De kosten voor riolering en zuivering afvalwater

DE KOSTEN VOOR RIOLERING
EN ZUIVERING AFVALWATER
Resultaten online bevraging
executive summary
Auteurs:
Datum:
Herwerking:
Veerle Minne, Sarah Botterman
6 februari 2015
VMM
Inhoudstafel
1
Managementsamenvatting ....................................................................................................... 1
2
2.1
2.2
2.3
2.4
Doel en opzet van het onderzoek ............................................................................................ 1
Doelstellingen
1
Onderzoeksmethode
1
Gebruikte antwoordschaal bij principiële stellingen
1
Principes versus engagement
2
3
3.1
Resultaten .................................................................................................................................. 2
Profiel van de respondenten
2
3.1.1
Demografische kenmerken
3.1.2
Huishoudensgrootte en type woning
2
3.2
3.3
3.4
3.5
Watergebruik
Prijsbewustzijn en kennis
Prijsperceptie
Facturatie en tarieven
3
3
3
4
3.5.1
Rechtvaardigheid
4
3.5.2
Efficiëntie
4
3.5.3
Duurzaamheid
4
3.5.4
Billijkheid
4
3.6
Kostenverdeling
4
4
Presentatie ................................................................................................................................. 1
2
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
1
Managementsamenvatting
Sinds 2010 bevraagt de VMM ongeveer jaarlijks de huishoudens omtrent hun houding ten opzichte
van de integrale waterfactuur. Dit meest recente rapport bevestigt de eerder waargenomen opinies
en tendensen. De Vlaming is voorstander van een gelijke tariefzetting voor iedereen, met sociale
correcties, en zonder abonnementsgeld. Ruim de helft van de Vlamingen gebruikt regenwater en
één op vijf grondwater. De kennis over de drinkwaterfactuur blijft beperkt en men ervaart de prijs van
het drinkwater als een steeds hogere druk op het huishoudboekje. Hierna vindt u een beschrijving
van de gevolgde onderzoeksmethode, een tekstuele en een diavoorstelling van de resultaten en als
slot een synthese van de onderzoeken over de laatste jaren.
2
Doel en opzet van het onderzoek
2.1
Doelstellingen
De VMM wenst een representatief beeld te hebben van wat er leeft bij de huishoudens in
Vlaanderen, met een focus op de tarieven en tariefstructuren. Dit moet de VMM toelaten op een
onderbouwde manier in te spelen op de nieuwe opdrachten die volgen uit de implementatie van het
regeerakkoord m.b.t. tariefregulering, tariefstructuur en tariefdifferentiatie, op het gebied van de
saneringsbijdrage en vergoeding
2.2
Onderzoeksmethode
Voor deze opdracht werd gekozen voor een online bevraging. Dit is niet alleen goedkoper en
sneller dan de meeste andere bevragingsmethodes, maar is ook gebruiksvriendelijker, zowel voor
de respondent als de onderzoeker. Een bijkomend voordeel is dat bij enquêtes zonder interviewer
minder sociaal wenselijke antwoorden gegeven worden dan bij bevragingen waar een interviewer de
enquête afneemt (bijv. telefonisch). De antwoorden zijn hierdoor van een betere kwaliteit en
eerlijker.
Er werd gebruik gemaakt van een steekproef van 818 Vlaamse huishoudens, wat neerkomt op een
foutenmarge van 3,46%. De steekproef is zeker voldoende om statistisch betrouwbare uitspraken te
kunnen doen die gelden voor de gehele Vlaamse bevolking en ook ook naar subgroepen. De
respondenten zijn diegenen in het huishouden die verantwoordelijk zijn voor het betalen van de
drinkwaterfactuur.
2.3
Gebruikte antwoordschaal bij principiële stellingen
Bij sommige vragen werd gepeild naar de mate waarin men akkoord gaat met een bepaalde stelling
of principe. Er werd hierbij bewust gekozen om geen neutrale antwoordmogelijkheid op te nemen,
zodat de respondenten verplicht worden om stelling in te nemen. De respondenten kregen drie
positieve en twee negatieve keuzemogelijkheden. Er worden meer positieve dan negatieve
antwoordmogelijkheden geboden omdat uit studies blijkt dat respondenten vooral bij positieve
antwoorden de nood hebben om een nuance te brengen. Aldus komen we tot een asymmetrische
5-punten-schaal.
Bij het rapporteren worden een aantal antwoordcategorieën samengenomen. De uitgesproken
oneensheid (antwoorden 'helemaal niet akkoord' en 'niet akkoord') worden de 'bottom 2'-resultaten
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
1
genoemd. Het uitgesproken eens zijn (antwoorden ‘helemaal akkoord' en ‘in grote mate akkoord')
worden de 'top 2'-resultaten genoemd. De gewone “akkoord” categorie krijgt in onze analyse minder
aandacht. Door geen neutrale antwoordmogelijkheid te voorzien, worden de respondenten wel
verplicht stelling in te nemen, maar deze middelste antwoordcategorie blijft weinig uitgesproken qua
mening.
2.4
Principes versus engagement
In de stellingen werd gepeild in hoeverre de respondenten akkoord gingen met een aantal
stellingen, of algemene principes. Het akkoord gaan met deze algemene principes betekent echter
niet noodzakelijk een concreet engagement. Zo gaan tal van respondenten akkoord met het
principe dat er betaald moet worden voor de afvoer van vervuild regenwater, maar er werd niet
gepeild naar hoe groot de individuele betalingsbereidheid is van diezelfde consument.
3
Resultaten
Hierna vatten we de belangrijkste resultaten samen. Eerst beschrijven we het profiel van de
respondenten, daarna gaan we in op hun prijsbewustzijn en –kennis, hun perceptie over de prijs, en
hun oordeel over facturatie en tarieven.
In deze executive summary geven we vooral de mening van de Vlaamse huishoudens in het
algemeen weer. Voor de opsplitsing naar subgroep beperken we ons hier tot de meest opvallende
en significante verschillen.
3.1
Profiel van de respondenten
3.1.1 Demografische kenmerken
De antwoorden op de bevraging werden gewogen zodat het profiel van de steekproef overeenstemt
met dat van de populatie, in termen van geslacht, provincie, sociale klasse en leeftijd. Deze
kenmerken zijn doorgaans het meest bepalend voor de antwoorden.
3.1.2 Huishoudensgrootte en type woning
In de steekproef waren diverse huishoudensgroottes vertegenwoordigd, alsook verschillende
woningtypes en woonomgevingen. Deze kenmerken kunnen ook de antwoorden beïnvloeden (zie
verder). In de steekproef waren de grotere gezinnen (4 personen en meer) en de gesloten
bebouwingen enigszins ondervertegenwoordigd. Hiervoor werd niet gecorrigeerd.
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
2
3.2
Watergebruik
Uit de bevraging volgt dat nagenoeg de volledige bevolking (98%) leidingwater gebruikt en dat 89%
van de gezinnen ook aangesloten is op de riolering.
Een derde van de gezinnen heeft een regenwaterput met pompinstallatie. De meeste van deze
gezinnen (97%) gebruiken dit regenwater voor minstens één toepassing. Maar ook wie geen
regenwaterput met pompinstallatie heeft, gebruikt toch in 37% van de gevallen regenwater (bijv. via
een regenwaterton), waardoor uiteindelijk toch 55% van de gezinnen regenwater gebruiken De
meeste toepassingen voor het gebruik van regenwater zijn het wassen van de auto, toilet en
wasmachine, naast ook andere toepassingen (niet verder gespecifieerd).
Van de Vlaamse gezinnen maakt verder 22% gebruik van grondwater.
Het gebruik van grondwater of het hebben van een regenwaterput met pompinstallatie is sterk
afhankelijk van het type woning en de gezinsgrootte. Gemiddeld gebruikt 22% van de gezinnen
grondwater, mar bij de open bebouwingen (32%) is dat meer dan bij de appartementen (7%) of
gesloten bebouwingen (15%). Ook gezinnen bestaande uit 4 personen hebben vaker (31%)
grondwater dan alleenstaanden (13%). Zelfde conclusies (maar andere %) gelden voor
1
regenwater .
3.3
Prijsbewustzijn en kennis
In het algemeen is er een beperkte kennis en een laag prijsbewustzijn. Twee op vijf Vlamingen
hebben geen enkel idee aan wie ze hun factuur voor waterzuivering en riolering betalen, 21-27%
antwoordt dat ze voor riolering of zuivering aan de drinkwatermaatschappij betalen.
Kennis over alle specifieke elementen en vooral diensten die zijn inbegrepen op de waterfactuur is
onvolledig.
Wanneer de Vlaming verteld wordt dat hij een bijdrage betaalt voor riolering en voor zuivering, dan
blijkt hij hiervan meestal wél bewust voor zuivering (62%) maar veel minder (39%) voor riolering
3.4
Prijsperceptie
De perceptie over de verhouding tussen de drie elementen drinkwater, riolering en zuivering, is zeer
verschillend.
Overwegend heerst er de volgende ranking naar waarde: drinkwater > zuivering > riolering. De
feitelijke verdeling op de factuur is drinkwater > riolering > zuivering.
Meer dan de helft van de Vlamingen vindt dat drinkwater het meeste waard is als men zelf een
rangschikking mag voorstellen (zonder kennis feitelijke verdeling). Eens men de feitelijke verdeling
van de factuur kent, gaat twee derde van de Vlamingen eerder akkoord hiermee (waarbij 47%
eerder neutraal, en 19% sterker positief). Een derde van de Vlamingen vindt de huidige verdeling
niet goed, en dit is meestal omdat men aan zuivering een hoger belang hecht dan aan riolering.
1
Gemiddeld gebruikt 32% van de gezinnen regenwater via pompinstallatie. Bij de open bebouwingen is dat 51% (ten opzichte van 9% bij de
appartementen en 21% gesloten bebouwingen). Ook hebben 4-persoonsgezinnen in 44% van de gevallen regenwaterput met
pompinstallatie, tegenover slechts 13% van de eenpersoonshuishoudens;
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
3
3.5
Facturatie en tarieven
3.5.1 Rechtvaardigheid
Sociale tarieven voor armen worden door 52% goed geaccepteerd (top2), wat meer is dan sociale
tarieven voor grote gezinnen (top 2=36%). Dit zien we ook als we vragen naar de facturatie per
woning of huishoudgrootte. De helft van de Vlamingen vindt dat de prijs afgestemd moet zijn op het
aantal huishoudleden, ten opzichte van 36% die vindt dat de prijs per woning moet bepaald worden.
Markttarieven worden minder goed beoordeeld.
3.5.2 Efficiëntie
Vlamingen begrijpen dat vernieuwing en exploitatie een kost met zich kunnen meebrengen, maar
gaan in veel mindere mate akkoord dat de leverancier van water winst mag maken.
3.5.3 Duurzaamheid
38% van de Vlamingen gaat in grote mate akkoord met een verband tussen zuinig watergebruik en
de gehanteerde tarieven (76% als ook de “eerder akkoord” wordt meegeteld). Minder dan de helft is
echter bereid om te betalen voor rioleringswerken of extra werken voor zuivering.
Mensen die regenwater gebruiken zouden volgens een vijfde van de Vlamingen ook moeten betalen
voor riolering en zuivering van water. Dit aandeel Vlamingen stijgt in aandeel naar een meerderheid
(twee op drie, met 20% niet akkoord) als het gaat over vervuild regenwater. Wie vandaag al een
regenwaterput heeft gaat hier echter minder meer akkoord.
3.5.4 Billijkheid
Twee op vijf Vlamingen is ook zeer te vinden voor gelijke tarieven over de gemeenten heen en dat
kosten door het bedrijf op eenzelfde manier worden opgesteld. Als we ook de “eerder akkoord”
groep meetellen, gaat het zelfs om zo goed als iedereen
Nagenoeg elke Vlaming wil een duidelijke factuur, waar de verschillende componenten duidelijk zijn.
3.6
Kostenverdeling
De meeste Vlamingen stellen dat ze waar krijgen voor hun geld. Enkel voor het onderhoud en de
aanleg van de riolering, is er een kritische groep van 1 op 4 Vlamingen die niet akkoord gaat met
deze stelling.
De verhoudingen tussen wat de gebruiker en de gemeente/het Vlaamse Gewest betaalt, worden op
verschillende manieren geëvalueerd:
Van de kost van drinkwater (nu 100% betaald door de burger) vindt de helft van de Vlamingen dat
het aandeel dat de burger hierin betaalt te hoog is (bottom2: slechte tot zeer slechte verdeling). Van
deze groep vindt 43% een aandeel van 60-80% wenselijk.
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
4
Van de kost van riolering (nu 80% betaald door de burger) wordt eveneens het aandeel van de
2
burger door iets meer dan de helft als te hoog beoordeeld : een verhouding van 40-60% voor de
burger wordt vooropgesteld door 61% van deze groep,
Het feit dat de kost van zuivering slechts 50% door de burger betaald wordt, vindt 79% goed. Van
deze groep vindt 37% dat de burger een hoger aandeel hierin zou mogen betalen, waarbij meestal
een verdeling 61-80% genoemd wordt.
2
Dit is de bottom 2 groep: antwoordcategorie slechte of zeer slechte verdeling
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
5
4
Presentatie
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
1
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
2
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
3
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
4
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
5
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
6
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
7
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
8
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
9
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
10
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
11
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
12
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
13
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
14
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
15
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
16
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
17
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
18
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
19
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
20
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
21
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
22
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
23
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
24
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
25
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
26
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
27
De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)
28