaat
baarmoederhalskanker?
Aandeel van het virustype in
baarmoederhalskanker in Europa (bron Arbyn WIV)
HPV 16
65,4%
+6.1%
HPV 18
71.5%
+5.6%
77.1%
HPV 33
+4.1%
81.2%
HPV 31
+2.9%
HPV 45
84.1%
+1.5%
85.6%
HPV 56
+1.2%
HPV 35
86.8%
+1.0%
HPV 52
87.8%
+12.2%
Other
100.0%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Hoe ontstaat
baarmoederhalskanker?
HPV-infectie is een seksueel
overdraagbare infectie (S.O.I)
 Overdracht door seksueel contact (ook
zonder coïtus)

Condoom biedt bescherming maar daarom
niet volledig

80% tot 85% vrouwen komen in contact
met het HPV-virus
Hoe ontstaat
baarmoederhalskanker?
Grootste deel van de infecties (9/10) door
eigen weerstand overwonnen
 Een deel van de overblijvende infecties
ontwikkelt tot voorstadia van kanker (CIN
en SIL)
 Groot deel daarvan wordt op zijn beurt
door lichaam opgeruimd
 Andere evolueren tot
baarmoederhalskanker

Van HPV-infectie tot baarmoederhalskanker
(bron Hoppenbrouwers KUL)
Infectie van de BMhals met HR-HPV
Voorbijgaande HPV-infectie
CIN 1
Opruimen van HPV
Blijvende HPV-infectie
CIN 2/3
Invasief
BMhalskanker
Hoe voorkomen?
Het uitstrijkje
 HPV-vaccinatie
 Besluit

Hoe voorkomen?

Het uitstrijkje of Paptest (Papanicolaou)

Doel:
Opsporen van de voorstadia en vroege vormen
van baarmoederhalskanker met het doel ze te
behandelen en het ontwikkelen van ernstige
vormen te voorkomen
Als alle vrouwen van 25 tot en met 64 jaar om de
drie jaar een uitstrijkje zouden laten nemen, kan tot
90% van de sterfte aan baarmoederhalskanker
vermeden worden.
Hoe voorkomen?

Het uitstrijkje

Hoe
Met een spatel of borsteltje
worden cellen van de
baarmoederhals
(overgangszone)
afgeschraapt en op een
glazen plaatje uitgestreken
of in een bewaarvloeistof
opgestuurd voor
microscopisch onderzoek
Hoe voorkomen?

Het uitstrijkje
Cervex brush
Ayre-spatel
Cyto brush
Hoe voorkomen?

Na het uitstrijkje

Bij afwijkend resultaat
 Wat



gebeurt er verder
Uitstrijkje vroeger herhalen dan normale schema
Soms colposcopie nodig : met een speciale microscoop
naar de baarmoederhals kijken met eventueel afname
van biopsie (weefselfragment) van verdachte letsels
Biopsie: weefselafname voor verder onderzoek
 Behandeling


Conisatie: bij ernstige afwijkingen
Cryotherapie (bevriezen) bij oppervlakkige letsels
Hoe voorkomen?

Na het uitstrijkje

Colposcopie
Hoe voorkomen?

Na het uitstrijkje

Biopsie
Hoe voorkomen?

Na het uitstrijkje

Conisatie
Hoe voorkomen?

Het uitstrijkje

Voor wie
 Bij
alle vrouwen van 25 tot en met 64 jaar om de
drie jaar
 Herhaal het uitstrijkje na één jaar na het eerste
 Stop na 64 jaar als de twee laatste uitstrijkjes
normaal waren

Voor wie niet
 Bij
al wie de baarmoeder volledig verwijderd is
 Bij al wie nooit seksueel contact had
Hoe staat het met uitstrijkjes in
Vlaanderen?


In totaal genoeg uitstrijkjes gemaakt om iedereen te
bereiken
Screeningsgraad = Maximaal 60% (IMA)



Jonge vrouwen krijgen te vroeg en te vaak uitstrijkjes
(jaarlijks)
Oudere vrouwen krijgen te weinig uitstrijkjes
Gevolg: Onvoldoende daling van de sterfte aan
baarmoederhalskanker (daalt niet meer sinds 1990)


Sterfte in België: 4.6 per 100.000 per jaar (om de drie jaar)
Sterfte in Finland: 1.7 per 100.000 per jaar (om de vijf jaar)
Hoe voorkomen?

HPV-vaccinatie
70% van de baarmoederhalskankers in België
door types 16 en 18
 Twee vaccins

 Gardasil

Types
 6/11 genitale wratten
 16/18
 Cervarix

Types
 16/18
Hoe voorkomen?

HPV-vaccin





Partikels die op het virus lijken
Gardasil gemaakt door gisten
genetisch te manipuleren
Cervarix door insektencellen
genetisch te manipuleren
Partikels bevatten geen DNA
Kunnen zich niet
vermenigvuldigen en dus geen
infectie veroorzaken
Hoe voorkomen?

HPV-vaccinatie

Vaccinatieschema

Gardasil drie inspuitingen


Cervarix drie inspuitingen



de tweede 2 maand na de eerste, derde 6 maand na de
eerste
De tweede 1 maand na de eerste, derde 6 maand na de
eerste
Bij beide vaccins alle inspuitingen binnen het jaar te
geven
We weten momenteel nog niet of een
herhalingsinenting nodig zal zijn
Hoe voorkomen?

HPV-vaccinatie:

Veilig en effectief


Gardasil
Is veilig en wekt immuniteit op bij vrouwen van 9 tot
26 jaar
Cervarix
Is veilig en wekt immuniteit op bij vrouwen van 10
tot 55 jaar
Hoe voorkomen?

HPV-vaccinatie

Wat weten we nog niet
 Veiligheid en werkzaamheid bij andere
leeftijden
 Mannen: wekt immuniteit op maar helpt
het vaccin ook om infectie te voorkomen
 Hoe lang is het vaccin werkzaam
 Is een herhalinginenting nodig
Hoe voorkomen?

HPV-vaccinatie

Voor wie zinvol



Alle meisjes vanaf 10 tot en met13 jaar
Alle meisjes vanaf 14 tot en met 26 jaar die nog niet seksueel
actief zijn
Als toch seksueel actief, te bespreken met uw arts
(het vaccin beschermt tegen die virustypes waarmee men nog niet
besmet is)
Hoe voorkomen?

HPV-vaccinatie

Voor wie mogelijk niet


Na 26 jaar en seksueel actief, bespreken met arts
Jongens
Hoe voorkomen?

HPV-vaccinatie

Voor wie terugbetaald





3 injecties = 390.66€ zonder terugbetaling, met
terugbetaling, 32.40 €
Voorwaarde: vanaf 12 jaar en eerste injectie voor
16 jaar
Vanaf 1 november 2007 voor Gardasil
Vanaf 1 mei 2008 voor Cervarix
Sommige ziekenfondsen en openbare besturen
geven een bijkomende tegemoetkoming
Hoe voorkomen?

HPV-vaccinatie

Vlaamse plannen

Advies van de Hoge Gezondheidsraad


Plan minister Vanackere



Algemene vaccinatie van één jaargroep meisjes tussen
10 en 13 jaar
Wil HPV vaccinatie kosteloos aanbieden aan zeker één
jaargroep van meisjes, liefst met inschakeling van het
CLB, om zoveel mogelijk meisjes te bereiken
Wanneer: als andere gemeenschappen meewillen
Plan minister Onkelinx

Terugbetaling vaccin tot 18 jaar
Besluit



HPV-vaccinatie is een aanwinst in de strijd
tegen baarmoederhalskanker
Als alle vrouwen ingeënt zijn kunnen we tot
70% van de kankers voorkomen
Baarmoederhalsuitstrijkjes blijven nodig voor




Iedereen die ingeënt is
Iedereen die niet ingeënt is (en in de toekomst niet
ingeënt kan worden)
Om voorloperletsels op te sporen van kankers die
niet door de inenting voorkomen worden
Om de evolutie van baarmoederhalskanker in de
bevolking op te volgen nu er gevaccineerd wordt